2021 жыл
Аминқышқылдары
Аминқышқылы – бір немесе бірнеше амин тобынан NH2 тұратын карбонды қышқылдар, олар табиғатта кең таралған. Олар табиғи ақуыздардың құрылымдық элементі болып табылады.
1 —изолейцин;
2—лизин;
3—треонин;
4—триптофан;
5—валин;
6—фенилаланин ;
7—метионин;
8—лейцин.
Ақуыз құрамына кіретін 20 аминқышқылдарының сегізі адам мен жануардың организмінде синтезделе алмайды, сондықтан оларды алмастырылмайтын аминқышқылдары деп аталады. Оған:
Қазіргі уақытта азықты байытуға көптеген елдерде лизинді кеңінен қолданады.
Адам және жануарлар организміндегі зат алмасу процесі тек алмастырылмайтын аминқышқылдарының жеткілікті мөлшерде және белгілі бір ара-қатынаста болғанда ғана жүреді. Алмастырылмайтын аминқышқылдарының біреуінің жетіспеуі организміндегі зат алмасу процесінің күрделі бұзылуына әкеліп соқтырады, сөйтіп организмнің өсуі мен дамуы баяулайды.
аминқышқылдарын алудың әдісі
Химиялық синтез
табиғи ақуыз гидролизаттарынан бөліп алу
Микробиологиялық синтез
Табиғи ақуыз гидролизін қышқылмен, сілтімен немесе ферменттің көмегімен жүргізуге болады. Бірақ бастапқы шикізаттың (ет өндірісінің қалдықтары, жұмыртқа ақуызы және т.б.) қымбаттылығы мен тапшылығы, сонымен қатар аминқышқылдарының бөлінуі мен тазалануының қиындығы – бұл әдісті кеңінен қолдануға мүмкіндік бермейді.
Аминқышқылдарының микробиологиялық синтезінде ауксотрофты мутанттарды қолданады, яғни мутагендік факторлардың әсерінен (сәулелену, химиялық әсер және тағы басқалар) аминқышқылының өсуі мен дамуына керекті қандайда бір қажеттілікті өздігінен синтездеу қабілетіне жұмсайтын бактериялар.
Экспоненциальды фазасының ортасында жүріп, соңында максимум мәнге жетеді.
Ауксотрофтар - олардың өсуіне қажетті бір затты синтездеу қабілетін жұмсаған микроорганизмдер. Оларды пайдалану ингибитордың пайда болуы немесе қажетті өнімнің синтезін блокирлеуге мүмкіндік жасайды, қажет өнімге өзгеруін тоқтатады. Белгілі әдістерді қолдана отырып ауксотрофты мутацияны мутагеннің көмегімен алады.
Аминқышқылы
|
Өндіру тәсілі
|
Өндіру көлемі т/г
|
Аланин
|
Ф,Х
|
150-200
|
Аргинин
|
М,Х,Г
|
100-300
|
Аспарагин қышқылы
|
Ф
|
1000
|
Аспарагин
|
Х,Г
|
10-50
|
Цитруллин
|
М,Х
|
10-50
|
Цистеин
|
Г
|
1-10
|
Цистин
|
Г
|
100-200
|
Глицин
|
Х
|
5000-6000
|
Глутамин қышқылы
|
М
|
100 000
|
Гистидин
|
М,Г
|
100-200
|
Гомосерин
|
М
|
10-50
|
Оксипролин
|
Г
|
10-50
|
Глутамин
|
М
|
200-300
|
Изолейцин
|
М,Г
|
10-50
|
Лейцин
|
М,Г
|
50-100
|
Лизин
|
М
|
15000
|
Метионин
|
Х
|
60 000-70 000
|
L-Метионин
|
М
|
100-200
|
Орнитин
|
М,Г
|
10-50
|
Фенилаланин
|
М,Х
|
50-100
|
Пролин
|
М,Г
|
10-50
|
Серин
|
М,Г
|
10-50
|
L-Треонин
|
М
|
50-100
|
D,L-,L-триптофан
|
Х,Ф
|
100
|
Тирозин
|
М,Г
|
10-100
|
Валин
|
М
|
50-100
|
ДОВА
|
Ф
|
0,1
|
бактериялардың өсуі мен көбеюі үшін
гомосерин
метионин
Және тағы басқада а.қ. құрамы
треонин
Көп жағдайда мутанттарға биотин қажет. Мұндай бактериялар гомосериндефицит деп аталады.
...
- Аминқышқылдарының микробиологиялық синтезі көптеген елдерде меңгерілген.
| | | - Аминқышқылының ферментативті синтез реакциясы клетка ішінде жүреді.
| - Алғашында аминқышқылы клетка ішінде бос аминқышқылдары түрінде жиналды.
| - Культивирлеудің алдынғы сатыларына кіретін периодты культивирлеуде аминқышқылының активті жиналуы және оның өсуі.
|
Достарыңызбен бөлісу: |
