Қазақстан республикасы және ғылым министрлігі

050508 «Есеп және аудит» мамандығының күндізгі оқу бөлімі студенттерін «Аудит» пәні бойынша ОСӨЖ және СӨЖ орындауға арнлаған

УДК 621

Ильсясова Р.Т.-ТОО «Проектстрой» бас.бухгалтер

(Хаттама №__6_ « 15__» ___12_____2008ж.) және

(Хаттама №_7__ «16__» ___12_____2008ж.)

М.О.Әуезов атындағы ОҚМУ Әдістемелік кеңесінде қаралды және баспаға ұсынылды. Хаттама №_3__ «19__» ________2008ж.

© М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университеті, 2008ж.

1. 
   Кіріспе …………………………………………………………………… 4
   
2. 
   Сабақтың мәні мен мазмұны ................................................................. 5
   
3. 
   Сабақтың мазмұны
   

2. Аудиторлық қызмет және оны нормативтік –қүқықтық реттеу.............. 6

3. Аудиттің стандарттары мен аудиторлардың мамандық этикасы............ 6

4. Қателер мен алаяктық, олардың елеулілігін бағалау................................ 7

5. Аудиторлық тәуекелділік............................................................................. 7

6. Аудиторлық дәлелдеулер............................................................................. 8

7. Аудитордың жүмысының сапасын бақылау............................................... 9

8. Клиенттің ішкі бақылау жүйесі.................................................................... 10

9. Сұрыптауды пайдалану................................................................................ 10

10. Аудиторлык тексеруді жоспарлау............................................................. 11

11. Сұрыптауды пайдалану.............................................................................. 11

12. Аудиторлық қорытынды: жасау, тапсыру тәртібі.............................. 12

4. 
   Ұсынылған әдебиеттер ...................................................................................... 19
   
5. 
   Қосымша тапсырмалар ...................................................................................... 20
   
6. 
   Өзін-өзі тексеруге аранлған тест сұрақтары.................................................. 25
   

Есеп және аудит саласында кадрлар даярлау үшін жоғарғы оқу орындарында білім берудің халықаралық стандарттарға сай жаңа жалпыға міндетті мемлекеттік стандарттары жасалып қабылданды. Атап айтсақ, "Есеп және аудит" мамандығы бойынша білім берудің жаңа жалпыға міндетті мемлекеттік стандарты оқытуды кредиттік технология жүйесімен ұйымдастыруды ескере отырып жасалынды. Оқу жоспары кәсіби бухгалтерлерді базалық даярлау бағдарламасы-на сәйкес дайындалды және есеп пен қорытынды есеп берудің ха-лықаралық стандарттары бойынша Сарапшылардың үкіметаралық жүмысшы тобы мен Бухгалтерлердің халыкаралық федерациясы бас-шыларыпыц можілісінде (Біріккен Үлттар Үйымының сауда және даму жопіпдеіі комференциясы барысында — Женева 1999ж) бекітілді. Бл, әрине, қаржылық қорытынды есеп беру мен халықаралық аудит стандарттарының жаңа ереже-нұскдуларымен байланыстырылған, оқытудың типтік блгдарламасына сәйкес келетін жаңа оқу материалдарын даярлау қажсттілігін туындатады.

Окулық "Есеп және аудит" мамандығы үшін "Аудит" курсының типтік бағдарламасына сәйкес дайындалды. Сондай-ақ ол типтік бағдарлама Кәсіби бухгал гсрлер мен аудиторлардың палатасы, Аудиторлар палатасы, Кәсіби бухгалтерлер институты бекіткен емтихан сүрақтарына, сонымен бірге Қазақстан Республикасының "Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы", "Аудиторлық кызмет туралы" және т.б. зандарына сәйкес келеді.

Окулықга аудит түсінігі ашылып, оның мақсаты, маңызы мен ба-қылау жүйесіндегі алатын орны анықталды. Қазақстандағы бухгалтерлік қызметті реттеу жүйесі сипатталды, сонымен бірге Қазақ-стан аудитінің нормативтік базасы берілді. Аудиттің жалпы принциптері мен ставдарттары, аудиторлық тексеру жүргізу тәртібі, оның барлық кезеңдеріндегі аудитордың іс-әрекеті баяндалды. Кәсіпорынның қаржылық қорытынды есебінің аудитін жоспарлау және жүзеге асыру әдістемесі келтірідді. Кредиттік технология студентгердің өзіндік жұмыстарды орындау үшін жағдай жасауды көздейді. Сондықтан негізгі тақырыптарды ашып көрсетуден басқа, окулықга өз білімін тексеру сұрақгары, оқыл-ған материаддарды студенттердің өз беттерінше оқып білуі үшін тап-сырмалар, әрбір тақырып (тарау) бойынша нақгы беттерін көрсете отырып, негізгі және қосымша әдебиеттер берідді. Оқулық негізгі терминдердің глоссариімен аяқталады.

Кітапта келтірілген материалдар студенттердің аудит туралы білімді жақсырақ игеруіне және мамандардың аудит саласындағы күнделікті жұмыстарын жетілдіруге мүмкіндік бере алады.

Сабақтың мәні мен мазмұны


«Аудит» -бұл тәуелсіз зерттеу,ұйымның қаржылық есептілігін және басқа да экономикалық ақпартын таладу, ішкі бақылау жағдайын және бухгалтерлік есепті жүргізудің әрекет ететін заңдылыққа сәйкестігін тексеру, сонымен қатар әртүрлі сұрақтар бойынша аудиторлық қызметтерді көрсету.

Осы аталған мақсатқа жету міндеттері- Өндірістік- шаруашылық әрекеттің дамуына бақылау жасау әр инвестордың, несие берушінің, акционердің басты міндеті болып табылады. Аудит-берілген есеп берудің дұрыстығының жаупатары және оның нормативтік құқықтық актілерге сәйкестігі.Мақсаты жіберілген кемшіліктер мен қателіктерді анықтап түзету және қосымша кеңестер беу.

Қаражаттарын бағыттау үшін мекемелердің қаржылық жағдайын зерттеу, олардың шаруашылық - өндірістік бағытын бақылау әрбір инвестордың, қатынасушының, кредитордың, және акционердің негізгі міндеті. Ұсынылған есептеменің нақтылығын, оның нормативтік-қуқықтық талаптарға сәйкестігіне жауапты тек жүргізілген аудит қана бере алады.

Аудит жүргізудің теориялық әдістемелік негіздерін және аудиторлық пікірдің қалыптасуын білу әрбір болашақ маман – экономистке қажет.

Курсты меңгерген студент аудиттің әдістерін, функцияларын және принциптерін білуі қажет. Аудит жүргізудің кезеңдері мен тәртіптерін, тексеру нәтижесі бойынша құжаттарды дұрыс рәсімдеуді, аудиторлық қорытынды жасауды, аудиторлық тексерулердің тәртіптері мен ерекшеліктерін.

1.ҚР-ның заңы "Аудиторлық қызмет туралы" 20.11.1998ж

3.Республиканын Азаматгык Кодексі -Алматы . Борки .1999

4.Республиканын Қылмыстык Кодексі-КР Заны 16 шілде 1997 №167-1-Алматы: Дауыр, 1998

Сабақ жүргізу тәртібі:Сұрау-жауап.
Тақырып 2. Аудиторлық қызмет және оны нормативтік –қүқықтық реттеу.

Тақырыптың мақсаты. ҚР аудит жүргізуді нормативтік реттеу жүйесі. ҚР аудиторлық қызметтіі жүргізуді анықтайтын қүқықтық-нормативтік актілерге шолуын үйрету (Азаматтық Кодекс, Салық кодексі, Қылмыстық кодекс, «аудиторлық қызмст туралы» заң және басқа да ҚР заң қүжаттары).

ОСӨЖ тапсырмаларын орындауға әдісітмелік нұсқау:ҚР аудит жүргізуді нормативтік реттеу жүйесі. ҚР аудиторлық қызметтіі жүргізуді анықтайтын қүқықтық-нормативтік актілерге шолу(Азаматтық Кодекс, Салық кодексі, Қылмыстық кодекс, «аудиторлық қызмст туралы» заң және басқа да ҚР заң қүжаттары). Мемлекеттік органдардың, қоғамдық үйымдардың аудиторлық қызметті аттестатциялауялау жэне лицензиялау.

Ұсынылған әдебиеттер:

1.Қазакстанның аудит стандартгары: Алматы «Каржы каражат» 1995

2.БЕ жэне әдістемелік нұскауларга Казакстан стандартгары 2006ж.

3.Аудитке Халықаралық стандарттар жинағы.

4.Аренс А.,Лоббек Дж. Аудит , проф. Соколов А. аударма ЮНИТИ, 2002ж.

5.Андреев В.Д. «Ішкі аудит» Оку кұралы. Кжэне Ст,2003ж. 464 6

6.КР- Кодексі «Бюджетке төленетін телемдер және салыктар» Алматы", БИКО. 2006 ж.

Сабақ жүргізу тәртібі:Сұрау-жауап.
Тақырып 3. Аудиттің стандарттары мен аудиторлардың мамандық этикасы
Тақырыптың мақсаты.Аудиттің халықаралық стандартгары мен олардың сипаттамасы. ҚР аудит стандарттары. Аудитордың мамандық этикасының Кодексі. Аудитордың мамандық этикасының қағидалары, ереже лері, фирмаішілік аудит стандарттарын студент оқып білуі қажет.

ОСӨЖ тапсырмаларын орындауға әдісітмелік нұсқау: Аудиттің халықаралық стандартгары мен олардың сипаттамасы. ҚР аудит стандарттары. Аудитордың мамандық этикасының Кодексі. Аудитордың мамандық этикасының қағидалары, ереже лері, фирмаішілік аудит стандарттары.

Ұсынылған әдебиеттер:

1.Қазакстанның аудит стандартгары: Алматы «Каржы каражат» 1995

2.БЕ жэне әдістемелік нұскауларга Казакстан стандартгары 2006ж.

3.Аудитке Халықаралық стандарттар жинағы.

4.Аренс А.,Лоббек Дж. Аудит , проф. Соколов А. аударма ЮНИТИ, 2002ж.

5.Андреев В.Д. «Ішкі аудит» Оку кұралы. Кжэне Ст,2003ж. 464 6

6.КР- Кодексі «Бюджетке төленетін телемдер және салыктар» Алматы", БИКО. 2006 ж.

Сабақ жүргізу тәртібі:Ситуациялық есептерді шешу.

Тақырып 4. Қателер мен алаяктық, олардың елеулілігін бағалау.

Тақырыптың мақсаты. Елеулілік түсінігі - қателіктер және заңсыз әрекеттер. Заңсыз бұрмалауды кездестіргендегі аудитордың әрекеттері. Халыкаралық
тәжірибеде елеулілік деңгейін анықтауын үйрету.

ОСӨЖ тапсырмаларын орындауға әдісітмелік нұсқау: Елеулілік түсінігі - қателіктер және заңсыз әрекеттер. Заңсыз бұрмалауды кездестіргендегі аудитордың әрекеттері. Халыкаралық тәжірибеде елеулілік деңгейін анықтау. Елеулілік қағидаттарын
аудит қортындыларын талдауда қолдану. Бұрмалаудың елеулілігін
бағалау.

Ұсынылған әдебиеттер:

1.Аудитке Халыкаралык стандарттар жинағы..

2.Аренс А.,Лоббек Дж. Аудит , проф. Соколов А. аударма ЮНИТИ, 2002ж.

3.Андреев В.Д. «Ішкі аудит» Оку кұралы. Кжэне Ст,2003ж. 464 6

4.КР- Кодексі «Бюджетке төленетін телемдер және салыктар» Алматы", БИКО. 2006 ж.

5.Данилевский Ю.А. Аудит:ү_йымдастыру және жүргізу эдісі.М..Қаржы

1.Аудитке Халыкаралык стандарттар жинағы..

2.Аренс А.,Лоббек Дж. Аудит , проф. Соколов А. аударма ЮНИТИ, 2002ж.

3.Андреев В.Д. «Ішкі аудит» Оку кұралы. Кжэне Ст,2003ж. 464 6

4.КР- Кодексі «Бюджетке төленетін телемдер және салыктар» Алматы", БИКО. 2006 ж.

5.Данилевский Ю.А. Аудит:ү_йымдастыру және жүргізу эдісі.М..Қаржы

1.АжибаеваЗ.Н. " Аудит" Алматы 1995ж.

2.Адамс Р."Аудит негіздері" Москва,Юнити1995ж

3.Ержанов М.С. "Аудит теориясы ментэжірнбесі"А.1994ж

4.Белобжешаій И.А.Бухгалтерлік есеп жэне ішкі ауллт M.1994

5.Кармайка Д.Р.Бенііс М. Аудиттін стандарты мен нормасы М ЮНИТИ 1995

6.Камышанов П.И. Аудіптін практикасы М.Каржы және статистикасы 1997

7.Мэтьюс М.Р. Перера М.Х.Б. Бухгалтерлік есептін теориясы ЮНИТИ 1999

Кәсіпкер Г аудиторлар мен бірге бірнеше жылдар бойы Қиыр Шығыспен саяхаттауда. Ол саяхатта пайдалы және тиімді жақтарын қарастырады. Түрлі кәсіпорындарға біршама қатысуды іздестіреді. Аудитор капитал салым сұрақтары бойынша кеңес беру керек, сонымен қатар мүшесі кәсіпкер болып табылатын серіктестіктің жылдық есебін тексеру, жылдық есебіне тексеру жүргізетін кеңесші және аудитор ретінде аудитор қызметіне бағаны тәуелсіздік принципіне сәйкес беруге болады ма?

А кәсіпорынның аудиты үш аудитор өткізеді, оның біреуі А кәсіпорынның генералды директорының орынбасарының жақын жолдасы. Этикалық принциптің бұзылу орны бар ма? Егер бар болса бұл бұзылуды қалай жеңуге болады?

Кондитерлік өнім шығаратын кәсіпорында аудит жүргізілуде аудиторларды кондитерлік өніммен шай беріп, кәсіпорынға келген сайын бір каробка конфеттен сыйлайды. Этикалық норма бұзылады ма? Аудиторлар не істеу керек?

В кәсіпорында аудит жүргізі лді, қателіктер табылмады. Кәсіпорынның директоры аудиторларға қымбат сыйлықтар берді.

ХХХ Аудиторлық фирмасы үш жыл бұрын құрылған. Содан бастап ол кеңес берген, бірнеше фирмалары бар. Фирма аудиторлық қызметтер көрсетеді, бірақ салық салу бойынша қосымша кеңестер дайындайды, бұл кеңестер жалпы жұмысты аудиторлық қызмет бөлігін көбейтеді.

ХХХ Аудиторлық фирманың аудиторы Сизов А.И. радио мен прессада профессионалдық қызмет көрсетуде жарнаманы кеңінен қолданады, ол басқа аудиторлық фирмалармен салыстырғанда өзінің квалификациялық дәрежесін көрсете тұра сияқты соммасын өзінің қызметіне жатқызады. Сизовқа жарнамалаудың барлық этикалық аспектілерін талдауға көмектесіңіз.

1. Аудиторлық дәлелдеулер.

