Сын есімнің сөйлемдегі қызметі (Синтаксические функции имен прилагательных)

Қазак, орыс тілдерінде сын есім сөйлемде төмендегідей қызмет атқарады:

1. 
   Екі тілде де сын есімнің негізгі қызметі - сөйлемде аныктауыштың қызметін атқаруы. Мысалы: жасыл жапы-рак. - зеленый лист. Орыс тілінде анықтауыштың қызметін сапалық сын есімдердін тек толық түлғасы ғана атқарады (хороший дом). Ал салыстырмалы шырайдағы -е, -ее, -ей, -ше жұрнактары арқылы жасалған сын есімдер тек қиыспайтын анықтауыш ретінде ғана жұмсалады. Мысалы: Его дети постарше моих. Эти цветы душистее садовых т.б.
   
2. 
   Екі тілде де субстантивтенген сын есімдер сөйлемде бас-тауыштың қызметін атқарады. Мысалы: Үлкендер жацсы көреді. - Старише любят.
   

4. Қазақ тілінде сын есімдер сөйлемде пысықтауыштың да

Орыс тілінде сын есімдер пысықтауыш бола алмайды. Бірақ кейбір жағдайда зат есіммен тіркесіп келген сын есім сөйлемде зат есіммен бірге сөйлемнің бір мүшесі ретінде қарастырылып, пысықтауыш болады. Мысалы: Последние слова он нроизнес спокойным и тихим голосом.

Орыс тілінде сапалық сын есім түбірлерінен жасалған біралуан сөздер үстеу құрамына еніп кеткен. Сөйтіп бір сөздін екі түрлі тұлғасы пайда болып, олар екі түрлі сөз табына сара-ланған. Мысалы: хороший -хорошо, плбхой - плохо т. б.

Қазак тілінде де нақ осы процесті көреміз. Бірақ мүнда мағыналық саралану бар да, түлғалық саралану жоқ. Мысалы: Болат жақсы бала. Жақсы - сын есім, анықтауыш. Болат жақсы оқиды. Жақсы - үстеу, пысықтауыш. Бұлардың тұлғасы бірдей, ал мағыналары сараланған. Пысықтауыш қызметіндегі «жаксы» сын есім бе, үстеу ме? Бүл әлі шешімін таппаған мәселе. Сапалық сын есімдердің ешқандай өзгеріске түспеуі (септелмейді, тоуелденбейді, көптелмейді) оларды үстеуге жақындата түседі. Орыс тілі фактілерімен салыстыра отырып қарасақ, бүларды үстеу деуге болатын сияқты.

5. Екі тілдс де субсташивтенгсн сын есімдер сойлемде то-
лықтауыштың қызметін атқарады. Мысалы: Жақсыны
көрмек ушін. Объясіште это больному.

Сын есімдердегі екпін (Ударение имен прилагательных)

Қазақ тілінде сын есімдерде екиін ақырғы буынға, ал туынды сын есімдерде қосымшаларға түсетіні белгілі. Ал -щ демеулігі қосылған жағдайда, екпіи демеулікке түседі: Семіз- ақ екен!

Күшейтпелі шырай формасындағы сын есімдерде екпін көмекші сөздерге түседі. Мысалы: өте жаксы, ең әдемі т.б. Ал редупликация тәсілі арқылы жасалған сын есімдерде екпін бірінші буынға түседі. Мысалы: әп-әдемі, жап-жасыл т.б.

Қазақ тілінде сын есімдерге жалғанатын -дай-дей; -тай-тей косымшаларына екпін түспейді. Мысалы: судай, тастай т.б.

Орыс тілінде екпін жылжымалы, оның үстіне екпін сөздін мағынасын да өзгертеді.

1. 
   Негізгі және туынды сын есімдердіц кейбіреулерінде екпін түбірге түседі: белый, заячий, зверский т.б.
   
2. 
   Сын есімдердің толық түлғасында екпін сөз тудырушы жұрнақтарға түседі (голосистый, дубовый т.б.).
   
3. 
   Сын есімдердің ықшамдалған түлғасында тек категориясы-ның жалғауына байланысты екпін түрақты емес. Мысалы, ер тегінде (м.р.) түрған сын есімнің ықшамдалған түлғасында екпін толық түлғадағы сияқты түседі (разговорчивый - раз-говорчив).
   

