«Қазақ халқының рухани мәдениеті»

Құрыстырған : «Қазақстан тарихы» кафедрасының аға оқытушысы Санкайбаева П.С.

«__04__» __09__ 2015 ж.

2 ТАЛҚЫЛАНДЫ

2.1 « Қазақстан тарихы» кафедрасында

Хаттама №_1__ « 04_»_09_ 2015 жыл

2.2 Экономика, заң және гуманитарлық ғылымдар факультетінің оқу-әдістемелік бюросында

Хаттама «_09_»__09_ 2015 жыл № 1
Төрағасы_________ С.Х.Тойкин


3 БЕКІТІЛДІ

Университеттің оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында мақұлданды және басылымға ұсынылды

Хаттама «_11_»__09__2015 жыл №1
Оқу -әдістемелік кеңестің төрайымы ________ Г.К. Искакова

Мазмұны :
1. Қолдану аясы

2.Нормативтік сілтемелер

3.Жалпы ереже

4.Оқу пәнінің (модуль бойынша) мазмұны

5.Студенттердің өздік жұмыс тақырыптары

6.Пән бойынша оқу-әдістемелік карта

7.Оқу-әдістемелік әдебиеттермен қамтамасыздандыру картасы

8.Әдебиеттер

1 ҚОЛДАНУ АЯСЫ

5В020300 «Тарих» мамандығы үшін жасалған. Ол студенттерді курстың мазмұнымен, оның маңыздылығы және қажеттілігін, қурс саясатын, дағды мен іскерліктің тақырыптарымен таныстырады. Оқу-әдістемелік кешені пәнді оқып білудегі негізгі басшылық болып табылады.

2. 
   НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР
   

-Білім деңгейіне сай Мемлекеттік білім стандарты;

-«5В020300» «Тарих» мамандығы бойынша типтік оқу жоспары;

- СТУ 042- ГУ-4-2013 Университет стандарты «Пәннің оқу-әдістемелік кешенін жасау және ресімдеудің жалпы талабы»

- ДП 042- 1.01-2013 Құжатталған процедура «Пәннің оқу-әдістемелік кешенінің құрылымы және мазмұны»
3 ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕ

3.1 Пәннің қысқаша сипаттамасы:

«Қазақ халқының рухани мәдениеті» курсы тарих мамандығын студенттері үшін жалпы тарихи контекстте ұлттық мәдениет мәселелерін терең зерттеу, пәнаралық интеграция, гуманизация бағытындағы тарихты оқытудың университеттік жүйесін жетілдірудің обьективті пісіп жетілген қажеттіліктерінен туындады.

«Қазақ халқының рухани мәдениеті» курсы Қазақстан территориясында басқа мемлекеттермен тығыз байланыста болған тарихи мәдениеттің байланыстылығын көрсететін отандық тарихтың басты және жалпы тарихи процесстер бағытын ашуға бағытталған курс болып табылады.

Курстың көптеген тақырыптары келесі «Мәдениеттану», «Саясаттану», «Философия», «әлеуметтану», «этнография » және т.б. пәндерді оқуда кешенді білім береді.

- мұсылмандық факторлардың ролі мен маңыздылығын, исламданудың идеялық-құлықтық және социомәдени аспектілерін айқындау;

- қазақ фольклорының, жырау, ақын, билер және жазба әдебиет ескерткіштерінің мағынасын, халықтың діни өмірінің, ағартудың, дәстүрдің, менталиттің адамгершілік және эстетикалық идеалдардың мазмұнын ашу;

- отарлау дәуірінің мәдениетін сипаттау;

- қазақ ағартушыларының шығармашылығымен батыс-шығыс өркениеттік диалог пен синтез проблемаларын анықтау;

- тарих ғылымын құрайтын ұғымдармен, категориялармен танысып, білу; көшпелі мемлекеттердің пайда болуы мен даму процесі, оның заңдылықтарын, кейінгі зерттеулердегі мәселелерді жаңаша көзқарас тұрғысында қабылдай білу; көркемдік, тарихи болмысын тани алып, тарихи бағасын біліп, танитын талғам қалыптастыру; тарихи оқиғаның ішкі, сыртқы аспектілерін саралай алып, түрлі қырынан талдай білуге жаттықтыру.

- халық ауыз творчествосында, музыкалық, әдеби, философиялық, тарихи шығармаларда көрніс тапқан халықтың рухани мұрасын білу, қазақ ұлттық мәдениетінің мәдени эволюция заңдарын, оның өзгешілігі мен мәнін тусіну;

- өркениет, мәдениеттің әр түрлілігі туралы білімді игеру;

-бяандама жасауға және ауызша материалды дұрыс жеткізуге дағдылану, семинарларға дайындық барысында қолда бар ғылыми әдебиеттерге дербес сыни тұрғыдан қарай талдау жасауы тиіс.

- Қазақ халқының рухани мәдениетін зерттеуге біртұтас концептуальді келуді білу.
3.5 Пәннің пререквизиттері: «Қазақ халқының рухани мәдениеті» , «Алғашқы қауымдық құрылыс тарихы», «Дүниежүзі тарихы»
3.6 Пәннің постреквизиттері: Қазақстанның көне заман тарихы, Ортағасырлық Қазақстан тарихы, Орта Азия елдерінің тарихы, «Мәдениеттану», «Дінтану», «Философия», «Қазақ әдебиеті тарихы», «Этнология» т.б.
3. 7 Оқу жоспарынан көшірме

Кесте 1

Курс	Сем естр	Кре дит	Дә ріс	Семи нар	СО ӨЖ	СӨЖ	Бар- лығы	Бақылау форма сы
3	5	3	30	15	45	45	135	емтихан

4. 
   ОҚУ ПӘНІНІҢ МАЗМҰНЫ (МОДУЛЬ БОЙЫНША)
   

Кесте 4

Апта	Бақылау түрі	Барлық балл	Ескертулер
1	2	3	4
	Барлық дәрісханалық сабақтарға қатысу 1 және 7 апта аралығы	30
1	Дәріс Семинар сабақтары СРО	-
2	Дәріс Семинар сабақтары СРО	- 20
3	Дәріс Семинар сабақтары СРО	- 20 50
4	Дәріс Семинар сабақтары СРО	- 20
5	Дәріс Семинар сабақтары СРО	- 20
6	Дәріс Семинар сабақтары СРО	- 20 50
7	Дәріс Семинар сабақтары СРО Аралық бақылау	- 70
1 және 7 апта аралығындағы оқытудың балл нәтижесі		300
	Барлық дәрісханалық сабақтарға қатысу 8 және 15 апта аралығы	30
8	Дәріс Семинар сабақтары СРО	- 10
9	Дәріс Семинар сабақтары СРО	- 20
10	Дәріс Семинар сабақтары СРО	- 20 45
11	Дәріс Семинар сабақтары СРО	- 20
12	Дәріс Семинар сабақтары СРО	- 10
13	Дәріс Семинар сабақтары СРО	- 10
14	Дәріс Семинар сабақтары СРО	- 10 55
15	Аралық бақылау жұмысы	70
8 және 15 апта аралығындағы оқытудың балл нәтижесі		300
Емтиханның балл қорытындысы		400
Академиялық аралықтағы балл қорытыныдысы		1000

6.ПӘН БОЙЫНША ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КАРТА

Кесте 5

Дәріс тақырыптары	Семинар тақырып тары	Көрне кіліктер ТСО, плакаттар, кестелер	Қарастыратын сұрақтар	Бақы лау форма сы
1	2	3	4	5
1 тақырып. Кіріспе. Ежелгі заман мәдениеті	1 тақырып. Ежелгі заман мәдениеті	карта	жоспары: 1.Тас дәуірі, оның кезеңдері және мәні.Сол кездегі табиғат жағдайлары. 2.Неолит дәуіріндегі Қазақстан және мәдениет тің дамуы. 3.Қола ғасырының тайпалары және антрополо гиялық сипаттамасы.	конспектілеу
2 тақырып. Сақ-үйсін дәуірінің мәдениеті	2 тақырып. Сақ-үйсін дәуірінің мәдениеті	Дидак тика лық материал	1.Архаикалық мәдениет ерекшеліктері: синкретизм, ұжыимдық қисынға дейінгі ойлау сипаты 2.сақ-үйсін дәуірінің мифологиясы, діні мен өнері. Тілдер. «Аң стилі өнері». 3.Қаңлы мемлекетінің мәдениеті 4.Қола және ерте темір дәуірлеріндегі петроглифтер.	Баяндау
3 тақырып. Ежелгі түркі мәдениеті	3 тақырып. Ежелгі түркі мәдениеті	Тарихи әдебиет тер	жоспары: 1. Дәуірдің этнолингвистикалық сипаттамасы. Түркі тілдері. Руна жазуы. 2.Көшпелілер мен отырықшы өркениеттер және оның мәдени трансформация мәселесі. Қытайлық өркениетпен байланыстылығы. 3.Діни миссионерлік бағыттағы ежелгі жазба ескерткіштері. 4.Қазақ халқының әдеп-ғұрпындағы тәңіршіліктің көрністері.	Баян дау
4 тақырып. Ислам ықпалымен рухани жаңғыру және оның мәдени-өркениеттік мазмұны	4 тақырып. Ислам ықпалымен рухани жаңғыру және оның мәдени-өркениеттік мазмұны	БАҚ материал дары	жоспары: 1.Этикалық дінге (исламға) бет бұру заңдылығы 2.Өркениеттік сатының белгілері 3.Тәңіршілдік пен ислам арасындағы ежелгі түркі тайпалары 4.Мұсылман өркениетінің жетістіктері. Арыстан Баб, Ысқақа Баб, Қожа Ахмет Яссауи тұлғалары	әңгі мелеу
5 тақырып. Орта ғасырлардағы түркілердің рухани мәдениетінің гүлденуі	5 тақырып. Орта ғасырлардағы түркілердің рухани мәдениетінің гүлденуі	Қосымша материал-дар	жоспары: 1.Халифаттың білім және ғылым жүйесіндегі түркілер. «Шығыстың Аристотелі» -Әбу насыр Әл-Фараби 2.Махмуд Қашғаридің «Диуани лұғат ат түркі» түрік мәдениетінің энциклопедиясы. 3.Түркілердің тілі, рухани өмірі, діні, фольклоры туралы мәліметтер 4.Әдебиет пен суфизм. Қарахандық әдеби дәстүр	Түсін діру
6 тақырып Әдебиет және суфизм. Қарахандық әдеби дәстүр туралы	6 тақырып Әдебиет және суфизм. Қарахандық әдеби дәстүр туралы	Тарихи әдебиеттермен жұмыс	Жоспары: 1.Қарахандық әдеби дәстүр 2.Ж.Баласағұни. «Құдатғу білік» шығармасының көркемдік-эстетикалық және идеялық-философиялық негіздері 3.Қ.А.Яссауидың теологиялық мұрасының мазмұны	Баяндау, талдау
7 тақырып. Алтын Орданың мәдени қайта өрлеу кезеңіндегі Дешті Қыпшақ	7 тақырып. Алтын Орданың мәдени қайта өрлеу кезеңіндегі Дешті Қыпшақ.	карта	жоспары: 1.Шыңғыс хан империясындағы діндер күресі 2.Алтын Ордадағы рухани және этномәдени жағдай 3.ХІҮ-ХҮ ғғ. Басындағы Моғолстанның рухани өмірі. 4.М.Х.Дулатидің «Тарихи Рашиді»	Баян дау
8 тақырып. Алтын Орда-жоғары дамыған полимәдениетті еуразиялық мемлекет	8 тақырып. Алтын Орда-жоғары дамыған полимәдениетті еуразиялық мемлекет	әдеби кітаптар	жоспары: 1.Постмонғолдық кезеңіндегі Қазақстан тұрғындарының рухани өмірі, діні және мәдениті туралы 2.Ресей және Батыс зерттеушілері Алтын Орда мәдениеті туралы 3.ХІҮ-ХҮее. І жартысындағы түркі тілі мен классикалық түркітілдес әдебиетінің дамуының жаңа сатысы	әңгі мелеу
9 тақырып. Дәстүрлі қазақ қоғамының рухани мәдениеті (ХҮ-ХҮІІІ ғғ).	9 тақырып. Дәстүрлі қазақ қоғамының рухани мәдениеті (ХҮ-ХҮІІІ ғғ).	Көркем әдебиет	жоспары: 1.Көшпелі қазақ өміріндегі мәні зор құндылықтар 2.Ұлттық эстетикалық сана: сөйлеу өнері. Қазақтардың музыкадағы философия 3.Генеалогиялық дәстүр (жеті ата), аңыздар мен шежірелер 4.Халықтық білімдер, салт-дәстүр және әдет-ғұрыптар. Этикет. Тыйымдар мен ырымдар	Тапсырманы орын дап тап сыру
10 тақырып. Дәстүрлі қазақ қоғамындағы дін мен ағарту ерекшеліктері	10 тақырып. Дәстүрлі қазақ қоғамындағы дін мен ағарту ерекшеліктері.	БАҚ материал дары	жоспары: 1.Ислам - қазақ дәстүріндегі орталық, жүйеқұраушы элемент 2.Исламдағы «бес парыз» және оны қазақтардың орындауы. Бата беру 3.Мұсылмандық жерлеу рәсімі. Неке қию. 4.Мұсылмандық сәулет ескерткіштері (мешіт, мазарлар). Діни дәстүрлер.	Баян дау
11 тақырып. Ауыз әдебиеті және билер мен жыраулардың рухани мұрасы	11 тақырып. Ауыз әдебиеті және билер мен жыраулардың рухани мұрасы	Газет журналдар	жоспары: 1.Қазақтардың халық ауыз шығармашылығы. Фольклор жанрлары 2.Ертегілер мен аңыздар. Мақал-мәтелдер. Салт-дәстүрлер жырлары-беташар, жар-жар, сыңсу, өсиет, бесік жыры т.б. 3.Лироэпостық жырлар. Дастандар мен поэмалар. Көшпелілердің шешендік өнері.	Баяндау
12 тақырып. Дәстүрлі мәдениет пен діннің дағдарысы	12 тақырып. Дәстүрлі мәдениет пен діннің дағдарысы	Тарихи оқулық тармен жұмыс	жоспары: 1.Ислам өркениетінің құлдырауы және көшпеліліктің дағдарысы. 2.Идеялық және рухани бастамалардың әлсіреуіне байланысты қазақ дәстүрінің жүйе ретінде ыдырауы 3.Дәстүрлі білімнің жағымды, жағымсыз жақтары	Баяндау
13 тақырып. Отарлық кезеңдегі халықтың көркемдік-эстетикалық дамуы	13 тақырып. Отарлық кезеңдегі халықтың көркемдік-эстетикалық дамуы	Халық ауыз шығарма лары	жоспары: 1.Дәстүрлі бағыттағы ақындар мен ойшылдар (зар заман, кітаби ақындар, айтыскерлер т.б.) 2.Қисса-дастандар мен шығыс хикаяларын орындаушылар мен таратушылар. Тарихи жырлар. 3.Музыкалық-әндік мәдениеттің гүлденуі. Абай Құнанбайұлы, А.Байтұрсынов, Ж.Аймауытов, Ш.Құдайбердіұлының музыкалық мұралары	Баяндау
14 тақырып. Қазақ ағартушылығы және ұлт зиялыларының мұрасындағы халықтың рухани жандану мәселелері	14 тақырып. Қазақ ағартушылығы және ұлт зиялыларының мұрасындағы халықтың рухани жандану мәселелері	әдеби шығарма лар	жоспары: 1.Қазақ ағартушылығының рухани және әлеуметтік бастаулары және оның жалпымұсылмандық жадидизммен байланыстылығы 2.Түркі халықтарының жаңа интеллектуалды элитасы-мұсылмандық реформаторлықтың көрнекті өкілдері. 3.Қазақ ағартушылары: Ш.Уалиханов, Ы.Алтынсариннің көзқарастары. 3.Бөкей ордасы. 1841 жылғы Бөкей ордасындағы алғашқы мұсылмандық еуропалық мектептің ашылуы.	Талдау
15 тақырып. ХІХ-ХХ ғғ тоғысындағы қазақ интеллектуалды элитасының мұрасы.	15тақырып. ХІХ-ХХ ғғ тоғысындағы қазақ интеллектуал ды элитасының мұрасы.	Көркем әдебиет термен жұмыс	жоспары: 1.Абай және қазақ халқының рухани мұрасы. Абай өлеңдері. «Ғақлия» («Қара сөздері») 2.Ұлттық интеллигенцияның қалыптасу жолы, оның дүниетанымы және идеалдары. 3.ХХ ғасыр басындағы Қазақстандағы ағартушылықтың таралу жолдары . «Алаш» бағдарламасындағы мәдени –ағартушылық мәселе. 4.Жаңа қазақ элитасы өкілдерінің көркемдік және ғылыми мұрасы.	Баяндау
15 тақырып. ХХ ғасыр басындағы қазақ халқының рухани қайта өрлеуі	15 тақырып. ХХ ғасыр басындағы қазақ халқының рухани қайта өрлеуі	БАҚ көздері	жоспары: 1.Рухани жанданудың, тілдің, мәдениеттің, дін мен ұлттық тұтастық мәселелерінің баспасөз беттеріндегі орны. 2.Ұлттық сана-сезімнің мәселелерінің көтерілуі. 3.Қазіргі замандағы ұлттық сана-сезімнің қалыптасуы	Баяндау

7 ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ӘДЕБИЕТТЕРМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛУ КАРТАСЫ

Кесте 6

р/с	Оқулықтар мен оқу-әдістемелік әдебиеттер атауы	Жалпы саны	Студент саны	Қамтамасыз етілу пайызы
1.	Қазақстан тарихы (очерк), А-1995	30	8	100
2.	К.Рысбайұлы Қазақстан Республикасының тарихы А,2000	15	8	100
3.	Қ.Аманжолов Түрік халықтарының тарихы А, 1999	10	8	100
4.	Әбілғазы Б. Түрік шежіресі А, 1992	10	8	100
5.	Байпақов К., Нұржанов М., Ұлы Жібек жолы және ортағасырлық Қазақстан.А., 1992	7	8	95
6.	Байбатша Ә.Қазақ даласының ежелгі дүние тарихы.	5	8	60
7.	История Казахстана: народы и культуры. А., 2000	3	8	30
8.	Кенжебаев Б. Казахские писатели, демократы начала ХХвв. А., 2000	10	8	100
9.	Кузембайулы А., Абил Е., История Республики Казахстан. Астана.,2000	15	8	100
10.	Қазақ даласының ұлы ойшылдары. А., 2002.	15	8	100

8 ӘДЕБИЕТТЕР

Негізгі әдебиеттер:

8.1Қазақстан тарихы, 5-томдық. А.,1996….

8.2 Қазақстан тарихы очерктері.А., 1994.

8.2.1 Абылай хан и батыры. А., 2001.

8.2.2 Абылхожин Ж.Б. Очерки социально-экономической истории Казахстана ХХвв.А.,1997.

8.2.3Абдиров М. Завоевание Казахстана царской Россией и борьба казахского народа за независимости ХҮІ-начала ХХ вв.Астана., 2002.

8.2.4.Ал-Халел Карпык Белая кость прошлого.Наши современники. А.,1994.

8.2.5.Аманжолов Қ. Түркі халықтарының тарихы.А.,1999.

8.2.6.Әбілтайұлы Т. Рысқұлов-Моңғолияда. А.,1994.

8.2.7.Әбілғазы Б. Түрік шежіресі. 1992.

8.2.8.Байпақов К., Нұржанов М., Ұлы Жібек жолы және ортағасырлық Қазақстан.А., 1992

8.2.9.Байбатша Ә.Қазақ даласының ежелгі дүние тарихы.

8.2.10.Бурбаев Г.Ұлт менталитеті. Астана., 2001.

8.2.11.Вопросы история Казахстана.А.,2002.

8.2.12.Вяткин Сырым батыр.А., 1947.

8.2.13.Гумилев Л. Көне түріктер. А.,1994.

8.2.14.Исин А. Казахское ханство и Ногайская Орда во второй половине ХҮ-ХҮІв. Семей., 2002.

8.2.15.История Казахстана: народы и культуры. А., 2000.

8.2.16.Кенжебаев Б. Казахские писатели, демократы начала ХХвв. А., 2000.

8.2.17.Кадырбаев Казахстан в эпоху Чингиз хана и его премников ХІІ-ХІҮ вв.А.,1992.

8.2.18. Карр Э. Русская революция от Ленина до Сталина 1917-1929гг. М., 1990.

8.2.19.Касымбев Ж.Города Восточного Казахстана 1861-1917гг. А., 1992.

8.2.20.Кузембайулы А., Абил Е., История Республики Казахстан. Астана.,2000.

8.2.21. Қасымбаев Ж. Кенесары хан. А.,1993.

8.2.22.Қазақ даласының ұлы ойшылдары. А., 2002.

8.2.23.Қазақтар-Казахи. А., 1998.

8.2.24.Құрбанғали Х. Тауарих хамса.А, 1992

8.2.25.Құдайбердіұлы Ш. Түрік-қырғыз хам хандар шежіресі. А.,1991.

8.2.26. М. Туркестан под властью Советов. А.,1993.

8.3. Құжаттар мен материалдар:
8.3.1.Из истории казахов (ХҮІІІ-ХІХғғ және 1916жж.) А., 1999.

8.3.2.История Советского Конституции в декретах и постановлениях Советского правительства (1917-1936гг.) М., 1936.

8.3.3.Қазақ әдет-ғұрып құқығының материалдары.А.,1996.

8.3.4.Материалы по истории казахских ханств. А., 1969.

8.3.5.Материалы по истории Казахской ханств (1785-1828)7 М.,1940.

8.3.6. Материалы по истории политического строя Казахстана.,А.1960.

8.3.7.Неизвестные страницы истории Семипалатинского Прииртышья (20-30гг.ХХв.). Семипалатинск. 2002.

8.3.8.Новейшая история Казахстана (сборник документов). А.,1999.

8.3.9.Новые материалы по древней и средневековой истории Казахстана. А., 1999.

8.3.10.Өмірзақов Ө.Ресейге қосылғаннан не ұттық? (зерттеулер, құжаттар). А., 1999.

8.3.11.Образование Казахской АССР. Сборник документов и материалов. А.,1957.

8.3.12.ХҮІ-ХҮІІІғғ. Орыс-қазақ қатынастары.А., 1961.