Сүрлемдерде өсімдік шикізатының жануын жою үшін өрт сөндіретін бұрғылау оқпанын (ӨБО) пайдалану

ӨБО майды циркуляциялауға және сақтауға арналған бакпен, электр қозғалтқышы бар гидро сорғымен жарақталады және шөмішті шнек бергіш (ШШБ) шынжыр табанды шассиде жөнделеді.

ӨБО жұмыс істеу үшін сүрлемдер мен бункерлерде қатып қалған және кокстелген өсімдік шикізатын бұрғылау үшін қимасы 450 мм дейін әр түрлі саптамалармен жинақталады.

1. ӨБО мақсаты
1.1. ӨБО:

өсімдік шикізаты толтырмасында (ӨШ, өнім) өздігінен қызу ошақтары анықталған кезде сүрлемнің немесе бункердің бос көлемінде (бұдан әрі мәтін бойынша-сүрлем) ауада оттегі құрамын төмендету бойынша операцияларды жүргізуге;

егер ӨБО көмегімен сынама алу тәсілі авариялық жағдайды ескере отырып, едәуір тиімді және қауіпсіз деп танылса, сүрлемнің бос көлемінде (жоғарғы және төменгі күмбез кеңістіктерінде) ӨШ толтырмасында газ құрамын анықтауға;

егер ӨБО көмегімен сынама алу тәсілі авариялық жағдайды ескере отырып, едәуір тиімді және қауіпсіз деп танылса, сүрлемде өнім толтырмасының әр түрлі нүктелерінде температураны анықтауға;

жану ошағының толтырмасы болған кезде сүрлемнің бос көлемдерінде ӨШ толтырмасын инертті газдармен флегматизациялауға;

оттегі қосылымын бір мезгілде өлшегенде жанып жатқан сүрлемнің және онымен аралас сүрлемдердің бос көлемдерін инертті газдармен бір мезгілде флегматизациялау кезінде сүрлемдерден қатып қалған, кокстелген және жанып жатқан өнімді шығаруға арналған.

2.2. Түсіру үшін команда берілгеннен кейін жинақталған, сыналған, электр қорегіне қосылған ӨБО сүрлем астына орнатылады, онда өнімді қауіпсіз түсіру бойынша жұмыстарды жүргізу көзделеді және жоғарыдан түсетін жанып жатқан өнімдерді қорғау үшін жабын жөнделеді.

Сүрлемнің босату люгінің астынан өнімді сүрлемнің орталық шүлдігінен автомобиль шанағына, тозаң транспортеріне, еденге төгу үшін көлбеу бұрышы 30º кем емес, ұзындығы 5 м металл науа (тартпа) бекітіледі.

2.4. Босату люгінде инертті газды тұрақты беру кезінде бұрғылау жігін өткізу үшін диаметрі 50 мм ойық (қажет болған жағдайда ойық түрлі-түсті металдан жасалған аспаппен босату люгінің қабырғасында немесе сүрлемнің темірбетон конустық бөлігінде жасалуы мүмкін).

2.5. Нұсқаулыққа сәйкес БЖ 45-100Э бұрғылау станогына ӨБО негізінен бастап сүрлемдегі өнім далдасына дейін қашықтықта биіктігі бойынша сәйкес келетін бұрғылау жігі жөнделеді. Жік бойынша инертті газдарды беру қамтамасыз етіледі (Әдістемелік ұсыныстардың 44-2-тармағы).

3. Жұмысты жүргізу
3.1. ӨБО жұмыс істеу сүрлемдегі ӨШ жай-күйімен анықталады.

3.1.1. Сүрлемдегі ӨШ толтырмасының температурасы 40ºС төмен болғанда, бірақ ӨШ толтырмасына ӨБО жігі бойымен оның өсу қарқыны тәулігіне 1ºС астам болғанда температураны қоршаған ортаның температурасына дейін төмендету үшін жеткілікті мөлшерде инертті газ берілуі мүмкін.

3.1.2. Сүрлем көлемінде өздігінен тұтанған өнім болған жағдайда бұрғылау жігі ӨМ тұтас қабаты арқылы құрамында оттегі мен жанғыш газдардың болуын кезекті бақылап, флегматизациялау операциясын жүргізу үшін сүрлемнің жоғарғы бөлігіне жіберіледі.

3.1.3. Өнім массасына инертті газды беру үшін және сүрлемнің бос кеңістігін флегматизациялау үшін ӨБО саптамасы ретінде диаметрі 3 мм цилиндр бөлігінде ойығы бар, ұшында конустық үшкір бөлігімен диаметрі 32 мм цилиндрлік саптама қолданылады.

3.1.4. Жану ошағы жоқ, қатып қалған өнім (сүрлемнің кез келген нүктесінде температура 60ºС аспайды) инертті газды бермей-ақ ӨБО көмегімен босатылады.

3.1.5. Босату операциясын жүзеге асыру штанга басына ең алдымен кигізілетін қойма саптамасынан, қойма саптамасының бұрандасына майыстырылған үшкір тістері бар конус түріндегі қаңылтыр болаттың қалыңдығы 7 мм (шырша түріндегі) саптамадан тұратын аралас саптамалы ӨБО жүргізіледі. Екі саптама да штангада ӨБО жігі күрт тоқтаған кезде штангадан бұралуды болдырмас үшін арнайы құлыптармен бекітіледі.

3.2. ӨБО көмегімен температураны өлшеу үшін үшкір конус бөлігі мен перфорациясы бар цилиндрлік саптамалар қолданылады. Оның дәнекер арнасынан термо электрөзгерткіштің шығуына арналған арнайы тесігі болады. Механикалық зақымданудан сақтандыру үшін термо электрөзгерткіш дәнекері оның ұшын осы саптаманың ішіне берік орнатқаннан кейін екі бұрандамен бекітілетін арнайы металл пластинкамен (қақпақпен) сыртынан жабылады.

Тіркеуші аспап ретінде КСП түріндегі потенциометр қолданылады.

3.3. Талдау үшін сынама алу үшкір ұшы мен перфорациялы цилиндрлік бастиектің (саптаманың) көмегімен жүргізіледі. Сынама алу сондай-ақ бұрғылау диаметрінде инертті газ беретін ойығы бар кез келген кеңейткіш саптама арқылы жүргізілуі мүмкін. Сынамалар кейін хроматографикалық талдау үшін резеңке камерасына беріледі. Сынамаларды сору шығынды қозғаушы немесе шағын габаритті вакуум сорғы арқылы жүргізіледі.

4. ӨБО қалыпты жұмысын қамтамасыз ету жөніндегі шаралар.

4.1. ӨБО жұмыс істеу кезінде қауіпсіздік техникасының талаптары сақталады.

4.2. Өнім толтырмасы сүрлемнен ӨБО-на шашылған кезде жұмысты дереу тоқтатып, ӨБО мен алаңды өнімнен тазарту қажет.

4.3. Жікті өнім толтырмасына енгізу кезінде ӨБО-мен жұмыс істеу кезінде зақым келтірмеу үшін сүрлемде термо электрөзгерткіші бар аспалардың орналасу орны туралы нақты деректері болуы қажет.

4.4. Бұрғылау жігі тоқтаған кезде кеңейткіш саптамаларды айналдыру үрдісінде бұралудың алдын алу үшін (жіктің айналуын ажырату) олардың қондырғысын арнайы құлыппен бекіту қажет.

_____________________

Астық өнімдері саласындағы

кәсіпорындарда сүрлемдер мен

бункерлердің жарылыс, өрт қауіпсіздігін

қамтамасыз ету жөніндегі

әдістемелік ұсыныстарына

4-қосымша

Астық өнімдері кәсіпорындарында авариялық жағдайды жою кезіндегі күштер мен құралдардың үлгі есебі
Үлгі: авариялық жағдайдағы күй 8-суретте көрсетілген.
1. Жарылыстың салдарынан үш сүрлем зақымданған (3-, 4-, 7-сүрлем).

2. Көрсетілген сүрлемдер бір-бірімен және өзге де сүрлемдермен қайта жіберу терезесімен қосылған.

3. Сүрлемдерді өсімдік шикізатымен толтыру дәрежесі 3-суретте көрсетілген.
Авариялық жағдайды жою үшін өрт сөндіру күштері мен құралдарын есептеу қажет.
1. Авариялық сүрлемдердің жоғарғы кеңістігінің жалпы көлемін анықтаймыз:

мұндағы _=9 м²-сүрлемнің көлденең қимасының алаңы;



онда _ = 9*60 = 540 м³.

мұндағы _=9 м²-сүрлемнің көлденең қимасының алаңы;



онда _=9*25=225 м³.

		1 М=200 т Н1=5 м Н2=1 м
	1 М=200 т Н1=5 м Н2=1 м	1 М=180 т Н1=10 м Н2=4 м	1 М=200 т Н1=5 м Н2=1 м
1 М=275 т Н1=3 м Н2=1 м	1 М=150 т Н1=10 м Н2=4 м	1 М=100 т Н1=8 м Н2=10 м	1 М=200 т Н1=6 м Н2=1 м
	1 М=250 т Н1=4 м Н2=1 м	1 М=250 т Н1=4 м Н2=1 м

8-сурет. Авариялық жағдайдың сызбасы:

М-сүрлемге тиелген өсімдік өнімінің массасы, т;

Н1-жоғарғы кеңістіктің биіктігі, м;

Н2-төменгі күмбез кеңістігінің биіктігі, м.

3. Флегматизациялау үшін қажетті инертті газдың (азоттың) мөлшерін (N_фл) анықтаймыз:

мұндағы _=0,84 м³/кг-газ тәріздес азоттың түзілуінің үлестік көлемі;



онда _

4. Төмендегі формула бойынша сүрлемдерді флегматизациялау үшін азот шығынын анықтаймыз:

мұндағы 2,26 10^-3 кг·с^-1 м^-3-сүрлемдердің бос кеңістігін флегматизациялауға арналған газ тәріздес азотты берудің тиімді қарқындылығы (эксперименталды түрде табылған).

5. Әдістемелік ұсыныстардың 1-кестесінен саптама шамасын (саптама диаметрі), беру диаметрін (Р) және q_max. шаманы аламыз

q_опт=1,220 кгс^-1 қамтамасыз ету үшін газ тәріздес азотты қысым шамамен 700 КПа болғанда саптама диаметрі 50 мм оқпан арқылы беруге болады.

Бұл ретте q_max=1,300 кгс^-1 инертті газды саптамасы шағын және аз қысымды оқпандар арқылы беру кезінде орындалуы мүмкін.

6. Сүрлемнің бос кеңістігінде флегматизациялау қосылымын құру үшін қажетті уақыт (сүрлемдерді көбікпен толтыру және сүрлемдерден ӨШ шығару бойынша жұмыстарды бастау уақыты және тағы басқа) төмендегі формула бойынша анықталады:

7. Сүрлемдерді босату бойынша жұмыстарды жүргізу үшін қажетті флегматизация мөлшері (қоры):

мұндағы-сүрлемдерді босату уақыты;



№ 3 және 6 (Vсв=90 м³) сүрлемдер үшін:

№ 7 (Vсв = 72 м³) сүрлемдер үшін:

Онда, мәселен, сүрлемдерді 1 сағат босату үшін мынадай мөлшерде газ тәріздес азот қоры болуы қажет:

8. Көбікпен шабуылдау үшін көбік түзгіш мөлшерін анықтаймыз:

а) едәуір бос кеңістігі бар сүрлемді АМК толтыру уақыты _

мұндағы _=10 · 9= 90 м³–3-, 6-сүрлемдердің бос кеңістігінің көлемі;

_=36 м³ мин^-1–бір ГПС-600 көбік беру.

_

мұндағы=0,36 л с^-1–бір ГПС-600 көбік түзгіш беру;



онда _

9. Қажетті су мөлшерін анықтаймыз:

а) көбік алуға қажетті су мөлшері

мұндағы_=5,64 л/с^-1–бір ГПС-600 жұмыс істегенде су беру;

онда_

б) РС-50 екі оқпан жұмыс істеген кезде сүрлем астындағы қабатқа әбден сөндіру үшін шығарылатын қажетті су мөлшері:

мұндағы_ = 3,5 л с^-1–РС-50 бір оқпан беру;



Онда _

в) авариялық жағдайды жою үшін қажетті жиынтық су мөлшері:

10. Өрт сөндіру автомобильдерінің қажетті санын анықтаймыз.

10.1. Үш еселік қоры бар көбік түзгішпен толтырылған АЦ-40 (130) 63А бір автомобиль.

10.2. АРС-50 екі оқпанын сөндіруге беру үшін су көзіне немесе гидрантқа орнатылған Ц-40 (130) 63А бір автомобиль.

10.3. ГПС-600 ондаған оқпан беру үшін бес өрт сөндіру автоцистернасы болуы қажет, онда:

11. Жеке құрамның қажетті санын анықтаймыз:

______________________

Астық өнімдері саласындағы

кәсіпорындарда сүрлемдер мен

бункерлердің жарылыс, өрт қауіпсіздігін

қамтамасыз ету жөніндегі

әдістемелік ұсыныстарына

5-қосымша

Астық өнімдері саласындағы кәсіпорындарда алғашқы газ талдау алдын алА бақылау бойынша ұсыныстар

(авариялық жағдай болмаған жағдайда)

1. Жалпы талаптар
Ұсынылатын газ талдау жүйесі бұрын қолданылған басқа да бақылау жүйесімен бірге қолданылады.

Өнімді сақтау, оның өздігінен қызуы және өздігінен тұтануы кезінде газ бөлінеді, олардың ішінде көміртегі қышқылы (СО) ең улы болып табылады. Қазіргі деректер бойынша үрдіс динамикасында көміртегі қышқылы индикаторлық газ болып табылады, мұндай газ қосылымының пайда болуы мен көбеюі басқа да жанғыш және жарылу қаупі бар газдардың пайда болуының және жиналуының, өздігінен тұтануының және жарылуының жоғарғы қауіптілігіне көрсетеді.

Ауа қоспасымен көміртегі қышқылында метан ТШТҚ (ауадағы оттегі құрамы 21 % болғанда метан ТШТҚ 5,2 % тең) артық болатын жалынның таралуының жоғарғы төменгі қосылымдық таралу шегі болады. Алайда СО дәлдігі өте үлкен және адам денсаулығы үшін зиян келтірмей, СО қамтитын атмосферада мынадай уақытта болуы мүмкін:

СО 0,0044 % (4,4·10 -3 % немесе 50 мг/м3) қосылымда-екі сағат аспайтын;

СО 0,009 % (9-10-3 % немесе 100 мг/м3) қосылымда-0 мин аспайтын;

СО 0,02 % (2-10-2 % немесе 200 мг/м3) қосылымда-он бес минуттан аспайтын.

Жұмыс аймағындағы СО шекті рұқсат қосылымы (ШРҚ) 0,0017 % (1,7·10-3 немесе 20 мг/м3) құрайды.

1.4. Оттегі қышқылы өнімді нашар желдетілетін үй-жайларда сақтау және оның өздігінен қызуы кезінде жиналуы мүмкін. Қауіптілік дәрежесі анықталмаған үй-жайға кіру кезінде өлшеу жүргізу қажет. Өнім бар сүрлемдер мен бункерлер қауіпті болып табылады, яғни бұған адамдардың қорғағыш құралдарынсыз кіруіне тыйым салынады. Оған адамдарды түсіру алдында өлшеу жұмыстарын жүргізу қажет. Кәсіпорын басшылығының қарауы бойынша қауіптілік санатына басқа да үй-жайлар жатқызылуы (галереялар, құдықтар және басқалары) мүмкін, онда да газ талдау жүргізу қажет.

термометр қондырғыларының көрсеткіштері бойынша немесе өзге де белгілер бойынша (жылы ауа ағыны пайда болғанда және тағы басқа) өнім температурасы жоғарылаған кезде;

өнімді қалыптық сақтау ерекшелігіне тән емес иіс болған кезде;

түтін немесе күйік иісі болған кезде жүргізіледі.

Қауіпті үй-жайларда тізбектелген белгілер болмаған жағдайда өлшеу жүргізу мерзім сайын айына бір реттен кешіктірілмей жүргізіледі. Сүрлемдер мен бункерлерге таза өнім толтыру барысында ұйым басшысының ойынша өлшемдер ұлғаюы мүмкін. Аталған өлшемдер бидайдың сақталуын бақылау журналына жазылады.

2.2. Атмосферадағы КҚ құрамын анықтау үшін үй-жайлар мен сүрлемдер КҚ химиялық анықтағыштармен (индикаторлық құбырлармен) жарақталады. Индикаторлық құбырлар қоры оның жартыжылдық орташа қажеттілігінен кем емес.

2.3. Үй-жайлар мен сүрлемдердің атмосферасында КҚ құрамы мен жанғыш (жарылу қаупі бар) газдардың жиынтық құрамын анықтау үшін ұйым индикаторлық құбырлар қорымен және ЭТХ-1 (бұрынғы үлгісі СТХ-5а) аспаптарымен жабдықталады.

Жоғарыда көрсетілген құралдарды пайдалану оларға қоса берілген пайдалану жөніндегі зауыт нұсқаулығына сәйкес жүргізіледі.

2.4. Пайдаланылған және КҚ құрамын көрсетпеген индикаторлық құбыр бір айналым ішінде бірінші көрсеткіштен бастап бірнеше рет қолданылуы мүмкін.

2.5. Сүрлемдегі (бункердегі) ұсынылатын газ алу орны-тордың айналасындағы оның жоғарғы бөлігі. Егер бұл орынға қол жеткізу қиын болса, басқа бөліктерден қол жеткізуге болады.

2.6. Зауыт нұсқаулығына қосымша мынадай талдау (газ алу) бөлшектері ұсынылады:

газ алу үшін ұзындығы 1-1,5 м резеңке немесе полиэтилен құбыры қолданылады, оны сүрлемнің жоғарғы бөлігіне түсіру қажет;

индикаторлық құбырды қоспай, құбырды аспиратормен немесе 10-20 арынды (шайқалыс) затпен айдау қажет;

жүйеге индикаторлық құбырды қосып, бір шайқап талдау жасау қажет, индикаторлық заттың түсі өзгермеген жағдайда қосымша 10 рет шайқау қажет.

Мұндай рәсімнен кейін индикаторлық құбырдың кез келген сенімді белгіленген түс өзгертуін анықтау кемінде (3-5)•10-4 % КҚ құрамының бар екенін білдіреді.

3. Үй-жайлар мен сүрлемдердің атмосферасында көміртегі қышқылы анықталған кезде қызмет көрсетуші персоналдың