АГРЕССИВТІЛІК САУАЛНАМАСЫ (А. Басс және М. Перри).
Бұл әдіс А.Басс - А. Даркидің (BDHI - Buss - Durkee Hostility Inventory, 1957) дұшпандық сауалнамасы негізінде жасалған, ол мамандардың психометриялық дәрменсіздігі туралы кейбір ескертулерін тудырды. BPAQ сауалнамасы әлемнің көптеген елдерінде (АҚШ, Англия, Канада, Голландия, Словакия, Жапония, Италия, Испания) бірнеше рет сынақтан өткен. BPAQ сауалнамасын агрессияға бейімділікті диагностикалау үшін А. Басс пен М. Перри әзірлеген. Бөлінген үш факторлы құрылым А. Басс пен М. Перри тұжырымдамасындағы агрессияның үш компоненті туралы теориялық ережелерге сәйкес келеді:
˗ аспаптық (физикалық агрессия),
˗ аффективті (физиологиялық қозу мен агрессияға дайындықты қамтиды-ашу),
˗ когнитивті (әділетсіздік пен қысымшылық сезімін сезінуге негізделген, тілектерге қанағаттанбау – дұшпандық).
BPAQ-24 сауалнамасы субъект өзіне қатысты бес балдық шкала бойынша бағалайтын 24 мәлімдемеден тұрады (1 - ден - "келіспеймін" - 5-ке дейін - "келісемін"). Содан кейін нәтижелер кілт бойынша өңделеді және шкала бойынша жауап ұпайларының қосындысы бойынша агрессияның үш факторының ауырлығы туралы қорытынды жасалады: физикалық агрессия, ашу, дұшпандық.
Нұсқаулық: ұсынылған мәлімдемелерді оқып шығыңыз және оларды 5 балдық шкала бойынша 1-ден ("келіспеймін ") 5-ке дейін ("келісемін") бағалаңыз. Таңдалған жауап опциясына сәйкес келетін санды сызыңыз. Мұнда адал немесе опасыз, жақсы немесе жаман нұсқалар жоқ. Сіздің ойыңызға бірінші келетін жауап нұсқасын көрсетіңіз. Мәлімдемені жіберіп алмастан жауап беріңіз!
ЖАУАП ПАРАҒЫ
Т. А. Ә. _____________________________________________________________
Жасы _________________Жынысы____________________
№ п\п Мәлімдеме келіспеймін Барынша келіспеймін Анықтайалмаймын Барынша келісемін келісемін
1. Кейде мен басқа адамға соққы беруге деген құштарлығымды ұстай алмаймын 1 2 3 4 5
2. Егер мені шамдандырса, мен басқа адамға соққы бере аламын 1 2 3 4 5
3. Егер біреу мені ұрса, мен қайтарымын беремін 1 2 3 4 5
4. Мен басқаларға қарағанда жиі төбелесемін 1 2 3 4 5
5. Егер менің құқықтарымды қорғау үшін физикалық күш қолдану керек болса, мен солай істеймін 1 2 3 4 5
6. Кейбір адамдар маған өздері соқтығысып, мені төбелеске дейін жеткізуі мүмкін 1 2 3 4 5
7. Мен басқа адамға соққы беру үшін жеткілікті себептерді елестете алмаймын 1 2 3 4 5
Зерттеу нәтижелерді өңдеу және түсіндіру
Нәтижелерді кілт бойынша өңдеу кезінде әрбір шкала бойынша балдардың (шкалалық бағалардың) сомасы есептеледі. Бұл ретте "+" белгісі бар жауаптар тікелей тәртіппен бағаланады ("1" жауабы 1 баллға, "2" жауабы 2 баллға, "5" жауабы 5 баллға бағаланады), ал "–" белгісімен жауаптар (№11 және 19 бекітулер) керісінше бағаланады ("1"жауабы 5 баллмен, "2" – 4 баллмен, "5" -1 баллмен бағаланады).
Жалпы, сауалнама бойынша 24 – тен 120 – ға дейін балл жинауға болады, оның ішінде "физикалық агрессия" шкаласы бойынша – 9-дан 45 баллға дейін, "ашу" шкаласы бойынша-7-ден 35 баллға дейін, "дұшпандық" шкаласы бойынша-8-ден 40 баллға дейін.
Белгілі бір белгінің ауырлығы туралы қорытынды қалыпты бөлу шкаласына ұқсас жасалады: жалпы балл санының 30% – на дейін – белгінің болмауы немесе шамалы ауырлығы, жалпы балл санының 60% - дан жоғары-айқын көрінетін белгі, агрессияға бейімділік.
BPAQ-24 сауалнамасының кілттері:
"Физикалық агрессия" шкаласы (9 мәлімдеме): "+" 1, 4, 7, 10, 13, 16, 22, 24; "-" 19.
"Ашу" шкаласы (7 мәлімдеме): "+" 2, 5, 8, 14, 17, 20; «-» 11.
"Дұшпандық" шкаласы (8 мәлімдеме): "+" 3, 6, 9, 12, 15, 18, 21, 23.
Агрессияның аспаптық компоненті - басқа адамға қарсы физикалық күш қолдануға бейімділіктің төмендеуі.
Агрессияның аффективті компоненті - кішкене қозу кезінде жағымсыз сезімдерді көрсетуге дайындық деңгейінің жоғарылауы (физиологиялық қозу мен агрессияға дайындық - ашулануды қамтиды).
8. Мен өз таныстарыма қауіп төндірген кезім болды 1 2 3 4 5
9. Кейде менің қатты ашуланғаным соншалық, заттарды сындырамын 1 2 3 4 5
10. Мен тез көтеріліп, бірақ тез басыламын 1 2 3 4 5
11. Менде бірдеңе болмай жатса, мен ашуланамын 1 2 3 4 5
12. Кейде мен өзімді жарылып кетуге шаққалардай сезінемін 1 2 3 4 5
13. Менің мінезім сабырлы 1 2 3 4 5
14. Кейбір достарым мені тез ашуланшақ деп санайды 1 2 3 4 5
15. Кейде мен себепсіз шамданамын 1 2 3 4 5
16. Маған ашуымды тоқтату қиын 1 2 3 4 5
17. Менде жай қызғаныштың өзінен есім ауып кететін кез болады. 1 2 3 4 5
18. Кейде менің ойымша, өмір маған бірнәрсені жеткілікті бермеді 1 2 3 4 5
19. Басқалардың үнемі жолы болғыш 1 2 3 4 5
20. Мен кейде неге соншалықты қайғыратынымды түсінбеймін 1 2 3 4 5
21. Менің достарым мен туралы өсек айтатындығын білемін 1 2 3 4 5
22. Мен тым мейірімді адамдарға сенбеймін 1 2 3 4 5
23. Кейде адамдар менің көзімше мені мазақ етеді деп ойлаймын 1 2 3 4 5
24. Егер адам менімен тым сыпайы болса, онда ол менен бірнәрсе қалайды 1 2 3 4 5
Агрессияның когнитивті компоненті - әділетсіздік, қысымшылық, тілектерге қанағаттанбау сезімдерін бастан кешіру тенденциясының орташа деңгейі. Жағымсыз сезімдерді және адамдар мен оқиғаларды теріс бағалауды дамытатын реакцияларға орташа бейімділік.
Достарыңызбен бөлісу: |