Қазақстан Республикасының бiлiм және ғылым министрлiгi

050106, 5В010600 «Музыкалық білім» мамандығы бойынша

оқитын 4 курс студенттеріне арналған

Мәденисауғы қызметін ұйымдастыру

пәнінің оқу-әдістемелік материалдар

Семей 2014ж.

Құрастырған: _______ «___»________ 20__ ж. «Музыкалық білім»

2.1 Кафедра отырысында бекітілген:

2.2 Педагогика факультетінің Оқу - әдістемелік Бюросының

отырысында бекітілген «___»________ 2014 жыл. Хаттама №
Төраймы: ______________ АхметоваТ.Ш.

3БЕКІТІЛГЕН

Университеттің Оқу Кеңесінің отырысында бекітілген «___»____ 2014 жыл.

Мазмұны

Кіріспе

Сабақтың тақырыбы

Студенттердің өздік жұмыстарының тақырыбы

Студенттердің оқытушымен бірге өздік жұмыс тақырыбы

Қолданылған әдебиеттер

Глоссарий

АКТ- Қойылымның бір болімі

АКТЕР, АКТРИСА- басты роліндегі кейіпкерлер.

АМПЛУА - ролдегі кеійпкердің мінез ерекшелігінің ұқсастығы

АМФИТЕАТР- көрермендерге арналған ғымарат: шеңберлі сахнасы ортада, айнала баспалдақ сияқты көрермендерге арналған орындар.

АНОНС- Қойылымның болатынын алдын-ала хабарлау, шақыру.

АНТРАКТ - қойылымның бөлім аралығындағы үзіліс

АНШЛАГ - қойылымның алдын ала хабарлау

БАЛКОН - көрермендер залының жоғарғы жақта ерекшелінген орындар.

ГАСТРОЛЬДЕР - актерлердің басқа театрлерде орындау үшін сапарға шығу.

ГРИМ- кейіпкер өңін өзгерту өнері (кел бетін өзгерту) әр-түрлі бояу аркылы, жапсырмалы кірпік, парик (қолдан жасалған шаш) т.с. нәрселермен кейіпкер кел бетін өзгерте алады.

ДЕКОРАЦИЯ- қойылымның көркем-бейнесін ашу үшін, сахна төрін көркемдік безендіру

КАБУКИ- классиқалық Жапон театрының бір түрі. Оның ішінде музыкасы,би, қойылымы кіреді. Ролінде тек еркек адамдар ойнайды. Осы театр XVII ғ. 1652 ж. басталды

КУЛИСЫ- сахнаның екі жағындағы көркемдік көрнекілік ( тартылған ұзіншақ келген шымылдықтар)

ЛИБРЕТТО- ( от итал. libretto) – қойылымға жазылған сценарийдің мазмұны немесе әдеби мәтіні .

МИМИКА- актер өнерінің ең бастысы - бет қимылдарының белсендігі.

МОНОЛОГ- актердің өзімен-өзі сөйлесу немесе тыңдармандарға арналған сөзі.

МЮЗИК-ХОЛЛ- эстрада театрының түрі , оның ішініе эстрада, цирк, би және музыкалық жанрлар кіреді . Бірінші мюзик-холл Ұлыбританияда XIX ғ пайда болды..

.ПРЕМЬЕРА- сахна төрінде алғашқы рет көрсетілетін қойылымның ? первый (или один из первых) публичный платный показ нового спектакля.

ПРИМАДОННА- басты ролде ойнайтын актриса

РАМПА- көрермендерге көрінбеу үшін сахнаның алдынғы жағынан қалкалап қойылған шамдар.

РЕЖИССЕР- қойылымның композитор, сұретші және актердің ролінің постановщик спектаклей, на основе собственного замысла создает новую сценическую реальность, объединяя работу актеров, художника, композитора.

РЕКВИЗИТ- предметы, используемые в театрального представления.

РЕПЕРТУАР- совокупность произведений, исполняемых в театре.

РЕПЛИКА- краткое высказывание, произносимое одним актером в ответ на слова другого.

СПЕКТАКЛЬ- театральное представление. Создается на основе драматического или музыкально- сценического произведения в соответствии с замыслом режиссера совместными усилиями актеров, художника и др.

ТЕАТР- род искусства, специфическим средством выражения которого является сценическое действие, возникающее в процессе игры актера перед публикой.

ТРЮМ- помещение под сценой.

ФИНАЛ- завершающая часть спектакля.

ЭТУАЛЬ- актриса развлекательного жанра.

ЭТЮД- в современной театральной педагогике упражнение для развития и совершенствования актерской техники.

Кіріспе
Қазақстанның саяси, экономикалық, ғылыми – техникалық, мәдени өміріндегі түбегейлі өзгерістер жас ұрпақтың тәлім – тәрбиесіне тікелей әсер етуде. Республикамыздың егемендік алып, ұлттық сана – сезімінің оянуы, тіліміз бен дініміздің, мәдениетіміздің қайта жаңғыруы азаматтың жоғары саналылығы, өркениеттілігі, имандылығы мен адамгершілігіне деген қажеттілігін арттырып отыр.

Қазақстан Республикасының гуманитарлық білім беру тұжырымдамасында орта мектеп атқаратын міндеттеріне сәйкес өзіне қойылатын гуманитарлық – эстетикалық талаптарға қол жеткізу және осы бағыттағы пәндерді кеңінен еңгізу керек екендігін көрсетеді. Эстетикалық тәрбие орталықтары, өнер мектептері, көркем сурет студиялары барынша дамытылуға тиіс делінген. Өнердің, соның ішінде музыканың адам санасына әсер етуде үлкен рухани құрал екені белгілі.

Қазіргі таңда жастарға отандық және дүниежүзлік мәдениеттің үлгілері арқылы эстетикалық тәрбие берудің маңызы ерекше. Эстетика мен музыка тәрбиесінің ортақ мәселелері, зерттеу салалары – адамды табиғат пен өмірдегі әсемдікті қабылдап, бағалауға және түсінуге тәрбиелеп оқыту – пәннің басты мақсаты. Жастар аудиториясындағы музыкалық мәдениетінің деңгейіне анықтама беру үшін классикалық және қазіргі музыканың үздік туындыларын жастар өміріне және тұрмысына толық еңгізуі керек.

Қазіргі заманға сай музыка сабағының оқытушысына әр түрлі бағыттағы және ағымдағы эстрада музыкасы туралы мағұлматтар білуі керек.

Жас буын өкілдері рок-, поп,джаз музыкаларын жақсы қабылдайды,бірақ олардың музыка өнерінің бұл аймақтары жағынан білімдерінің төменгі көрсеткіште екендігін аңғаруға болады.Сондықтан да жас жеткіншектерді қазіргі заман эстрада музыкасынан түсініктерін арттыру үшін оқытушының өзі бұл саланы жақсы меңгеруі қажет.

Оқушылардың музыкалақ мәдениетін арттыратын сабақтан тыс уақытта концерт пенмейрамдар ұйымдастыру.оның әдістерімен және қазіргі заманауи эстрада музыкасының негізгі бағыттарымен студенттерді таныстыру.

• 
  болашақ музыка оқытушысын эстетика жағынан тәрбиелеу;
  
• 
  болашақ музыка оқытушысының музыкалық түсінігін арттыру;
  
• 
  болашақ музыка оқытушысының музыкалық талғампаздығын тәрбиелеу;
  
• 
  сабақтан тыс кештер, концерт, және мейрамдар ұйымдастыру әдістерінің негізгі бағыттарымен таныстыру.
  

1. 
   концерт пен мейрамдар ұйымдастыру кезінде қазіргі заман эстрада музыкасының ағымдарына тез ыңғайлануды үйрену керек.
   
2. 
   Тақырыптық сценарийдің репертуарының көркемдік-идеялық мазмұнының және оларды қоюдың сапалы деңгейіне қойылатын негізгі талаптар.
   

Мәдениеттің философия ғылымындағы айқындалуы. Өнердің адамның жеке тұлға ретінде қалыптасуындағы орны. Адамның жеке басының қалыптасуында шығармашылықтың алатын орны. Музыка мәдениетінің даму заңдылықтары, критерийлері.

1 Өнердің адамның жеке тұлға ретінде қалыптасуындағы орны.

2. Адамның жеке басының қалыптасуында шығармашылықтың алатын орны

Әдемелік нұсқаулар: Ең алдымен өнердің адамның жеке тұлға ретінде қалыптасуындағы орнын анықтау керек.

Пайдаланатын әдебиеттер:

1Фадин В.В. Музыкальное сопровождение и оформление школьных праздников. Учитель. Волгоград. 1997.

2. Музыкальная газета . Алматы. Добровольное обшество. 2005, 2006.

3. АбдуллаеваА.Ж. Жулдыздар жайында «Stars KZ» журналы Алматы. 2010,2011,2012.

4. Балтабаев М.Х Қазақ музыкасы және студент жастар. Алматы, Ана тілі, 1991

5. Сағымбеков М., Көпбаев А. Мектептерде лекция – концерттерді ұйымдастыру әдістемесі. Алматы, 1991.

6. Әлібеков Ә. Баланың көңілі батыста. «Егеменді Қазақстан», 27.01.2001.

Ткаченко Г.А. Космом. Музыка. Ритуал. М., 2001.

Концерт пен мейрамдар ұйымдастыру.оның әдістерімен және қазіргі заманауи эстрада музыкасының негізгі бағыттарымен студенттерді таныстыру.

1. қазіргі заманауи эстрада музыкасының негізгі бағыттарын анықтау.

2. кестені қалай қуруын үйрету.

Әдемелік нұсқаулар: кестені құру үшін календарь бойынша өткізілетін мерекелік іс-шараларды анықтау керек.

Пайдаланатын әдебиеттер:

1Фадин В.В. Музыкальное сопровождение и оформление школьных праздников. Учитель. Волгоград. 1997.

2. Музыкальная газета . Алматы. Добровольное обшество. 2005, 2006.

3. АбдуллаеваА.Ж. Жулдыздар жайында «Stars KZ» журналы Алматы. 2010,2011,2012.

4. Балтабаев М.Х Қазақ музыкасы және студент жастар. Алматы, Ана тілі, 1991

5. Сағымбеков М., Көпбаев А. Мектептерде лекция – концерттерді ұйымдастыру әдістемесі. Алматы, 1991.

6. Әлібеков Ә. Баланың көңілі батыста. «Егеменді Қазақстан», 27.01.2001.

Ткаченко Г.А. Космом. Музыка. Ритуал. М., 2001.

Мектептегі өтетін мерекелік іс-шараларды анықталуы.

кестесін құру.

2 Өткізілетін түрін анықтау.

Әдемелік нұсқаулар: Бірінші тапсырманы орындау үшін күнтізбелік жоспарды қолданып, мейрам күндерін анықап, соған қарай кестені құру, тақырыптарын құрастыру және өткізіліу тоқсанын бекіту. Екінші тапсырманы орындау үшін: мерекелік іс-шараларды өткізу түрін белгілеу (диспут, концерт, КТК ойындары, дәріс-концерт, байқау, фестиваль, олимпиада, көрме, сауық кештері, дискотека, тақырыптық кештер және т.б.)

Пайдаланатын әдебиеттер:

1Фадин В.В. Музыкальное сопровождение и оформление школьных праздников. Учитель. Волгоград. 1997.

2. Музыкальная газета . Алматы. Добровольное обшество. 2005, 2006.

3. АбдуллаеваА.Ж. Жулдыздар жайында «Stars KZ» журналы Алматы. 2010,2011,2012.

4. Балтабаев М.Х Қазақ музыкасы және студент жастар. Алматы, Ана тілі, 1991

5. Сағымбеков М., Көпбаев А. Мектептерде лекция – концерттерді ұйымдастыру әдістемесі. Алматы, 1991.

6. Әлібеков Ә. Баланың көңілі батыста. «Егеменді Қазақстан», 27.01.2001.

Ткаченко Г.А. Космом. Музыка. Ритуал. М., 2001.

1Фадин В.В. Музыкальное сопровождение и оформление школьных праздников. Учитель. Волгоград. 1997.

2. Музыкальная газета . Алматы. Добровольное обшество. 2005, 2006.

3. АбдуллаеваА.Ж. Жулдыздар жайында «Stars KZ» журналы Алматы. 2010,2011,2012.

4. Балтабаев М.Х Қазақ музыкасы және студент жастар. Алматы, Ана тілі, 1991

5. Сағымбеков М., Көпбаев А. Мектептерде лекция – концерттерді ұйымдастыру әдістемесі. Алматы, 1991.

6. Әлібеков Ә. Баланың көңілі батыста. «Егеменді Қазақстан», 27.01.2001.

Ткаченко Г.А. Космом. Музыка. Ритуал. М., 2001.

\1. Қазақстан Республикасында өмір сүретін халықтардың салт - дәстүрлеріне ұстанымдылықпен, құрметпен қарауға тәрбиелеу.

2. Патриоттық тақырыбында өтетін салтанатты кештің негізі талабы.

Әдемелік нұсқаулар: . Әр түрлі музыкалық іс -әрекеттер арқылы: оқу орындары аралық , қалалық, обылыстық және Республикалық деңгейде өтетін байқауларға қатыстыру арқылы орындаушылық дағдысы мен шығармашылығын дамыту.

Пайдаланатын әдебиеттер

1Фадин В.В. Музыкальное сопровождение и оформление школьных праздников. Учитель. Волгоград. 1997.

2. Музыкальная газета . Алматы. Добровольное обшество. 2005, 2006.

3. АбдуллаеваА.Ж. Жулдыздар жайында «Stars KZ» журналы Алматы. 2010,2011,2012.

4. Балтабаев М.Х Қазақ музыкасы және студент жастар. Алматы, Ана тілі, 1991

5. Сағымбеков М., Көпбаев А. Мектептерде лекция – концерттерді ұйымдастыру әдістемесі. Алматы, 1991.

6. Әлібеков Ә. Баланың көңілі батыста. «Егеменді Қазақстан», 27.01.2001.

Ткаченко Г.А. Космом. Музыка. Ритуал. М., 2001.

1Фадин В.В. Музыкальное сопровождение и оформление школьных праздников. Учитель. Волгоград. 1997.

2. Музыкальная газета . Алматы. Добровольное обшество. 2005, 2006.

3. АбдуллаеваА.Ж. Жулдыздар жайында «Stars KZ» журналы Алматы. 2010,2011,2012.

4. Балтабаев М.Х Қазақ музыкасы және студент жастар. Алматы, Ана тілі, 1991

5. Сағымбеков М., Көпбаев А. Мектептерде лекция – концерттерді ұйымдастыру әдістемесі. Алматы, 1991.

6. Әлібеков Ә. Баланың көңілі батыста. «Егеменді Қазақстан», 27.01.2001.

Ткаченко Г.А. Космом. Музыка. Ритуал. М., 2001.

Жастар арасында орындаушылардың кәзіргі эстрадалық ән айту жаңа ағымдарын жаңарту.

2.

Әдемелік нұсқаулар: Орындаушылардың музыкалық қаблетіне және ынтасы да болуы қажет екенін талап ету.

1Фадин В.В. Музыкальное сопровождение и оформление школьных праздников. Учитель. Волгоград. 1997.

2. Музыкальная газета . Алматы. Добровольное обшество. 2005, 2006.

3. АбдуллаеваА.Ж. Жулдыздар жайында «Stars KZ» журналы Алматы. 2010,2011,2012.

4. Балтабаев М.Х Қазақ музыкасы және студент жастар. Алматы, Ана тілі, 1991

5. Сағымбеков М., Көпбаев А. Мектептерде лекция – концерттерді ұйымдастыру әдістемесі. Алматы, 1991.

6. Әлібеков Ә. Баланың көңілі батыста. «Егеменді Қазақстан», 27.01.2001.

Ткаченко Г.А. Космом. Музыка. Ритуал. М., 2001.

Тақырыптық бағдарламаның репертуарының көркемдік-идеялық мазмұнының және оларды қоюдың сапалы деңгейіне қойылатын негізгі талаптар.

1Фадин В.В. Музыкальное сопровождение и оформление школьных праздников. Учитель. Волгоград. 1997.

2. Музыкальная газета . Алматы. Добровольное обшество. 2005, 2006.

3. АбдуллаеваА.Ж. Жулдыздар жайында «Stars KZ» журналы Алматы. 2010,2011,2012.

4. Балтабаев М.Х Қазақ музыкасы және студент жастар. Алматы, Ана тілі, 1991

5. Сағымбеков М., Көпбаев А. Мектептерде лекция – концерттерді ұйымдастыру әдістемесі. Алматы, 1991.

6. Әлібеков Ә. Баланың көңілі батыста. «Егеменді Қазақстан», 27.01.2001.

Ткаченко Г.А. Космом. Музыка. Ритуал. М., 2001.

Тақырыптық сценарийдің репертуарының көркемдік-идеялық мазмұнының және оларды қоюдың сапалы деңгейіне қойылатын негізгі талаптар.

Студенттің кәсіби шеберліктерін жаңартуын; шығармашылық ізденістерін әдістемелік қызметті жаңа сатыға көтеруді талап етеді.

Тақырыптық сценарийдің репертуарының көркемдік-идеялық мазмұнының және оларды қоюдың сапалы деңгейіне қойылатын негізгі талаптар.

2. Музыкальная газета . Алматы. Добровольное обшество. 2005, 2006.

3. АбдуллаеваА.Ж. Жулдыздар жайында «Stars KZ» журналы Алматы. 2010,2011,2012.

4. Балтабаев М.Х Қазақ музыкасы және студент жастар. Алматы, Ана тілі, 1991

5. Сағымбеков М., Көпбаев А. Мектептерде лекция – концерттерді ұйымдастыру әдістемесі. Алматы, 1991.

6. Әлібеков Ә. Баланың көңілі батыста. «Егеменді Қазақстан», 27.01.2001.

Ткаченко Г.А. Космом. Музыка. Ритуал. М., 2001.


Тақырыбы № 26,27,28.

Қазіргі эстрадалық музыка.

Қазіргі танымал эстрадалық музыканың негізгі бағыттары: ХХІ ғасырға көзқарас. Қазіргі қазақ эстрада әндері. Республикадағы музыка өнерінің дамуына оның әсері.

1Фадин В.В. Музыкальное сопровождение и оформление школьных праздников. Учитель. Волгоград. 1997.

2. Музыкальная газета . Алматы. Добровольное обшество. 2005, 2006.

3. АбдуллаеваА.Ж. Жулдыздар жайында «Stars KZ» журналы Алматы. 2010,2011,2012.

4. Балтабаев М.Х Қазақ музыкасы және студент жастар. Алматы, Ана тілі, 1991

5. Сағымбеков М., Көпбаев А. Мектептерде лекция – концерттерді ұйымдастыру әдістемесі. Алматы, 1991.

6. Әлібеков Ә. Баланың көңілі батыста. «Егеменді Қазақстан», 27.01.2001.

Ткаченко Г.А. Космом. Музыка. Ритуал. М., 2001.

Музыкалық театрдың дәстүрі мен жаңашылдығы. Театр-өнер түрі. Театрдың түрлері. Қазақстандағы театр өнерінің қалыптасуы және дамуы. Балалар театрлары. Мектептегі театрлардың қалыптасу жолдары, түрлері

1Фадин В.В. Музыкальное сопровождение и оформление школьных праздников. Учитель. Волгоград. 1997.

2. Музыкальная газета . Алматы. Добровольное обшество. 2005, 2006.

3. АбдуллаеваА.Ж. Жулдыздар жайында «Stars KZ» журналы Алматы. 2010,2011,2012.

4. Балтабаев М.Х Қазақ музыкасы және студент жастар. Алматы, Ана тілі, 1991

5. Сағымбеков М., Көпбаев А. Мектептерде лекция – концерттерді ұйымдастыру әдістемесі. Алматы, 1991.

6. Әлібеков Ә. Баланың көңілі батыста. «Егеменді Қазақстан», 27.01.2001.

Ткаченко Г.А. Космом. Музыка. Ритуал. М., 2001.

Тапсырма:

№1,2. Мәдениет қоғамдық құрылыс.

Мәдениеттің философия ғылымындағы айқындалуы. Өнердің адамның жеке тұлға ретінде қалыптасуындағы орны. Адамның жеке басының қалыптасуында шығармашылықтың алатын орны. Музыка мәдениетінің даму заңдылықтары, критерийлері.

№3,4,5. Концерт пен мейрамды ұйымдастыру мақсаттары.

Салтанатты кештердІ, мейрамдарды ұйымдастыруна студенттерді ортақ бір іске, мақсатқа топтастыруы.

№ 6,7,8. Оқу жылына мерекелік концерттік жоспар құруы.

Мектептегі өтетін мерекелік іс-шараларды анықталуы.

№ 9, 10. Салтанатты кештердің, мейрамдардың әр-түрлі бағыттарында ұйымдастыруы

№ 11,12,13. Патриоттық тақырыбында өтетін салтанатты кештің негізі талабы

№ 14,15,16. Академиялық түрінде өтетін концертінің эстетикалық талғамының жоғарлығы..

№ 17,18,19. Эстрадалық бағытта қайталанбас түрлі жаңа ағыныста орындаушылар концертін ұйымдастыруы

№ 20,21,22. Концерттік бағдарламасының құру әдістемесі.

Тақырыптық бағдарламаның репертуарының көркемдік-идеялық мазмұнының және оларды қоюдың сапалы деңгейіне қойылатын негізгі талаптар.

Тақырыпқа сай сахнаны безендіру.

№ 23,24,25. Сценарий құру әдістемесі.

Тақырыптық сценарийдің репертуарының көркемдік-идеялық мазмұнының және оларды қоюдың сапалы деңгейіне қойылатын негізгі талаптар.

№ 26,27,28. Қазіргі эстрадалық музыка негіздері.

Қазіргі танымал эстрадалық музыканың негізгі бағыттары: ХХІ ғасырға көзқарас. Қазіргі қазақ эстрада әндері. Республикадағы музыка өнерінің дамуына оның әсері.