Бірақ әйел тегіндегі (ж.р.) сын есімдердің көбінің ықшамдалған тұлғасында екпін толық тұлғадағы орнында Қалады (безмолвная - безмолвна, позорная - позорна т.б.).

Аралык тектегі (ср.р.) сын есімдердін ықшамдалған түлғасында екпін көбінесе түбірге түседі (бедно, бледно т.б.). Ксйбір жағдайда ғана ақырғы буынга түседі (легко, жива т.б.).

Ал кейде мұндай сын есімдерде екпін екінші буынға да, жалғауға да түседі (велико - велико, высоко - высоко т.б.).

Әйел (ж.р.), аралық (ср.р.) тектердегі сын есімдердін ыкшамдалған түлғаларында жекеше, көпше формада екпін бірдей түседі (благородны - благородна, благородно т. б.). Сын есімдердің жасалу жолдары (Способы образования имен прилагательных) Екі тілде де сын есімдердің жасалуында ең тиімді тәсіл - морфологиялык тәсіл.

Екі тілде де сын есім негізінен зат есім мен етістіктерден мына өнімді жүрнактар арқылы жасалады:

1. -лы-лі, -ды-ді, -ты-ті; -сыз-сіз; -іиаң-шең; -шақ-шек; -шыл-
шіл; -лъщ-лік; -дъщ-дік; -тъщ-тік; -дай-дей, -тай-тей (тау-
лы, мінсіз, сөзшең, еріншек, жершіл, аудандъщ, суттей Т.6.).

-ан -яи-янн; -ат; -аст-яст; -ов-ев; -овит-евит; -ив-лив; -ск-еск; -енск-инск;-истск; -овск-вск; -ическ-ческ; -н-енн; -есн, -овн-евн; -ичн, -шн т.6.:кожаный, бородатый, зубастый, бронзовый, ленивый, пугливый, алтайский, болъшевистский, качественный, демократичный, нынешний т.б.

2. -қ-к; -ъщ-ік; -қақ-гақ, -кек-гек; -шақ-шек; -қыр-кір; -гыр-гір;

Морфологиялық тәсілдің тағы бір түрі - орыс тіліндегі сөз алды косымшалы (префикстік) тәсіл. Бұл тәсіл тек орыс

тіпінр тан Т^ячяь" тіпінпя тріг ^ітде С^ЗПе^^е ^е^^е^еф' Яейіііппп

бейтарап, беймаза, наразы, бейқам т.б.

Ал орыс тілінде мынадай сөз алды косымшалары (пристав-калар) арқылы сын есімдер жаеалады:

1, «-; (аморальный, аполитичный т.б_у) -сыз-сіз жүрнактары мен
бей/Ьи -дің мағынасын береді.

2. анти-; (антиалкогольный, антинаучный). Бүл сөз алды

3. 
   архи-; өте, тым, аса деген күшейтпелі мағына үстейді {архи-умный, архисильный т.б.).
   
4. 
   все-; бәрі, бүкіл, барлық, жалпы, түрлі-түрлі, әр-түрлі деген сөздермен сын есімдердің тіркесуі арқылы күшейтпелі мағынаны білдіреді (всесильный, всевозможные т.б.).
   
5. 
   иптер-; аралық деген мағынаны білдіреді, интернационал-дык терминдер жасайды (интерсекңионный, интервокаль-ный т.б.).
   
6. 
   наи-, пре-, сверх-; ең, тым, аса, асқан, артық деген мағынадағы сын есімдерді жасайды: наиболыиий - ең улкен, сверхскоростной - тым шапшаң, пречерный - өте кара т.б. Сверх сөзалды қосымшасы (приставкасы) арқылы жасалган сын есімдер қазақ тіліне тыс септеулігінің Шығыс септіктегі зат есіммен тіркесуі арқылы беріледі: сверхіыано-выіі - жоспардан тыс т. б.
   
7. 
   не- - болымсыздық мағынадағы сын есімдер жасайды: неве-селый - көңілсіз, невозможный - шамадан тыс т.б.
   
8. 
   небез- (не+без) күрделі сөзалды қосымша (приставка) бо-лымсыздық мағынадағы сын есімдер (-сыз-сіз+емес) жасай-ды: небездарный — қабілетсіз емес, небезупречный — кемшіліксіз емес т.б.
   
