«Қазақстан тарихы және Қазақстан халықтарының мәдениеті»
Танымға байланысты адам әрекеті
жүктеу/скачать 414 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Бірінші
- Үшінші жарық
- Таным - адамдардың білімге жетуге бағытталған белсенді қызметі. Агностицизм
- Ғылыми таным
| Танымға байланысты адам әрекеті
Адам өз ғұмырында танымға байланысты екі түрлі әрекет орындайды: Табиғат дүниесін өзі немесе адамзат баласының игілігі үшін тікелей танып біледі, яғни өзі немесе адам баласы үшін керек жаңа нәрсені танып біледі Айнала дүниені бұрынғылардың тәжірибесі негізінде танып біледі (кітап оқу, білім алу, кино көру, материалды және рухани мәдениетті игеру арқылы). Ағылшын философы Энтони Кеннидің ойынша философия – ғылым емес, оның өнерге де таласы жоқ. Философия – білім мәселесі де емес. Философия түсінік мәселесі. Яғни бұрыннан таныс нәрсені жинақтау мәселесі. Алайда философия өте ауқымды әрі әмбебап. Сондықтан ол талап ететін білімнің күрделілігі соншалық, оны тек кемеңгер ақыл иесі ғана игере алады. Ал қарапайым жан үшін, философияны меңгерудің бір ғана жолы бар. Ол – көне замандағы ұлы философтардың ойлау деңгейіне қол жеткізу. Әулие Бонавентура жанды нұрландыратын төрт түрлі жарық болады дейді. Бірінші, яғни төменгі жарық механикалық әрекеттерден пайда болады. Ол бейнелі түрде ғана «жарық» деп аталады. Келесі жарық – тіршілік иесінің сезім арқылы қабылдайтын жарығы, сол арқылы біз метафора шеңберінен шығамыз.Үшінші жарық – бізді зердеміз арқылы ақиқатқа жетелейтін жарық. Бұл жарық философияның үш саласында, атап айтқанда, логика, физика және этикада қарастырылады. Жарықтың соңғы түрі, яғни ең жоғары жарық – санаға ақиқатты көрсететін жарық, ол – «Киелі кітаптың» жарығы. Таным - адамдардың білімге жетуге бағытталған белсенді қызметі. Агностицизм: нақты таным мүмкін емес. Скептицизм: реалды шындықты танып-білу мүмкіндігі күмәнді. Танымның негізгі екі түрі: қарапайым стихиялық-эмпирикалық және ғылыми таным. Қарапайым таным мен ғылыми танымның арасында әсіресе қазіргі заманда кең өріс алып отырған ғылымнан тыс, парағылымдық (пара - грекше para қасында, жанында, маңында) таным бар. Ғылыми таным - таным мен білімнің ең жоғарғы формасы, ол адамға дүние туралы объективтік білім жинауға мүмкіндік беріп, оған өзін тұлға ретінде қалыптастыруға, белгілі бір көзқарасқа ие болуға және өмір мен қоғамнан өз орнын табуға көмектеседі. Ақиқат – танымның негізгі мақсаты. Өйткені таным процесіндегі субъектінің белсенділігіне байланысты қалыптасқан жаңа білім зерттеліп отырған объектіге сәйкес келуі немесе сәйкес келмеуі керек. Осыған орай ғылым мен философияда ақиқат проблемасы алға тартылады. Ақиқат дегеніміз субъект пен объект арасындағы өзара байланыс негізінде жүріп жататын әлеуметтік-тарихи процесс. Ақиқат біреу, ол объективті. Объективті ақиқат деп қоғамдық адам түсінігіндегі, біліміндегі субъектіге, адамға, адамзатқа тәуелсіз мазмұнды айтады. Ақиқат өзінің мазмұны жағынан объективті, ал формасы жағынан субъективті. Сонымен ақиқат дегеніміз объективтік пен субъективтіктің диалектикалық бірлігі. Зерттеліп отырған объект жөніндегі толық емес білімді – салыстырмалы ақиқат, ал толық және дәл білімді – абсолютті ақиқат деп атайды. Салыстырмалы ақиқат пен абсолютті ақиқат – әлеуметтік, тарихи процесс ретіндегі объективті ақиқаттың көріністері. Объективті ақиқат салыстырмалы – абсолютті түрде ғана өмір сүреді. Әдебиет Нұрышева Г.Ж. «Философия» – Алматы: Інжу-маржан, 2013. Петрова В.Ф., Хасанов М.Ш. «Философия». – Алматы: Эверо, 2014. Мырзалы С. Философия: оқу құралы. – Аcтана: Бастау, 2014/16. – 646 б. Канке В.А. Философия: Учебное пособие для студентов высших и средних специальных учебных заведений. – М.: Логос, 2001. – 272 с. Кенни Э. Батыс философиясының жаңа тарихы, 3-том, Қазіргі заман философиясының бастауы / Ғылыми ред. Нұрышева Г.Ж. – Алматы: «Ұлттық аударма бюросы» қоғамдық қоры, 2018. – 394 б. Спиркин А.Г. Философия. – М.: Юрайт, 2016. – 828 с. Зотов А.Ф. Современная Западная философия.– М.: Высшая школа, 2012. Гулыга А. Кант. (1977) www.Lib.ru/MEMUARY/ZHZL/kant.txt жүктеу/скачать 414 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|