«alкali» сөзі арабтың «сілті» және гректің. "eidos" – ұқсас сөзінен шыққан яғни, сілтіге ұқсас деген мағынаны бiлдiредi
жүктеу/скачать 0.52 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Алкалоидтардың биосинтезі
- Алкалоидтардың жіктелуі
|
Алкалоидтар мен құрамында азоты бар заттар Алкалоидтар құрамында азоты бар гетероциклдi қосылыстар болып табылады. Олардың ерiтiндiлерi сiлтiлiк қасиет көрсететiндiктен алкалоидтар деп атаған ( «alкali» сөзі арабтың «сілті» және гректің. "eidos" – ұқсас сөзінен шыққан) яғни, сілтіге ұқсас деген мағынаны бiлдiредi ). Ең алғаш рет 1806 жылы немiс дәрiгерi Сертюрнер көкнәрдiң қауашағының сүттi шырынынан морфин алкалоидын бөлiп алды. Қазiр 2000-нан аса алкалоидтар түрi белгiлi. "Алкалоидтар" терминін неміс ғалымы К. ф. В. Мейснер 1819 жылы ұсынған. Өсімдіктерде алкалоидтар жасуша шырынында еріген күйде болады . олардың көпшілігінде олар кез-келген органда басым болады. Көбінесе бір өсімдіктің әртүрлі органдарында болатын алкалоидтардың саныәртүрлі, кейбір мүшелер алкалоид болмауы мүмкін. Мысалы, апиын көкнәрінде тұқымнан басқа барлық органдарда алкалоидтар бар. Алкалоидтардың биосинтезі Алкалоидтардың биосинтезіндегі негізгі прекурсорлар-аминқышқылдары, ең алдымен триптофан. Тағы бір маңызды дереккөз көмірсулар. Олар дәйекті түрде мевалон қышқылына, геранил пирофосфатқа, содан кейін дитерпен мен стероидты алкалоидтарға айналады. Фитохимия тарихында екінші ретті қосылыстардың ішінде алғаш рет таза күйінде алкалоидтар бөлініп алынған. Оны 1806 жылы неміс аптекарі Ф.Сертюрнер кристалды түрде апиынннан ( опиум, гректің. opos - шырын) көкнәрдің сүтті шырынынан бөліп алған, гректің ұйқы құдайы Морфейдің құрметіне морфин деп атаған. Алкалоидтардың биосинтезінің алдыңғы негізгі амин қышқылдары болып табылады, әсіресе триптофан. Тағы бір маңызды дереккөзі көмірсулар. Олар өз кезегінде мевалон қышқылына, гернилпирофосфатқа, содан кейін дитерпенге және стероидты алкалоидтарға айналады. Алкалоидтардың жіктелуі 1. Алкалоидтар азот атомының молекуласының құрылымына байланысты шынайы алкалоидтарға-аминодан түзілетін қосылыстар құрамында азот атомы бар (гиосциамин, кофеин, платифиллин); – прото-алкалоидтар-аминқышқылдарынан түзілетін қосылыстар және құрамында бүйірлік тізбектегі алифатты азот атомы бар (эфедрин, капсаицин); - псевдоалкалоидтар-құрамында азот бар терпен қосылыстары және стероидтар (соласодин) болыр бөлінеді. 2. Ағзаға фармакологиялық әсері бойынша (фармакологиялық жіктелуі) алкалоидтар: - наркотикалық алкалоидтар; - жергілікті анестезиялық алкалоидтарға; - спазмолитикалық алкалоидтарға; - курар тәрізді әсері бар алкалоидтар болып бөлінеді. 3. Алкалоидтар алынатын өсімдіктердің түріне байланысты (ботаникалық жіктелуі) - темекі алкалоидтары; - көкнәр алкалоидтары; - спорынья алкалоидтары болып бөлінеді. 4. Амин қышқылдарына байланысты: - триптофан алкалоидтары; - фенилаланин алкалоидтары; - тирозин алкалоидтары; - орнитин алкалоидтары; - лизин алкалоидтары болып бөлінеді. 5. Құрылымына байланысты (химиялық жіктелуі) алкалоидтар: жүктеу/скачать 0.52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|