Ќазаќстан республикасыныњ білім жєне ѓылым министрлігі

«Экология»

пәні бойынша тест тапсырмалары

гуманитарлық және пән аралық мамандандырылған топтарға арналған: 090100, 090800, 091000, 091100, 091200, 091500, 020100-022100, 520130-520430, 520630-522130

Құрастырған

__________ б. ғ. к. . , профессор Бекішев К. Б.

Беттер саны – 49

Тесттік тапсырмалар саны - 300

$$$ 1

Экология пәні нені оқытады:

B) Жануарлардың ішкі және сыртқы құрамы.

C) Адамның сыртқы ортаға әсері.

D) Адам организмінде болып жататын физиологиялық процесс.

E) Микроорганизмдердің құрлысы мен генетикалақ ерешеліктері.
$$$ 2

Экология қандай жүйелерді оқытады:

A) Генетикалық және жасушалық.

B) Жасушалық және популяциялық.

C) Популяциялық және экожүйелік.

D) Экожүйелер мен органдардың жүйесі.

E) Экожүйе мен генетикалық.
$$$ 3

Экологияның қай кретерийлері бойынша құрлық, тұщы су, солтүстік аймақ, биік таулы аймақ экологиясы деп бөлінеді:.

A) Зерттеу объектілерінің көлеміне қарай.

B) Зерттеу пәндерге қатысты

C) Айнала мен компонентке қатысты.

D) Адам экологиялық жүйесіне.

E) Уақыт факторы бойынша.
$$$ 4

Экология биология ғылымдарының қай класына жатады:

A) Комплекстік.

B) Жалпы.

C) Меншікті.

D) Антропологиялық.

E) Зоологиялық.
$$$ 5

Экологияның қай бөлімі қауымдастықтарды оқытады:

A) Аутэкология.

B) Синэкология.

C) Демэкология.

D) Ғаламдық экология.

E) Географиялық экоология.
$$$ 6

Экология терминін кім ұсынды:

A) Аристотель.

B) Гэккель.

C) Дарвин.

D) Вернадский.

E) Сукачев.
$$$ 7

Қорықтардың мекемесі қай факторлық типке жатады:

A) Абиотикалық.

B) Антропогендік.

C) Биотикалық.

D) Лимиттік.

E) Жүргізуші.
$$$ 8

Глобальды экология нені оқытады:

A) Дарақ экологиясы.

B) Популяциялық экология.

C) Қауымдастық экологиясы.

D) Биосфера.

E) Ландшафт.
$$$ 9

Экологияның қай бөлімін тұтас ландшафты зерттейді:

A) Аутэкология.

B) Демэкология.

C) Синэкология.

D) Географиялық.

E) Ғаламдық.
$$$ 10

Экологияның қай критериясына қарап микорорганизмдер, саңырауқұлақтар,

өсімдіктер, жануарлар экологиясына жатқызамыз:

A) Объектілер зерттеу көлеміне қарсы.

B) Зерттелетін пәндерге қатысты.

C) Компоненттері мен айналасына қарап.

D) Адам экологиясына қатысты.

E) Уақыт факторына қатысты.

Экологияның негізгі зерттеуі – бұл:

A) Популяция мен биоценоз.

B) Биоценоз бен дарақ.

C) Дарақтар мен популяция.

D) Жасушалар мен қауымдастық.

E) Қауымдастық пен организмдер.
$$$ 12

Экологияның қай бөлімі дарақтарды зерттеп, экологиялық факторларға әсер етеді:

A) Аутэкология.

B) Демэкология.

C) Синэкология.

D) Ғаламдық экология.

E) Географиялық экология.
$$$ 13

Экологияның қай саласы популяцияларды зерттейді:

A) Аутэкология.

B) Демэкология.

C) Синэкология.

D) Ғаламдық экология.

E) Географиялық экология.
$$$ 14

Экологияның қай саласы қауымдастықты оқытады:

A) Аутэкология.

B) Демэкология.

C) Синэкология.

D) Ғаламдық экология.

E) Географиялық экология.
$$$ 15

Мұхит бұл:

A) Микроэкожүйелер.

B) Мезоэкожүйелер.

C) Макроэкожүйелер.

D) Ғаламдық экожүйе.

E) Биосфера.
$$$ 16

Геоксендарға қандай дарақтар жатады:

A) Топырақты уақытша мекен ретінде пайдалану.

B) Топырақта үнемі тіршілік ететіндер.

C) Топырақта өмір циклының бір бөлігінде тіршілік ететіндер.

D) Тіршілік циклының бір бөлігін су бетінде, екінші бөлігін су астында өткізушілер.

E) Су қабатын мекендейтіндер.
$$$ 17

Плейстонға қандай дарақтар жатады:

A) Ауа ағыны мен пассивті тасымалданушылар.

B) Топырақта тұрақты мекен етушілер.

C) Су қабатын мекендейтіндер және онда белсенді орын ауыстыруға қабілетсіздер.

D) Денесінің бір бөлігі су бетінде, ал екінші бөлігі суда кездесетіндер.

E) Су қабатын мекендейтіндер және онда активті орын ауыстыруға қабілеттілер.
$$$ 18

Аквариумды мына жүйелердің қайсысына жатқызуға болады:

A) Микроэкожүйе.

B) Мезоэкожүйе.

C) Макроэкожүйе.

D) Ғаламдық экожүйе.

E) Биосфералық экожүйе.
$$$ 19

Жануарлар мен өсімдіктердің негізгі мекен ету орта факторы және өмір сүру формасына байланысты бейімделуінің морфологиялық типі қалай аталады:

A) Адаптациялық форма.

B) Локальды форма.

C) Өмір (тіршілік) формасы.

D) Формалардың әртүрлілігі.

E) Экологиялық қуыс.
$$$ 20

Нектон – бұл:

A) Су түбін мекендеушілер.

B) Су қабатында белсенді қозғалатын дарақтар.

C) Су қабатында еркін түрде қозғалатындар.

D) Судың барлық қабатын мекендеушілер.

E) Судық жоғарғы бетін мекендеушілер.
$$$ 21

Бентос – бұл:

A) Су түбін мекендеушілер.

B) Су қабатында белсенді қозғалатын дарақтар.

C) Су қабатында еркін түрде қозғалатындар.

D) Судың барлық қабатын мекендеушілер.

E) Судық жоғарғы бетін мекендеушілер.
$$$ 22

Дайын органикалық затпен қоректенетін организмдер:

A) Автотрофтылар.

B) Гетеротрофтылар.

C) Продуценттер.

D) Хемотрофтылар.

E) Фототрофтылар.
$$$ 23

Неліктен коацерваттарды тірі организмдерге жатқызбаймыз:

A) Оларда қоректену үрдісі жоқ.

B) Бойы жоқ.

C) Өзін-өзі қалыптастыру. қабілетінің жоқтығы.

D) Зәр шығару процесінің жоқтығы.

E) Қозғалысқа қабілеттілігі.
$$$ 24

Геобионттарға қандай дарақтар жатады:

A) Топырақты уақытша пана ретінде мекендейтіндер.

B) Топырақта тұрақты тіршілік ететіндер.

C) Тіршілік циклының бір бөлігін топырақта өткізетіндер.

D) Тіршілік циклының бір бөлігін су бетінде қалғанын су астында өткізетіндер.

E) Су қабатын мекендеушілер.
$$$ 25

Планктонға қандай дарақтар жатады:

A) Топырақта уақытша тіршілік ететіндер.

B) Топырақта тұрақты тіршілік ететіндер.

C) Су бетін мекендеушілер және белсенді қозғалуға қабілетсіздер.

D) Тіршілік циклының бір бөлігін су бетінде қалғанын су астында өткізетіндер.

E) Су қабатын мекендеушілер және белсенді қозғалуға қабілеттілер.
$$$ 26

Эукариоттарға қандай организмдер жатады:

A) Ядроға дейінгілер.

B) Автотрофтылар.

C) Гетеротрофтылар.

D) Нағыз ядролылар.

E) Фототрофтылар.
$$$ 27

Геофилдерге қандай дарақтар жатады:

A) Топырақты уақытша пана ретінде мекендейтіндер.

B) Топырақта тұрақты тіршілік ететіндер.

C) Тіршілік циклының бір бөлігін топырақта өткізетіндер.

D) Тіршілік циклының бір бөлігін су бетінде қалғанын су астында өткізетіндер.

E) Су қабатын мекендеушілер.
$$$ 28

Аэропланктонға жататын дарақтарды көрсет:

A) Ауа ағынымен пассивті тасымалдануышылар.

B) Топырақты тұрақты мекен етушілер.

C) Су қабатын мекендеушілер және онда белсенді орын ауыстыруға қабілетсіздер.

D) Өмірінің бір бөлігін суда қалғанын су астында өткізетіндер.

E) Су қабатын мекендеушілер және онда белсенді орын ауыстыруға қабілеттілер.
$$$ 29

Жерде тіршіліктің пайда болуының II-ші кезеңі немен анықталады:

A) Неорганикалық қосылыстардан органикалық заттың синтезделуімен.

B) Неорганикалық заттың органикалық заттан синтезделуімен.

C) Көбею процессінің пайда болуымен.

D) ДНҚ және РНҚ синтезімен.

E) Коацерваттардың пайда болуымен.
$$$ 30

Жерде тіршіліктің пайда болуының ІІІ-ші кезеңі немен анықталады:

A) Неорганикалық заттардан органикалық заттың биологиялық емес синтезімен.

B) Органикалықтан органикалық емес заттар биологиялық емес синтезбен.

C) Коацерват түзілуімен.

D) Көбею процесінің пайда болуымен.

E) Коацерват бұзылуыменен.
$$$ 31

Өсімдік тіршілік формасының аталуы:

A) Гүлділер мен қыналар.

B) Жабық және ашық тұқымдылар.

C) Папоротник пен мүктер.

D) Шөптер мен ағаштар.

E) Саңырауқұлақтар мен қыналар.
$$$ 32

Тіршіліктің алғашқы пайда болуында қандай заттар түзілген:

A) Неорганикалық.

B) Органикалық.

C) ДНҚ және РНҚ.

D) Вулканнан бөлінген газдар.

E) Су және минералды тұздар.
$$$ 33

Қай макроэкожүйе түрлердің әртүрлілігіне бай:

A) Шөп.

B) Тайга.

D) Жауынды тропикалық орман.

E) Саванна.
$$$ 34

Экологиялық аз төзімділік түрлері қалай аталады:

A) Оптимум.

B) Пессимум.

C) Эврибионттар.

D) Стенобионттар.

E) Лимиттеуші.
$$$ 35

Экологиялық төзімді организмдерді атаңыз:

A) Оптимум.

B) Пессимум.

C) Эврибионттар.

D) Стенобионттар.

E) Лимиттеуші.
$$$ 36

Мекен ету ортасына керекті элементтер жиынтығы:

A) Орта.

B) Тіршілік жағдайы.

C) Биотоп.

D) Экологиялық фактор.

E) Биогеоценоз.
$$$ 37

Экологиялық фактор белсенділігіне берілетін жағымсыз әсер:

A) Оптимум.

B) Пессимум.

C) Эврибионттар.

D) Стенобионттар.

E) Экологиялық тиімділігімен.
$$$ 38

Жарық тербелісіне шыдамды организмдер қалай аталады:

A) Эвритермді.

B) Стенотермді.

C) Эврифотты.

D) Стенофотты.

E) Эврибионтты.
$$$ 39

Ультракүлгін сәулесінің маңызды ролін атаңыз:

A) Озон фотосинтезге қатысады.

B) Жалпы жарық санын күшейтеді.

C) Фотоцинтезге қатысады.

D) D витаминінің жануарларда түзілуіне қатысады.

E) Жануарлардың бағыт бағдарлаудағы ролі.
$$$ 40

Егер өсімдіктерге шектілік фактор температураның төменделуі болса, оның тұрақты дамуына қай экологиялық факторды жоғарылату керек:

A) Жарық.

B) Ылғал.

C) Қысым.

D) Минералды тыңайтқыш.

E) Температура.
$$$ 41

Орта фактор көрсеткішіне қандайда жағдайда болмасын түрлердің

бейімделушілігін қалай атайды:

A) Оптимум.

B) Пессимум.

C) Эврибионттар.

D) Стенобионттар.

E) Экологиялық иілімділік.

Организмдердің шыдамдылығы оптимум мен шектілік арасында қандай аймақ

жатыр:

A) Лимиттеуші.

C) Шыдамдылық.

D) Стрессті.

E) Төзімділік.

Температура тербелісіне шыдамды организмдерді ата:

A) Эвритермді.

B) Стенотермді.

C) Эврифотты.

D) Стенофотты.

E) Эвригигробионтты.
$$$ 44

Өндірістік шулы мекемелерді қайда жатқызуға болады:

A) Абиотикалық фактор.

B) Биотикалық фактор.

C) Антропогенді фактор.

D) Кезеңді.

E) Уақыт.
$$$ 45

Ағзаның төзімділік деңгейінің жақын факторы:

A) Оптимальды.

B) Пессимальды.

C) Эврибионтты.

D) Стенобионтты.

E) Лимиттеуші.
$$$ 46

Тәуліктік температура мыналардың қайсысына жатады:

A) Абиотикалық фактор.

B) Биотикалық фактор.

C) Антропогендік фактор.

D) Биотикалық және антропогендік фактор.

E) Экологиялық емес.
$$$ 47

Экологиялық факторлар бұл:

A) Қоршаған ортаның қажет элементтер жиынтығы.

B) Ағзаға әсер ететін ортаның жеке элементтері.

C) Табиғат бөлшегі, қоршаған ортаның тірі ағзалары.

D) Табиғи ресурстар.

E) Экологиялық қуыс (нища) .
$$$ 48

Транспирация дегеніміз:

A) Мұхиттың жоғғарғы бөлік суының булануы.

B) Судың өсімдік арқылы биологиялық булануы.

C) Органикалық заттардың пайда болуы.

D) Биогенді элементтер айналымы.

E) Өсімдік арқылы органикалық заттардың синтезделуі.
$$$ 49

Табиғат бөлшегі, қоршаған ортаның тірі организмдері және оларға тікелей немесе жанама әсерлері дегеніміз:

A) Өмір сүру жағдайы.

B) Орта.

D) Биоценоз.

E) Биотоп.
$$$ 50

Ағзалардың шыдамдылығына жақын факторды қалай атайды:

A) Шектеулі.

B) Алдыңғы.

C) Фонды.

D) Шығарушы.

E) Экологиялық.
$$$ 51

Жануарлардың жарық шығару қабілетін қалай атайды:

A) Жарық люминисценсия.

B) Биолюминисценсия.

C) Термолюминисценсия.

D) Гигролюминисценсия.

E) Ксеролюминисценсия.
$$$ 52

Жоғарғы температураның ауытқуына шыдамайтын организмдерді қалай атайды:

A) Эврибионт.

B) Пластикалық.

C) Эвритермные.

D) Стенотермные.

E) Стенофотные.
$$$ 53

Экологиялық факторинтенсивтілігіне қолайсыз эффект беретіні:

A) Оптимум.

B) Пессимум.

C) Эврибионт.

D) Стенобионт.

E) Экологиялық (пластичность) иілгіштік.
$$$ 54

Жоғарғы температураның ауытқуына төтеп бере алмайтын ағзаларды қалай

атайды:

A) Эвритермдер.

C) Эврифоттар.

D) Стенофоттар.

E) Эврибионттар.

Өсімдікті ылғалдылығы жағынан мынандай экологиялық топтарға бөледі:

A) Эвротермділер, стенотермділер.

B) Жылусүйгіштер, суықсүйгіштер.

C) Гигрофильдер, мезофильдер, ксерофилдер.

D) Жарық сүйгіштер, көлеңке сүйгіштер.

E) Жарық сүйгіштер, көлеңке сүйгіштер, көлеңкеге шыдамдылар.
$$$ 56

Ормандарды отап-шабу қандай экологиялық факторға жатады:

A) Абиотикалық.

B) Биотикалық.

C) Антропогендік.

D) Шектеулі.

E) Алдыңғы.
$$$ 57

Қызыл кітап мекемесін қай факторға мысал ретінде алуға болады:

A) Абиотикалық.

B) Биотикалық.

C) Антропогендік.

D) Экологиялық емес.

E) Абиотикалық және биотикалық.
$$$ 58

Белгілі-бір алып жатқан кеңістік тегі даралар түрінің саны және санының көлемін көрсетіңіз:

A) Түрлердің әртүрлілігі.

B) Ұрпақтылық.

C) Популяцияның тығыздығы.

D) Өлімі.

E) Туылымы.
$$$ 59

Насеком қоғамының бірігуі бұл:

A) Отар.

B) Көшбасшысыз отар.

C) Тобыр көшбасшысымен.

D) Күрделі колония.

E) Жай колония.
$$$ 60

Даралар популяциясының жалпы саны бөліну территориясы аталады:

A) Санымен.

B) Тығыздығымен.

C) Көптігімен.

D) Бірігуімен.

E) Ыдыраумен.
$$$ 61

Бір популяцияға жататын отырықшы жануарлардың тобы қалай аталады:

A) Колония.

B) Тобыр.

C) Үйір.

D) Биоценоз.

E) Бірігу.
$$$ 62

Популяцияның әрі қарай өсуіне үлкен мағына беретін:

A) Аталықтың көбейетін бөлігі.

B) Аналықтың көбейетін бөлігі.

C) Аталық және аналықтың жалпы саны.

D) Аталықтардың кемуі.

E) Аналықтардың көбекюі.
$$$ 63

Абсолютті өлім нені белгілейді:

A) Даралар санының бір мезгілде өлуі.

B) Дара санының дарағға келетін. немесе уақыт бірлігенде өлетіндер.

C) Барлық жастағы даралардың тең түрде өлуі.

D) Жас даралардың шамадан тыс өлуі.

E) Кәрі даралардың шамадан тыс өлуі.
$$$ 64

Популяция бұл:

A) Ағзалар тобының бір түрі.

B) Ағзалар тобының әртүрлілігі.

C) Әртүрлі даралар бөлігі.

D) Бір отбасы дараларының бөлігі.

E) Әртүрлі организмдердің топтары.
$$$ 65

Пострепродуктивті даралар популяцияның үлекн бөлігін құрайды:

A) Жылдам көбею.

B) Тұрақты қалыпта болуы.

C) Санының түсуіне байланысты.

D) Санның өсуінің бақыланбауы.

E) Баяу көбею.
$$$ 66

Географиялық популяция бұл:

A) Экологиялық популяцияның бөлігі.

B) Элементарлық популяция бөлігі.

C) Берілген популяцияның барлық дара бөліктері.

D) Репродуктивті дара бөлігі.

E) Перерепродуктивті дара бөлігі.
$$$ 67

Қандай жағдайда доминантты дара екіншісіне қарсы шығады, екіншісі үшіншісіне, үшіншісі төртіншісіне:

A) Сызықтық.

B) Үшбұрыштық.

C) Диспотиялық.

D) Сопақша.

E) Домалақ.
$$$ 68

Өлімнің қай типі көпшілік тірі организмдерге тән:

A) Барлық жаста бірдей өлім.

B) Дамудың ерте стадиясында өлімнің жоғарылауы.

C) Кәрі даралардың өлімінің жоғарылауы.

D) Абсолютті.

E) Ерекшеленген.
$$$ 69

Балық популяциясы – бұл:

A) Отар.

B) Күрделі колония.

C) Отар көшбасшысыз.

D) Көшбасшымен отар.

E) Қарапайым колония.
$$$ 70

Бір түрдің дараларының құрып кетуімен ерекшеленетін қарым-қатынасты қалай атайды:

A) Агрессия.

B) Түрішілік паразитизм.

C) Түрішілік бәсекелестік.

D) Эктопаразитизм.

E) Эндопаразитизм.
$$$ 71

Бір популяцияның көп уақыт және әрдайым бірігіп тіршілік ету формасын қалай атайды:

A) Колония.

B) Үйір.

D) Биоценоз.

E) Қауымдастық.
$$$ 72

Ареалдардың популяция шамасы немен аталады:

A) Экологиялық иілімділігімен.

B) Тіршілік формасы.

C) Географиялық ерекшелігін.

D) Ерекшеленетін.

E) Жекеленген аймақтағы белсенділік.
$$$ 73

Ата-анасының ұрпаққа қамқорлық көрсетіп тіршілк ету формасын қалай атайды:

A) Ата-аналық жұп.

B) Жалғыз өмір сүру.

C) Колония.

D) Отбасылық өмір сүру.

E) Үйір.
$$$ 74

Бір түрге жататын ағзалардың бір-бірінің денесінде тіршілік ету қарым

қатынасын қалай атайды:

A) Түраралық паразитизм.

B) Конкуренция.

C) Түрішілік паразитизм.

D) Агрессия.

E) Түрішілік конкуренция.

Отырықшы жануарлардың уақытша пайдалы ұйымдасқан әрекеті қалай аталады:

A) Колониялар.

B) Үйірлер.

C) Тобырлар.

D) Биоценоздар.

E) Қоғамдастық.
$$$ 76

Бір дараның топтағғы басқа дарларды басқаруы қандай әдіспен жүзеге асады:

A) «Сызықтық».

B) «Үшбұрыштық».

C) «Диспотиялық».

D) «Сопақша».

E) «Домалақ».
$$$ 77

Даралардың өз түрін жеуі, (жоюы) қалай аталады:

A) Түрішілік конкуренция.

B) Түраралық конкуренция.

C) Каннибализм.

D) Түрішілік паразитизм.

E) Түраралақ паразитизм.
$$$ 78

Бай биоценоздарда (мысалы, тропика ормандарында) түрлердің көпшілігі:

A) Аз.

B) Көп.

D) Қысқаруда.

E) Сирек.
$$$ 79

Бір түрдің басқа түрлермен азықтық қатынасы:

A) Форикалық.

B) Топикалық.

C) Трофикалық.

D) Фабрикалық.

E) Абиотикалық.
$$$ 80

Жыртқыш жануарлар:

A) Екінші қатарлы продуцент.

B) Консументтер.

C) Бірінші қатарлы редуцент.

D) Бірінші қатарлы продуцент.

E) Екінші қатарлы редуцент.
$$$ 81

Автотрофты ағзалар – ол:

A) Редуценттер.

B) Продуценттер.

C) Екінші қатарлы консумент.

D) Бірінші қатарлы консумент.

E) Саңырауқұлақтар мен жануарлар.
$$$ 82

Гетеротрофты ағзалар – ол:

A) Продуценттер.

B) Бірінші қатардағы продуценттер.

C) Екінші қатардағы продуцент.

D) Консументтер.

E) Жасыл өсімдіктер.
$$$ 83

Қарағанды облысында, Павлодар облысында тіршілік ететін капуста ақ көбелегі

ол:

A) Бір түрдегі бір популяция.

C) Екі популяция екі түр.

D) Бір популяция екі түр.

E) Бір биоценоздағы екі популяция.

Арамтамақтық – бұл әртүрлілік:

A) Мутуализм.

B) Аменсализм.

C) Комменсализм.

D) Нейтрализм.

E) Жыртқыш-жемтік қатынасы.
$$$ 85

Симбиоз – бұл әртүрлілік:

A) Мутуализм.

B) Аменсализм.

C) Комменсализм.

D) Нейтрализм.

E) Жыртқыш-жемтік қатынасы.
$$$ 86

Синэкологиялық оптимум-ол:

A) Көбеюге және өсуге мүмкіндік беретін экологиялық жүйе.

B) Көбеюге және өсуге мүмкіндік беретін биотикалық фактор бөлігі.

C) Биотикалық және абиотикалық факторлардың қолайлы бөлігі.

D) Қолайлы антропогендік факторлардың бөлігі.

E) Қолайсыз абиотикалық факторлардың бөлігі.
$$$ 87

Физиологиялық оптимум-ол:

A) Көбеюге және өсуге мүмкіндік беретін абиотикалық фактор бөлігі.

B) Көбеюге және өсуге мүмкіндік беретін биотикалық фактор бөлігі.

C) Биотикалық және абиотикалық факторлардың қолайлы бөлігі.

D) Қолайлы антропогендік факторлардың бөлігі.

E) Қолайсыз абиотикалық факторлардың бөлігі.
$$$ 88

Таңдаушылық:

A) Өлік (жертва) .

B) Паразит.

C) Жыртқыш.

D) Қожайын.

E) Арамтамақ.
$$$ 89

Түр үшін қолайлы биотикалық факторлардың жиынтығы:

A) Синэкологиялық оптимум.

B) Физиологиялық оптимум.

C) Аутэкологиялық оптимум.

D) Демэкологиялық оптимум.

E) Экологиялық оптимум.
$$$ 90

Экологияның қай саласы биоценозды оқытады:

A) Аутэкология.

B) Демэкология.

C) Синэкология.

D) Ғаламдық экология.

E) Географиялық экология.
$$$ 91

Қауымдастық организмдерін қалай ажыратады:

A) Өсімдік бөліктерінен тұрады.

B) Жануарлар бөліктерінен тұрады.

C) Дайын заттармен қалыптасады.

D) Микроб бөліктерінен тұрады.

E) Жекеленген даму кезінде жіктеледі.
$$$ 92

Қауымдастық организмдерін қалай ажыратады:

A) Өсімдік бөліктерінен тұрады.

B) Жануарлар бөліктерінен тұрады.

C) Қауымдастық бөлігі өзгермелі.

D) Қауымдастық бөлігі тұрақты.

E) Негізгі шекаралары бар.
$$$ 93

Тұрақты түрлер биоценозда қандай жиілікпен кездеседі:

A) Көбірек 50 пайыз.

B) 25-50 пайыз.

C) Азырақ 25 пайыз.

D) 10 пайыз.

E) 100 пайыз.
$$$ 94

Құрбандарды қорғау қандай әдісте пассивтілікке қатыса алады:

A) Алдану қылығы.

B) Реакцияның жылдамдығы.

C) Тікенектер.

D) Жүгіру жылдамдығы.

E) Сезім органының дамуы.
$$$ 95

Белсенділікте құрбан болғандарды қорғау қандай әдісте қатысады:

A) Алдану қылығы.

B) Инелер.

C) Тікенектер.

D) Түрдің түрлік құрылымы.

E) Қатты сауыттар.
$$$ 96

Биоценозда түрлердің жиі кездесуі нені сипаттайды:

A) Территорияда орналасқан түрлер саны.

B) Түрлердің тұрақты немесе тұрақсыздығы.

C) Түрлердің анықталуының біртектілігі немесе біртексіздігі.

D) Түрдің құрылымының түрлері.

E) Түрлер санының қарым-қатынасы немесе олардың биомассасы.
$$$ 97

Биоценозда түрлердің ең үлкен қырылуы қанша баллмен анықталады:

A) 0 балл.

B) 1 балл.

C) 2 балл.

D) 3 балл.

E) 4 балл.
$$$ 98

Биценозда түрлерді қандай балмен анықтайды:

A) 0 балл.

B) 1 балл.

C) 2 балл.

D) 3 балл.

E) 4 балл.
$$$ 99

Тең жоғарғы құрылымды бөліктерде биоценоздың таралуы қалай аталады:

A) Көлденең таралуы.

B) Молшылық.

C) Белдеулілік.

D) Жиілік.

E) Тұрақтылық.
$$$ 100

Көлденең бағыттарда өсімдіктер бөлігінің орналасуы қалай аталады:

A) Шашыраңқылық.

B) Молшылық.

C) Белдеулілік.

D) Жиілік.

E) Тұрақтылық.
$$$ 101

Шөп қоректі жануарлар – бұл:

A) І-ші ретті консументтер.

B) ІІ-ші ретті консументтер.

C) Редуценттер.

D) Продуценттер.

E) І-ші ретті продуценттер.
$$$ 102

Түрлер арасында пайда болатын оған ұқсас экологиялық талаптарды қалай атайды:

A) Мутуализм.

B) Бәсекелестік.

C) Паразит иес. і

D) Нейтрализм.

E) Жыртқыш-жемтік.
$$$ 103

Қауымдастықтағы түрдің әртүрлілігі қалай аталады:

A) Тіршілік формасы.

B) Жергілікті формасы.

C) Нейтралдық..

D) Биоценоз құрылымының түрленуі.

E) Адаптациялық формасы.
$$$ 104

Бір түрдің екінші түрге тамақ тауып беру қарым-қатынасын қалай атайды:

A) Мутуализм.

B) Аменсализм.

C) Комменсализм.

D) Нейтрализм.

E) Жыртқыш-жемтік.
$$$ 105

Екі түрдің арасындағы қарым-қатынас нәтижесінде біріне қолайсыз, екіншісіне қолайы әсер етуін қалай атаймыз:

A) Мутуализм.

B) Аменсализм.

C) Комненсализм.

D) Нейтрализм.

E) Жыртқыштық.
$$$ 106

Құстар арасындағы қарым-қатынас нәтижесінде біріне қолайсыз, екіншісіне қолайлы әсер етуін қалай атаймыз:

A) Конкуренция.

B) Амепсализм.

C) Компенсализм.

D) Нейтрализм.

E) Жыртқыштық.
$$$ 107

Бір түрдің қоршаған ортаның физикалық немесе химиялық әсерінен өзгеруін қалай атайды:

A) Физикалақ байланыс.

B) Жыртқыштық байланыс.

C) Трофикалақ байланыс.

D) Фабрикалық байланыс.

E) Топикалық байланыс.
$$$ 108

Әр түрге жататын организмдердің белгілі бір физикалық ортада өмір сүру жағдайын қалай атайды:

A) Биоценоз.

B) Биотоп.

C) Экожүйе.

D) Биогеоценоз.

E) Экотоп.
$$$ 109

Бактерия мен саңырауқұлақта көбінесе не болып табылады:

A) Редуцептті.

B) 1-ші продуцеп.

C) 2-ші реті консументті.

D) 1-ші реті консументті.

E) 2-ші ретті продуцептті.
$$$ 110

Арысан мен жолбарыстар бір трофтық деңгейде орналасуы неге байланысты:

A) Шөп қоректілермен қоректенуі.

B) Екеуі бір табиғат жағдайында өмір сүруі.

C) Дене пішіндері бірдей.

D) Азықтың бір болуына байланысты.

E) Жанұяларымен тірішілік етеді.
$$$ 111

Бір түрдің таралуына екіші түрдің қатысуын қалай атаймыз:

A) Физикалақ байланыс.

B) Жыртқыштық байланыс.

C) Трофикалақ байланыс.

D) Фабрикалық байланыс.

E) Топикалық байланыс.
$$$ 112

Ағзалардың бір территорияда өмір сүру формасын қалай атайды:

A) Мутуализм.

B) Аменсализм.

C) Комненсализм.

D) Нейтрализм.

E) Жыртқыштық.
$$$ 113

Ағзаардың бір терриорияда өмір сүріп, бір-біріне не пайда, не кері әсер етпеу жағдайын қалай атайды:

A) Мутуализм.

B) Амепсализм.

C) Компенсализм.

D) Нейтрализм.

E) Жыртқыштық.
$$$ 114

Ақ қояны мен Сұр қояны, бір орманда тіршілік етіп нені құрайды:

A) Бір түрдің бір популяциясын.

B) Бір түрдің екі популяциясын.

C) Екі түрдің екі популяциясын.

D) Екі түдің бір популяциясын.

E) Екі популяциясын екі биоценоздың.
$$$ 115

Табиғи өмір сүру кезінде тіршіліктің орын алуын қалай атайды:

A) Экожүйе.

B) Биоценоз.

C) Биотоп.

D) Ареал.

E) Биосфера.
$$$ 116

Биоценоздың жалпы жүйесінде түрдің алатын орны, оның биоцепотикалық талаптары, абиотикалық факторларының ортасы қалай аталады:

A) Ареал.

B) Биоцепоз.

C) Адаптация.

D) Тіршілік формасы.