9. 
   без- - болымсыздық мағынадағы (-сыз-сіз) сын есімдер жа-сайды: безоблачный - бултсыз.
   
10. 
    про- -есімше түлғаларын білдіреді: продуманный - ойланган т.б.
    
11. 
    раз- - күшейтпелі мағынадағы сын есімдер жасайды: разве-селый - тым коңілді,
    
12. 
    со—сәйкестік, біркелкілік мағынадағы сын есімдер жасай-ды: соплеменный -рулас, сопредельный — шектес т.б.
    
13. 
    ультра- -вте, тым, аса деген күшейтпелі мағынадағы сын есімдер укасайды.ультракороткий - оте кыска, улыпрамод-ный ~ тым сонкой т.б.
    
14. 
    экстра- - төтенше, ерекше, әдеттегіден тыс сөздерімен тіркесіп берілетін сын есімдер жасайды: экстравагантный -әдеттегіден тыс, экстраординарный — төтенше, ерекше т.б.Орыс тілінде морфологиялық тәсілдің тағы бір түрі - сөз ал-ды қосымша мен жүрнақтың косылуы арқылы сын есімдер жа-сайтын тәсіл (префиксально-суффиксальный). Бүл тәсіл бойынша сын есімдердің жасалуына сөзалды қосымшалар (приставкалар) мен жүрнақтар бірдей қатысады Ондай сөз алды қосымишіар (приставкалар) мен жүрнақтарғл мыналар жатады:
    

ә) по- + после: послевоенный - согыстан кейінгі, послереволю-ционный -революциядан кейінгі т.б.;

б) за- +- н, -ск: загородный - қала сырты, заморский -теңіздің
ар жагы т.б.;

в) между-, меж- +-н, -ск, ~ов: междугородный - қалааралық.

г) на-; над- + -н: надводный -судың үстіндегі, настольный -

д) под- + -н: подоблачный булттың астындагы, подземный -I

е) от- + -н: отделочный - жасайтын, откормленный —

ж) по- + -н: пореформенный - реформага байланысты, подуш-

з) при- + -н, -ск: прибалтийский - прибалтикалық, прибрежный

и) вне- + -н, -ов; -ск: внеочередной - кезектен тыс, внешколь-ныи — мектептен шыс т.о.;

к) внутри- + -н, -ов: внутрикомнатный - бөлмеіийлік, внутри-союзный - одақішілік т.б..

Екі тілде де сын есімдер синтаксистік тәсіл арқылы да жасалады.

Қазақ тілінде зат есім мен сын есімнің, сын есімдердің тіркесуі арқылы жасалады {кара торы, ақ көңіл т.б.). Ал орыс тілінде интерфикс арқылы зат есімдердің түбірі бірігіп, -н, -ск, -ов жүрнақтарының катысуы арқылы жасалады {водо-проводный, земледелъческий т.б.).

Қазақ тілінде күрделі сын есімдер мына жолдармен жасалады:

Сын есімдердің тіркесуі арқылы: таудай улкен уй, тастай қатты нан, кара ала, ақ боз т.б.

1. 
   Сын есімдердің қосарланып берілуі арқылы: улкен - улкен, жақсы - жалган т.б.
   
2. 
   Сын есім мен зат есімнің тіркесуі арқылы: қара көз, ақ көңіл т.б.
   
3. 
   Сын есім мен сан есімнің тіркесуі арқылы: уш элеметті, жуз жылдық согыс т.б.
   
4. 
   Зат есім мен көсемшенің тіркесуі арқылы: суда жузетін, қурыш балқытатын т.б.
   
5. 
   Орыс тілінен калька жасау арқылы: предвыборное - сайлау алдындагы, мелкокалиберный - кіші калиберлі, орденонос-ный — орденді, полумесячный — жарты айлық т.б.
   

1. 
   Сын есімдердің интерфикс арқылы бірігуі: темно-красный -курең қызыл, светло-голубой - ақшыл көк т.б.
   
2. 
   Сын есімдердің басқа есімдермен, етістікпен тіркесуі арқылы: черноглазый - царакөз, сталеплавилъный - қурыш балқытатын т.б.
   
3. 
   Зат есім мен есімшенің тіркесуі арқылы: водоплавающий -суда жүзитін т.б.
   
4. 
   Есімдік пен сын есімнің тіркесуі арқылы: ежегодный -жыл сайынгы, ежемесячный - ай сайынгы т.б.
   

а) до- +- н, -ск: довоенный —согысқа дейінгі, доисторііческий —

ә) ію- + после: послевоенный - согыстан кейінгі, послереволю-ционный -революциядан кейінгі т.б.;

б) за- +- н, -ск: загородный — қала сырты, заморский -теңіздің
ар жагы т.б.;

в) между-, меж- +-н, ~ск, -ов: междугородный - қалааралық,

г) на-; над- + -н: падводный -судыц устіндегі, настольный -

д) под- + -н: подоблачный бүлттың астындагы, подземный -

е) от- + -н: отделочный - жасайтын, откормленный -

ж) по- + -н: пореформенный - реформага байланысты, подуш-

з) при- + -н, -ск: прибалтийский - прибалтикалық, прибрежный

и) вне- + -н, -ов; -ск: внеочередной - кезектен тыс, внешколь-ныи — мектептен шыс т.о.;

к) внутри- + -н, -ов: внутрикомнатный - бөлмеішілік, внутри-союзный - одақішілік т.б..

Екі тілде де сын есімдер синтаксистік тәсіл арқылы да жасалады.

Қазақ тілінде зат есім мен сын есімнің, сын есімдердің тіркесуі арқылы жасалады (кара торы, ақ көціл т.б.). Ал орыс тілінде интерфикс арқылы зат есімдердің түбірі бірігіп, -н, -ск, -ов жұрнақтарының катысуы арқылы жасалады [водо-проводный, земледельческий т.б.).

Қазақ тілінде күрделі сын есімдер мына жолдармен жасалады:

1. 
   Сын есімдердің тіркесуі арқылы: таудай үлкен уй, тастай қатты нан, кара ала, ақ боз т.б.
   
2. 
   Сын есімдердің қосарланып берілуі арқылы: үлкен - үлкен, жаксы — жаман т.б.
   
3. 
   Сын есім мен зат ссімнің тіркесуі арқылы: қара көз, ақ көңіл т.б.
   
4. 
   Сын есім мен сан есімнің тіркесуі арқылы: уш элеметті, жүз жылдық согыс т.б.
   
5. 
   Зат есім мен көсемшенің тіркесуі арқылы: суда жүзетін, қурыш балқытатын т.б.
   
6. 
   Орыс тілінен калька жасау арқылы: предвыборное - сайлау алдындагы, мелкокалиберный - кіші калиберлі, орденонос-ный - орденді, полумесячный - жарты айлық т.б.
   

1. 
   Сын есімдердің интерфикс арқылы бірігуі: темно-красный -күрең қызыл, светло-голубой - ақшыл көк т.б.
   
2. 
   Сын есімдердің басқа есімдермен, етістікпен тіркесуі арқылы: черноглазый - қаракәз, сталеплавилъный - қурыш балқытатын т.б.
   
3. 
   Зат есім мен есімшенің тіркесуі арқылы: водоплавающий -суда жүзитін
   
4. 
   Есімдік нен сын есімнің тіркесуі арқылы: ежегодный -жыл сайынгы, ежемесячный - ай сайынгы т.б.
   

• 
  Қазақ және орыс тілдеріндегі сын есімнің шырай формасы.
  
• 
  Екі тілдегі сын есімнің септелуі.
  
• 
  Сын есімдердің жасалу жолдары
  
• 
  Қазақ және орыс тілдеріндегі грамматикалық категориялар
  
• 
  . Қазақ және орыс тілдеріндегі сөздердің топтастыру принциптері.
  
• 
  Қазақ және орыс тілдеріндегі сөз таптары.
  
• 
  Қазақ және орыс тілдеріндегі флексияға
  
• 
  Аффиксоидтер және интерфикстер.
  
• 
  Қазақ және орыс тілдеріндегі синтетикалық тәсіл.
  
• 
  Қазақ және орыс тілдеріндегі аналитикалық тәсіл.
  
• 
  Қазақ және орыс тілдеріндегі лексика-семантикалық тәсіл.
  

1. Есептік, реттік, жинақтық сан есім.

2. Бөлшектік, топтау, болжалдық сан есім

Мақсаты: Екі тілдегі есептік, реттік, жинақтық сан есімдер.

Бөлшектік, топтау, болжалдық сан есім

Сан есімнің негізгі функциясы анықтау болғандықтан, қазақ тілінде ол үнемі анықтайтын создерінен бүрын түрады, бірақ ешқандай , морфологиялық өзгеріске түспейді. |

Ал орыс тілінде зат есімге ыңғайласып септеледі, ! көптеледі, тек (род) категориясы бойынша өзгереді: две \ девушки ~ двум девушкам — десятъ девушек; два парня | — двух парней.

Қазақ тілінде тек субстантивтенген жағдайда ғана түрленіп, өзгеріске түседі, яғни коптеліп те септеліп те, тәуелденіп те, жіктеліп те қолданыл, береді.

Сан есімдер морфологиялық қүрамына қараіз
негізгі сан есімдер және туынды сан есімдер болып
екіге болінеді. Негізгі сан есімдер қатарына тек қана
есептік сандар жатса, туынды сан есімдер осы негізгі.
есептік сан атауларына қосымшалар мен шылаулардын
тіркесуі, қосылуы арқылы жасалатыны белгілі.
Мысалы: уш — үшінші — ушеу — ушеудей — уш —
уштен; три — третий, трое —■ оқоло трех — по три | |
т.б.

Қазақ тілінде де, орыс тілінде де де сан есімдер дара және 11

Қазақ тілінде күрделі сан есімдер он бірден басталса, орыс тілінде жиырма бірден (двадцать один) басталады.

Күрделі сан есімдердің жасалуына қатысты екі тілде мынадай айырмашылықтар бар: қазақ тілінде әуелі ондық, одан кейін бірлікті білдіретін сөз тірхеседі. Мысалы: он бір, он екі, елу уш, алпыс төрт т.б

Орыс тілінде он бірден он тоғызға дейінгі сан атаулары былай жасалады: әуелі бірлік, одан кейін ондық аты тіркеседі. Мысалы: двенадцатъ (два на десять), четырнадцать (четыре ңа десятъ) т.б. Ал жиырма бірден бастап қазақ тіліндегі сияқты әуелі ондық содан соң бірлік атауы тіркесіп келеді. Мысалы: сорок четыре, девяносто два т.б.

Екі тілде де сан есімдер семантикалық, морфологиялық және синтаксистік жағынан іштей бірнеше топқа бөлінеді: есептік (количественные), реттік (порядковые), жинақтық (собирательные), бөлшектік (дробные). Қазақ тілінде бүдан басқа топтық және болжалдық сан есімдер бар.

ЕСЕПТІК САН ЕСІМ (КОЛИЧЕСТВЕННЫЕ ЧИСЛИТЕЛЬНЫЕ)

Салыстырып отырған тілдерде есептік сан есімдер
жалпы заттың зат есімнен туған сындық белгінің немесе
іс-орекет, амалдың саны, сандық мөлшерін білдіру
үшін қолданылады. Олар тікелей саңдық мағынада
қолданылғанда, ешқандай морфологиялық езгерістерге
түспейді. Мысалы: Он екі кітап, жүз дәптер алынды. —
Купили двенадцать книг, сто тетрадей. Ал

субстантивтенген жағдайда сөз түрлендіретін аффикстерді қабылдайды.

Мысалы: Беске алтыны қосқанда он бір болады. — К пяти прибавить шестъ, будет одиннадцать.

Қазақ тілінде есептік сандардың қатарына сан есімдердің өзге топтарының жасалуына негіз болатын табиғи сандар жатады.

Есептік сан есімдердің ішінде бір сөзінің алатын орны ерекше. Бір сезі есептік сан есімдерден жаңа создер жасайтын амал-тәсілдердің бәріне түгел қатысады, басқа қосымшалар арқылы да әр түрлі жаңа формалар жасайды. Бір сөзінен лексика-семантикалық тәсіл арқылы басқа сөз табына ауысқан формалар да бар. Мысалы: біреу келеді, біреу кетеді. Ол бір келді, бір кетті.

Орыс тілінде де один формасының орны ерекше. Один созі басқа соз табына ауысып, зат есім, сын есім, есімдік мағыналарын білдіре алады. Мысалы: Все за одного — один за всех. Мы учились в одной школе. К нам пришел один человек.

Сан есім ретінде один созі тек жекеше формада қолданылады. Ал көптік түлғадағы зат есіммен тіркескен жағдайда один сөзі көптік жалғауды қабылдауы мүмкін. Мысалы: одни хлопдты, одни брюки т.б. Одиң созі тек (род) формасы бойынша өзгере алады: один университет, одна школа, одно окно.

Жалпы орыс тілінде үштен мыңға дейінгі есептік сан есімдердің тек (род) категориясы жоқ. Тек (род) түлғасы один, одна, одно; два, две; оба, обе; полтора, полторы деген сан есімдерге ғана тән.

Орыс тілінде есептік сан есімдер зат есімдермен тіркескенде септеледі, көптеледі. Мысалы: один сын — пятеро сыновей — одному сыну — пятерым сыновьям т.б.

Два (две), три, четыре сакдары зат есімдермен ерекше тіркеседі. Егер олар Атау немесе Табыс септігінде түрса, зат есімдер жекеше форманың Ілік септігінде тіркеседі. Мысалы: два дома, четыре окна, три ученика. Но пять домов, сорок учеников.

Ал зат есімдер басқа сан есімдермен тіркескенде, көгшіе форманың Ілік септігінде қолданылады. Мысалы: пять домов, шестъ окон, семъ учеников т.б. Бірақ два, три, четыре сандары зат есімдердің ер (мужской), ортак (средний) тек (род) түлғаларьшен қатар _сьш есімдермен тіркесіп берілсе, көбінесе көпше форманың Ілік септігівде қолданылады. Мысалы: два болъших окна, три широких кроватей т.б.

Орыс тілінде кейбір есептік сан есімдер сын есімдер сияқты септеледі: один, одна, одно, одни; ал кейбіреулері зат есімдер сияқты септеледі: пять, восемь, тридцатъ т.б.

РЕТТІК САНЕСІМДЕР (ПОРЯДКОВЫЕ ЧИСЛИТЕЛЬНЫЕ)

Реттік сан есімдер белгілі бір заттар мен кұбылыстардың сандық ретін білдіру үшін қолданылады. Қазақ тілінде реттік сан есімдер есептік сандарға -ыншы-інші аффиксін қосу арқылы жасалады: жетінші үй, бірінші бала т.б.

Реттік сан есімдер де өз мағынасында қолданылғанда, ешқандай озгеріске түспейді. Мысалы: екінші адамеа, бірінші оқушыларымды т.б.

Тек с^бстантивтенген жағдайда ғана оларға көптік, тоуелдік, септік жалғаулары қосылады. Мысалы: біріншілер келді, алтыншының аты-жөні т.б.

Орыс тілінде реттік сан есімдердің жасалуы күрделілеу. Олар есептік сан есімдердің түбіріне сын есім жалғауларының жалғануы арқылы жасалады. Мысалы: шесть — шестой, восемь — восьмой т.б.

Тек первый (один), второй (два) реттік сан есімдері басқа тәсілмек, яғки түбірлерінің озгеруі арқылы жасалады.

Ал елуден сексенге дейінгі есептік сан есімдерден реттік сан есімдер жасалганда, септік түлғасындағы есептік санның түбіріндегі соңғы жіңішке дауыссыз жуан дауыссызға айналады. Мысалы: пятьдесят — пятидесятый. семъдесят — семидесятый т.б.

Мың, миллион, миллиард, биллион т.б. есептік сан есімдерінен -н жүрнағы арқылы реттік сан есімдер жасалады: тысячный, миллионный т.б.

Реттік сан есімдер орыс тілінде сын есімдер сияқты септеледі, көптеледі, тек (род) формалары бойынша озгереді. Мысалы: шестой, шестые, шестая т.б.

Ал күрделі реттік сан есімдердің тек соңғы компоненттері септеледі, көптеледі, тек (род) формалары бойынша өзгереді. Мысалы: сто двадцатъ первый, сто двадцать первая, сто двадцать первые т.б.

Сан есімнің түлғалануы зат есімнің түлғасына теуелді болады: зат есім кай текте, қай септікте түрса, сан есім де сол текте (род), сол септікте түрады. Басқаша айтқанда, сан есім зат есіммен қиыса байланысады. Ал қазақ тілінде әзінің түлғалық дербестігін сақтап қалады, қабыса байланысады.