Қазақстан республикасының денсаулық сақтау министрліГі Қазақ мма медициналық жоғАРҒы біЛім беру орындарының ОҚУ-ӘДістемелік секциясы

Медициналық сүліктер

Сүліктердің терапевтикалық әсерлері үш факторлармен жүреді: бірінші – сүліктер тек рефлексогенді нүктені тістейді. Ол кезде керекті жерді іздестіреді, екінші факторы – сүліктер қан клеткаларына өзінің сілекейін жібереді, ал үшінші фактор – сүліктер қан буындарына таза механикалық ауырлықты шығарады. Сонымен қатар сүліктер адам ағзасына нейро-гумаральды әсерлер туғызады.

Гипертония, стенокардия, жүрек ишемия ауруларында, инфаркт алдындағы жағдайда, миакард инфарктісінде, атеросклероз ауруларында қолданғанда медициналық сүліктер жақсы терапевтикалық әсер көрсетпейді. Атеросклерозда, инсультте, тромбоз және бас ми буындарының эмболиясында сүліктер тек емдік құралдар болып қоймай, сонымен қатар бұл аурулардың асқыну профилактикасы болуы мүмкін. Сонымен қатар, гирудотерапия бауыр, бүйрек, өт қабынуында тиімді әсер көрсетеді. Сондай-ақ, медициналық сүліктерді басқа да медициналық бөлімдерде қолданылады.

Сүліктер (Hіrudo medіcіnalіs) - құрттар типіне (Annelіdes) ‘’Hіrudіnea’’ класына жатады. Олар бос өмір сүретін эктопаразитті, басқаларға жабысатын, қанмен қоректенетін құрттар. Қан сору ұзақтығы 40-60 минут, өткеннен кейін өзі сору орнынан түседі. Сүліктер майда жануарларға түссе, олардың қанын азайтып өлімге алып келеді.

Медициналық сүліктер әр түрлі су жағалауларында және де өзен жағасында, булақтарда көптеп кездеседі және сол жерлерде өмір сүреді. Бірақ, сүліктер ласты суларға төзімсіз болып келеді, сондықтан оларды өзен жағалауларынан алғанда лабораториялық тазалаудан өткізу қажет.
Медициналық сүліктер – биологиялық активті заттардың негізі.

Медициналық сүліктер 30 ғасыр бурын белгілі болғанымен, оларды дәрігерлер біраз уақытқа дейін емдік қасиетін білмей жүрді, содан кейін 18 ғасырдан бастап қолдана бастады.

1884 жылы К. Дьяконов сүлік денесінен экстракт алды. Медициналық сүліктер биологиялық активті заттардың негізгі көзі болып табылады, сондықтан олардан көптеген биологиялық активті препараттар алуға болады.

Гиалуронидаза – бұл фермент, гидролиздік бөлу реакциясын катализдеуге қатысады. Бұл фермент тірі табиғатта кең таралған: жылан уында және өрмекшілерде, бактерияларда, сүлік экстрактысында кездеседі. Бұл фермент адам ағзасында әртүрлі заттардың енуін, яғни кіруін, және т.б. заттарын жақсартуға қатысады.

Гирудотерапия ерте заманнан келе жатқан ғылым. Сүліктерді ерте заманда 1500-300 жж. қолданды. Осы күнге дейін жетіп келген манускрипттерге, яғни бұл әдісті көптеген ғалымдар қолданып келгені. Мысалы: Колофолдағы Никандра (200-130 жж. Христос туылғанға дейін); кейін оны жалғастырғандар: Темисон (123-43 жж. Христос туылғанға дейін), Гален (131-200 жж.), Аэций (354-435), сонымен қатар Ибн-Сина (980-1037 жж.) Ибн-Сина өзінің үлкен “Канон” тәжірибесінде медициналық сүліктерге көп көңіл бөлді.

Лас сулардан, бақа бар сулардан ұсталған сүліктерден сақ болу қажет. Сүліктерді ұстап алғанда, олардың үстінде түрлі түстер, үстінде екі сызықты аурипигменттер болуы қажет. Сонымен бірге сүліктердің түсі көпшіл сарғыш, жалпақ, сүлік түсі бауырға ұқсас келетіндер жақсы, емдік болып табылады. Сүліктер адам қанын тереңнен сорып алады. Оларды қолданып алдында бір күн бұрын ұстау қажет. Содан кейін оларды алып іріңдерден, ластардан тазартып, орынды жуады, қызыл байқалғанша сүртеді. Будан кейін сүліктерді қолданылатын болса, оларды тұщы суға жібереді, онда сүліктер тазаланып шығады. Тазаланған сүлікті керекті жерге қояды. Егер сүліктер қанға толы болып орнынан ажырамай жатса, яғни уақыты өтсе, сүліктер денесіне немесе басына кішкене тұз себеді. Сүліктер түскеннен кейін оларды жинап алып қойылған жеріндегі қанды банкімен сорып тастау қажет. Егер қан тоқтамаса, үстіне түрлі қосылыстар себу керек, немесе басқа қан тоқтатқыш құралдармен жағу қажет. Егер кімде сүлік қоятын болса, онда алдын ала сүліктер чашкісімен дайын тұру қажет. Сүліктерді тері ауруларында, тері дақтарында, сепкілде және де т.б. ауруларда жақсы эффект көрсетеді.

Дәрігерлер сол ерте заманнан – ақ медициналық сүліктерді ми қозғалуында, бауыр, бүйрек ауруларында және де буын ауруларында, туберкулез, эпилепсия және де т.б. ауруларда қолданылатын болған.

Медициналық сүліктерді көбінесе ххІІІ және ХІХ ғасырдың 1-ші жартысында жиі қолданды. Ағзадағы сүйықтықтарға (қан, өт және т.б.) қан сүйықтықтарын теңесуі пайда болады деп есептеген. Сондай-ақ қан құю, қан алмастыру үрдісінде жиі қолданылатын болған. Өткен ғасырдың басында сүліктер “дәріхананың қызыл бұрышын” алған болатын. Бұл әдістің танымалдылығы төмендегі оқиғамен негізделген: “Францияда 50 млн-ға жуық сүліктерді күнде қолданған. Наполеонның айтуынша, сүліктердің ішіндегі тек 6 млн. Венгрияға импортталған. Ал 30 жылдары ХІХ жүз жылдықта Россияда емдеу мүмкіндігімен жылына 30 млн сүліктер қолданған. Сол жылдары жалпы қан жіберу және барлық ауруларда қолданған болатын. Қырымда және Кавказда соғыс жылдарда 1 адамға 100 ден 200-ге дейін сүліктер қойған”.

Сүліктер негізінен қанмен қоректенеді. Олар басқаларға, ұлуларға, балықтарға, суда жүзгіш кептерлерге, сонымен бірге майда жануарларға жабысады. Сүліктер негізінен ірі қара малдардың су ішу қубырларында көптеп кездеседі. Олар жылыға төзімді болады және узақ жолдарға шыдамды болады. Жылдың жылы кездерінде сүліктер көбінесе құбыр астарында тығылып жүреді, күнді, сәулелі күндері жүріп тамақ іздей бастайды. Су құбырларында су қалмай кеуіп кетсе сүліктер жерге терең жабылып алады, ал су келгенде қайтадан шыға бастайды. Жазда жынысы жетілген сүліктер көбеюге шығады. Кокондарын жерге жіберіп, онда жумыртқа туқымын өткізеді. Сүліктер 5 коконға дейін жібереді, әр қайсысында 20-30 туқым болады. Туқым дамуы орташа есеппен алғанда 1 ай, кокон ақ массасымен қоректенеді. Жетілу ылғалдылыққа, температураға байланысты кокондар өздерінің орнын тастап, өз бетінше өмір сүре бастайды. Сүліктер суық қыста жер қумарына жауылып, терең үйқыға кетеді. Керекті жағдайда сүліктер өзінің массасын көбейтеді. Лабораторияда олар 1-15 жыл (қосымша азық түсусіз) өмір сүреді. Бірақ, олар бір айда 1 рет қан сорып турады. Қолмен жасалған жағдайда сүліктер 4-6 жыл өмір сүре алады.

Сүліктер 33 сегменттен тұрады. Оның ішінде төртеуі алдыңғы сорғышты құрайды, ал 7-еуі артқы сорғыштарын құрайды. Денесі сырттан қапталған (кутикуламен) эпителий және сілекей клеткаларына бай болып келеді. Медициналық сүліктердің тек бір түрі - Hіrudo medіcіnalіs және үш түрлілігі бөлінген түрлері гирудотерапияда қолданылуы мүмкін:

1 - Hіrudo medіcіnalіs offіcіnalіs.

2 - Hіrudo medіcіnalіs medіcіnalіs

3 - Hіrudo medіcіnalіs orіentalіs

1 - Hіrudo medіcіnalіs offіcіnalіs – 2 сарғыш қызыл түсті сызық бөксесінде орналасқан. Ауыз қуысы және аяқты жағы жасыл түсті, бір түсті, қырынан қара түсті сызық байқалған.

2 - Hіrudo medіcіnalіs medіcіnalіs – жоғарғы бөксесінде төрт қара сызық, параллель болып келген, қара дақты, тамшы формалы болып келген.

3 - Hіrudo medіcіnalіs orіentalіs - қанық жасыл түсті, бөкселерінде ұзын сарғыш-қызыл сызықтары бар, қара төрт бұрышты дақпен қапталған, қара немесе жасыл дақтары байқалады, олар бірдей паралельді орналасқан.
Медициналық сүліктерді қою схемасы мен техникасы.

1. 
   Сүліктерді дайындау – гирудотерапия сеансына керекті сүліктер санын буындарға отырғызады. Егер сүліктер холодильникте сақталған болса, онда оны 5-8 сағат бөлме температурасында ұстап тұру қажет. Сүліктерді орналастыру алдында қысқару мүмкіндігіне мән беру қажет. Сүліктерді алақанға салып, саусақпен басып, ол кезде денесі қысқарады және тығыз, тегіс болады. Сүлікті қояр алдында 2-3 рет жуады, және тығыз жауып қояды.
   
2. 
   Пациентті даярлау – сүліктердің иіске сезімтал екенін ескеру қажет. Сондықтан тері аумағын жақсылап жуып, сүртіп, қояды. Теріні спиртпен өңдеп, содан соң стерильді мақтамен сүртеді, ол ыстық ауыз суда батырылған болу қажет, ол кезде мақтаны 2-3 рет тері қыздырғанша сүрту қажет. Егер сүлік денеге жабыспай, сормаса онда ол сүлік аш емес немесе сапасыз болып табылады.
   
3. 
   Сүлікті орналастыру – сүліктерді қоюдың көптеген жолдары бар; мензуркадан, пробиркадан немесе көлемі 100 мл болатын стакан қажет. Сүліктерді пробиркадан қою ыңғайлы емес, бірақ стоматологиялық емдеуде өте тиімді. Ең ыңғайлы стаканмен қою болып табылады. Стаканмен бірнеше сүліктер қоюға болады. Оны науқас адам денесіне стаканды қатты басып тұрып қояды. Сосудтың көлемі аз болған сайын, сүліктер тез 5-10 мин ішінде сорып тастайды. Одан соң, стаканды жайлап сүліктен ала бастайды. Пациентте әдетте ауырсыну сезімдері бірінші минуттарда байқалады, ол кезде сүлік дене терісін тістеу үрдісі жүріп тұрады. Бұл ауырсынуларды науқасқа алдын ала хабарлап қою қажет. Кейіннен сүліктердің анальгизирлеуші қасиеттеріне байланысты ауырсынулар жойылады. Сүліктер қойылғаннан кейін және шыны алынғаннан кейін міндетті түрде сүлік астына марлі қою қажет, ол сұйықтың денеге тимеу үшін жасап қояды. Дені сау және аш сүлікті қойғанда процедура 50-60 минутқа созылуы мүмкін. Сеанс аяқталғаннан кейін қолданыста болған сүліктерді формалин ертіндісіне, нашатыр спиртіне салып қояды.
   
4. 
   Жараны қадағалау – сүліктер толығымен сорып біткеннен кейін және өзі орнынан түскеннен кейін сорған жерде жара қалады, ол жара біраз уақыт бойы қан ағып тұрады (6-24 сағ, ал кейде оданда көп). Бұл болатын құбылыс және қан тоқтатудың қажеті жоқ. Жара үстіне асептикалық таңу қойып, оны қоймай турып жараны йиодпен жағып қояды. Жара үстіне міндетті түрде мақтаны көптеп салу қажет. Келесі күні таңбаны ауыстырады. Егер қан кету тоқталса, онда жара үстіне кішкене жуқа мата қою қажет. Келесі күндері жараны тек йод ертіндісімен өңдеу керек. Науқасқа 3-5 тәуліктен кейін ванна қабылдауға болады.
   

Сүліктерді дәріхана жағдайында шыны немесе пластикалық ыдыста көлемі 2/3, екі тәулік бойы тұрып қалған суда сақтайды. Егер сүліктер бөлме температурасында турған болса, онда оны 2-3 рет (аптасына) тұрып қалған жуып қояды. Егер шыныдағы су түсін жиі өзгертетін болса, онда сүліктерді жиі жуып туру қажет.

Медициналық сүліктерді аранайы үй-жайларда сақтайды, онда жарық болуы қажет және оларда дәрі-дәрмек иісі болмау керек. Температураның күрт ауытқуына жол берілмеуге тиіс, өйткені будан сүліктер өліп қалады. Сүліктерді дәріханада 50-100 сүлікке арналған, 3 литр суға есептелген, мойыны кең шыны сауыттарда ұстау қажет. Сүліктердің таралуына жол бермеу үшін сауытты тығыз салфеткамен немесе қос қабатты дәкемен жабады және жіппен немесе резеңкемен буып тастайды. Сүліктерді сақтауға арналған су таза болу қажет, онда хлор, пероксид қосындылары, ауыр металдар тұздары, механикалық ластану болмау қажет, бөлме температурасы сақталуға тиіс. Сауыттағы суды күнде ауыстырып тұруға тиіс, ол үшін оны күн ілгері қолданудан екі тәулік бурын дайындап қойған жөн. Суды ауыстырған жағдайда сауыт қабырғаларын іш жағынан шаяды, будан кейін ыдыстың мойынын дәкемен жабады және суды сол арқылы құйып алады. Сауытқа 1/3 банкі таза су құйяды. Сүліктерді ұстаған кезде барынша тазалық ұстау талап етіледі.


Сабақтың мазмұны:

Өз бетінше атқаратын жұмыс:

1 тапсырма

Жұмыс дәптеріне ішуге арналған негізгі емдік сулардың классификациясын жазу.
2 тапсырма.

Дәріханадан босатылатын жұғыш, парфюмерлі-косметикалық, дезинфекциялық, дезинсекциялық заттардың тізімін жазу.

Концентрлі қышқылдармен жұмыс істегенде техникалық қауіпсіздігін жазу.

1. 
   Дәріханаға минералды сулар түсірілді, фармацевт оларды қабылдап, подвалға тығып жағын жоғары қаратып сақтауға қойды. Осы дұрыс істеліндіме? Дұрыс емес, минералды сулардың емдік сапасын және тығындары атылып кетпеу үшін ұзыннан жатқызып сақтау керек.
   
2. 
   Дәріханаға реактив ретінде концентрлі күкірткі қышқылы мен азот қышқылы жеткізілді. Олар кәрзеңкеде болған еді, бірақ фасовщиктер оларды кәрзеңкеден алып, темірден жасалған торға салып қойды. Олар дұрыс іңстедіме? Жоқ, дұрыс емес. Концетрлі қышқылдары бар баллондарды ағаштан істелінген кәрзеңкелерден алуға болмайды. Себебі, концентрлі қышқылдар құйылған баллонда төгілсе күйіп қалуға әкеліп соқтырады.
   

Осы тақырыпты білу студенттерге өрт қауіпті және жарылғыш дәрілік заттардың дұрыс сақтауды ұйымдастыруды үйретеді. Дәрілік заттарды сақтау олардың емдік қасиетін, агрегаттық жағдайын, түрін жоғалтпауына жағдай жасалады, оларды бұзылудан сақтайды. Сонымен қатар осы топ дәрілік заттармен жұмыс істегенде техника қауіпсіздігін білудің маңызы зор. Медициналық тәжірибеде өрт қауіпті және жарылғыш заттар кеңінен қолданылады. Бұларды дұрыс сақтамау өртке немесе қопарылысқа әкелуі мүмкін.