E) Экологиялық қуыс.
$$$ 117

Күн сәулесінің энегиясын пайдаланып, органикалық заттарды көмір қышқыл газы және суға синтездейтін ағзаларды қалай атайды:

A) 1-ретті консумент.

B) Продуцент.

C) Редуцент.

D) 2-ретті консумент.

E) Жоғарғы сатыдағы жыртқыштар.
$$$ 118

Бірігіп тішілік ету барысында бір түрге кері әсер ететін, сонымен қатар, басқа түрге пайдасы да зияны да тимейтін қатынастың түрі қалай аталады:

A) Мутуализм.

B) Аменсализм.

C) Комменсализм.

D) Нейрализм.

E) Жыртқыш жемтік.
$$$ 119

Бір түрдің екінші түрмен қоректенгенде қандай байланыс байқалады:

A) Форикалық байланыс.

B) Топикалық байланыс.

C) Тропикалық байланыс.

D) Фабрикалық байланыс.

E) Мутуализмдік қатынас.
$$$ 120

Өсімдік қауымдастығы қалай аталады:

A) Зооценоз.

B) Микробиоценоз.

C) Фитоценоз.

D) Биотоп.

E) Экотоп.
$$$ 121

Бірдей биіктегі құрлымдық бөліктерге биоценоздың көлденең қатпарлануы қалай аталады:

A) Мозаикалық.

B) Консорциялық.

C) Мекен ету орны.

D) Белдеулік.

E) Доминанттық.
$$$ 122

Барлық абиотикалық факторлардың нәтижесінде өсу қарқыны көбеюіне қолайлы түр үйлесімдігі былай аталады:

A) Синэкологиялық оптимум.

B) Физиологиялық оптимум.

C) Аутоэкологиялық оптимум.

D) Демэкологиялық оптимум.

E) Экологиялық оптимум.
$$$ 123

Тірі организмдер қоныстанған және осы организмдердің әсерінен құралған жер қыртысын не деп атайды:

A) Тропосфера.

B) Биосфера.

C) Биогеоценоз.

D) Экосфера.

E) Экожүйе.
$$$ 124

Тірі және тірі емес компонентердегі сыртқы және ішкі энергия мен за айналым процесі жүретін шексіз тұрақты жұйе:

A) Экожүйе.

B) Биосфера.

C) Популяция.

D) Атмосфера.

E) Гидросфера
$$$ 125

Саналы адам әрекетінің нәтижесінде біздің планетамыздың негізгі даму факторы болып табылытын биосфераның даму стадиясы:

A) Техносфера.

B) Атмосфера.

C) Ноосфера.

D) Социосфера.

E) Тропосфера.
$$$ 126

Тіршілікпен туылған заттар қалай аталады B. И. Вернадский бойынша:

A) Жанама заттар.

B) Биокостық заттар.

C) Биогенді заттар.

D) Тірі заттар.

E) Белдеулік.
$$$ 127

Құрылу барсында тірі және тірі емес процестер қатынасатын зат қалай

аталады:

A) Жанама зат.

B) Биокостық заттар.

C) Биогенді зат.

D) Тірі зат.

E) Биосфералық зат.

Құрылу барысында тірі емес процестер қатынасатын зат қалай аталады:

A) Жанама зат.

B) Биокостық заттар.

C) Биогенді зат.

D) Тірі зат.

E) Биосфералық зат.
$$$ 129

Атмофера қабаттарын ата:

A) Трофосфера, стратосфера, мезосфера, атмосфера, экзофера.

B) Тропосфера, стратосфера, техносфера, термосфера, ионосфера.

C) Тропосфера, стратосфера. ноосфера, термосфера, ионосфера.

D) Тропосфера, стратосфера, мезосфера, термосфера, зкзосфера.

E) Тропосфера, экзосфера, ионосфера, мезосфера, гидросфера.
$$$ 130

Атмосфера құрамы:

A) Азот, оттегі, хлор, көмірқышқыл газы.

B) Фтор, азот, аргон, азон.

C) Азот, оттегі, көмірқышқыл газы, азон, фтор.

D) Оттегі, көмірқышқыл газы, азон, фтор.

E) Азот, оттегі, көмірқышқыл газы, фтор.
$$$ 131

Биосфера ілімінің авторы кім:

A) Иогансен.

B) Геккель.

C) Дарвин.

D) Вернадский.

E) Мебиус.
$$$ 132

Биосферадағы костық затарды қандай процесстер құрайды:

A) Тірі.

B) Тірі емес.

C) Тірі, тірі емес.

D) Шектеулі.

E) Минималдық.
$$$ 133

Биосферадағы биогендік заттарды қандай процесстер құрайды:

A) Туылады және тіршілікпен қайта өңделеді.

B) Тірі емес.

C) Шектеулі.

D) Тірі, тірі емес.

E) Минималдық.
$$$ 134

Биосферадағы биогендік заттарды қандай процесстер құрайды:

A) Туылады және тіршілікпен қайта өңделеді.

B) Тірі емес.

C) Шектеулі.

D) Тірі, тірі емес.

E) Минималдық.
$$$ 135

Экологиядағы қандай заң қоршаған ортаның сақталуын дәлел дейді:

A) Барлығы бәрімен байланысты.

B) Барлығы бір жаққа жіберлуі керек.

C) Табиғат жақсы біледі.

D) Ештеңе тегін берілмейді.

E) Минимум заңы.
$$$ 136

Биосфераны оқытатын экологияның саласы қалай аталады:

A) Аутоэкология.

B) Демэкология.

C) Синэкология.

D) Ғаламдық экология.

E) Қорықтар.
$$$ 137

Мына аталған ресурстардың (қорлардың) қайсысы сарқылмайын топтарға жатады:

A) Күн сәулесі.

B) Тұщы су.

C) Өсімдіктермен жануарлар.

D) Жанар-жағармай (қазбалы) .

E) Метал емес минералдық зат.
$$$ 138

Аталған ресурстардың қайсысы қалпына келмейтін ресурстарға жатады:

A) Тұщы су.

B) Таза ауа.

C) Жанар-жағармай (қазбалы) .

D) Күн сәулесі.

E) Құнарлы топырақ.
$$$ 139

Аталған ресурстардың қайсысы сарқылатын және қалпына келетін ресурстаға жатады:

A) Жер кедерлерінің жылылығы.

B) Жел, судың толысуы, ағынды су.

C) Құнарлы топырақ.

D) Металдық минералдық топырақ.

E) Кун сәулесі.
$$$ 140

Биосфераны оқытатын экологиялық саласы қалай аталады:

A) Аутоэкология.

B) Демэкология.

C) Синэкология.

D) Ғаламдық экология.

E) Географиялық экология.
$$$ 141

Қандай ресустар орны толтырылатын (қалпына келетін) ресустар тобына жатады:

A) Құнарлы топырақ.

B) Жануарлармен өсімдіктер.

C) Минералдық шикізат.

D) Су.

Табиғатты қорғаудың қандай түрі қалдықсыз технологияны құрумен айналысады:

A) Экология-экономикалық.

B) Құқықтық.

C) Технологиялық-техникалақ.

D) Ғылыми ағартушылық.

E) Әлеуметтік-гигеналық.
$$$ 143

Табиғатты қорғаудың қандай түрі биологиялық әртүрлікті сақтаумен айналысады:

A) Экология-экономикалақ.

B) Құқықтық.

C) Техникалық-техногендік.

D) Ғылыми- ағартушылық.

E) Әлеуметтік-гигиеналық.
$$$ 144

Жаңа өндіріс-орындарын жобалаудағы тұрғындардың денсаулығын болжауда, табиғатты қорғаудың қай аспектісі анықтайды:

A) Эколого-экономикалақ.

B) Құқықтық.

C) Технологиялық-техникалық.

D) Ғылыми ағартушылық.

E) Әлеуметтік-гигеналық.
$$$ 145

Қоршаған ортаны қорғау заңдарын анықтаумен қоршаған ортаның қай түрі айналысады:

A) Экология-экономикалық.

B) Құқықтық.

C) Техникалық-технологиялық.

D) Ғылыми- ағартушылық.

E) Әлеуметтік-гигеналық.
$$$ 146

Аталған ресурстардың қайсысы сарқылатын және қалпына келетін ресурстаға жатады:

A) Жер кедерлерінің жылылығы.

B) Жел, судың толысуы, ағынды су.

C) Құнарлы топырақ.

D) Металдық минералдық шикізат.

E) Құнарсыз топырақ.
$$$ 147

Қалпына келетін және қалпына келмейтін табиғи ресурстарды ата:

A) Жануарлар әлемі.

B) Жел, толысу, ағынды су.

C) Құнарлы топырақ.

D) Металдық минералды шикізат.

E) Жанар-жағармай.
$$$ 148

Әлеуметтік-саясат аспектісі табиғатты қорғауда қандай мәселелерді шешеді:

A) Табиғатты қорғауда заң шығару.

B) Қалдықсыз технологияның құрылуы.

C) Тұрғындардың денсаулығын анықтап болжау.

D) Экологиялық мәселелер.

E) Ғаламдық экологиялық мәселелер.
$$$ 149

Жер, су, орман, минералды ресурстар қандай классификация бойынша анықталады:

A) Қолдануға байланысты.

B) Адам әрекеттері.

C) Табиғаттың тікелей және жанама түрлеріне байланысты.

D) Континенттер бойынша.

E) Биосфераның компоненттері бойынша.
$$$ 150

Сарқылатын және

сарқылмайтын ресурстар қай классификация бойынша бір категорияларға бірігеді:

A) Қолдануға байланысты.

B) Адам әрекетінен.

C) Табиғатың тікелей және жанама түрлеріне байланыты.

D) Континенттер ойынша.

E) Биосфера компонентері бойынша.

Денсаулықты қорғау, өндірісті, ғылым ресурстары қай классификация бойынша анықталады:

A) Қолдануға байланысты.

B) Адам әрекетінен.

C) Табиғаттың тікелей және жанама түрлеріне байланысты.

D) Континенттер бойынша.

E) Биосфера компоненттері бойынша.
$$$ 152

Қалпына келетін және қалпына келмейтін табиғи ресуртарды ата:

A) Жануарлар әлемі.

B) Жел, толысу, ағынды су.

C) Құналы топырақ.

D) Металдық минерады шикізат.

E) Отын-жанармай.
$$$ 153

Азон қабаты атмосферадағы беткі қабаты ретінде:

A) Жердің жылу сәулесін сақтайды.

B) Ультракүлгін сәулесінен сақтайын экран.

C) Өндірістік ластану нәтижесінде пайда болады.

D) Ластанған заттарды серпіп отырады.

E) Атмосферадағы газдардың құрамын сақтайды.
$$$ 154

Озон бұзушы заттар:

A) Күкірт және азот.

B) Метан және көмір қышқыл газы.

C) Фриондар.

D) Өсімдектер.

E) Ион сәулелері.
$$$ 155

Парник газдары бұл:

A) Күкірт және азон оксиді.

B) Метан және көмір қышқыл газдар.

C) Фриеондар.

D) Көліктерден шығатын газдар.

E) Ион сәулелері.
$$$ 156

Қышқыл жаңбырлартұнбасы:

A) Күкірт және азот оксиді.

B) Метан және көмір қышқыл газы.

C) Фреондар.

D) Көліктерден шығатын газдар.

E) Ион сәулелері.
$$$ 157

Қышқыл тұнбасы бұл:

A) Азот және күкірт қышқылдары.

B) Органиаклақ қалдықтар.

C) Фреондар және органикалық қышқылдар.

D) Органикалық қышқылдар және фенолдар.

E) Азот және сірке қышқылдары.
$$$ 158

Адамдарға әртүрлі аурулар тудыратын тірі организмдер мен қоршаған ортаның ластануы не деп аталады:

A) Радиоактивтік.

B) Биологиялық.

C) Химиялық.

D) Шу әсерінен.

E) Иондаушы.
$$$ 159

«Парниктік» эффект бұл:

A) Орташа температураның жоғарлауына, планетадағы климаттың жақсаруына әкеп соғады.

B) Атмосфераның мөлдірлігін аяғында суытуға әкеп соғады.

C) Температураның жоғарлауына себеп болып, биосферадағы қолайсыз өзгерістерге әкеп соғады.

D) Биосфераға онша қатты өзгерістер әкелмейді.

E) Температураның төмендеуіне әкеп соғады.
$$$ 160

Рак ауруларының себебі неден пайда болады:

A) Табиғаттың химиялық ластануы.

B) Концерогендер.

C) Темекі шегу.

D) Стрестер.

E) Нашақорлық.
$$$ 161

Су қоймаларындағы балдырларды«гүлденуі»ластанушы затттардың қай түріне жатады:

A) Суда еритін және онда иондық қалпын сақтап қалатын затттар.

B) Сумен коллоидтық жұйе түзетін заттар.

C) Ақ түзетін заттар.

D) Биологиялық ластанушылар.

E) Химиялық ластанушылар.
$$$ 162

Озон тесігі қай жерде басым:

A) Африкада.

B) Евразияда.

C) Антарктидада.

D) Австралияда.

E) Америкада.
$$$ 163

Қышқыл жауынның түсуіне байланысты:

A) Күн радиациясының өзгеруімен.

B) Атмосферадағы көмір қышқыл газ ының өзгеруімен.

C) Атмосферада азон құрамының өзгеруімен.

D) Атмосфераға күкірт диоксиді мен азот оксидінің шоғырланымен.

E) Атмосфераға метан құрамының өсуімен.
$$$ 164

Канцерегонды заттар аурулар тудырады:

A) Аллергиялық аурулар.

B) Хроникалық аурулар.

C) Инфекциялық аурулар.

D) Рак аурулары.

E) Өкпе аурулары.
$$$ 165

Қышқыл жаңбырлардың ортаға әсері:

A) Су ортанының қышқылдығын жоғарлатады.

B) Ортаның қышқылдығы төмендейді.

C) Ортаның қышқылдығына әсер етеді.

D) Су қоймасының температурасынының жоғарлауы.

E) Су қоймасының температурасының төмендеуі.
$$$ 166

Тұманның түрін ата:

A) Лодон және чикагалық түр.

B) Лондон және мадридтік түр.

C) Лос-анджелестік түр және мадридтік түр.

D) Лос-анджелестік түр және миландық түр.

E) Лос-анджелестік және лондондық түр.
$$$ 167

Атмосфераның ластаны бөлінеді:

A) Біріншілік және екіншілік.

B) Еритін және еримейтін.

C) Шектеулі және минимальді.

D) Толеренттық және тұрықсыз.

E) Бірінші және екінші топқа жатады.
$$$ 168

Атмосфераның табиғи ластануына жатадындар:

A) Фреондар.

B) Бензипирин.

C) Жанартау.

D) Күкір окстиді.

E) Вулкандар.
$$$ 169

Ластанудың жасанды факторына жатады:

A) Жанартаулар.

B) Күкір оксиді, өндірістің шығарлымы.

C) Жер сілкінісі.

D) Шаң борандары.

E) Қышқыл жаңбыр.
$$$ 170

Тұманның «смог» лондондық түрі анықтайды:

A) Көздің қабынуы.

B) Мұрын және тамақ қуысының клегейлі қабығының қабынуы.

C) Бронхы-өкпе ауруларының асқынуы.

D) Жүрек-тамыр ауруларының асқыныуы.

E) Тымау ауруы.
$$$ 171

Фотохимиялық тұман «смог» шақырды:

A) Көз, тамақ, мұрын қуыстарының кілегейлі қабатының қабынуы.

B) Инфаркт.

C) Инсульт.

D) Онкологиялық аурулар.

E) Тамыр аурулары.
$$$ 172

Атмосфераның ластануына қандай шаралар қолданады:

A) Фильтрлер, зарарсыздандыру.

B) Қайнаған сулар, оның тұнуы.

C) Тұнбаларда тұнуы.

D) Судың ластануында заттардың тітіркенуі.

E) Қалдықсыз және аз қалдықсыз технологияны өндірісте қолдану.
$$$ 173

Атмосфераның ластануында қандай шаралар қолданады:

A) Фильтрлер, зарарсыздандыру.

B) Қайнаған сулар, оның тұнуы.

C) Тұнбаларда тұнуы.

D) Судың ластануында заттардың нитрленуі.

E) Өндіріс аймағында санитарлы –қорғауды ұйымдастыру.
$$$ 174

Атмосфераның ластануында қандай шаралар қолданылады:

A) Зарарсыздандыру.

B) Қайнаған сулар, оның тұнуы.

C) Тұнбаларда тұнуы.

D) Судың ластануында заттардың тітіркенуі.

E) Қалдықсыз және аз қалдықсыз технологияны өндірісте қолдану.
$$$ 175

Тұщы су жетіспеушілік мәселесі қалай туындады:

A) Су қоймаларының ластануынан.

B) Мұздықтардың еруінен.

C) Климаттың жылуымен байланысты.

D) Қышқыл жаңбыр түсуінен.

E) Озон тесігінің пайда болуынан.
$$$ 176

Жер бетіндегі гидросферадағы тұщы су қорының жалпы көлемі:

A) 1 пайыз.

B) 2 пайыз.

C) 3 пайыз.

D) 4 пайыз.

E) 5 пайыз.
$$$ 177

Тұщы судың негізгі бөлігі қайда орналасқан:

A) Өзендерде.

B) Теңіздерде.

C) Мұхиттарда.

D) Мұздықта.

E) Көлде.
$$$ 178

Неліктен тұщы су жетіспеушілік мәселесі туындады:

A) Халық тұрғындарының жылдам өсуі.

B) Олардың қажеттіліктері.

C) Мұздықтардың еруіне байланысты.

D) Климаттың жылдам еруіне байланысты.

E) Қышқыл жаңбырдың түсуіне байланысты.

E) Озон тесігінің пайда болуынан.

Судың ластануы биологиялық ластануға жатады:

A) Мұнай.

B) Фенолдар.

C) Радионуклидтар.

D) Бактериялар.

E) Ауыр метал тұздары.
$$$ 180

Судың ластануы биологиялық ластануға жатады:

A) Мұнай.

B) Күкірт.

C) Темір тұздары.

D) Қарапайымдар.

E) Фенолдар.
$$$ 181

Судың сапалығын жақсартудағы негізгі әдістерді атаңыз:

A) Су мөлдірлігігің артуы.

B) Қышқылдану, қорлану, түссіздену.

C) Зарарсыздандру, азондау, қайнату.

D) Судың мөлдірленуі.

E) Залалсыздандыру, тұнбалау, фильтрлеу.
$$$ 182

Халық тұрғындарының өсу қарқыны неге әкеп соғады:

A) Қоршаған ортаның жақсаруына, ғылым мен техниканың дамуына,

жұмысыздыққа.

B) Жұмыс орындарының босауы, экологиялық жағдайдың жақсаруы.

C) Әр түрлі ауруларға шалдығу, мұздықтардың еруіне, табиғи ресурстармен қамтамасыз ету.

D) Табиғат ресурстарының сарқылыуы, қылмыстың өсуіне әкер соғады.

E) Озон тесігінің үлкеюіне, жер бетінде экономикалық мәселелердің дамуы.

ХХІ-ғасырға дейін тұрғындардың сан мөлшері қандай жылдамдықпен шоғырланды:

A) 1 % ғасырда.

B) 2 % ғасырда.

C) 1 % жылда.

D) 2 % жылда.

E) 1,5 % ғасырда.
$$$ 184

Қазақстанда жалғыз ғаламдық экологиялық мәселеге қайсысы жатады:

A) Арал теңізі.

B) Каспий теңізі.

C) Балқаш көлі.

D) Кіші өзендердің ластануы.

E) Радиоактивті қалдықтардың сақталуы.
$$$ 185

Халық тұрғындарының қарқынды өсуі қалай аталады:

A) Биосфералық жаратылыс.

B) Популяциялық жаратылыс.

C) Экожүйелік жаратылыс.

D) Демографиялық жартылыс.

E) Демографиялық апат.
$$$ 186

Экологиялық кризис дегеніміз не:

A) Биосфераныңөзгеруі немесе олардың бейімделуі, жаңа саланы ортадағы трасформациясы.

C) Фотоцинтезге қатысады.

D) D витаминінің жануарларда түзілуіне қатысады.

E) Жануарлардың бағыт бағдарлаудағы ролі.

B) Экожұйенің күрделі жағдайы шөлдену процесіне әкеп соғады.

C) Экожүйенің биологиялық өнімділігінің қайтымсыз жайылу жағдайы.

D) Тепе-теңдік жағдайы.

E) Ағзалардың сандық баланысы, бақыланатын тепе-теңдік жағдайы.

Ультракүлгін сәулесінің маңызды ролін атаңыз:

A) Озон фотосинтезге қатысады.

B) Жалпы жарық санын күшейтеді.

C) Фотоцинтезге қатысады.

D) D витаминінің жануарларда түзілуіне қатысады.

E) Жер бетіне жарық өте күшті түседі.
$$$ 188

Экологиялық апат дегеніміз не:

A) Биосфераның өзгеруі немесе олардың бөлімдері, жаңа сапасының ортадағы трансформациясы.

B) Экожұйенің күрделі жағдайы шөлдену процессіне әкеп соғады.

C) Экожүйенің биологиялық өнімділігінің қайтымсыз жойылу жағдайы.

D) Адам өміріне территорияның жарамсыз жағдайы.

E) Ағзалардың сандық балансы бақыланатын тепе-теңдік жағдайы.
$$$ 189

Қазіргі замандағы экологиялық кризистердің негізгі ерешеліктерін атаңыз:

A) Экожұйенің тежелу қалыпы.

B) Экожұйенің қолайлы жағдайы.

C) Ғаламдық сипат.

D) Экожүйенің апаттық жағдайы.

E) Экожүйенің нашарлану жағдайы.
$$$ 190

Каспий теңізіндег қызыл балықтардың жойылып бара жатуына қандай себептер:

A) Судың деңгейіндегі төмендеуі, теңіз түбіне шөгуі.

B) Су деңгейінің көтерліуі және жағалауды су басып кетуі.

C) Уылдырық салатын жердің көлемінің тарылуы, балықтар миграциясына кедергі жасайды.

D) Ғаламдық климаттың жылынуы.

E) Улы тұмандардың пайда болуы.
$$$ 191

Экожүйені сақтауға арналған табиғаттың ерекше қорғалатын ортасы:

A) Ұлттық парк.

B) Қорықша.

C) Қорық.

D) Зоопарк.

E) Ботаникалық сад.
$$$ 192

Ағзаларды қорғаудағы ең қатал шара қолданатын, ерекше қорғалатын территорияны атаңыз:

A) Ұлттық парк.

B) Қорықша.

C) Қорық.

D) Зоопарк.

E) Ботаникалық сад.
$$$ 193

Қызыл кітаптағы организмдердің ерешеліктерін атаңыз:

A) Анықталмаған, сирек, жойылып кеткен, жойылып бара жатқан.

B) Қысқартылған, смрек жойылып кеткен селекциондық.

C) Анықталмаған, сирек , жойылып бара жатқан, қысқартылған.

D) Сирек, жойылып бара жатқан, жойылып кеткен, қалпына келу.

E) Қысқартылған, сирек, эндемдк түр.
$$$ 194

Адамзат өз қажеттіліктерін қамтамасыз ету үшін және болашаққа қатер төндірмейтін дамуы не деп атаймыз:

A) Тұрақтылық.

B) Тепе-теңдік.

C) Кризистік.

D) Қолайсыз.

E) Апаттық.
$$$ 195

Түрлердің орташа өмір ұзақтығы қанша:

A) 10-30 млн жыл.

B) 10-30 мың жыл.

C) 10-30 жыл.

D) 100-300 млрд жыл.

E) 10-30 млрд жыл.
$$$ 196

Түрлердің азаюына қандай себептер болады:

A) Биосфералық апат.

B) Мекен ету орнының бұзылуы, шектен тыс эксплантациясы.

C) Систематикадағы жаңа критерилердің пайда болуы.

D) Экожүйеге байланысыты.

E) Бір түрдің екінші түрге ауысуы.
$$$ 197

Түр әртүрлігінің азаюының салдары қандай:

A) Бір түрдің жойылып, жаңа түрдің пайда болуына себеп болады.

B) Бір түрдің жойылып кетуі жаңа ұрпақтардың дамуына әкеледі.

C) Бір түрдің жойылуы популяциядағы осы түрдің көбеюіне әкеп соғады.

D) Бір түрдің. жойылуы 4-5 түрдің өмір сүруіне қауіп тудырады.

E) Бір түрдің жойылуы, оның азықтық қажетілігімен қамтамасыз етуіне әкеледі.
$$$ 198

Халықаралық мәртебеге ие болған қорықтарды атаңыз:

A) Халықаралық.

B) Ұлтаралық.

C) Биосфералық.

D) Ноосфералық.

E) БҰҰ кіретін мемлекеттер территориясында орналасқан.
$$$ 199

Қорықтар және демалыс орындарына ие болған территориялар қалай

орналасады:

A) Қорықтар.

B) Ұлттық парктер.

C) Қорықшалар.

D) Табиғат ескерткіштері.

E) Биосфералық қорықтар.

Қай территорияда қоғаудың қатал режимі қолданады:

A) Қорықтар.

B) Ұлттық парктер.

C) Қорықшалар.

D) Табиғат ескерткіштері.

E) Биосфералық қорықтар.
$$$ 201

Экологияның қандай бөлімі абиотикалық факторлардың ағзаларға әсерін зерттейді:

A) Ауэкология.

B) Дэмэкология.

C) Синэкология.

Д) Ғаламдық экология.

E) Географиялық экология.
$$$ 202

Экологияның қай бөлімі түр ішілік қарым – қатынасты зерттейді:

A) Ауэкология.

B) Дэмэкология.

C) Синэкология.

Д) Ғаламдық экология.

E) Географиялық экология.
$$$ 203

Экологияның қай бөлімі түр аралық қарым – қатынасты зерттейді:

A) Ауэкология.

B) Дэмэкология.

C) Синэкология.

Д) Ғаламдық экология.

E) Географиялық экология.
$$$ 204

Уақыт факторына байланысты экология қандай бөлімдерге бөлінеді:

A) Аутэкология мен синэкология.

B) Аутэкология мен дэмэкология.

C) Дэмэкология мен синэкология.

Д) Тарихи және эволюциялық.

E) Әлеуметтік және медициналық.
$$$ 205

Адам экологиясы қандай бөлімдерге бөлінеді:

A) Аутэкология мен синэкология.

B) Аутэкология мен дэмэкология.

C) Дэмэкология мен синэкология.

Д) Тарихи және эволюциялық.

E) Әлеуметтік және медициналық.
$$$ 206

Экология өзінің дамуында неше кезеңнен өтті:

A) 1.

B) 2.

Д) 4.

Өсімдіктер экологиясының негізін қалаған қай ғалым:

A) Геккель.

B) Гумбольт.

C) Дарвин.

Д) Иогансен.

E) Рулье.
$$$ 208

Жануарлар экологиясының негізін қалаған қай ғалым:

A) Геккель.

B) Гумбольт.

C) Дарвин.

Д) Иогансен.

E) Рулье.
$$$ 209

Экологияның өзіндік әдістеріне қайсылары жатады:

A) Химимялық талдау.

B) Радиация мөлшерін анықтау.

C) Далалық зерттеулер.

Д) Микроскопиялық зертеулер.

E) Математикалық талдау.
$$$ 210

Планктон – бұл:

A) Су түбін мекендеушілер.

B) Белсенді қозғалатын ағзалар.

C) Суда белсенді қозғалмайтын ағзалар.

Д) Судың қалың қабатындағы барлық ағзалар.

E) Судың үстіңгі қабатындағы ағзалар.
$$$ 211

Ағзалық ортада қандай даралар тіршілік етеді:

A) Геофилдер мен геоксендер.

B) Планктон мен нектон.

C) Плейстон мен нейстон.

Д) Эктопаразиттер мен эндопаразиттер.

E) Бентос пен пелагос.
$$$ 212

Қандай даралар топырақта тіршілік етеді:

A) Геофилдер мен геоксендер.

B) Планктон мен нектон.

C) Плейстон мен нейстон.

Д) Эктопаразиттер мен эндопаразиттер.

E) Бентос пен пелагос.
$$$ 213

Қандай даралар құрлықты–даралық ортада тіршілік етеді:

A) Геофилдер мен геоксендер.

B) Планктон мен нектон.

C) Плейстон мен нейстон.

Д) Эктопаразиттер мен эндопаразиттер.

E) Аэропланктон.
$$$ 214

Қандай даралар топырақта тіршілік етеді:

A) Геофилдер мен геобионттар.

B) Планктон мен нектон.

C) Плейстон мен нейстон.

Д) Эктопаразиттер мен эндопаразиттер.

E) Бентос пен пелагос.
$$$ 215

Қандай орта температураның, жарықтың және ылғалдылықтың өзгерісімен сипатталады:

A) Ағзалық.

B) Топырақтық.

C) Құрлықты–ауалық.

Д) Сулы.

Толеранттылық– бұл организмдердің:

A) Тіршіліктің өзгеріс жағдайларына төтеп беруі.

B) Жаңа жағдайларға бейімделуі.

C) Локальдық формаларды түзуі.

Д) Белгілі бір қатаң жағдайларға бейімделуі.

E) Оптимальды жағдайларға бейімделуі.
$$$ 217

Тірі ағзалардың бір-біріне әсер етуін қалай атайды:

A) Абиотикалық фактор.

B) Биотикалық фактор.

C) Антропогендік және биотикалық фактор.

Д) Антропогендік және абиотикалық фактор.

E) Биотикалық және абиотикалық фактор.
$$$ 218

Температураның әсеріне байланысты өсімдіктерді мынандай экологиялық топтарға бөледі:

A) Эвритермді, стенотермді.

B) Жылусүйгіштер, суықсүйгіштер.

C) Гигрофильді, мезофильді, ксерофильді.

Д) Жарықсүйгіштер, жылусүйгіштер.

E) Жарықсүйгіштер, көлеңкесүйгіштер, көлеңкеге төзімділер.
$$$ 219

Жарықтың әсеріне байланысты өсімдіктерді мынандай экологиялық топтарға бөледі:

A) Эвритермді, стенотермді.

B) Жылусүйгіштер, суықсүйгіштер.

C) Гигрофильді, мезофильді, ксерофильді.

Д) Жарықсүйгіштер, жылусүйгіштер.

E) Жарықсүйгіштер, көлеңкесүйгіштер, көлеңкеге төзімділер.
$$$ 220

Ағзалардың тіршілігіне қолайлы экологиялық фактордың қарқындылығы қалай аталады:

A) Оптимум.

B) Пессимум.

C) Эврибионт.

Д) Стенобионт.

E) Экологиялық пластикалық.
$$$ 221

Жарықтың тәуліктік ауысымы қайсына жатады:

A) Абиотикалық фактор.

B) Биотикалық фактор.

C) Антропогендік фактор.

Д) Экологиялық емес.

E) Фондық.
$$$ 222

Тірі ағзаларды қоршап тұрған және оларға тікелей немесе жанама әсер ететін табиғаттың бөлігі – бұл:

A) Тіршілік ету жағдайлары.

B) Орта.

Д) Биоценоз.

E) Биотоп.
$$$ 223

Экологиялық төзімі аз түрлер қалай аталады:

A) Оптимум.

B) Пессимум.

C) Эврибионт.

Д) Стенобионт.

E) Лимиттеуші.
$$$ 224

Қандай үрдістер жарықтың қатысымен жүреді:

A) Фотосинтез.

B) Жасушалардың өсуі.

C) Жасушалардың көбеюі.

Д) Биолюминисценция.

E) Өсімдіктердің тозаңдануы.
$$$ 225

Қандай үрдістер жарықтың қатысымен жүреді:

A) Фотопериодизм.

B) Жасушалардың өсуі.

C) Жасушалардың көбеюі.

Д) Биолюминисценция.

E) Өсімдіктердің тозаңдануы.
$$$ 226

«Популяция» терминінің авторы:

A) Геккель.

B) Дарвин.

C) Рулье.

Д) Гумбольт.

E) Иогансен.
$$$ 227

Популяцияның жалпы саны – бұл:

A) Белгілі бір териториядағы даралардың жалпы саны.

B) Барлық экожүйелердегі даралардың жалпы саны.

C) Белгілі бір алаңның даралардың жалпы саны.

Д) Биоценоздағы барлық түрлердің даралардың жалпы саны.

E) Планетадағы бір түрдің өкілдердің жалпы саны.
$$$ 228

Белгілі бір территориядағы даралардың жалпы көрсеткіші:

A) Саны.

B) Тығыздығы.

C) Қанығушылығымен.

Д) Тұрақтылығы.

E) Кездесу жиілігі.
$$$ 229

Алып жатқан территорияларының көлеміне байланысты қандай популяцияларды ажыратады:

A) Элементарлық, экологиялық және биосфералық.

B) Экологиялық және географиялық.

C) Элементарлық, экологиялық және географиялық.

Д) Географиялық және элементарлық.

E) Географиялық және биоценоздық.
$$$ 230

Популяцияның өсуіне маңызды әсер ететін:

A) Көбейіп жатқан аталықтардың үлесі.

B) Көбейіп жатқан аналықтардың үлесі.

C) Аталықтарды және аналықтардың саны.

Д) Аналықтардың саны.

E) Аталықтардың жасы.
$$$ 231

Даралардың қорекке бәсекелесуін мына фактордың мысалы ретінде қарастыруға болады:

A) Абиотикалық.

B) Биотикалық.

C) Антропогендік.

Д) Мүлдем экологиялық емес.

E) Абиотикалық және биотикалық.
$$$ 232

Экологиялық популяция – бұл:

A) Географиялық популяциялардың жиынтығы.

B) Элементарлық популяциялардың жиынтығы.

C) Берілген популяциядағы барлық даралардың жиынтығы.

Д) Репродуктивті даралардың жиынтығы.

E) Пререпродуктивті даралардың жиынтығы.
$$$ 233

Популяциядағы даралардың бір-бірімен әрекеттесуі барысында тіршілік етуі қалай аталады:

A) Ата-аналық жұп.

B) Жалғыздық.

C) Қауымдық.

Д) Жанұялық.

E) Тобырлық.
$$$ 234

Бір популяциядағы жануарлардың уақытша бірігуін биологиялық пайдалы ұйымдасу ретінде қалай атайды:

A) Қауым.

B) Тобыр.

C) Табын.

Д) Биоценоз.

E) Бірлестік.
$$$ 235

Түрдің өз дарасын құртып біту байланысы формасы қалай аталады:

A) Паразитизм.

B) Бәсекелестік.

C) Түрішілік паразитизм.

Д) Агрессия.

E) Түрішілік бәсекелестік.
$$$ 236

Популяция мынадай ерекшеліктермен сипатталады:

A) Туылымы, өлімі.

B) Түраралық қарым-қатынастар.

C) Биоценоздың кеністіктік құрылымы.

Д) Биоценоздың түрлік құрлымы.

E) Биосфераның құрлымы.
$$$ 237

Популяцияда даралардың таралуының қандай типі сирек кездеседі:

A) Біркелкі.

B) Топтық.

C) Кездейсоқ.

Д) Экологиялық.

E) Абсолюттік.
$$$ 238

Популяция – бұл:

A) Биотикалық бірлестіктің бөлігі және белгілі бір кеңістікті алып жатқан бір түрдің даралары.

B) Биотикалық бірлестіктің бөлігі және белгілі бір кеңістікті алып жатқан әр түрдің даралары.

C) Биотикалық бірлестіктің бөлігі ретінде әрекет жасайтын даралардың жиынтығы.

Д) Биотикалық бірлестіктің бөлігі ретінде әрекет ететін және белгілі бір кеңістікті бақылайтын бір жанұяның дараларының жиынтығы.

E) Пайдалы ұйымдасқан әрекет ететін әр түрге жататын даралар.
$$$ 239

Басымдылықтың қай түрінде бір дара екіншісіне, екіншісі-үшіншісіне, үшіншісі-біріншісіне қысым көрсетеді:

A) «Сызықтық».

B) «Үшбұрыштық».

C) Деспоттық.

Д) «Сопақша».

E) «Шеңберлік».
$$$ 240

Демэкология нені зерттейді:

A) Даралар.

B) Популяциялар.

C) Биосфера.

Д) Бірлестіктерді.

E) Ландшафттардың мекендеушілерін.
$$$ 241

Популяцияда даралардың таралуының қандай типтері белгілі:

A) Біркелкі, кездейсоқ және элементарлық.

B) Элементарлық, топтық және географиялық.

C) Біркелкі, кездейсоқ және топтық.

Д) Экологиялық, географиялық және элементарлық.

E) Топтық, кездейсоқ және экологиялық.
$$$ 242

Саны жоғарылайтын популяцияда үлесі көп болады:

A) Репродуктивті даралар.

B) Пререпродуктивті және пострепродуктивті даралар.

C) Пострепродуктивті дарлар.

Д) Репродуктивті және пострепродуктивті.

E) Аталық.
$$$ 243

Популяцияда ағзалардың екі даралардың көп немесе аз уақытқа, кейде өмір бойына бірігуін қалай атайды:

A) Ата-аналық жұп.

B) Жалғыздық.

C) Қауым.

Д) Жанұялық.

E) Тобыр.
$$$ 244

Шектелу өлім нені сипаттайды:

A) Бір уақытта өлген жануарлар саны.

B) Дара мен жас дараның бір мезгілде өлуі.

C) Барлық жастағы даралардың біркелкі өлуі.

Д) Жас даралардың өлімінің жоғарылауы.

E) Кәрі даралардың өлімінің жоғарылауы.
$$$ 245

Түрішілік қатынасты жануарлардың аталықтарының аналықтарға қатынасын қалай атайды:

A) Түрішілік эктопаразитизм.

B) Түрішілік эндопаразитизм.

C) Агрессивті.

Д) Каннибализм.

E) Түрішілік бәсеке.
$$$ 246

Қасқырлардың бірігуі қалай аталады:

A) Тобыр.

B) Отар.

Д) Күрделі қауым.

E) Бәсекелестік.
$$$ 247

Абсолютті өлім нені сипаттайды:

A) Бір уақытта өлген жануарлар саны.

B) Дара мен дараның бір мезгілде өлуі.

C) Барлық жастағы даралардың біркелкі өлуі.

Д) Жас даралардың өлімінің өлімінің жоғарылауы.

E) Кәрі даралардың өлімінің жоғарылауы.
$$$ 248

Отар немен сипатталады:

A) Дараларың бі популяцияда уақытша бірігуі.

B) Бұл тұрақты бірігу, негізінде басымдылық қарым – қатынас жатыр.

C) Екі дараның бір немесе екі маусымға бірігуі.

Д) Бұл бір – бірінен бөлінген даралар.

E) Бұл қосбасшысы болмайтын бірігу.
$$$ 249

Қой мен ірі мүйізді қара малдың бірігуін қалай атаймыз:

A) Көшбасшысы бар тобыр.

B) Қарапайым қауым.

C) Отар.

Д) Көшбасшысыз тобыр.

E) Күрделі отар.
$$$ 250

Жаңа даралардың бір мезгілде пайда болуы қалай аталады:

A) Шекті туушылық.

B) Қатынастық туу.

C) Абсолютті туу.

Д) Абсолютті өлім.

E) Өлім.
$$$ 251

Балықтардың топтасып тіршілік етуін қалай атайды:

A) Көшбасшысы бар тобыр.

B) Күрделі қауым.

C) Көшбасшысыз тобыр.

Д) Қарапайым қауым.

E) Отар.
$$$ 252

Құмырсқа илеуінің топтанып тіршілік етуі қалай аталады:

A) Көшбасшысы бар тобыр.

B) Күрделі қауым.

C) Көшбасшысыз тобыр.

Д) Қарапайым қауым.

E) Отар.
$$$ 253

Үйректердің топтанып тіршілік етуі қалай аталады:

A) Көшбасшысы бар тобыр.

B) Күрделі қауым.

C) Көшбасшысыз тобыр.

Д) Қарапайым қауым.

E) Отар.
$$$ 254

Қасқырлардың топтанып тіршілік етуі қалай аталады:

A) Көшбасшысы бар тобыр.

B) Күрделі қауым.

C) Көшбасшысыз тобыр.

Д) Қарапайым қауым.

E) Отар.
$$$ 255

Торғайлардың популяцияда бірігіп, тіршілік ету формасы қалай аталады:

A) Көшбасшысы бар тобыр.

B) Күрделі қауым.

C) Көшбасшысыз тобыр.

Д) Қарапайым қауым.

E) Отар.
$$$ 256

Қауымдастық құрылымының негізгі көрсеткіші:

A) Түрлік құрылым.

B) Популяция саны.

C) Популяция тығыздығы.

Д) Түрішілік қарым – қатынас.

E) Популяция туылымы.
$$$ 257

Жануарлардың қауымдастығы қалай аталады:

A) Зооценоз.

B) Микробиоценоз.

C) Фитоценоз.

Д) Биотоп.

E) Экотоп.
$$$ 258

Микроорганизмдердің қауымдастығы қалай аталады:

A) Зооценоз.

B) Микробиоценоз.

C) Фитоценоз.

Д) Биотоп.

E) Экотоп.
$$$ 259

Жыртқыштар таңдайды:

A) Сауыты бар олжа.

B) Белсенді қорғану формасы бар олжа

C) Пассивті қорғану формасы бар олжа.

Д) Өзі табуға бейімделген қорек.

E) Оның таңдау қабілеті жоқ.
$$$ 260

Экологилық қуыс үшін ең маңыздысы:

A) Қоректің түріне байланысты морфологиялық жүріс – тұрысының ұйымдасуы.

B) Популяция саны.

C) Популяция тығызыдығы.

Д) Түрішілік қарым – қатынас.

E) Популяцияняң туылымы.
$$$ 261

Жыртқыштар таңдайды:

A) Сауыты бар жануар.

B) Белсенді қорғану формасы бар олжа.

C) Пассивті қорғану формасы бар олжа.

Д) Олжаның көптігімен.

E) Оның таңдау қабілеті жоқ.
$$$ 262

Қауымдастық ағзалардан қалай ажыратылады:

A) Өсімдік компоненттерінен тұрады.

B) Жануар компонеттерінен тұрады.

C) Жиі нақты шекарасы болады.

Д) Микробтар компонентінен тұрады.

E) Нақты шекарасы болады.
$$$ 263

Қауымдастық ағзалардан қалай ажыратылады:

A) Өсімдік компоненттерінен тұрады.

