Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі ғылым комитеті
жүктеу/скачать 1.5 Mb.
|
| РУХАНИ БАСТАУЛАР – а) адам болмысының табиғаты мен оның тұтастығынан, адам дүниесінің тұрлаулы байлығынан, адамның тұрмыс- салттағы болмысының ережелерінен туындайтын төл құндылықтар; ә) адам- ды Құдайға жақындату, Жаратқан сый еткен байлықты адамзаттың береке- сін келтіруге, мәртебесін көтеруге жарату жолдары; б) әрі-сәріден түңілді- ретін ауызбірлік пен өзара ықпалдастықта. Р. б. – адамгершіліктің тұны- ғында, адамзаттың бітімінде, әлемнің руханият тұрпатында, құдіретке құл- шылық етуде. Р-лықтың мұндай шоқтығында шындық пен шымырлық, тазалық пен табандылық, жақсылық пен жарасымдылық астасады; өмірлік кеңістіктің кеңдігі мен үдемелі талпыныстың теңдігі тұрақты ұстанымға айналады; сезім мен сенімнің тереңдігі біртұтастық пен серіктестіктен демеушілік табады; еркіндік пен жігерлілік тұлғалықтың тұрақты табан- дылығын құрайды. Р. б-да: а) көзбен көретін бейнелік және ұйып тартатын ұғымдық ағым- дар тоғысты; ә) адамның жасампаз күшінің қайнар көзі ашылды, индивидтің тұлғалық бейнесі жасалынды; б) ішкі және сыртқы агрессияшыл пиғылдың өрісі тарылды; в) өткеннің теріс үдерістерін тоқтатуға болады деген сенім бірте-бірте жалпы ұғым мен қағидатқа айналды. Бейне, ұғым, тіл, мәтіндегі басым да бағдарлы қатынастар үйлестігі, әрі дүниетанымдық маңызы айқын ұстанымдар Р-лықтың негізі мен құндылығын қалыптастырды. Бағдарлы ұстаным психикалық қызметтің түрлерін – түйсіктің, қабылдаудың, көңіл- назардың, естің, түсініктің, ойланудың, қиял-арманның байланыстарын реттеу; қобалжу мен қуаныш барысында адам болмысындағы құдіреттікті іздеу; әлем мен адамның руханият тұрпатын толықтыру; басқа рухани болашағын ескеру. Іргелі ұстанымда – бастама мен бағыт, руханилық негіз болады. Жаңа қағиданың қуаты – оның пәрменділігінде. Ізгі бастаулар адам- дар арасындағы тұтастық пен бірлікті дамытуға ықпалды болып келеді. Тең тұрмыс, әділ әрекет халықтардың өзара ықпалдастығын арттырады, асқақтатады. Р. байлықты қоғамдық болмыстан, қарым-қатынастан бөле- жара қарауға болмайтынын ұғындырады. Өмірдегі құдіреттілікті іздеу дегеніміз діни төзімсіздікке ұрынбау, әділетсіздікке көнбеу, күш көрсетуге немесе өзінше азып-тозуға берілмеу. Өркениет салтанатын қалыптастыру
ісін ойланып, орындайды, ашуды ақылға жеңдіреді. Өмірде реніш те, қуаныш та, бейнет пен рахат та алма-кезек келіп отырады. Сондықтан осындай жағ- дайларды ескеріп, сабырлы болып, істің артын күту қажет. С-лы кісі басқа түскен ауыртпалықты көтере біледі. Өйтпеген жағдайда оның тез сағы сынып, мойырылып қалуы мүмкін. Адам ізгі тілек, үмітпен ғұмыр кешеді, оның кеудесінен үміт оты өшпейді. Қанағат пен ынсап С-дан қолдау таба- ды. С. адамды жауапкершілік сезімге тәрбиелейді. Жеңілтек, ұшқалақ адам сабырсыз келеді, ол орынсыз күйіп-піседі, өзін демде отқа да, суға да тастай- ды, қайғы-қасіретке салынады, ұнжырғасы түсіп кетеді, тез сағы сынады, кейде бостан-босқа абыржып, арамтер болады, өз ерік-жігерін билей алмай әуре-сарсаңға салынып, орынсыз ашуланып, қызба, жеңілтек мінез көрсетеді. жүктеу/скачать 1.5 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|