2. Дәлелдер алудың белгілер жүйесін үйрету.

3. Дәлелдер алудағы аудиторлық әдістемелер (тәсілдер)

1. Кейбір аудиторлық әдістемелер түрлеріне жеке сипаттама.

2 .Аудиторлық эдістемелер түрлерінің жүйесі

3. Аудиторлық дәлелдер алудың эдістері мен ақпарат көздері.

4. Аудиторлық дэлелдер және оның түрлері

Реферат,эссе,глоссарии жазу барысында Сіз әдебиеттер тізімінде көрсетілген 6-10 әдебиет көздерімен жұмыс істеуіңіз қажет, кей жағдайларда Интернет көздерін (сайттың адерсін көрсету керек) пайдалануға болады. Реферат немесе эссе жазған кезде міндетті түрде оның мазмұны, кірспесі, негізгі бөлімі, қорытындысы (тақырып бойынша өз ұсыныстарыңызды қосуға болады) және пайдаланылған әдебиеттер тізімі болуы қажет. Глоссариді орындаған кезде ол алфавиттік тәртіппен орындалып, соңында пайдаланылған әдебиеттер тізімі болуы шарт.Реферат,эссе,глоссарии келесі талаптармен орындалуы шарт:шрифт Times New Roman, кегль 14, қатараралық интервал 1, жоғарғы. - 1,5, төменгі .- 1,5,солы - 3, оңы - 1.

Барлық есептер дұрыс шешілген жағдайда (есеп 9) және эссені жазып қорғау,рефератты, глоссариді (75 сөз) ,оқытушының берген барлық саулдарына дұрыс жауап берсе, ең жоғарғы балмен бағаланады 5 (бес) балл, оның ішінде есептерді шешу-2,5 балл, рефереат немес эссе -0,5 балл, глоссарий -2 балл

• 
  Әрбір дұрыс шешліген есеп 0,2 балға бағаланады (барлығы 9 есеп)
  
• 
  1 реферат немес эссе – 0,5 балл
  
• 
  Глоссарий 1 тақырыпқа – 0,6 балл.
  

1.Ажибаева З.Н. " Аудит" Алматы 1995ж.

2.Адамс Р."Аудит негіздері" Москва,Юнити1995ж

3.Ержанов М.С. "Аудит теориясы ментэжірнбесі"А.1994ж

4.Белобжешаій И.А.Бухгалтерлік есеп жэне ішкі ауллт M.1994

5.Кармайка Д.Р.Бенііс М. Аудиттін стандарты мен нормасы М ЮНИТИ 1995

6.Камышанов П.И. Аудіптін практикасы М.Каржы және статистикасы 1997

7.Мэтьюс М.Р. Перера М.Х.Б. Бухгалтерлік есептін теориясы ЮНИТИ 1999

1.ҚР-нын заны "Аудиторлық қызмет туралы"20.11.1998ж

3.Республиканын Азаматгык Кодексі -Алматы . Борки .1999

4.Республиканын Қылмыстык Кодексі-КР Заны 16 шілде 1997 №167-1-Алматы: Дауыр, 1998

5.Қазакстанның аудит стандартгары: Алматы «Каржы каражат» 1995

6.БЕ жэне әдістемелік нұскауларга Казакстан стандартгары 2006ж.

7.Аудитке Халыкаралык стандарттар жинағы..

1.ҚР-нын заны "Аудиторлық қызмет туралы"20.11.1998ж

3.Республиканын Азаматгык Кодексі -Алматы . Борки .1999

4.Республиканын Қылмыстык Кодексі-КР Заны 16 шілде 1997 №167-1-Алматы: Дауыр, 1998

5.Қазакстанның аудит стандартгары: Алматы «Каржы каражат» 1995

6.БЕ жэне әдістемелік нұскауларга Казакстан стандартгары 2006ж.

7.Аудитке Халыкаралык стандарттар жинағы..