Қазақстан Республикасы Білім және ғылым Министрлігі Д. Серікбаев атындағы
жүктеу/скачать 2.74 Mb.
|
| 3.1 Қалдық шаруашылықтарын пайдалану кезіндегі қауіпсіздік ережелері
Пайдалы қазбаларды өндіру және қайта өңдеу процесімен технологиялық байланысты қалдық қоймалар мен барлық кластағы басқа да гидротехникалық құрылыстар (ГТҚ) мамандандырылған ұйымдар әзірлеген және белгіленген тәртіппен бекітілген жобалар бойынша салынуы және пайдаланылуы тиіс. Гидротехникалық құрылыстардың сыныбы жобамен белгіленеді. Қалдық шаруашылықтарының құрылыстарын жобалауды, салуды және пайдалануды жүзеге асыратын ұйымдардың осы қызмет түрлеріне рұқсаты (лицензиясы) болуы тиіс. Қалдық қоймаларын орналастыруға арналған алаңдар, санитариялық-қорғаныш және күзет аймақтары, өнеркәсіптік және тұрмыстық үй-жайлар, өтпе жолдар, байланыс, сигнал беру және жарықтандыру, сондай-ақ ашық су қоймаларына ағызылатын сулардың тазалығы және сақтау орындары орналасқан аудандағы әуе бассейнінің тазалығы қолданыстағы нормалар мен ережелердің талаптарына жауап беруі тиіс. Жаңадан салынған қалдық шаруашылықтары немесе қолданысқа енгізілетін жаңа технологиялар мен жабдықтар үшін осы өндірістерді енгізетін ғылыми-зерттеу, жобалау немесе басқа да ұйымдар жұмыстарды қауіпсіз жүргізуді қамтамасыз ететін нұсқаулықтар әзірлеуі және оларды пайдаланушы ұйымның техникалық басшысы бекітуі тиіс. Салынып жатқан және пайдаланылатын қалдық қоймалары үшін олардың қоршайтын және су ағызатын құрылыстарын, дренаждық және сүзуге қарсы құрылғыларды бұзу салдарлары айқындалуға, қауіпті аймақтың, аумақты су басуы мүмкін аймақтардың, жер асты және жер үсті суларының және әуе бассейнінің ластануы анықталуға тиіс. Қауіпті аймақ шегінде қалдық қоймасын пайдалануға байланысты емес объектілерді салуға тыйым салынады. Егер қауіпті аймақта пайдаланылатын қалдық қоймаларында осындай объектілер орналасқан болса, оларды қорғау немесе қауіпсіз орынға шығару жөніндегі іс-шараларды орындау қажет. Жобаға сәйкес құрылысы аяқталмаған және белгіленген тәртіппен тағайындалған қабылдау комиссиясы қабылдамаған Гидротехникалық құрылыстарды пайдалануға беруге тыйым салынады. Қалдық шаруашылығы құрылыстарын пайдалануға жобада көзделген пайдалану режимінде кемінде 72 сағат үздіксіз жұмыс істеп тұрған сигнал беру, бұғаттау, шамадан тыс жүктемеден қорғау құрылғылары, бақылау-өлшеу аппаратуралары, байланыс және жарықтандыру құралдары және қабылдау комиссиясының қол қойылған актісі болған кезде ғана рұқсат етіледі. Қалдық шаруашылығының барлық объектілеріне жылдың кез келген уақытында автокөлік құралдары мен механизмдердің сенімді кіруі қамтамасыз етілуі тиіс. Жолдардың жүру бөлігінің ені мен конструкциясы жобамен анықталады. Кірме жолдар жол белгілерімен белгіленіп, жылына кемінде бір рет жөнделуі тиіс. Кірме жолдардың қозғалыс схемалары қалдық шаруашылығы учаскесінің көрінетін жерінде ілінуі тиіс. Адамдардың құбыр бойымен, темір жолдар, тосқауылдар, эстакадалар арқылы қозғалуына тыйым салынады. Құйрық шаруашылығының аумағында қозғалуға тек қана осы үшін арналған жаяу жүргіншілер жолдары, өту жолдары, баспалдақтар мен алаңдар бойынша рұқсат етіледі [39]. Ұйым әкімшілігі қалдық шаруашылығын пайдалануға бергенге