Сондықтан осы топ дәрілік заттардың сақталуын дұрыс ұйымдастырудың маңызы үлкен. Ал медициналық газдарға оттегі және азот тотығы жатады. Олар емдеу мекемелерде біріншілік көмек көрсеткенде, травма алғанда, операцияларда қолданылады. Осы тақырып бойынша алынған тағылымдар мен білімдер болашақ тәжірибелік жұмыстарында қолданылады.
Сабақтың мақсаты:

Студенттерге дәріханалық мекемелерде тез тұтанғыш және жарылғыш дәрілік заттардың номенклатурасымен, сақталуын ұйымдастырумен таныстыру.

Тез тұтанғыш және жарылғыш дәрілік заттардың физикалық, химиялық қасиеттері, дәріхананың қор сақтау бөлімінің жұмысын ұйымдастыру. Фармацевтикалық істің нормативті актілері, бұйрықтары білімдері негізінде
Студенттер жасай алуға тиіс:

• 
  тез тұтанғыш және жарылғыш дәрілік заттарды топтастыруды;
  
• 
  тез тұтанғыш және жарылғыш дәрілік заттардың сақтау орындарын жабдықтауды;
  
• 
  осы топ дәрілік заттармен жұмыс істегенде техника қауіпсіздігін сақтауды;
  
• 
  дәріханалық мекемелерден тез тұтанғыш және жарылғыш дәрілік заттарды босатылуын және сақталуын ұйымдастыруды;
  
• 
  медициналық газдарды топтастыруды;
  
• 
  медициналық газдарды қамсыздандырушылардан қабылдауды және оларды дәріханалық мекемелерден босатуды;
  
• 
  дәріханалық мекемелерде медициналық газдардың сақталуын ұйымдастыруды.
  

• 
  тез тұтанғыш және жарылғыш дәрілік заттар туралы түсінікті.
  
• 
  тез тұтанғыш және жарылғыш дәрілік заттардың химиялық, физикалық қасиеттерін.
  
• 
  осы топ дәрілік заттардың техника қауіпсіздігін, сақталу ерекшеліктерін.
  
• 
  оттегі баллонының құрылысын, таңбалануын.
  
• 
  редуктордың құрылысы мен қолдануын.
  
• 
  оттегі баллонының қолдануын, техника қауіпсіздігін.
  
• 
  оттегі жастықшаның сапасына қойылатын талаптарды.
  

1. 
   Тез тұтанғыш және жарылғыш дәрілік заттар туралы түсінік.
   
2. 
   Тез тұтанғыш және жарылғыш дәрілік заттардың физикалық, химиялық қасиеттеріне байланысты топтасуы.
   
3. 
   Тез тұтанғыш және жарылғыш дәрілік заттардың сақтау бөлмелеріне қойылатын талаптар.
   
4. 
   Тез тұтанғыш және жарылғыш дәрілік заттардың орналастырылуының, сақталуының негізгі принциптері.
   
5. 
   Тез тұтанғыш және жарылғыш заттарды қабылдау, фасовкалау, босату ерекшеліктері.
   
6. 
   Тез тұтанғыш және жарылғыш дәрілік заттармен жұмыс жасағанда техника қауіпсіздігі.
   
7. 
   Оттегі баллонның құрылысы. Маркировкасы. Редуктордың құрылысы және қолданылуы.
   
8. 
   Оттегі жастықтың сапасына қойылатын талаптар, оттегі жастықтың қолданылуы.
   
9. 
   Оттегі баллондардың қабылдану ережелері. Оттегі баллондардың эксплуатациясы. Техника қауіпсіздігі.
   
10. 
    Оттегі баллондардың сақталуы және тасымалдануы. Дәріханалық мекемелерден оттегін босату ережелері.
    
11. 
    Баллондағы азот тотығының сақталуы.
    

Бұл заттарға мыналар жатады:

1. 
   Жарылғыш заттар-нитроглицерин.
   
2. 
   Жарылғыш қаупі бар заттар-калий перменганаты және күміс нитраты.
   
3. 
   Жеңіл тұтанатын заттар-спирттік және эфирлік экстрактілер, эфир, скипидар, сүт қышқылы, хлорэтил, коллодий, клеол, Новиков сұйықтығы, органикалық майлар, рентгендік пленкілер, этил спирті және спирт ерітінділері, ацетон, хлороформ
   
4. 
   Жеңіл жанатын заттар-байлап таңу материалы, күкірт, глицерин, өсімдік майлары, дәрілік өсімдік шикізаты.
   

Жеңіл жанғыш сұйықтықтар 100кг мөлшерден жоғары арнайы бөлек ғимаратта шыны немесе металдық ыдыста сақталуы тиіс.

Дәріханаға тауар түскен соң тез арада оны сақтайтын орнына жеткізу керек. Бірнеше дәрілік затты бір бөлмеде босатуға қатаң тиім салынады.

Өрт қауіпті және қопарғыш заттарды қоймада сақтағанда, әр бөлменің есігінің сыртында анық көрінетін жазумен мынандай жазулар жазылуы керек: “Қауіпті”, “Қопарғыш”, “Шылым шегуге болмайды”, “Өрт қауіпінде мына сымтетікке хабарлас”.

Өрт қауіпсіздігіне жауапты жолдас Ф.И.О.

Жұмысқа кірер алдында әрбір қызметкер өрт қауіпті, қопарғыш заттарды сақтау, алғаш жәрдем көрсетуді білу керек. Жылына бір рет қызметкерлердің осы сұрақ жөнінен білім тексеру, ол үшін арнайы квалификациялы комиссия құрылып, қорытындысы протоколда жазылуға тиіс. Барлық дәріханалық мекемелерде өрт сөндіргіш заттар болу керек. Мемлекеттік өртке қарсы бақылау органының талабына сай болу керек. Өрт қауіпті заттарды сақтау жеңіл жалындағыш және тез жанғыш заттардың негізгі қауіпті тез жануы, тез бұзылуы негізгі көзі ашық от, электр разряды алыс сақталуы керек. Сондықтан бұл заттарды сақтағанда және жұмыс жасағанда сақ болу керек. Бұл заттарды жылжыту су моншасында немесе спиралі жабылған плиткелерде жүргізілуі тиіс.

Бұл заттарды ашық ыдыстарда сақтауға тиым салынады. Бұл заттарды минералды қышқылдармен бірге, газдармен, жеңіл жанатын заттармен бірге сақтауға болмайды.

Калий перменганаты күкірт, органикалық майлар, эфир спирт, глицерин, органикалық қышқылдар және басқада органикалық қосылыстармен әсерлесуі және реакцияға түсуі әсерінен-қопарылыс береді. қоймаларда металл барабандарда, дәріханаларда аузы жақсы тығындалған штангластарда сақталады.

Нитроглицерин ерітіндісін жақсы тығындалған шыны ыдыстарда, салқын, жарықтан қорғалған жерлерде, оттан қауіпсіз жерлерде сақтау керек. Ыдысты жылжыту, оны өлшеу ақырындап, абайлап жүргізілуі тиіс, себебі төгілген нитроглицерин булану нәтижесінде қопарылыс тудыруы мүмкін. Кішкене ғана мөлшері теріге тисе улануға әкеліп соғуы мүмкін. (бас ауырады т.б.)

Эфирді сақтау кезінде (әсіресе ауамен әсерлескенде) асқын тотық түзіледі, бұл асқын тотық шайқау, соққы кезінде жарылыс беруі мүмкін. Сондықтан абай болу керек!

Өрттің тудыруы мүмкін затқа оттек балоны жатады. Дұрыс пайдаланбау және дұрыс сақталмау нәтижесінде оттек жанбайды, бірақ газдардың жануын қолдап отырады.

Өз бетімен атҚаратын жҰмыс:
1 тапсырма

Оттегі баллондардың қабылдану, пайдалану ережелерін жазыңыз.

Баллондағы азот тотығымен жұмыс жасау ережелерін және оның сақталуын жазыңыз.

Өткізілген тақырыптар бойынша теориялық білімдерді және тәжірибелік тағлымдарды бекітуді ұсынады. Көрсетілген бақылау фармацевтикалық тауартанудан оқу материалын меңгерілуіне көмектеседі.

Фармацевтикалық қызметтің саласында нормативті-техникалық құжаттарды және заңдылық актілер негізінде студент білуге тиіс:

• 
  тауар өткізу жүйесінің деңгейлерінің топтасуын.
  
• 
  дәріханаларды тауарлармен қамтамасыздандыру мекемелердің мақсаты мен міндеттерін.
  
• 
  тауарлармен қамсыздандыру жөнінде келісім шартты құрастыру тәртібін.
  
• 
  фармацевтикалық ұйымдарға тауарлардың келіп түсу құжаттарын;
  
• 
  фармацевтикалық тауарлардың топтасуы;
  
• 
  фармацевтикалық тауарлардың ассортиментін;
  
• 
  орау-буу заттардың, ыдыстардың топтасуын;
  
• 
  орау-буу заттардың тұтынушы қасиеттерін бағалануы, номенклатурасы, техникалық талаптарын;
  
• 
  дәрілік заттардың фармакологиялық топтары, токсикологиялық қасиеттері, агрегаттық жағдайы, физика-химиялық қасиеттері бойынша топтасуын;
  
• 
  әр түрлі топтардағы тауарлардың сақталуына қойылатын жалпы талаптарын;
  
• 
  дәрілік препараттардың физика-химиялық қасиеттерін;
  
• 
  дәрілік өсімдік шикізаттың және дайын дәрілік заттардың сабақталуын.
  

• 
  фармацевтикалық тауарлардың өткізу бойынша жұмысын ұйымдастыруды;
  
• 
  қамсыздандырушылардан тауарларды қабылдау кезінде құжаттармен жұмыс жасауды;
  
• 
  қамсыздандырушылармен есептесуді безендіруді;
  
• 
  фармацевтикалық тауарлардың тауартанулық талдауы жүргізуді;
  
• 
  қабылдау актін толтыруды;
  
• 
  қамсыздандырушыларға арыз хат толтыруды;
  
• 
  ассортименттің сапалық көрсеткіштерін анықтауды;
  
• 
  фармацевтикалық тауарларға тұтынушылық сұраныс талдауын жүргізуді;
  
• 
  ыдыстардың және орау-буу заттардың дәріханалардың өндірістік қызметінде дұрыс іріктеуді және қолданылды;
  
• 
  ыдыстардың, орау-буу материалдарының сақталу тәртіптерін ұйымдастыруды;
  
• 
  дәрілік заттардың және ММЗ – сақталу бөлмелерін жабдықтауды;
  
• 
  топтасуға байланысты дәрілік заттарды орналастыруды;
  
• 
  дәрілік заттарды дұрыс сақталуына жағдай жасауды.
  

1. 
   Тауар өткізу жүйе деңгейлерінің топтасуы.
   
2. 
   Қазақстан Республикасында фармацевтикалық саланың дамуы.
   
3. 
   Қазақстан Республика фармация комитетінің, медициналық және фармацевтикалық өнімнің мақсаты мен міндеттері.
   
4. 
   Дәріханалық қойманың, фирманың, дәріхананың мақсаты мен міндеттері.
   
5. 
   Фармацевтикалық өнімнің импортын және экспортын лицензиялау.
   
6. 
   Тауарлармен қамсыздандыру үшін келісім шартты құру, керекті құжаттарды толтыру.
   
7. 
   Дәріханалық қоймаға фармацевтикалық тауарларды қабылдау және оны құжатты толтыру.
   
8. 
   Қамсыздандырушыларға арыз хатты жазу тәртібі.
   
9. 
   Қамсыздандырушылармен есептесу.
   
10. 
    Дәріханаларға тауарларды қабылдау тәртібі және құжаттық безендірілуі.
    
11. 
    Фармацевтикалық тауарлардың топтасуы. Код, кодтың құрылымы. Классификаторлар.
    
12. 
    Фармацевтикалық тауарлардың ассортименті. Класс, топ, түр туралы түсінік.
    
13. 
    Ассортименттің құрылымы жәй, күрделі, топтық, жайылған, жанама және аралас ассортимент туралы түсінік.
    
14. 
    Міндетті және бос ассортимент.
    
15. 
    Ассортименттің сапалық көрсеткіштері: ендігі, толықтығы, тереңдігі, қолдану, жаңалығы, тұрақтылығы.
    
16. 
    Ассортиментпен басқару.
    
17. 
    Орау-буу заттары туралы түсінік.
    
18. 
    Ыдыс дегеніміз не?
    
19. 
    Ыдыстардың топтасуы. (Мысалдар келтіріңіздер).
    
20. 
    Ыдыстарға және орау-буу заттарға қойылатын талаптар.
    
21. 
    Дәрілік заттарды өндіруінде қолданылатын тығындау материалдардың түрлері.
    
22. 
    Ыдыстардың және орау-буу заттардың техникалық деңгейін бағалаудың негізгі шектері.
    
23. 
    Орау-буу заттардың жаңа түрлерін жасаудың негізгі бағыттары.
    
24. 
    Орау-буу заттардың арнайы түрлері.
    
25. 
    Сақтау ерекшеліктеріне байланысты дәрілік заттардың топтасуы.
    
26. 
    Дәрілік заттарды және медициналық мақсатта қолданылатын бұйымдарды сақталуына ұйымдастыруға қойылатын жалпы талаптар. Дәрілік заттарды орналастыру принциптері.
    
27. 
    Дәрілік заттардың физика-химиялық қасиеттеріне байланысты сақтау ерекшеліктері.
    
28. 
    Дәріханаларда есірткі, улы және әсері күшті дәрілік заттардың сақталу ерекшеліктері.
    
29. 
    Дайын дәрілік заттардың сақталуы.
    
30. 
    Дәрілік өсімдік шикізаттың сақталу ерекшеліктері
    
31. 
    Дәрілік заттардың қолдану мерзімін бақылау.
    
32. 
    Минералды сулар, сипаттамасы, классификациясы.
    
33. 
    Химиялық реактивтердің топтасуы, сақталу ерекшеліктері. Техника қауіпсіздігі.
    
34. 
    Дезинфекциялық, дезинсекциялық заттар. “Олардың қолданылуы, номенклатурасы, сақталу ерекшеліктері”.
    
35. 
    Жуғыш, парфюмерлі косметикалық, тазалық гигиеналық заттардың номенклатурасы, сақталу ерекшеліктері.
    
36. 
    Бделлотерапия туралы түсінік. Сүліктердің емдік қасиеттері.
    
37. 
    Медициналық сүліктердің сақталу ерекшеліктері. Дәріханадан босату тәртіптері.
    
38. 
    Резеңке – көп компонентті жүйе. Резеңкеден жасалған бұйымдардың жасалу әдістері.
    
39. 
    Резеңке сапасының физикалық-механикалық көрсеткіштері.
    
40. 
    Тазалық және гигиеналық бұйымдардың сапасын тексеру, сақталуын ұйымдастыру.
    
41. 
    Латекстан жасалған бұйымдар сипаттамасы, қолданылуы, тауартанулық талдауы.
    
42. 
    Медициналық гипс. Алынуы, қасиеттерін тексеру.
    
43. 
    Мақта, оның түрлері. Мақтаның тауартанулық талдауы.
    
44. 
    Алигнин, түрлері. Сапасына қойылатын талаптар.
    
45. 
    Медициналық дәке. Дәкенің тауартанулық талдауы.
    
46. 
    Лейкопластерлер. Сипаттамасы, түрлері, шығару формалары.
    
47. 
    Байлап-таңу заттардың сақталуы, тасымалдануы.
    
48. 
    Тез тұтанғыш және тез жарылғыш дәрілік заттардың физикалық, химиялық қасиеттеріне байланысты топтасуы, сақтау ерекшеліктері.
    
49. 
    Оттегі баллонның құрылысы. Маркировкасы. Редуктордың құрылысы және қолданылуы.
    
50. 
    Оттегі және азот баллондардың сақталуы және тасымалдануы. Дәріханадан босату ережелері.
    

Барлық ақпараттық материал алдығы сабақтардың әдістемелік нұсқауларында берілген.

Студенттердің білім деңгейін анықтауға арналған тест бақылауын жүргізу.

Билет бойынша бағдарламалық бақылау жүргізу. Тәжірибелік тағылымдарын бақылау.

Тестілік тапсырмалар:

1. 
   Тауартану пәні нені оқытады:
   

б) тауардың тұтынушылық сапасын

в) тауардың тұтынушылық құнын

г) тауарлардың түрлерін

д) сұраныс және ұсыныс заңдарын

2. 
   Тауартанулық іс-әрекеттің (қызметтің) нысаны болып саналады:
   

б) тауар

г) құрал-жабдықтар

3. 
   Төменде көрсетілген жағдайлардың қайсысында сауда актісі құрылады:
   

б) жүкті жіберушімен накладнойға қосылып жіберген құжаттарды жоғалтқан кезде

в) бекітпелі-пломбаланған қондырғылар жоқ болған жағдайда

г) нормативті-техникалық құжаттарға

д) фармакопеялық статья жоқ кезде

4. 
   Қолдану құжаттардың түрлері:
   

б) ГОСТ

г) ҚР ДСМ бұйрығы

д) лицензия

5. 
   Іс-әрекеттің (қызметтің) көлеміне қарай лицензия бөлінеді:
   

б) жарты жылдық

в) тоқсандық

г) бір уақытылық

д) генералды және бірыңғай

6. 
   Лицензия безендіріледі:
   

б) тауардың бірнеше түріне

в) лицензияның түріне байланысты

г) уақыт мерзіміне байланысты

д) тауар көлеміне қарай

7. 
   Жабдықтаушымен сапасыз өнімді қамтамасыз еткен жағдайда не істеу керек:
   

б) сотқа шығымдану керек

в) акт, жабдықтаушыға претензиялық жазу керек

г) мемлекеттік арбитражға шағымдану керек

д) сапасыз тауарды шығынға жазу керек

8. 
   Фармацевтикалық тауардың қабылдауымен айналысатын дәріханалық қойманың бөлімін көрсетіңіз:
   

б) жабдықтау және сату бөлімі

в) қор сақтау бөлімі

г) қабылдау бөлімі

д) тауарлардың жинақтау бөлімі

9. 
   Қандай құжаттар бойынша тауарлар дәріханалық қоймаға келіп түседі:
   

б) тапсырыс-талап, шөт-фактура

в) көліктік накладной, зауыт шоты, сапа сертификаты

г) келісім шарт, сенім хат

д) қабылдау акты, шот-фактура

10. 
    Дәріханалық қоймаға келіп түскен және дәріханалық қоймада НТҚ барлық талаптарына олардың сапасының сай болуына әрбір сериялық лабораторлы тексеруді жүргізетін препараттарға жатады:
    

б) ацетилсалицил қышқылы, ұнтақ

в) этазол 0,5

г) фитолизин

д) беналгин

11. 
    Дәріханалы қоймаға медициналық және фармацевтикалық өнімді жабдықтау үшін керек:
    

б) тапсырма-өтініш жазу керек

в) жабдықтау туралы актті құрау керек

г) сенім хат жазу керек

д) шот-фактураны жазу керек

12. 
    Қандай құжат негізінде тауар дәріханалық қойманың қабылдау бөлімінен оперативтік бөліміне өткізіледі:
    

б) қабылдау акті

в) шот-фактура

г) есептеп шығару акты

д) сөрелік картішке

13. 
    Дәріханалық қоймадағы қабылдау комиссияның негізгі міндеті:
    

б) тауарды жинақтау және оны қойма бөлімдеріне өткізу

в) тауардың сақталуын ұйымдастыру

г) тауарлық сараптама

д) тауартанулық талдауды жүргізу

14. 
    Дәріханалық қоймадағы қабылдау комиссияның құрамына кіреді:
    

б) дәріхана меңгерушісі, аналитик

в) қабылдау бөлімінің меңгерушісі, қор сақтау бөлімінің меңгерушісі, тәуелсіз ұйымның өкілі

г) дәріханалық қойманың меңгерушісі, бас бухгалтер, тауартанушы

д) “Фармация” АҚ бас директоры, дәріханалық қойманың меңгерушісі, бас бухгалтер

15. 
    Улы, есірткі дәрілік заттарды дәріханалық қоймада қабылдау жүргізіледі:
    

б) лезде улар және есірткілер бөліміне жіберіледі, қабылдау комиссияның барлық мүшелері мен улар мен есірткілер бөлімінің меңгерушісінің қатысында талдауға сұрыптау жүргізіледі

в) қойма меңгерушісінің, “Фармация” АҚ бас директорының қатысында және есірткіге қарсы бөлімге сақтауға беріледі

г) экспедициялық бөлімде, кейін дәріханаға босатылады

д) қабылдау бөліміне ІІБ қатысында

16. 
    Буып-түю:
    

б) сыртқы орта әсерінен, зақымданудан және жоғалудан өнімді сақтауды қамтамасыз ететін заттар немесе заттардың жиынтығы

в) орауыш қағаз

г) ыдысқа буып-түю үрдісі

д) тауарды орналастыру

17. 
    Ыдыстар жіктеледі:
    

б) белгіленуі бойынша, ыдыстардың түріне қарай, буып-түю түрі бойынша

в) айналымы бойынша, дәрілік форманың түрлері бойынша, қолдануына қарай

г) физика-химиялық қасиеті бойынша

д) қорғау дәрежесі бойынша, зақымдаушы

18. 
    Ыдыс деп:
    

б) дәрілік заттарды орналастыратын сиымдылық

в) буып-түюге арналған заттар

г) тауарды орауға арналған буып-түю материалы

д) дәріханалық ыдыс

19. 
    Дәрілік заттарды және медициналық белгіленуі бар бұйымдарды сақтау ДСМ қандай бұйрығымен реттеледі:
    

б) 238, 428

в) 1475,55,673

г) 689,382,520

д) 59,420

20. 
    Дәрілік заттарды және медициналық мақсаттарға бұйымдарды сақтауға арналған бөлімдегі температураны және ауаның ылғалдылығын тексерудің мерзімділігін көрсетіңіз:
    

б) жылына екі рет

в) аптасына 1 рет

г) айына 1 рет

д) тоқсанына 1 рет

21. 
    Дәрілік заттарды сақтайтын бөлмеде бөлек орналастырады:
    

б) токсикологиялық, фармакологиялық топтары, физика-химиялық бойынша белгіленген сақтау мерзімдерін ескере отырып, “Антро” массаларын қолдану әдістеріне байланысты

в) қолдану әдісін (сыртқы, ішкі) дәрілік формасына байланысты сыртқы ортаның әртүрлі факторларының әсеріне сәйкес

г) серия және сақтау мерзімі бойынша

д) атауы, қолдану әдісі және белгіленуі бойынша

22. 
    Резеңке бұйымдарын сақтауға арналған бөлменің ылғалдығын сақтау үшін қандай заттарды қоюға ұсынылады:
    

б) 2% карбол қышқылының сулы ерітіндісі немесе суы бар құтылар

в) 5% аммиак ерітіндісі бар құтылар

г) кальции хлориді ерітіндісі

д) 3% сутек асқын тотығының ерітіндісі бар құтылар

23. 
    Дәріханадағы заттық-сандық есепке алынады:
    

б) димедрол

в) дикаин

г) платифиллин гидротартарты

д) дигитоксин

24. 
    Дәріханада есірткі дәрілік заттарды сақтайды:
    

б) сейфте

в) сейфтің бөлек ішкі жабылатын бөлмеде

г) дәріхана меңгерушісінің бөлмесінде

25. 
    Өте улы заттарға жатады:
    

б) дигитоксин

в) сулема

г) морфин гидрохлориді

д) күміс нитраты

26. 
    Заттық-сандық есепке алынатын улы дәрілік затқа жатады:
    

б) стрихнин нитраты

в) атропин сульфаты

г) промедол

д) элениум

27. 
    Есірткі дәрілік заттарға жатады:
    

б) оменопол

в) осарсол

г) сынап дилориді

д) элениум

28. 
    Сақтау бөлмесінің температурасын және ауа ылғалдылығын бақылау жүргізіледі:
    

б) термометрмен, барометрмен

в) амперметрлермен, психометрлермен

г) термометрлермен, потенциометрлермен

д) жүргізілмейді

29. 
    Дәріханада төмен температураның әсерінен қорғауды талап ететін дәрілік заттар қандай температурада сақталынады
    

б) +9⁰ С төмен

в) +9⁰ С аса

г) тоңазытқышта

д) термостатта

30. 
    Өте улы дәрілік заттарды сақтайды:
    

б) сейфта

в) сейфтің ішкі бөлек жабылатын бөлімінде

г) бөлек бөлмеде

д) дәріхана меңгерушісі бөлмесінде

31. 
    Дәріханада дәрілік өсімдік шикізаты сақталынады:
    

б) желдетілмейтін бөлмеде, жылтқыш құралдардан алшақ жерде

в) құрғақ желдетілетін бөлмеде, шыны метал ыдыстарда, қақпағы бар жәшіктерде

г) құлыптанатын шкафта

д) күн түсетін бөлмеде 20⁰ С темепературадан және 70% ауа ылғалдылығынан

32. 
    Дәріханада кептірілген шырынды жемісті сарайлық кеміргіштерден сақтау үшін қолданылады:
    

б) 2% карбол қышқылының ерітіндісі

в) хлороформ

г) формальдегид

д) наркозға арналған эфир

33. 
    Құрамында жүрек ликозидтері бар дәрілік өсімдік шикізаттарына қойылатын ерекше талаптарға жатады:
    

б) тек металдық ыдыста сақталуы

в) сейфте сақталуы

г) биологиялық белсенділігі бар екендігіне қайта тексеру жүргізілуі

д) қосымша қасында амонилі көмір қышқылы бар құтыны орналастырады

34. 
    Байлап-таңу материалдары қолданылады
    

б) байлап-таңудан, құрғақ жағын сулы жағынан бөліп ажырату үшін

в) хирургиялық араласу және байлап-таңу кезіндегі операциялық алаңы және жараны құрғату үшін, жараны тампондау кезінде

г) тауарлық қораптарды жинақтау және тасымалдау үшін

д) гипсті байлап-таңу үшін

35. 
    Байлап-таңу материалдарына қойылатын ерекше талап:
    

б) түсінің, басқада қоспалардың жоқ болуы

в) созылғыштығы, бөлініп кетуге тұрақтылығы

г) суды құрғату қасиеті

д) дымқылдатқыштығы, құрғақтығы

36. 
    Медициналық мақта бөлінеді:
    

б) гигроскопиялық және құрғақ

в) бейтараптық және көзге арналған

г) хирургиялық және гигроскопиялық

д) тек емдеу мекемелерде және кең машықтануда қолданылады

37. 
    Медициналық мақсатта шығарылады:
    

б) стерильдік емес мақта

в) стерильдік және стерильдік емес мақта

г) мақта және мақталы-визкоды

д) таңғыш қалақты және жараны таңу үшін

38. 
    Стандартқа сәйкес медициналық, гигроскопиялық мақталарды келесі түрін ажыратады:
    

б) хирургиялық және тұрмыстық

в) көзге арналған және гигиеналық

д) барлық жауаптар дұрыс

39. 
    Мақта қағаздық дәкенің копилярлығы аспау керек:
    

б) 10-12 см/г

в) 25-27 см/г

г) 36,6-37 см/г

д) 0,1-1 см/г

40. 
    Бу стерилизаторында байлап-таңу материалдарын стерилизациялау ұзақтығы мен температуралық тәртібі:
    

б) 120⁰ С-та 45 мин бойы

в) 120⁰ С-та 180 мин бойы

г) 180⁰ С-та 45 мин бойы

д) 220⁰ С-та 45 мин бойы

41. 
    Өнеркәсіп байлап-таңу заттарын жасап шығару үшін келесі дәкелердің қайсысын шығарады:
    

б) металдық және тоқыма шөрбақтық

в) гигроскопиялық және компресстік

г) өңделіп бітпеген және ағартылған

д) барлық жауаптар дұрыс

42. 
    Медициналық гипстің сапасын бақылау
    

б) органолептикалық бақылау және ұстап алу қасиетін анықтау

в) химиялық құрамын және кристалданған судың бар болуын анықтау

г) сорып алу қасиетін анықтау

д) барлық жауаптары дұрыс

43. 
    Резеңке бұйымдарын сақтаған кезде ауаның керекті салыстырмалы ылғалдылығы:
    

б) 50%

г) 36,6%

44. 
    Резеңкелік бұйымдарды жасау үшін қолданылатын каучуктар бөлінеді:
    

б) синтетикалық және табиғи

в) жартылай синтетикалық және табиғи

г) табиғаттық және табиғи

д) шетелдік және отандық

45. 
    Резеңкелік бұйымдарды стерильдейді:
    

залалсыздандырады

б) суда қайнатады

в) антисептиктер ерітіндісінде химиялық залалсыздандырады

г) аталғандардың барлығы

д) барлық жауаптар дұрыс емес

46. 
    Резеңкелердің сапасын бағалау үшін оның қандай физика-химиялық қасиеттері бақыланады:
    

б) иілгіштігі

в) қалдық түрін өзгеру созылуы

г) барлық жауаптары дұрыс

д) үзілгіштігі

47. 
    Қалың қабатты резеңкелік бұйымға жатады:
    

б) зондтар, катетерлер

в) астына қоятын кленка

г) қалқан, емізіктер

д) саусақшалар, презервативтер

48. 
    Минералды сулар:
    

б) жер асты сулар

в) арнайы әсері бар минералды тұздардың және биологиялық белсенді заттардың көп мөлшерінен тұратын сулар

г) дистилденген су

д) ауыз суы

49. 
    Орналасу жері бойынша минералдық сулардың келесі түрлерін бөліп көрсетуге болады
    

б) жазықтық, таулық

в) орманды, далалық, теңіздік

д) барлық жауаптары дұрыс

50. 
    Минерализация дәрежесі бойынша минералды сулар жіктеледі:
    

б) әлсіз минералды, орташа минералды, тұздылығы жоғары

в) хлорлы, гидрокарбонатты, сульфатты

г) көмір қышқылды, сульфитті

д) араласқан, минералды

51. 
    Иондық құрамы бойынша минералды сулар бөлінеді:
    

б) аниондар және катиондар

в) көмірқышқылды және сульфидті

г) хлоридті, гидрокорбонатты, сульфатты, натрилі, кальцилі, магнилі

д) аралас, бір текті

52. 
    Газдардың құрамы бойынша минералды сулар бөлінеді:
    

б)амиондар және катиондар

в) хлоридті, гидрокорбанатты, сульфатты

г) аралас, бір текті

д) инертті және ұшқыш

53. 
    Дәріханада сүліктер кең алқынды шыны құтыларда судан қандай есебі бойынша сақталады:
    

б)200г суға 1 жеке түрі

в) 500г суға 1000 жеке түрі

г) 1 л суға 100 жеке түрі

д) 3 л суға 50-100 жеке түрі

54. 
    Сүлікті сақтау үшін құтыға суды құяды:
    

б) банканың ұ дейін

в) банканың 1/3 дейін

г) мәні жоқ

д) барлық жауаптары дұрыс

55. 
    Сүліктер үшін суды ауыстырады:
    

б) аптасына 1 рет

в) айына 1 рет

г) 3 айға бір рет

д) жарты жылда бір рет

56. 
    Сүлікті сақтау үшін қандай суды қолданады:
    

б) дистилденген

в) иньекция арналған (стерильді)

г) кез келген

д) су құбырына (алдын ала тұрғызылған) немесе арықтық

57. 
    Физика-химиялық қасиетіне байланысты өрт қауіпті заттар бөлінеді:
    

б) өз-өзінен жанатын және сырттан қыздыру құралдарының әсерінен қорғауды талап ететіндер

в) сұйық газдар және азот тотығы

г) жеңіл жанатын және жеңіл өртенетін

д) жарылу қауіпті және жарылғыш

58. 
    Өрт қауіпті заттарды сақтауға арналған бөлмеге қандай талаптар қойылады:
    