№ 29,30 Мектептегі музыкалық театр.

3. 
   керек.
   

1. 
   Кездесу кештері. Көрнекті ғалымдар, ақын – жазушылар, еңбек озаттары, қарт ардагерлермен кездесу. Бұл адамгершілікке, еңбекке баулудың өте тиімді әдісі. Кездесуде келген қонақтардың және оқушылардың ортақ қызығушылығына сай сценарий құрып, сқрақтар ұйымдастыру кештің қызықты өтуіне ықпал етеді. Тақырыпқа сай немесе келген қонаққа қатысты кітап, сурет көрмелерін жасауға болады. Мектеп оқушыларының өнерлерін де осы тақырыпқа сай орайластырып ұсынуға болады.
   
2. 
   Мерекелік кештер. Әрбір тарихи оқиғаға байланысты өткізілетін аналар күні, мамыр мерекелері, жаңа жыл, ойын – сауық кештері. Салт – дәстүрге байланысты наурыз тойы тәрізді ұлттық мереке түрлеріне арналған дәстүрлі кештер. Сол сияқты «Алтын күз», «Табиғат ана», «Алғашқы қоңырау», «Соңғы қоңырау», «Қош, аяулы мектебім», «Ұстаздарды құттықтаймыз», «Төрт түлік мал мерекесі», «Әліппемен қоштасу», т.б..
   
3. 
   Жарыс – сайыс кештері. Спорттық ойындар, мектеп олимпиадасы бойынша «Кім күшті?», «Шебер қолдар», «Жас тілші», «Жас конструктор», «Әлемдік спорт апталығы», «Салтын сүйген – халқын сүйер», «Жас термеші», «Ұлттық ойындар», «Шағын әңгімешілер жарысы», т.б. бүкіл мектепішілік тәрбие жұмысына байланысты кештер өткізу де тиімді болады. Сыныпаралық жұмыстар баланы жылдамдыққа, тапқырлыққа, өнерге жетелейді және ұлт намысы үшін күресе білуге дағыландырады.
   
4. 
   Әдеби оқырмандар кеші. Жырды жатқа айту, мәнерлеп оқу және шежіре клубының кеші, өз әңгімесі мен өлеңдерін, мақалдарын, ел аузынан жинағандарын, жаттаған мақал – мәтелдердерін, диалог, монолог оқу, көркем прозадан үзінді оқу, т.б..
   
5. 
   Cырласу кештері. Біздің педагогикадағы үлкен бір қателігіміз – бала мен ұстаз арасындағы адамгершілік қатынастың әміршілдік - өктемдік қатынаспен ауысып жататындығы. Біреу бағындырушы да екіншісі – бағынугы болатындығы. Айғай мен қорқытудың бағасы тәрбиенің әлсіздігінде. Шәкірт өзі ынталы болған нәрсесіне құрметпен қарайды, әдетте өне бойынан ізгілік пен адамдық төгіліп тұрған ұстазын шәкірт аңсап, сағынып тұрады. Ұстаз бен тәлімгер, ата – ана мен бала, сан тарау мінез – құлық тақырыптарында пікір алысса, шынайы адамдық тұрғыда сырласа білсе, талай жұмбақтар шешілер еді, дұрыс бағыт – бағдар беру жолы оңай көрінер еді. Ұстаз, шәкірт, ата – ана арасындағы қамал еркін ашылар еді. Сол үшін мектептерде әр тоқсанда бір рет сырласу кештерін өткізген абзал. Ұлдар кеші – болашақ әке, қамқор аға, немесе кенже ұл, сүйікті жар, отау иесі, ел қорғаны, т.б. мәселелер төңірегінде сырласу. Мұндайда пікір алысуға өнегелі аталар, әкелер мен ағалар қатысқаны жақсы. Мектептегі тәрбие тиімділігін арттыратын бір жұмыс - әжелермен, жеңгелермен сырласу.
   

6. 
   Ата – аналар мектебі атты арнаулы клубтың іс – шаралары. Бұл мектептен тәлім алған қыздар түрлі тамақ жасаудан, сырмақ, қошма, оюдан, ши тоқудан, тоқыма өнерінен, киім пішіп тігуден, ұлттық тағам пісіруден, жас нәресте күтімінен, ұлттық қонақ күту рәсімдерінен алған үлгі - өнерлерін ортаға салады. Кейде отбасылық спорттық жарыстар әр жерде өтіп жатады. Ал өзге нерлерден мұндай жарыстардың өтуі кемде – кем. Біз өзіміз өткізген «Әкелер сайысы» атты кешті мысалға келтіре кетейік. Алдымен, кештің бағдарламасын жасап алдық. Әкелердің ішінен өнерпаздар, мақал – мәтелдерді көп білетін, күлдіргіштер, қамшы өргіштер, ауа райын болжағыштар, бата бергіштер, термешілер сарапқа түсіп, өз өнерлерін көрсетті. Көбісі бата мен мақал – мәтелді Дискотека. Ол сенбі күндерінің бірін пайдаланып, музыка әлемін қамтыған тақырыптарға арналады. Әсіресе, халықтық музыканың ғажайып сыры мен қырын жас адамның жан дүниесіне жеткізу, жастарды ұлттық қазынаға құрметпен қарауға, арлылық пен инабаттылық, кішіпейілділік пен адалдық сезімдеріне тәрбиелейді. Дискотека тақыптары: әлем музыкасы, классикалық музыка, қазіргі заман әндері, халық әндері, би кеші, халық композиторларының өмірі, ғажайып жұмыбақ пернесі (скрипка, қобыз үні туралы, симфониялық шығарма тыңдату), қазақ композиторлары, операны тыңдап үйрену, қазақ балеті (мазмұны мен тақырыбы)
   

1Фадин В.В. Музыкальное сопровождение и оформление школьных праздников. Учитель. Волгоград. 1997.

2. Музыкальная газета . Алматы. Добровольное обшество. 2005, 2006.

3. АбдуллаеваА.Ж. Жулдыздар жайында «Stars KZ» журналы Алматы. 2010,2011,2012.

4. Балтабаев М.Х Қазақ музыкасы және студент жастар. Алматы, Ана тілі, 1991

5. Сағымбеков М., Көпбаев А. Мектептерде лекция – концерттерді ұйымдастыру әдістемесі. Алматы, 1991.

6. Әлібеков Ә. Баланың көңілі батыста. «Егеменді Қазақстан», 27.01.2001.

Ткаченко Г.А. Космом. Музыка. Ритуал. М., 2001.

Лекциялар-концерттер.

Лекция-концерттерді құрастырудың негізгі принциптері.

Лекция – концерттерді дайындап өткізуде мұғалімге қоятын ұлкен талап бар. Ол «сегіз қырлы бір сырлы» болса, істеген іс - әрекеті сапалы болмақ. Мұғалім өзінің орындаушылық мүмкіндігіне сүйініп қана қоймай, сөзді сөйлеу шеберлігін ұстатқаны. Сондықтан лекция – концерттерді өткізу кезінде сөзбен саздың үйлесімдігіне, үндестігіне қатты назар аудару керек. Осы орайды совет педагогы В.Сухомлинский былай деді: «Сөз ешқашанда музыканың шын мәніндегі тереңдігін шегіне жеткізуге түсіндіре алмайды, бірақ сезім дүниесінің осы бір өте нәзік саласын сол сөзбен ғана сезініп түсінесіз. Сөз жүректің аса сезімтал қылын басып, құлақ күйін еліктіруі тиіс, музыканы түсіндіру поэтикалық тұрғыда, сөзбен музыканың байланыстылығы негізінде жүзеге асады». Ендеше лектор – музыкантқа творчестволық ізденіс, тапқырлық, зеректік қажет.

Әрине лекция – концертті сапалы өткізу маманға бірден жеңіл беріле қоймайды. Ол институт қабырғасында жүргенде – ақ өзін осы жұмысқа ыңғайлату керек. Ол үшін студент өзінің ой - өрісін кеңейту үшін, жалықпастан білім мен өнердің барлық дерлік саласынан хабардар болғаны жөн. Ол кино, театр, көркемдік галереялармен музейлерге жиі барып одан көргендерін қорытындылай, түйіндей білуге және талдай білуге машықтануы керек. Музыкалық әдебиеттермен таныс болып, музыкалық ликторилердің, лекциялардың белсенді тыңдаушысы болғаны жөн. Өнер шеберлерімен көркем әдебиет саңылақтарының өтетін кездесулерде болашақ ұстазға үлкен сабақ боларлық, үлгі тұтарлық шаралардың бірі болмақ. Фонетика байлығы музыка әлеміне саяхат жасаудың бірден – бір қажетті құралы. Бұл айтылған талаптар болашақ музыка мұғалімінің кәсби – мамандық шеберлігінің, мәдениетінің қалыптасуына зор ықпал тигізбек.