дейін ықтимал аварияларды жою жоспарын (АЖЖ) және қалдық шаруашылықтарын пайдалану жөніндегі жергілікті нұсқаулықты, пайдалану персоналы үшін лауазымдық және технологиялық нұсқаулықтарды және қауіпсіздік техникасы жөніндегі нұсқаулықтарды әзірлеуді және бекітуді қамтамасыз етуге міндетті. Адамдарды құтқару және аварияларды жою жөніндегі іс-шараларды жүзеге асыруға арналған техникалық және материалдық құралдар ақаусыз және АЖЖ көзделген жерде және мөлшерде болуға тиіс. Технологиялық процестер, коммуникация схемалары өзгерген, жабдықты ауыстырған жағдайда, өндіріске өзгерістер енгізілгенге дейін қолданыстағы нұсқаулыққа ұйымның техникалық басшысы бекіткен тиісті түзетулер енгізілуі тиіс. Барлық өзгерістер жеткізілуі тиіс қызметкерлердің назарына, оларға қатысы бар. Әрбір қызметкер қауіпсіздік техникасы ережелерін қатаң орындауға міндетті және адамдарға, жабдықтарға немесе қоршаған ортаға қауіп төндіруі мүмкін құрылыстардың техникалық жай-күйі мен жұмысында бұзушылықтар, жабдықтар мен қорғау құрылғыларының ақаулықтары анықталған жағдайда дереу тікелей бастыққа немесе жоғары тұрған басшыға хабарлауға және өзінің лауазымдық немесе технологиялық нұсқаулығына сәйкес бұзушылықтарды жою жөнінде шаралар қолдануға тиіс. Қалдық шаруашылығы құрылыстарының электр жабдықтары мен электр құрылғылары қолданыстағы "тұтынушылардың электр қондырғыларын техникалық пайдалану Ережелеріне" және "тұтынушылардың электр қондырғыларын пайдалану кезіндегі қауіпсіздік техникасы ережелеріне"сәйкес пайдаланылуға тиіс. Қысыммен жұмыс істейтін жүк көтергіш машиналарды, ыдыстарды пайдаланумен, электр қондырғыларына қызмет көрсетумен байланысты мамандар мен жұмысшылар арнайы оқудан өтуі және тиісті ережелердің талаптарына сәйкес жұмысқа жіберілуі тиіс. Ұйым әкімшілігі қызмет көрсету мен жөндеу биркалық жүйе бойынша және наряд – рұқсат беру арқылы жүргізілуі тиіс барлық агрегаттардың тізбесін белгілеуге міндетті. Құрылыстарды, желілер мен жабдықтарды күрделі, орташа және ағымдағы жөндеу жыл сайын бекітілген жоспарлы – алдын алу жөндеулерінің (ЖАЖ) кестесі бойынша жүргізіледі. Авариялық-қалпына келтіру жөндеулері авариялар туындаған сәттен бастап қысқа мерзімде орындалады, ал адамдардың өміріне қауіп төндіретін немесе экологиялық апат пен үлкен материалдық залалға әкеп соғуы мүмкін зақымданулар дереу жойылады. Қалдық және шлам шаруашылықтарының құрылымы мен штатын жобаға сәйкес Ұйым басшысы белгілейді. Қалдық шаруашылығын пайдаланатын өндірістік бөлімшелердің қызметі ұйымның басшысы бекітетін Ережемен және ұйымның техникалық басшысы бекітетін қалдық шаруашылығын пайдалану жөніндегі жергілікті нұсқаулықпен регламенттеледі. 1, 2 және 3 классты сақтау орындары бар қалдық немесе шлам шаруашылығының техникалық басшысы гидротехникалық білімі бар мамандар қатарынан тағайындалуы тиіс. Көрсетілген бөлімшелер мамандарының жоғары немесе орта техникалық білімі болуы және қалдық қоймаларында жұмыс жүргізу және пайдалану құқығына арналған арнайы Курстарда оқудан өтуі тиіс. Қалдық және шлам шаруашылықтарының мамандары әрбір 3 жыл сайын ережелерді, нормалар мен нұсқаулықтарды білуін тексеруге жатады. Адамның еркіндігі жөніндегі ережелер мен нұсқаулықтар, еңбек қауіпсіздігі жатады жоспардан тыс білімін тексеру, ал бірнеше мәрте бұзған – шеттету атқаратын лауазымына сәйкес. Қалдық шаруашылықтарының жұмысшылары кемінде әрбір алты ай сайын еңбек қауіпсіздігі бойынша қайта нұсқамадан және жылына кемінде бір рет – тиісті кәсіптер бойынша нұсқаулықтарды білуін тексеруден өтуі тиіс. Тексеру нәтижелері нұсқау журналына жазылған хаттамамен және қызметкердің жеке карточкасына қол қойғызып ресімделуі тиіс. Ықтимал аварияларды (АЖЖ) жою жоспары жыл сайын келесі жылдың басына дейін 15 күннен кешіктірмей жасалады және бекітіледі. Авариялық жағдайларды жою және оларға жеке қатысу жөніндегі жұмыстарды ұйымдастыру және жүргізу тәртібімен мамандарды оқытуды ұйымның немесе фабриканың техникалық басшысы, ал жұмысшыларды тиісті бөлімшенің (цехтың, бөлімшенің, учаскенің) басшысы жүргізеді. Оқытуды АЖЖ-ны қолданысқа енгізгенге дейін 10 күннен кешіктірмей АЖЖ актілерінде тиісті тіркеумен және жұмысшылар мен мамандардың жеке карточкасында қол қойғыза отырып жүргізеді. АЖЖ білімі жыл сайын тексеріледі. Қалдық шаруашылығы объектілерінде болып жатқан өзгерістер кезінде АЖЖ-ға үш күн мерзімде қажетті түзетулер енгізілуі тиіс,олар оларды білуге міндетті лауазымды адамдардың назарына қол қойғызып жеткізіледі. АЖЖ-ны олардың жұмысына қатысты бөлігінде зерттемеген адамдарды жұмысқа жіберуге тыйым салынады. АЖЖ бойынша жаттығуларды "қалдық шаруашылығы" бөлімшесі цех бастығының немесе фабрика бастығының (техникалық басшысының) басшылығымен жыл сайын бекітілген кестемен белгіленген мерзімде пайдалану персоналы жүргізеді. Қалдық шаруашылығын пайдалану жөніндегі жергілікті нұсқаулықтарды пайдалану режимі немесе құрылыстардың құрамы өзгерген жағдайда, бірақ 5 жылда кемінде бір рет қайта қарау және қайта бекіту қажет. Ұйым әкімшілігі қалдық шаруашылығын жобада және жылдық жұмыс жоспарларында көзделген барлық құрылыс машиналарымен, тетіктермен, көлік құралдарымен, бақылау аспаптарымен және материалдармен қамтамасыз етуге міндетті [40]. Қалдық қоймаларын қауіпсіз пайдалану үшін олардың түріне қарамастан қажет: 1) жобада қабылданған толтыру сызбасын, қойыртпақты шығару тәсілдерін, қалдықтарды салу технологиясын және жуу қарқындылығын сақтау; 2) қоймада жобада көзделген су көлемін ұстап тұруға, қалдық қоймадан түсетін және алынатын су мөлшерінің тәулік сайынғы есебін жүргізуге; 3) құрылыстардың жай-күйіне жүйелі бақылау жүргізуге және жобалық критерийлердің асуына жол бермеуге;; 4) қалдық қойманың және оның құрылыстарының жұмыс режимінде туындаған бұзушылықтарды жою бойынша жөндеу жұмыстарын және іс-шараларды уақтылы орындау; 5) қалдықтардың шаңдануын болдырмау жөніндегі жобада көзделген барлық табиғат қорғау іс-шараларын уақтылы орындауға міндетті. Қалдық қоймаларының айналасында кіреберістер мен ықтимал кіреберістер орындарында " қауіпті аймақ. Бөгде адамдардың өтуіне және кіруіне тыйым салынады!". Бермаларға және дамбаның жотасына кіру жолдарын оның ұзындығы бойынша кемінде 3 км сайын жабдықтау қажет, бұл ретте дамбаға кемінде екі кіру жолы болуы тиіс. Жобада көзделген жағдайлардан басқа, автокөлік пен құрылыс машиналарының тұрақты өтуі үшін дамба берм жотасын пайдалануға тыйым салынады. Жобада көзделмеген сарқынды және басқа суларды қалдық қоймасына ағызуға, сондай-ақ жобада берілген көлеммен салыстырғанда судың артық көлемін жинақтауға тыйым салынады. Мемлекеттік санитарлық және балық инспекцияларының, экология және биоресурстар органдарының келісімінсіз қалдық қоймасынан табиғи су айдындарына су тастауға тыйым салынады. Қалдық қоймасының аумағы бойынша бөгде адамдардың жүруіне, тұндырғыш тоғандарда шомылуға, тоғандан суды шаруашылық-ауыз су мақсаты және жануарларды суару үшін пайдалануға тыйым салынады. Көлік құралдарының жүріп өту және адамдардың жағажайда жүру мүмкіндігі жергілікті нұсқаулықпен анықталады. Қалдық қоймасындағы жүзбелі құралдар жарамды болуы, жүк көтергіштігі көрсетілген жазуы болуы және бортта құтқару мүлкі (құтқару дөңгелектері немесе шарлар, кендір арқан және суды қазуға арналған шөміштер) болуы тиіс. Қоршайтын бөгеттер мен дамбалар, каналдар, туннельдер мен қойыртпақ жүргізгіштерде құрылыстардың ұзындығын, сондай-ақ олардың жер астында немесе су астында жасырын коммуникациялармен (кабельдер, су өткізгіштер және т. б.) қиылысатын жерлері болуы тиіс.) Тұрақты кезекші персонал көзделген қалдық қоймаларында қараушылар мен жөндеу жұмысшыларына арналған жылытылатын қызметтік үй-жайлар болуы тиіс. Бұл үй-жайлар электрлендірілген және телефондандырылған болуы тиіс. Қысқы кезеңде алдын ала Байқаусыз тұндырғыш тоған мұздан өтуге, сондай-ақ қалдық қатып қалған жаңа жуылған шөгінділерден өтуге тыйым салынады. Қалыңдығы 10 см кем мұз үстімен өтуге тыйым салынады. Жөндеу жұмыстарын орындау жүргізілетін жұмыстардың қауіпсіздігін қамтамасыз ете отырып, оларды ұйымдастыру жобасына сәйкес жүргізілуі тиіс. Қалдық қоймасының бөгетіне жақын жару жұмыстарын мемлекеттік тау-кен техникалық бақылау органдарының рұқсатымен ғана жүргізу қажет. Қойыртпақтың тараққа және дамбаның төменгі еңісіне ағуына жол берілмейді. Бөгет бойынша салынған таратқыш қойыртпақ жүргізгіштердің ағуы дереу жойылуы тиіс. Бермаларда және дамбалардың жотасында жобада берілген мөлшерден асатын жауын-шашын, бойлық немесе көлденең жарықтар пайда болған кезде, еңістердің ішінара жанасуы кезінде осы учаскеде қойыртпақты тастау, деформацияның пайда болу себебін анықтау және дамбаның денесін қалпына келтіру жөнінде уақтылы шаралар қабылдау қажет. Тұндырғыш тоған ауданындағы жоғарғы еңістің бұзылған бекітпесі жобаға сәйкес қысқа мерзімде қалпына келтірілуі тиіс. Дренажды және сүзуге қарсы құрылғыларды тексеруді айына кемінде бір рет, нәтижелерін журналға жазып, жүйелі түрде жүргізу қажет. Жағажайлардан құйрықтарды алу жобамен белгіленген шекаралар мен тереңдіктер шегінде ғана жүргізілуі тиіс. Жағажайда шұңқырлар мен бөгетке қарай кері еңісі бар учаскелердің пайда болуына жол берілмейді. Қалдықтарды жер асты қуыстарын салуға пайдалану үшін, құрылыс жұмыстары және басқа да мақсаттар үшін оларда пайдалы компоненттер мен уытты зиянды заттардың болуына жүйелі және Өкілетті химиялық талдаусыз, сондай-ақ бұған жобалау ұйымының, экология және биоресурстар, жер қойнауын қорғау, мемлекеттік санитарлық қадағалау және мемлекеттік қадағалау органдарының келісімінсіз алуға жол берілмейді жүктеу/скачать 2.74 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|