B) Жануар компонеттерінен тұрады.

C) Қарама –қарсылық күштің тепе – теңдікке байланысты қалыптасуы.

Д) Микробтар компонентінен тұрады.

E) Нақты шекарасы болады.
$$$ 264

Биоценозда түрдің кездесуінің жиілігін не сипаттайды:

A) Территорияны алып жатқан түрлер саны.

B) Түрлердің тұрақтылығы және тұрақсыздығы.

C) Түрдің біркелкі және біркелкісіз таралуы.

Д) Түрлердің түрлік құрылымы.

E) Түрлердің сандық қатынасы және оның биомассасы.
$$$ 265

Биоценозда түрдің орташа баллы қанша:

A) 0 балл.

B) 1 балл.

C) 2 балл.

Д) 3 балл.

E) 4 балл.
$$$ 266

Атмосфераның күштілігі қанша:

A) 5 – 6 км.

B) 6 – 7 км.

C) 6 – 6,2 км.

Д) 5 – 5,2 км.

E) 5 – 6,2 км.
$$$ 267

Литосфераның күштілігі қанша:

A) 5 – 6 км.

B) 6 – 7 км.

C) 6 – 6,2 км.

Д) 5 – 5,2 км.

E) 5 – 6,2 км.
$$$ 268

Гидросфераның күштілігі қанша:

A) 5 – 6 км.

B) 6 – 7 км.

C) 6 – 6,2 км.

Д) 5 – 5,2 км.

E) 5 – 6,2 км.
$$$ 269

Биосфераның бүкіл бөліктерін қамтитын сфера қалай аталады:

A) Атмосфера.

B) Гидросфера.

C) Литосфера.

Д) Тірі заттар.

E) Биогенді заттар.
$$$ 270

Биосфера қандай сфералардан құралады:

A) Атмосфера, гидросфера, озон.

B) Гидросфера, литосфера, фтор.

C) Литосфера, тропосфера, гидросфера.

Д) Биосфераның тірі заттары, озон.

E) Биосфера, жер асты сулары.
$$$ 271

Биосфера қандай заттардан құралады:

A) Тірі заттар, жанама заттар.

B) Жанама заттар, био жанама заттар.

C) Биогенді заттар, жанама заттар.

Д) Био жанама заттар, биогенді заттар.

E) Атмосфера, жанама заттар, биогенді заттар.
$$$ 272

Биосфераға тән ерекшеліктер:

A) Су санының көп болуы.

B) Биоәртүрлілік.

C) Қышқыл жауын – шашын.

Д) Озон тесігі.

E) Беттік бөлімдегі қатты, сұйық, газды заттар.
$$$ 273

Биосфераны оқытатын экология саласы алай аталады:

A) Аутэкология.

B) Дэмэкология.

C) Синэкология.

Д) Ғаламдық экология.

E) Географиялық экология.
$$$ 274

Жердегі бүкі-л су жиынтығы қалай аталады:

A) Атмосфера.

B) Гидросфера.

C) Литосфера.

Д) Тірі заттар.

E) Жанама заттар.
$$$ 275

Жердің газ тәрізді қабаты қалай аталады:

A) Атмосфера.

B) Гидросфера.

C) Литосфера.

Д) Тірі заттар.

E) Жанама заттар.
$$$ 276

Жердің жоғарғы «қатты»қабаты қалай аталады:

A) Атмосфера.

B) Гидросфера.

C) Литосфера.

Д) Тірі заттар.

E) Жанама заттар.
$$$ 277

Табиғатты қорғаудың қай жүйесі ғаламдық экологиялық проблеманы шешумен айналысады:

A) Экология – экономикалық.

B) Құқықтық.

C) Технико – технологиялық.

Д) Ғылымдық – танымдық.

E) Әлеметтік –политикалық.
$$$ 278

Табиғат элементі түзеді:

A) Табиғатты.

B) Табиғат комплексін.

C) Табиғат жағдайын.

Д) Табиғат ортасын.

E) Қоршаған ортаны.
$$$ 279

Табиғат ресурстарының қайсысы қалпына келуші және қалпына келмейтін топқа жатады:

A) Жануарлар әлемі.

B) Жел, ағыс, ағынды су.

C) Құнарлы топырақ.

Д) Минералды металдық өнім.

E) Қазбалы жанармай.
$$$ 280

Қоршаған ортадағы химиялық ластану адамға қандай қауіп төндіреді:

A) Бас айналу, құсу, жөтел.

B) Созылмалы аурулардан жазылады.

C) Жалпы жағдайының жақсаруы.

Д) Биоәртүрліліктің жоғарылауы.

E) Тұщы су жетіспеушілігі проблемасының шешілуі.
$$$ 281

Ластану – бұл:

A) Химиялық агенттердің ортаға енуі.

B) Физикалық агенттерді ортаға енуі.

C) Биологиялық агенттердің ортаға енуі.

Д) Негізгі деңгейдің орта агенттерінен жоғарылауы.

E) Физикалық және химиялық агенттердің ортаға енуі.
$$$ 282

Жылдық радиациялық мөлшердің адамға түсу ауыртпалығы немен байланысты:

A) Жасанда құрылыс материалдарын қолдану.

B) Кинотеатрларға бару.

C) Қоршаған орта сапасын жоғарылату.

Д) Тазалатқыш құралдарын қолдану.

E) Электро –тұрмыстық приборларды қолдану.
$$$ 283

Адамның тәуліктік (орташа) су қолдану мөлшері:

A) 1 л.

B) 1,5 л.

Д) 2,5 л.

E) 3 л.
$$$ 284

Биологилық су ластаушыларына нелер жатады:

A) Марганец тұзы.

B) Фенол.

C) Радионуклид.

Д) Балдырлар.

E) Мұнай.
$$$ 285

“Гүлді” су қоймаларын ластайтын су ластағыштары:

A) Бактерия.

B) Балдыр.

C) Қарапайымдар.

Д) Мұнай – мұнай өнімдері.

E) Фенол.
$$$ 286

Каспий теңізінде албырт балығының азаюына не себеп:

A) Су деңгейінің төмендеуі және теңіз түбінің көрінуі.

B) Су деңгейінің көтерілуі және жағалауды су басу.

C) Браконьерлік аулану.

Д) Климаттың ғаламдық жылынуы.

E) Улы тұманның түзілуі, смог.
$$$ 287

Каспий теңізінде бекіре балығының азаюына не себеп:

A) Су деңгейінің төмендеуі және теңіз түбінің көрінуі.

B) Су деңгейінің көтерілуі және жағалауды су басу.

C) Браконьерлік аулану.

Д) Климаттың ғаламдық жылынуы.

E) Улы тұманның түзілуі, смог.
$$$ 288

Аралдың экологиялық проблемасы немен анықталады:

A) Су деңгейінің төмендеуі.

B) Су деңгейінің көтерілуі.

C) Түрлік құрылымның көбеюі.

Д) Биологиялық әртүрліліктің артуы.

E) Озон тесіктерінің пайда болуы.
$$$ 289

Арал маңының экологиялық жағдайын қалай сипаттауға болады:

A) Экологиялық апат.

B) Экологиялық қатер.

C) Коллапс.

Д) Экологилық дағдарыс.

E) Тепе – теңдік жағдайы.
$$$ 290

Каспий теңізі суының деңгейінің көтерілуі жөнінде. бірінші кезекке қандай шара жолы қабылданды:

A) Қара теңізбен байланыстың қалпына келуі.

B) Сібір өзендерінің бұрылысы.

C) Қара – бұғаз – гол шығанағының бөлінуі.

Д) Жасанды жаңбырлар.

E) Қышқылдық жауындар.
$$$ 291

Қандай экологиялық жағдайда экожүйе қиын қалыптасады:

A) Экологиялық апат.

B) Экологиялық қатер.

C) Коллапс.

Д) Экологилық дағдарыс.

E) Тепе – теңдік жағдайы.
$$$ 292

Қандай экологиялық жағдайда экожүйе биологиялық өнімділігін қайтымсыз жоғалтады:

A) Экологиялық апаттар.

B) Экологиялық қатер жағдайында.

C) Коллапс.

Д) Экологилық дағдарыста.

E) Тепе – теңдік жағдайында.
$$$ 293

Түр санының төмендеуінің себебі:

A) Биосфералық апат.

B) Шамадан тыс эксплуатация.

C) Систематиканың жаңа критерийлерінің пайда болуы.

Д) Экожүйелік қатынастан.

E) Бір түрдің біртіндеп екінші түрге айналуы.
$$$ 294

Қызыл кітапқа енген саны белгісіз түрлерді қандай категорияға жатқызамыз:

A) Қысқартылған.

B) Сирек.

C) Тұрақсыз, анықталмаған.

Д) Жоғалып бара жатқан.

E) Жоғалған немесе құрып кеткен.
$$$ 295

Түр санының төмендеуінің себебі:

A) Биосфералық апат.

B) Қорек базасының азаюы.

C) Систематиканың жаңа критерийлерінің пайда болуы.

Д) Экожүйелік қатынастан.

E) Бір түрдің біртіндеп екінші түрге айналуы.
$$$ 296

Түр санының төмендеуінің себебі:

A) Биосфералық апат.

B) Зиянкестерді жою.

C) Систематиканың жаңа критерийлерінің пайда болуы.

Д) Экожүйелік қатынастан.

E) Бір түрдің біртіндеп екінші түрге айналуы.
$$$ 297

Қазақстан Республикасының территориясының қанша пайызын қорықтар алады:

A) 1 пайыз.

B) 2 пайыз.

C) 3 пайыз.

Д) 5 пайыз.

E) 10 пайыз.
$$$ 298

2004 жылға қарай Қазақстанда қанша қорық ұйымдастырылған:

A) 5.

B) 6.

Д) 8.

Тұрақты даму дегеніміз не:

A) Жануар немесе өсімдіктің бейімделуінің морфологиялық типі.

B) Тұрмыстық қолданыстан алынған табиғи объектілер мен құбылыстар.

C) Биоценоз жүйесіндегі түрдің сипаты, қорек пен жауынға қарым – қатынасы.

Д) Болашақ ұрпақтың өзінің қажеттіліктерін қанағаттандыру қабілетіне соқпай, өзінің қажеттіліктерін қанағаттандыру қабілеті.

E) Адамдармен пайдаланылатын табиғи объектлер мен құбылыстар.
$$$ 300

Тұрмыстық пайдаланудан толық немесе бөлшектей, тұрақты немесе уақытша алынып тасталған биосфера бөлігі қалай аталады:

A) Биотоп.

B) Биоценоз.

C) Экожүйелік шекаралар.

Д) Ерекше қорғалатын территориялар.

E) Жекелеген белсенділк аймағы.
$$$ 301
ПАСПОРТ

Экология пәнінен