Алкалоидтар µсімдік организмінде т‰зілетін, жоѓары биологиялыќ, к‰рделі табиѓи органикалыќ азот ќ±рамды ќосылыстар

Іш дәрі қаражеміс
Қаражеміс жемістері
Қаражемістер
Rhamnus catharticae L.
Fructus Rhamnui catharticae
Rhamnceae

Сипаттама. Қаражеміс туысына жататын, биіктігі жететін шағын ағаш немесе ірі бұта. Діңнен шалқайыңқы өскен бұталардың тікендері бар. Өсімдіктің жас бұталарының қабығы қызыл-көкшулан, жылтыр және қаралау болып келеді. Жапырақтары сағақты, қарама – қарсы орналасқан, домалақ жұмыртқа тәрізді, шамалы үшкір. Жиектері майда, ара тісті. Жапырақтарының екі негізгі жажағына доға тәрізді қосалқа жиектер (сынғақ итшомырттан айырмашылығы) бар. Гүлдері майда, жасылдау жапырақтарының қуысына шоқ болып жиналған, жемістері етженді сүйекше, ішінде 2-4 жаңғақшалары болады.
Таралуы. Өзен жағаларында, бұталар арасында, орман алаққайларында, тау беткейлерінде өседі. Ертісте, Тобыл, Есіл өзендерінде, Көкшетауда, Ақтөбеде, Тоғайда, Іле Алатауда, Қаратауда, Батыс Тянь-Шяньда кездеседі. Жалпы еліміздің еуропалық бөлігінде, Кавказда, Орта Азияда, Батыс Сібірде, Кіші Азияда таралған.
Дайындалуы. Емдік мақсатта жемісін (Fructus Rhamni catharticae) әбден піскен кезінде немесе кейде тамыздың аяғына таман түсі қара түске боялған кезінде жинайды. Жинау кезінде бұталарын сындыруға сонан кейін, жемісін үзуге болмайды, себебі бұлай еткен өсімдіктің өнімін азайып немесе құрып кетеді. Жемістерін кептіргіште 50-60⁰С температурада кептіреді.
Сыртқы белгілер. Жемісі домалақ, әжімделген, жалтырақ, қара жеміс сүйекше. Шырында көкшулан-қоңыр түсті, кері жүмыртқа немесе домалақ үшбұрышты келген бір тұқымды, негізі аздап сүйірленген сүйектері болады. Иісі әлсіз, жағымсыз, дәмі қышқыл тәттілеу.
Сандық көрсеткіштер. Ылғалдылығы 10% -тен, күлі 4% - тен, піспеген жемістері 4%-тен, күйген жемістері 5%-тен, басқа өсімдіктің жемістері мен бұталарының сынықтары 2%-тен, минералды қоспалар 0,5%-тен жоғары болмауы керек.

жүктеу/скачать 6.72 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: