Ата -аналар беделі және оның түрлері
жүктеу/скачать 19.69 Kb.
|
| Ата -аналар беделі және оның түрлері 2.Беделді қалыптастыру жолдары Ата-ана беделі проблемасының оларды толғантуы дегеніміз заңды да жақсы нәрсе, өйткені нағыз бедел - өсіп келе жатқан ұрпақты ойдағыдай тәрбиелеудің ең маңызды шарттарының бірі. Қандай жастағы болсын балаларға ықпал етудің нәтижесі тек оларды неге және қалай үйретуде, оларға нені және қалай айтуда ғана емес, сондай-ақ кімнің айтып, кімнің үйрететіндігімен де анықталады.Беделді зерттеген ғалымдар А.С. Макаренко, С.В.Ковалев, А.Фромм, А.С. Спиваковская, Ю.Хамялянен т .б. Бедел –дегеніміз латын тілінен алғанда «билік» деген мағынаны білдіреді. Бір адамның білімі, тәжірибесі, адамгершілік қасиеттері арқылы басқа адамдармен қабылдануы, басқа адамдарға ықпал жасауға мүмкіндігі. Тәрбиешінің нағыз беделінің мән-жайын аша отырып, А.С.Макаренко оның түп-тамыры бір нәрседе – барлығын: жұмысты, ойды, дағдыларды, мүдделерді, сезімдерді қоса алғанда мінез-құлықта екендігін дәлелдейді. Егер осының бәрі өз балаларының қандай болып шығатындығын көргісі келетін ата-аналардың тілегін білдірсе, оларға тәрбиені қамтамасыз ететін және оның ең жақсы нәтижелеріне жол ашатын отбасында ең жоғары бедел қамтамасыз етіледі. Беделді С.В. Ковалев үш түрге бөлді: формальды, функционалды, жеке тұлғалық.. Формальды бедел адамның әлеуметтік рөліне байланысты болып келеді. Мысалы, ата-ана –бала, мұғалім-оқушы, тренер- секция мүшесі. Бала өскен сайын бұл авторитет түрі азая береді. Функционалды бедел білім , тәжірибе арқылы қалыптасады. Ең жақсы бедел түрі жеке тұлғааралық , ол төрт жағдайлардан тұрады:жиі балалармен қатынаста болу, балалар туралы хабардың молдығы, оларды түсіне білу, өзін-өзі жетіліре білу. Шынайы бедел білімге, сенімге, түсінушілікке, құрмет көрсетуге байланысты, шыдамдылық, жанашу болып келеді. Психологияда беделді билік жасаумен байланыстырады, ғылымда ондай биліктің алты түрі бар. Олар: Зорлық көрсету арқылы,сыйлық беру, лигитимдік – заңды түрдегі билік, эксперттік- білімге байланысты, информациялық –қажетті ақпараттың болуы, референттік – басқаларға үлгі беретін, басқалар оны қабылдайтын. Ата-аналар бір бірінің беделін қолдап, балалардың алдында жанжалдаспай қатынас жасаулары қажет. Беделді болу оңай емес, жоғалтып алу оңай. Бұл жолды айналып өтіп, әйтеуір басқаша, неғұрлым жеңіл тәсілмен өз балаларының алдында ие болу тілегі тек көзбояу беделге, оны Макаренко жалған деп атаған типіне ғана әкеп соғады. жүктеу/скачать 19.69 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|