Қазақ халқының өнері және музыка мәдениеті. (8 сынып) Қашқынбеков Бауыржан Өміржанұлы

Сабақтың барысы: 1 Ұйымдастыру кезеңі.

А) Сәлемдесу.Тест бойынша үй тапсырмасын тексеру.

Б) Шығармашылық жазба жұмысын тексеру ( реферат, сөзжұмбақ)

2. Жаңа сабақ: Жоспармен таныстыру

Жоспар.

1. 
   Сурет және қолданбалы өнер.
   

Б) ұлттық қолөнер

2. Музыка өнері.

А) ХlХ ғ. Екінші жартысы халық музыкасының қалыптасуы.

Б) Атақты күйші –сазгерлер

Кіріспе сөзі: Балалар! Бүгінгі сабағымыз қазақ халқының мол мұрасы қол өнер, күй өнері, музыка мәдениетіне үнілу, талдау, қортынды жасау болып табылады. Сабақтың ерекшелігі басқа сабақтармен тығыз байланыс жасау, басқа ғылым салаларынан мағлұматтар аласындар, бағалау демократиялық жолмен жүргізіледі, яғни әркімнің білім денгеиін өздерің бағалайсыңдар.

Жаңа сабақ бойынша бірінші сурет сабағынан Б.С Смирнов, О.Федченко, В.Верешагин, Н.Хлудовтың суреттеріне шолу жасадым. Әсіресе Қазақстан тақырыбына салынған « лепсі өлкесін қоршаған таулар», « көш», « мал айдау» суреттеріне анықтама бере кеттім. Келесі тоқталған тақырыбым қолөнер саласы бойынша еңбек сабағынан жасалынған текемет, киіз, кілемшелер бойынша жұмыс істеу болды. Оқушыларға бұл заттардың жасалу жолы, күнделікті тұрмыста қолданылуы жайында кеңінен мағлұматтар берілді.Жоспарымыз бойынша тағы тоқталған тақырыбымыз музыка өнері. Әуелі музыка, жалпы қазақ музыкасы туралы балалардың не білетіні жайлы сұрақтар қойдым:

1. 
   Біржан сал, Жаяу Мұса, Ақан сері шығармаларын ата?
   
2. 
   Тәттімбет күйлері қай күй саласына жатады?
   
3. 
   Құрманғазы, Дәулеткерей қай күйдің шебері?
   

Екі топ осы кесте бойынша қазақ күйінің түрлерін, орындалу өзгешелігін ,осы кестеге әр түрлі белгілер арқылы өз ойларын білдірді. Екі топтың басшылары тұрып өз тобының ойларын қорғады.

Бұл жерде мұғалімнің көп сөйлемей оқушылардың өзіне жұмыс істетуіне жағдай жасадым.

Көрнекілік бойынша еңбек сабағында жасалған домбыра макеті, қобыз макетін көрсете отырып, домбыралардың жасалу жолына

әр домбыраның әр түрлі күй тартуға арналғанын өзім қосымша музыка сабағынан беретіндіктен тартып көрсеттім. Оқушылар шертпе күймен, төкпе күйдің айырмашылығын өз құлақтарымен естіді. Осы жерде оқушылар өздері білетін халық композиторларының әндерін орындады.( «Балқадиша», «Ақсиса», «Маңмаңгер», «Ләйлім шырақ» әндерінің бір шумағынан орындалды).Осы жерде үйде дайындап келген таблицамды тақтаға ілдім.

Осы таблица бойынша жаңа сабақты пысықтадық.

Оқушылар кезек- кезек шығып әр композитордың шығармаларын таблицаға жазды.Осы таблица бойынша оқушылардың жаңа сабақты түсінгені белгілі болды.

р/с	Композиторлар	Шығармалары
1	Тәттімбет
2	Құрманғазы
3	Дәулеткерей
4	Жаяу Мұса
5	Ақан сері
6	Ықылас

Осы композиторлардың шығармаларындағы ортақ түсініктерді Венн диаграммасы бойынша пысықтадым. Диаграмма тақтаға сызылды.

1.ХlХ ғасырдағы күйшілер:

А) Құрманғазы

Б) С. Тұрысбеков

В) Дәулеткерей

Г) Н. Тілендиев

2.Құрманғазының күйлері:

А) « Ақсақ киік»

Б) « Қосалқа»

В) « кішкентай»

3.Зергелік бұйымдар:

А) текемет

Б) білезік

В) алқа

Г) тұскиіз

А) Біржан салы

Б) Жаяу Мұса

В) М. Омаров

Г) Ақан сері

5. Сазгер музыканттар: ( ХlХ ғасыр)

А) Ы. Алтынсарин

Б) Ақан сері

В) Ш. Уәлиханов

Г) Ә. Қастеев

Д) Ықылас

6. Ауылымызда жасалатын заттар:

А) сақина

Б) текемет

В) ер- тоқым

Г) киіз

А) Айнұр Тұрсынбаева

Б) Дина Нұрпейісова

В) Сара ақын

Г) Әсия Беркенова

8. Музыка өнеріне қай сала жатады?

А) Роман

Б) поэма

Г) ән

А) Ресей

Б) Болгария

В) Франция

Г) Қазақстан

10. Жергілікті ақын- жырау кім?

А) Жаяу Мұса

Б) М. Мақатаев

В) Т. Молдағалиев

Г) М. Жапақов