Лекция - концерттердің тартымды болуы, тыңдаушыларды қызықтыруы, олардың келесі лекция – концертке деген ынтасын артуы лектордың сөйлеу шеберлігіне көп байланысты. Сөзді тыңдаушыларға айқын, әрі әсем, әсерлі етіп жеткізу сөйлеу техникасымен логикасына көңіл қою амалдарын қамтамасыз етсе, саздың әсемділігімен іскерлігі сөзбен бірге қауышып үндестік табу арқылы жүзеге асады. Құлаққа естілер сөздің көркемдік белгілерінің бірі – оның музыкалығы. Дыбыстар гармониясын сақтау шешен сөзінің көркемдік шарттарының бастысы. Ал орындалатын музыкалық шығарма өзінің әсемдігімен ғана емес, жүрекке әсер ететін мағыналы сөзімен, үндеуімен қымбат. Бұларға сөзді анық, бұзбай жеткізетін тамаша дауысты әншілер аспапта орындаушылар қосылса ол лкеция – концерт тыңдаушылардың жүрегіне жол табады.

Болашақ ұстаздың тілінің, музыка мәдениетінің деңгейін көтеруде оларды дайындайтын оқу орны, факультет, бөлімдер күш салу керек. Ол үшін музыка мамандарын оқыту, үйрету процесінде әдеби тілдің заңдылықтарын, әр алуан нормалық ережелерін арнайы факультатив, арнайы сұрақтар ретінде оқытуды ескерген жөн. Ал орындалар ән, ауызша айтылудың көрсететін және соған үйрететін ұрал. Сонымен, сөйлеу және ән айту кезінде орфоэпиялық заңдылықтарды сақтау, лкеция – концерттерді мыңдаушылар құлағына жағымды болуды қамтамасыз етеді.

Ендігі айтылар сөз лекция – концерттердің ғылымдылығында.

Айтылатын тұжырымдар ғылыми негізде дәлелді болумен қатар тыңдаушылардың түсінігіне жеңіл, әрі оңай жеткізілуі керек. Лекция кезінде кейбір ұғымдардың түсінігіне жеңіл, әрі оңай жеткізілуі керек. Лекция кезінде кейбір ұғымдардың қай әдебиеттен, қай автордың қандай еңбегіне алынғаны туралы мәлімдеп тұрғаны жөн, және шешеннің келтіріп тұрған мысалдары, музыкалық суреттемелері нанымды да шыншыл болғаны абзал. Осы айтылғандар шешен шеберлігінің іс - әрекетінің ұтымды болуына ықпалын тигізуі хақ.

Болашақ музыка мамандарының шешендік өнерге баулудың қыры мен сыры әлі де болса зерттелетін мәселе. Музыка мамандығының студенттері оқу кестесінде шешендік өнерге баулу сабағы тұрғандықтан олар дербес немесе өз бетімен шұғылданады. Тағы айтарым, лекция – окнцертті дайындаудың мынадай қажеттіліктері бар: тақырып таңдау, әдебиеттерді ретімен орынды пайдалану, музыкалық шығармаларды іріктеу және дайындау, ұйымдастыру жұмыстарын қадағалау.

Лекция – концерт бөлімнің эстетикалық талғаммен безендірілуі тыңдаушылармен өткізушілердің көңіл – күйіне жағымды әсер қалдырады. Бөлме іші жарық, қабырғалары таза, қойылған мүліктер ретті болу қажет. Тақырыпқа сәйкес бөлме ішін тәрбиелік мәнге толы нақыл сөздер, нақты әрі ұтымды суреттер салынған плакаттар ілсе артық болмас еді. Бір бұрыштан жаңа әдебиеттер көрмесін ұйымдастыруға болады.

«Әуелетіп ән салса сырнайменен» - деп аталатын лекция – концерттің қысқаша үлгісі.

«Гәккудің» шығу тарихы бар. Отырған жұрт 17 жасар Какиманың әнін тыңдап тамашалап жатыр.... «Үкілі Ыбырай келеді» деген хабар жетісімен ел орындарынан ығысып, есіктен кірген Ыбырайды төрден орын берген еді. Аман – саулық сұрағаннан кейін Ыбырай қолына домбырасын алып, қағып – қағып жіберіп Арқаның бірнеше әндерін айтты.

Курс бойынша емтихандық сұрақтар

1. Мектептен тыс кештер ұйымдастыру әдісі.

2. Дискотека.

3. Музыкалық кештер.

4. Лекциялар-концерттер.

5. Музыкалық кружоктар.