Қара аттыг Қара Қан полған, Қара Қаның малы кӧп полған

Қара Қаның малы кӧп полған,

Қара Қаның чоны кӧп полған,

чағыс қыс полған,

5 ады Алтын Арыг полған,

паза ӓр пала чоғул.

Қара Қан қарып парды,

кӱш чоқ полды.

«Ӓр палам чоғул!» тӓді̆р,

10 «кӱш чоғул!» тӓді̆р,

«позым мал кӧрӧін!» тӓді̆р.

Қара Қан адын мӱнӱ̆б-алды,

кӱшпі̆lӓ мӱнӱ̆б-алды,

малын кӧр чадыр,

15 чонын кӧр чадыр.

Қара Қан аіт чадыр,

позына аіт чадыр:

«Мӓң чоным кӧп!

«мӓң малым кӧп!

20 «парча кӧрӧргӧ кӱжӱ̆м албас» тӓді̆р.

«Чӓр алтында адам

«по малдың қамортазын алзын!

«по чонның қамортазын алзын!

«мӓң чағыс қызым

25 «малым піlі̆п полбас,

«чоным піlі̆п полбас» тӓді̆р.

Қыс аіт чадыр:

«Мӓн қаіт піlбӓс?

«піlӓрі̆м!» тӓді̆р.

30 Абазы аіт чадыр:

«Чоқ, піlі̆п полбассың» тӓді̆.

Қыс аітты:

«Сӓн малымны пӓрбӓн чатсаң,

«чонымны пӓрбӓн чатсаң

35 «сӓнбі̆lӓ піргӓ чатпассым,

«пашқа чӓргӓ парарым» тӓді̆.

Қыс тӓзі̆п парды.

Абазы ылғап қалды,

іџӓзі̆ ылғап қалды.

40 Қыс рақ парғанда

пашқа алыптың чуртўна чӓтті̆,

алыпқа кірді̆,

ігіlӓзі̆ ӓзӓннӓшті.

Алып сурады:

45 «Но кіжіні̆ң палазын полжаңзың?»

«мā аіт пӓр!» тӓді̆р.

Қыс аіт чадыр:

«Қара Қаның қызымын,

«Алтын Арыг абақаімын.

50 «Сӓң адың кӓм полжаң?» тӓді̆р.

Алып аіт чадыр:

«Ӓ қыс! мӓн адым

«аг-оі аттыг Алтын Қан» тӓді̆р,

«сӓн қаја парып чадырзың?»

55 Абақаі аіт чадыр:

«Мынаң пӓрі рақ кӓlді̆м,

«мынаң ары рақ парарым,

«пір Чылан Қан тӓгӓн қан пар,

«оның чуртў рақ,

60 «оны ӧдӱ̆рӧргӧ кӓрӓк» тӓді̆р,

«ол ӧlзӧ ӧlӧргӧ» тӓді̆р,

«мӓн ӧlзӧм ӧlӧрг’оқ!» тӓді̆р,

«ол кӱш қан» тӓді̆р,

«пашқа қандар нӓңді̆рі̆п чадыр,

65 «пашқа чӓрlӓрді̆ң қаланын

«Чылан қан ал чадыр,

«оны пашқа чӓрlӓрді̆ң алыптары

«қорық чадырлар

«ылғап чадырлар,

70 тӧlӧп чадырлар.

Абақаі Чылан Қанға пар чадыр.

Кӧп парғанда, ас парғанда,

Чылан Қанны кӧр чадыр.

Парчан аң анда тур чадыр,

75 парчан қуш анда тур чадыр.

Абақаі оны кӧр чадыр.

Аңбыла қуш тоза ылғаш чадыр;

Чылан Қаның ӓмі анда чоғул,

ӓ̄н чазыда тур чадыр.

80 Чылан Қаның ағзы анда

пір ӓрі̆н тӓгӓрі̆дӓ,

пір ӓрі̆н чӓрдӓ,

ӓ̄гі̆ чӓрдӓ тур чадыр.

Абақаі кӧрӱ̆п чадыр.

85 Алып кӓlзӓ,

аңбыла қуш кӓlзӓ

парчазы ағзына кір чадыр.

Абақаі кӓlді̆,

ағзына пазоқ кірді̆,

90 анда кіжіlӓр, алыптар,

аңнар, қуштар

анда тірі̆г чӱр чадыр.

Абақаі Чылан Қаның чӱрӧгӱ̆нӧ чӓтті̆,

чӱрӧгӱ̆н тудўп кӧр чадыр.

95 «Қаіды ӧдӱ̆рӧр?» тӓді̆.

Алыптардаң сурап чадыр.

Алып аіт чадылар:

«Ӓ абақаі!

«піс оны ӧдӱ̆рӱ̆п полбан чадыр,

100 «сӓн кӧр! абақаі!

«қаіда ӧдӱ̆рӧргӧ кӧр!» тӓді̆р.

Абақаі аіт чадыр:

«Мā қылыш пӓрӓ̄р!»

Алып қылышты пӓрді̆.

105 Абақаі қылышпыла

Чылан Қаның чӱрӧқтӱ̆ шапты,

Чылан Қан ӧlбӧн чатты,

абақаіның қылыжың сынып парды.

Амды абақаі позының қылыжын алды,

110 абақаі қыіғырды:

«Алыптар, кӧр турāр!

«мӓн шāп кӧрӧін!» тӓді̆р,

қылышпыла шапты,

Чылан Қан ӧlдӱ̆.

115 Чылан Қан ӧlгӧндӧ

абақаі іштӓң шықты,

қуш ушт’оқ,

аң пард’оқ,

алыптардың тірігlӓрі̆

120 іштӓң шықт’оқ.

Алыптар аіттылар:

«Чажың узақ ползын!

«чајаның пӧзӱк ползын!

«сӓн піскӓ чақшы ӓтті̆ң,

125 «сӓн пісті̆ арғаладың,

«піс албан сā пӓрӓlік» тӓді̆lӓр.

Абақаі аітты:

«Ӓ алыптар!

«мӓн албаныңарды албассым,

130 «мā кӓрӓк чоқ! тӓді̆,

«қаіда пурунда чатқанзāр

«ам оқ чадар!» тӓді̆.

Амды абақаі

малын алды,

135 чонын алды,

абазына нанды,

іџӓзі̆нӓ нанды.

Абазының ӓмі̆нӓ чӓтті̆,

кірді̆, ӓзӓннӓшті̆.

140 Остол тартты,

табақ салды,

табақ чīп чадылар.

Абазы сурап чадыр:

«Қаіда пар кӓlді̆ң, палам?»

145 Палазы Алтын Арыг

қаіда чӱргӧнӱ̆н аіт чадыр,

алыпты ӧдӱ̆ргӧнӱ̆н аіт чадыр.

Абазы қызын пақтады,

«Кӱш сӓн! чақшы!» тӓді̆р,

150 «қуштўң тынын алдырдың,

«аңның тынын алдырдың,

«алыптардың тынын алдырдың.

«Малымны сā пӓрӓін!

«чонымны сā пӓрӓін!

155 «мӓн кӱш чоқ апшыјақ

«ӧlӧргӧ санап чадырым.»

Абақаіға парчан пӓрді̆,

абақаі анда чатты.

Абазы ӧlдӱ̆,

160 ӧlгӧн сӧ̄гӱн чп салды,

тоі полып чадыр;

ылғап чадырлар,

сықтап чадырлар.

Қыс аіт чадыр:

165 «Қаіт қонормын?» тӓді̆р,

«абам чоқ» тӓді̆р,

«чағыс чадарға чабал!» тӓді̆р.

Чатқан, чатқан,

ас чатқандā, кӧп чатқандā,

170 алып кӓl чадыр,

ӓмі̆нӓ кіргӓн ӓзӓннӓшкӓн.

Алып аітқан:

«Мā парарзыңма?» тӓді̆р.

Қыс аітқан:

175 «Қаіды кіжізі̆ң?» тӓді̆р,

«абаң парба? іҷӓң парба?» тӓді̆р.

Алып аітқан:

«Абам чоқ, іҷӓм чоғул! тӓді̆р,

«адым қара қула аттыг Қатқанҷыла.»

180 Қыс ā пар чадыр,

тоі пол чадыр,

іш чадылар араға,

чīп чадылар табақ.

Алып аітқан:

185 «Чуртўм чоқ! тӓді̆р,

«мӓн пō чадарым! тӓді̆р,

«мал піlӓргӓ!

«чон піlӓргӓ!» тӓді̆р.

Қыс аіт чадыр:

190 «Мал пӓlӓн» тӓді̆р,

«чон пӓlӓн» тӓді̆р.

Чат чадырлар.