б) желдетілмейтін, құрғақ бөлмеде

в) күн сәулесінен қорғалған, салқын жерде

г) дәрілік өсімдік шикі заттармен бірге үй асты бөлмесінде

д) барлық жауаптар дұрыс

59. 
    Өрт қауіпті және жарылу қауіпті заттарда сақтауға арналған бөлме болу керек
    

б) жанбайтын материалдан жасалып, басқа қойма ғимаратынан 20м және тұрған бөлмесінен 50м қашықтықта орналасуы керек

в) дыбыс және дыбыс қатарымен жабдықталады

г) асептикалық блокқа енгізіліп орналастырылған

д) барлық жауаптар дұрыс

60. 
    Өрт және жарылу қауіпті заттарды сақтауға арналған бөлмелердегі электр құбырлары болу керек:
    

б) төбеде

в) еденде

г) сымтетік құбырларымен бірге

д) жарылу қауіпті қолданыста (құбырда тығылып қойылған)

61. 
    Жеңіл өртенетін заттарға жатады:
    

б) нитроглицерин

в) күміс нитраты

г) сынап дихлориді

д) жоғарыда аталғанның барлығы

62. 
    Жарылғыш заттарға жатады:
    

б) нитроглицерин

в) глицерин

г) байлап-таңу материалы

д) дәрілік өсімдік шикізаты

63. 
    Жарылғыш қауіпті заттарға жатады:
    

б) этил спирті

в) калий перманганаты

г) ацетон

д) байлап-таңу материалы

64. 
    Жеңіл жанғыш заттарға жатады:
    

б) нитроглицерин

в) калий перманганаты

г) күміс нитраты

д) скипидар

65. 
    Өрт және жарылу қауіпті дәрілік заттарды келесі жағдайларда сақтау қажет:
    

б) темір торлары бар бөлмеде

в) токсикологиялық топтары бойынша

г) біртектілік ережесі бойынша және олардың физика-химиялық, өрт қауіпті қасиетіне және қораптау түріне сәйкес

д) фармакологиялық топтары бойынша

66. 
    Жеңіл өртенетін және жанғыш сұйық заттары бар ыдыстардың толтыру дәрежесі:
    

б) ыдыс көлемінен 90 пайызға

в) жартылай толтырылған

г) ыдыс көлемінен 70%

67. 
    Дәрілік заттардың сапасын регламенттейтін құжаттар:
    

б) МСТ

г) механикалық паспорт

д) технологиялық регламент

68. 
    Спринцовканың сиымдылығын анықтайды:
    

б) салмағы бойынша

в) ауаны шығарып, сумен толтыру арқылы

г) диаметрі бойынша

69. 
    Эсмарх сапты аяғының герметикалығын тексереді:
    

б) ауа толтыру арқылы

в) диаметрін өлшеу арқылы

г) комплектілігі бойынша

д) сумен толтырып, 8 сағатқа іліп қояды, жоғалған су көлемі бойынша анықтайды

70. 
    Резеңкенің ескеруі – бұл:
    

б) серпімділігінің, механикалық қаттылығының өзгеруі

в) түсінің өзгеруі

г) иісінің, механикалық қаттылығының өзгеруі

д) кебуі, жабысып қалуы

71. 
    Лейкопластерлердің түрлері:
    

б) қан тоқтатқыш фиксациялық

в) гемостатикалық

г) емдік

72. 
    Шприцтеу әдісімен алынады
    

б) анатомиялық қолғаптар

в) катетерлер

г) жылытқыштар

д) мұз салғыштар

73. 
    Резеңке жылытқыштың су өткізгіштігін тексереді:
    

б) жылытқышқа ауа толтырып, тығыз жабады, суға батырып басқан кезде – ауа көпіршіктері пайда болмау керек

в) эозин ерітіндісімен толтырып, 1 сағатқа ақ қағаз үстіне қояды, бояу болмау керк

г) сумен толтырып, 8 сағатқа іліп қояды

д) сумен толтырып, 10 сағатқа қалдырады, көлемін азаймау керек

74. 
    Төсенгіш дөңгелектер қолданылады:
    

б) жуып-шаюға

в) тамақтандыруға

г) ұлпалардың ойылуынан сақтауға

д) қуыстарды жуып-шаюға

75. 
    Спринцовканың активтілігін тексереді:
    

б) спринцовканы сумен тотыруға қажет секундтармен белгіленетін серпімділігі

в) 5 мин ішінде бастапқы қалпына келу уақыты

г) размерлерін деформацияға дейін және кейін өлшену арқылы білетін қабілеттігі

д) көлемін өлшеу арқылы

76. 
    Алигнин:
    

б) сирек тор тәрізді мата

в) пергамент қағазы

г) мақтадан алынатын сирек тор қағазы

д) лейкопластердің түрі

77. 
    Формалау (престеу) әдісімен алынады:
    

б) саусақшалар

в) қолғаптар

г) резеңке жылытқыштар

д) катетерлер

78. 
    Шприцтеу әдісімен алынады:
    

б) Эсмарх сапты аяғы

в) резеңке қолғаптар

г) спринцовкалар

д) зондылар

79. 
    Резеңке жылытқыштар қолданылады:
    

б) мұз салуға

в) жуып-шаюға, себуге, жылытуға

г) қуыстарды жуып-шаюға

д) клизма жасауға

80. 
    Мұз салғыштың сапасын анықтайды:
    

б) толтыру көлемін

в) бүтіндігін

г) эластикалығын, созылғыштығын

д) сырт сапасын

81. 
    Эсмарх сапты аяғы қолданылады:
    

б) сүт сорғыш ретінде

в) жылынуға

г) жуынуға

д) жуып-шаюға және себуге (спринцтеуге)

82. 
    Резеңке бұйымдардың регенерациясы
    

б) кейбір физика-механикалық көрсеткіштерін қалпына келтірілуі

в) резеңкенің ескіруі

г) деформацияға және деструкцияға төзімділігі

д) резеңкенің созылуы

83. 
    Хирургиялық қолғаптар сақталынады:
    

б) ілінген түрде

в) үрленген түрде, жабық шкафтарда

г) тығыз жабылған шкафтарда

д) сейфте

84. 
    Резеңкенің негізгі компоненттері:
    

б) каучук, вулканизаторлар, тездеткіштер, толықтырғыштар, бояғыштар, жұмсартқыштар, ескіртпейтін арнайы заттар

г) каучук және латекс

д) табиғи каучук және синтетикалық каучук

85. 
    Резеңкені алады:
    

б) вулканизациялау арқылы

в) каучукті пластификациялау арқылы

г) каучукті органикалық ерітінділерде еріту арқылы

д) жұмсарту арқылы

86. 
    латекс бұйымдарына жатады:
    

б) қолгаптар, саусақшалар, еміздіктер

в) жылытқыштар, қынап дөңгелектері, мұз салғыштар

г) ыдыстар

д) катетерлер, зәр қабылдағыштар

87. 
    Қопарғыш заттарға жатады:
    

б) нитроглицерин

в) норадреналин

г) дәрілік шөптер

д) байлап-таңу материалдары

88. 
    Бделлотерапия дегеніміз:
    

б) минералды сулармен емдеу

в) сауықтыру емдеу

г) курортты-санаториялық емдеу

д) инемен емдеу

89. 
    Оттегімен редуктормен қолданылуы:
    

б) оттегі баллонда қысымды өлшеуге

в) автоклавтан бу шығаруға

г) балландарды жөндеуде

д) оттегіні сақтауда

90. 
    Химиялық реактивтерді сақтайды:
    

б) дәрілік заттар сақтайтын бөлмеде, герметикалық жабық ыдыстарда

в) медициналық техника сақтайтын бөлмеде

г) дезинфекциялық, парфюмерлі-косметикалық заттармен бірге

91. 
    Сүліктерді келесі ауру кезінде қолдануға болады:
    

б) тромбофлевит

в) подагра

г) пиелонефрит

д) фарингит

92. 
    Оттегі баллондарды сақтайды:
    

б) ағаш қоқымымен себілген түрде

в) бекітілген, вертикалды түрде

г) горизонталды түрде

д) бір-бірінен алыста

93. 
    Химиялық реактивтер бөлінеді:
    

б) титрленген ерітінділер

в) индикаторлар

г) еріткіштер

д) барлық жауабы дұрыс

94. 
    Химиялық реактивтер дегеніміз:
    

б) дәрілік заттарды ашуға, сандық, сапалық талдауға қолданылатын қосылыстар

в) тұрғындарға босатылған дәрілік қосылыстар

г) емдеу қосылыстары

д) дәріхананы дезинфекциялау қосылыстары

95. 
    Дәріханалық мекемелерде қолданылатын кіші механикаландырылған заттар:
    

б) шприцті дозатор

в) дистиллятор

г) кептіргіш шкаф

д) цилиндр

96. 
    Тауарлар ассортименті:
    

б) бір немесе бірнеше белгілері бойынша біріккен тауарлар жиынтығы

в) тауарлардың кластары, тобы, түрі және бір түрлігі

97. 
    Тауарлар жиынтығы:
    

б) бір немесе бірнеше белгілері бойынша біріккен тауарлар жиынтығы

в) тауарлардың кластары, тобы, түрі және бір түрлігі

98. 
    Тауарлар класы:
    

б) бір қатар жеке белгілері бойынша берілген белгілі бір тауарлар жиынтығы

в) қызметі ұқсас келетін тауарлар жиынтығы

г) атаулары мен тағайындалуы жалпы біріккен белгілі бір топтың тауарлар жиынтығы

99. 
    Тауарлар тобы:
    

б) бір қатар жеке белгілері бойынша берілген белгілі бір тауарлар жиынтығы

в) қызметі ұқсас келетін тауарлар жиынтығы

г) атаулары мен тағайындалуы жалпы біріккен белгілі бір топтың тауарлар жиынтығы

100. 
     Тауарлар түрі:
     

б) бір қатар жеке белгілері бойынша берілген белгілі бір тауарлар жиынтығы

в) қызметі ұқсас келетін тауарлар жиынтығы

г) атаулары мен тағайындалуы жалпы біріккен белгілі бір топтың тауарлар жиынтығы

Жауаптар эталоны

1. 
   В
   
2. 
   Б
   
3. 
   А
   
4. 
   А
   
5. 
   Д
   
6. 
   А
   
7. 
   В
   
8. 
   Г
   
9. 
   В
   
10. 
    А
    
11. 
    А
    
12. 
    Б
    
13. 
    Д
    
14. 
    А
    
15. 
    Б
    
16. 
    Б
    
17. 
    А
    
18. 
    Б
    
19. 
    Б
    
20. 
    А
    
21. 
    А
    
22. 
    Б
    
23. 
    А
    
24. 
    Б
    
25. 
    В
    
26. 
    Б
    
27. 
    Д
    
28. 
    А
    
29. 
    Б
    
30. 
    В
    
31. 
    В
    
32. 
    В
    
33. 
    Г
    
34. 
    В
    
35. 
    А
    
36. 
    А
    
37. 
    В
    
38. 
    А
    
39. 
    А
    
40. 
    Б
    
41. 
    Г
    
42. 
    Б
    
43. 
    В
    
44. 
    Б
    
45. 
    Г
    
46. 
    Г
    
47. 
    А
    
48. 
    В
    
49. 
    А
    
50. 
    Б
    
51. 
    Г
    
52. 
    А
    
53. 
    Д
    
54. 
    В
    
55. 
    А
    
56. 
    Д
    
57. 
    Г
    
58. 
    А
    
59. 
    Б
    
60. 
    Д
    
61. 
    А
    
62. 
    Б
    
63. 
    В
    
64. 
    А
    
65. 
    Г
    
66. 
    Б
    
67. 
    А
    
68. 
    А
    
69. 
    Д
    
70. 
    Б
    
71. 
    А
    
72. 
    В
    
73. 
    Б
    
74. 
    Г
    
75. 
    Б
    
76. 
    А
    
77. 
    Г
    
78. 
    Д
    
79. 
    В
    
80. 
    А
    
81. 
    Д
    
82. 
    Б
    
83. 
    А
    
84. 
    Б
    
85. 
    А
    
86. 
    Б
    
87. 
    Б
    
88. 
    А
    
89. 
    А
    
90. 
    А
    
91. 
    Б
    
92. 
    В
    
93. 
    Д
    
94. 
    Б
    
95. 
    Б
    
96. 
    А
    
97. 
    В
    
98. 
    Б
    
99. 
    Г
    

100) В

Әдебиеттер тізімі:

1. 
   Қазақстан Республикасының 040500 – “Фармация” мамандығы бойынша 3.07.440-2003 Мемлекеттік жалпы міндетті жоғарғы профессионалдық білім беру стандарты – Астана, 2003
   
2. 
   040540 – “Фармация” мамандығы бойынша “Медициналық және фармацевтикалық тауартанудан” типтік оқу бағдарламасы. ҚРДСМ, Астана, 2003ж., 20б.
   
3. 
   Алфавитно-предметный указатель к высшим классификационным группировкам ОКП – М.: Издательство стандартов, 1990
   
4. 
   Кабатов Ю.Ф., Крендаль П.Е. Медицинское товароведение – М.: Медицина, 1984, 383 с.
   
5. 
   Умаров С.З., Наркевич И.А., Костенко Н.Л., Пучинина Т.Н. “Медицинское товароведение” М.: ГЗОТар – Мед., 2004, 368с.
   
6. 
   Организация и экономика фармации. Под редакцией И.В. Косовой. Москва, 2002, 400с.
   
7. 
   Базаров В.Ф., Мишенин Ю.Н. “Принципы организации информационного обеспечения” АСУ-ВЭС// Классификаторы и документы, 1991
   
8. 
   Берновский Ю.Н., Захаров В.А., Сершевский Р.А. Классификация и кодирование промышленной и сельскохозяйственной продукции – М.: Издательство стандартов, 1994
   
9. 
   Дубинский Р.А., Козаков А.Л., Пономарев В.Д. Товароведческие функции в деятельности провизора // Фармация, 1990
   
10. 
    Стрелков В.Н. Методологические и методические проблемы фармацевтического товароведения // Фармация, 1990
    
11. 
    Управление и экономика фармации (под редакцией Багировой В.Л.) ОАО Издательство “Медицина” – Москва – 2004-700б.
    
12. 
    Шерепо К.М. Портативное устройство для вытяжения ребер // Медицинская техника, 2004, №6, с 23-25
    
13. 
    Тютенков О.Л., Филиппин Н.А., Яковлева Ж.И. тара и упаковка готовых лекарственных средств – М.: Медицина, 1990
    
14. 
    Государственные фармакопеи СССР – Изд. № ІХ,Х,ХІ.
    
15. 
    ГОСТ 17768-80. Лекарственные средства. Упаковка и маркировка, транспортирование, хранение.
    
16. 
    ГОСТ 20790-82. Приборы, аппаратура и оборудование.
    
17. 
    ГОСТ 13273-73. Воды минеральные, питьевые, лечебные и лечебно-столовые
    
18. 
    ГОСТ 1172-75. Бинты марлевые
    
19. 
    Дремова Н.Б. Коржавых Э.А., Березникова Р.Е. Систематизация номенклатуры лекарственных средств // Новая аптека – 2002, №2
    
20. 
    Колесов И., Сычева Н. Качество и экономичность продукции // Стандарты и качество – 2000, № 9
    
21. 
    литвинов О. Предупридительная маркировка - часть информации для пользователей // Стандарты и качество – 2001, №7
    
22. 
    максимовский А.Н. Штриховое кодирование в управлении предприятиями // Экономика и жизнь – 1996, №33
    
23. 
    Жиряева Е.В. Товароведение – СПБ.: Питер, 2002
    
24. 
    Никонов Г.И. “Медицинская пиявка: осноавы гирудотерапии”. “СДС” Санкт-Петербург, 1998 г., 300 бет
    
25. 
    Никонов Г.И. “Использование медицинской пиявки для получения лекарственных средств”. “СДС” Санкт- Петербург, 1998г., 210 бет
    
26. 
    ҚР-сы ДСМ 1999ж. – “10” мамырдағы №238 бұйрығымен: “Дәріхана ұйымдарында фармацевтика кәсіпорындары мен емдеу-профилактика мекемелерінде дәр заттардың түрлі топтары мен медициналық мақсаттағы бұйымдарды сақтау туралы нұсқау” 18 бет
    

жүктеу/скачать 0.62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: