Қазіргі кезде шикізатты кешенді түрде өндеу мәсілісі өндеу өндірісінде маңызды мәселелерінің бірі болып табылады

Қазіргі кезде шикізатты кешенді түрде өндеу мәсілісі өндеу өндірісінде маңызды мәселелерінің бірі болып табылады.. Әсіресе, бұл мәселе өңделіп, атмосфераға шығарылатын күкіртті газдарды бірегейлендіру мәселесі маңызды орын алатын көптеген түсті металлургия өндірістеріңе тән. Қазіргі замандағы күкіртті газдарды бірегейлендірудің нсгізгі әдісі күкіртқышқылы өндірісі болып қала береді.

Өндіріс көлемі бойынша күкіртқышқылы химиялык заттар арасында алғашқы орындардың бірінде түр. Кез-келген елде оны өндіру көлемі сол елдің өндірістік даму деңгейінің кәрсеткіші ретінде карастырылады. Күкірт кышқылы бірталай маңызды өнімдерді алу үшін халық шаруашылығының көптеген салаларында қолданылады және оған сұраныс үнемі артык отырады. Сол себепті күкіртқышкылы өндірісінің қуатын арттыруға кои көңіл бөлінді.

Түсті металлургиядан шыгатын газдардан күкіртқышкылын алу күкіртқышқылы өндірісінің маңызды шикізат коры болып табылады. Металлургиялық өндірістен шығатын газдарды өндеу ауа бассейнін ластанудан қорғау мәселесімен байланысты. Күкіртқышқылы құрылғылары түсті металлургияларда шығатын күкіртті газды күкірт кышкылына өңдей отырып негізгі өндірістің зиянды өндірістік қалдықтарынан атмосфералық ауаны тазарту үшін қызмет ететін газтазарту қүрылғысының функциясын атқарады. Сондай-ақ минералды шикізатты толығымен колдану және көтерінкі кешендендіруге байланысты барлык өндірістің экономикалык жұмыс көрсеткіштері жақсарады.

Металлургиялық газдардан алынатын күкірт қышкылының өз күны химиялық өндірістің күкіртқышкылы цехтарында алынатын қышқылдың өз қүнынан әлдеқайдан төмен. Пирит және күкірттен алғанға қарағанда, түсті металлургиялық өндірістен шығатын газдардан күкірт қышқылын алу артықшылығы - мұнда шикізатты алу үшін рудниктердің қажеттігі тумайды, көліктер сәйкес жүктемелерден босатылады, соның әсерінен қаржылы шығындар азаяды. Түсті металлургияның алдындағы мәселелердің бірі -шығарылатын газдар негізіндегі күкіртқышқылы өндірісін жақсарту.

Күкіртқышқылы өндірісін жақсартудың маңызды элементі

Автоматтандыру болып табылады. Ғылыми – техникалық процестің дамуының негізгі шарты болып табылатын кешендік автоматтандыруға көп көңіл бөлінді. Бақылау мен реттеу автоматизациясы мен технологиялық процестер арқылы автоматтандырылған басқару жүйелерін енгізу еңбек пен кұрылғының өнімділігін арттыруды және оның орнықты жүмыс істеуін, шығарылатын өнімді арттыру, оның сапасын көтеру, өз кұнын төмендетуді, шикізат шығындарын азайтуды камтамасыз етті, сондай-ақ адамдарды өндіріс процесіне тікелей катысуынан босатты және химиялык, әсіресе күкіртқышқылы өндірісінде аса маңызды орын алатын қауіпсіз және зиянсыз еңбек жағдайларын құру мүмкіндігін береді.

Түсті металлургиялык өндірістен шығатын газдардан күкірт қышқылын алу артықшылығы оның металлургиялык шектік режиміне тәуелділігі. Күкіртқышқылы цехына түсетін газдардың көлемі түрақты емес, SО₂ концентрациясы кең ауқымда өзгереді. Күкірткышқылын алудың технологиялық режимін орныкты етіп ендіру үшін кіріс айнымалыларының ауытқулары болмауы керек, өйткені олар контактілік аппаратының жылу балансын бұзады, ал оны колдан реттеу мүмкін емес, себебі оптималды режимнен сәл ғана ауытқу процестін автотермиялығының бүзылуын, яғни көп шығындарды тудырады.

Осыған байланысты жұмысты орныкты ету үшін және тиімділікті көтеру мақсатымен күкірткышқылы өндірісін басқарудың

автоматтандырылған жүйесін кұру маңызды және кажетті мәселе болып отыр.

Бұл жобада Жезказған мыс зауытында контактілік және компрессорлық бөлімде ТҮАБЖ кұру қарастырылды.

1. ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Жезқазған мыс зауытында күкірт қышқылын өндіруге

арналған шикізат

Күкірт қышқылын өндіруге арналған шикізат ретінде электр пештер -ден (8О₂ концентрациясымен 3% дейін және 50 мың м³ газ шығынмен) және конверторлардан (8О₂ концентрациясымен 10% дейін және 60-70 мың м газ шығынмен) шығатын шаң ұстау бөліктерде шаңдардан тазартылған газдар, сондай-ақ күкірт жағушы құрылғыларда карапайым күкіртті жаққанда алынатын газдарды айтады.

Күкірт қышқылы өндірісіне келетін газдардың химиялык күрамы 1-кестеде келтірілген.
1 –кесте

Күкірт		Химиялық құрамы,%
қышқылы өндірісі үшін газдар	SO;	SО3	O 2	N2	Н2О	шаң г/м3
Металлургиялык газдар	2-6	0,05-0,1	14	78,2	3.5	0,2
ССУ-дан газдар	11-13		6-9	81

1.2 Шығарылатын газдардан күкірт қышқылын өндіру

технологиясы

ЖМЗ күкірт қышқылы цехы жуу бөлігінен (ЖБ), қүрғату- абсорбциялык (КСБ), контактілі-компрессорлы бөлімінен және дайын өнімдер қоймасынан тұрады. Контактілік әдісімен Н₂ SO₄ алу процесі келесідей негізгі амалдардан тұрады:

2. мұнараларда насадкамен толтырылған мұнараларда концентрацияланған күкірт қышқылы дымқылынан газдарды құрғату;

3. Контактілік аппаратында ванадий катализаторында күкірт диоксидін триоксидке тотықтыру;

4. моногидратты сорғышта SО₃ -ді жүту (абсорбция).

Құрғак электро сүзгілерде тазартылған 200-350 С температурадағы газаход бойынша жуу бөлігіне (ЖБ) түседі.

Жуу бөлімінде күкірт кышкылы калдық шаңдарды, зиянды қоспалардың (Аs, Ғ, Н₂О булары) бөлінуін жою және кұнды сыңарларды алу үшін тазаланатын газға қарағанда температурасы анағүрлым төмен күкірт қышқылы арқылы өңделеді.

Газды ерекше тазарту мышьяк және фтор қоспалары үшін қажет. Олар каталитикалық у бола отырып, катализатор белсенділігін және шығарылатын кышкылдың сапасын төмендетеді.

Жуу мүнараларында газды жуу жағдайларында температураның төмендеу кезінде шығарылатын газдардың күрамында мышьяк үштотығы буы (АS₂О₃) түрінде кездесетін мышьяктың бір бөлігі конденсацияланып, бүркү қышқылында ериді, қалған бөлігі күкірт қышқылы тұманына айналады да, дымқыл электросүзгілерде бөлінетін газ ағынымен кетеді. Газ Құрамында фторлы сутек және төртфторлы кремний (НҒ, SіҒ₄) түрінде кездесетін фтордың пассивтенуі Рашиг сақиналары есебінен болады. Фтор белсенділігі аз (SіҒ₆) ^-2 ионына өтеді. Газ құрамында тотық түрінде кездесетін рений Ке экстрактылық жолмен алу үшін сирек кездесетін металл бөліміне түсетін формүнараның жуу қоспасына өтеді.

Жуу бөлімінде газды тазарту жеке аппаратурада тізбектей келесі

ұстаным бойынша жүзеге асырылады ( аппаратура - технологиялық сұлбаны

кара).

сақиналарымен толтырылған). Бұл мұнараларда түманның аз бөліп ғана жүтылады, бірак оның негізгі бөлігі бірінші сатылы дымкыл электросүзгілерде үсталады, сонан -- соң газ құрамында түманның майда тамшылары ғана қалады. Әрі қарай тазарту мақсатымен бүл тамшылардың өлшемін үлкейту үшін газ дымкылдайшы мүнараға түседі. Бұл жерде ол қосымша суытылады, ал тұман судың буларын жүту есебінен үлкейеді. Тұманның үлкен тамшылары екінші сатылы дымкыл электросүзгілерде жеңіл тұнады.

Күкірт қышқылы тазартылғаннан кейін формүнарадан және I жолменжуу мұнарасынан ағып келіп кейіннен РМУ-да айдалатын шкамды тұндыру үшін тұндырғышқа түседі. Қышқылдың ағартылған ерітіндісі жинағышқа беріледі, сонан соң айналмалы насостар көмегімен тазарту тоңазытқыштарына өтіп қайтадан тазаруға бағытталады. Екінші Дымқылдаушы мүнарада түндырғыштар жоқ. Бірінші және екінші сатыға электросүзгілерді конденсат екінші жуу және дымқылдау мұнарасын тазартатын қышқылға біріктіріледі.

Шаңнан және тұманнан тазартылған, бірақ дымқыл газ кептірілугн жіберіледі.

Күкірт қышқылын құрғатудың технологиялық әдісі су буларын қаркынды жұтқыш күшті күкірт қышкылы қасиеттеріне негізделген. Құрғату кептіргіш мұнараларда екі сатыда жүзеге асырылады. Ол мұнараларда газ концентрациясы 93-93,5% тазартылушы күкірт кышқылына қарсы жылжып осы мұнараның кондырушыларының бетінде беттеседі.

I құрғату мұнарасында газ құрамындағы барлық ылғалдың 90 пайызы жұтылады. Сонан соң газ II құрғату мұнарасына өтеді. Тазартылатын қышкыл мнараның төменгі жагына жиналып, өз бетімен жинағышка түселі. Онан кейін қышкыл тоңазытқыштары аркылы насостар көмегімен тазартылуға жіберіледі. Н₂О₄ түракты концентрациясын сақтау үшін оны моногидратты сорғыш циклындағы 98,3% концентрациялы моногидратпен біріктіреді. Газ мұнарада кептірілгеннен кейін қондырғы типті бүркінұстағышқа бағытталады. Қышқыл бүркінлері бүркінұстағышта тұнып өзбетінше қышқылөткізгіш бойынша II кептіргіш мұнарасының жинағышына түседі. Бүркінұстағыштан кейін газ сығу бөлімі алдындағы жалпы коллекторға өтеді.
1.2.3 Контактілі-компрессорлы бөлімі
Барлық жүйе бойынша газды тасымалдау үшін компрессорлы бөлімінде 65000 нм³/сағ өнімділікке ие Н- 1050-12-1 - типті жеті газ айдағыш Құбырлар орналастырылған. Олардың төртеуі жұмыс істейді, үшеуі қосарда болады. Жеті газ айдағыш түтіктің 630 КВт қуатты асинхронды

қозғалтқышы бар және ол абсорбциялық-қысымдау үстанымы бойынша жүмыс істейді. (контактілік аппараттары және абсорбциялык бөлімі сығылған, газ жолының қалған бөлігі сиретілген). Компрессорлы бөлімінен

кейін 50- 60 С температуралы газ контактілік аппаратының алдындағы жалпы коллекторға беріледі.

Контактілік бөлімінде 5 төртқабатты контактілік аппараттары орналастырылған, олардың өнімділігі 305 т/тәулігіне (100% қайта санауда Н2SО₄). Контактілік аппараттарында екі сыртқы, екі шығарылған және бір ішіне ендірілген жылуалмастырғыштары бар. Газ жүктемесі 35-50 мың м³/г. Жоба бойынша БА алдындағы SО₂ қүрамы- 6%, ал практикада мыс еріткіш өндірістің жұмыс режіміне байланысты маңызды мәнге ауытқиды. Контактілік әдісімен Н₂SО₄ әндірісінде католизатор ретінде байланысушы ванадий массасы БАВ (барий- сульфид- ванадий) колданылады, оның құрамында У2О5 - 7,5% және жану температурасы 423° С.

Контактілік коэффициент жоғары дәрежесін алу үшін әрбір кабаттан кейін газды 440-450° С температураға дейін суыту керек. Жалпы коллектордағы газ (50-60°С) майбөлгішке бағытталады. Ол жерде май мен қышқыл бүркінділері түнады және I сыртқы жылу алмастырғыш (ЖА) түтікаралық кеңістігіне беріледі. Жылу алмастырғышта 210° С- ге дейін қыздырылып, сыртқы ЖА түтікаралық кеңістігіне (2) өтеді, ол жерде газ 370° С-ге дейін қыздырылып, 2 қабаттан кейін шығарылған ЖА-ға беріледі, онда 400°С-ге дейін қыздырылып, бір қабаттан кейін шығарылған ЖА- ға келеді. Сонан соң 440-460°С температуралы газ БА бірінші қабатына бағытталады. Ол жерде SО₂ SО₃-ке тотығып, сондай-ак оның температурасы 520-580° С°- ге дейін көтеріледі. Бірінші қабатта SО₂ 70 пайызға дейін тотығады. 1- ші қабаттан кейін газ шығарылған жылу алмастырғыштың түтік кеңістігіне бағытталады, онда 440-460°С -ге дейін суытылып, 2-ші қабатқа беріледі. Жылу алмастырғыштың түтік кеңістігіне газ 440° С- ге дейін суытылып 3- қабатқа беріледі. Тотығу нәтижесінде температура қайта көтеріліп, 470° С- ге дейін жетеді. Суыту ішіне ендірілген ЖА- да 430° С- ге жетеді, сонан соң 4- ші қабатқа беріледі. Контактілік пайызы 96-97 % - ды кұрайды.

Төртінші қабаттан соң, газ (430-440° С) сыртқы ЖА (250-320 °С) түтік кеңістігінің (2) төменгі жағына, содан кейін сыртқы ЖА (120-150° С)

жоғарғы бөлігіне (1) бағытталады да әрі қарай соруға жіберіледі.

Контактілік аппараттарын жүктеу және қыздыру үшін 3 жүктеуші қыздырғыштар орнатылған. Ол ЖА огтығынан, жүктеуші қысымдауыштан және бусорғыштан түрады. Жүктеуші қыздырғыштар оттығы мазутты жағу үшін арналған. Түзілетін оттық газдары (660-650° С) ЖА түтік кеңістігіне бағытталады және түтін түтігіне шығарылады. Контактілік аппаратын жүктеу немесе тоқтату үшін күкіртті газ немесе ауа ЖА түтік аралық кеңістігіне түседі, түтін газдары есебінен 440-460° Г температураға дейін қыздырылады, сонан соң контактілік аппаратына түседі.

Газ мұнараның төменгі жағындағы газ қорабына өтеді. Насос арқылы қышқыл кысымды бакқа беріледі, ол жерден сорғыштың барлык қимасы бойынша таралады. Н₂8О₄ тазартылғаннан кейін мұнараның төменгі жағында жиналады да, өз бетінше жинағышқа беріледі, сонан соң тоңазытқыштар арқылы насос көмегімен қайтадан тазартылуға жіберіледі. Құрамында азғана SО₂ және SО₃ бар, сондай-ак бүркінді қышкылдан түратын өңделген газ қоспасы сорғыштан шығып, артқы бүркінді ұстағышқа бағыттылады, сонан соң металлургиялық цехтың құбырана шығарылады.

Бүркінді ұстағыштағы конденсат моногидратты сорғыштың жинағышына ағып келеді, онда Н₂SО₄ (98,3%) түрақты концентрациясын ұстау үшін бірінші кұрғату мұнарасы циклынан кышқыл беріледі.
1.2.5. Жабдықтар сипаттамасы
Қысымдауыш құрылмасы мен әрекет принципін кыскаша сипаттау

ЖМЗ -ға газды жылжыту үшін 64800 м /сағ өнімділікке ие Э-1050-13-4

типті қысымдауыштар орнатылған. Қысымдауышқа түсетін газ суытылған және коррозия тудыратын, сондай-ақ қысымдауыш жұмысын бүзатын қоспалардан тазартылған.
Э-1050-13-4 типті қысымдауышының техникалық сипаттамасы (газ тығыздығы р=1,4 кг/м³, кірісіндегі сиретілген қысымы 4,9 кПа) .
Көлем бойынша өнімділік 1680 мҮмин

Жалпы қысым 2800мм.су ст.

Электрокозғалтқыш қуаты бЗОкВт

Қысымдауыш валдың айналу жиілігі 2975 айн/мин

Кірістегі газдың температурасы 50 ^иС

Өлшемдері: іргетастың үзындығы 5000мм.

Іргетастың ені ЗОООмм.
Қысымдауышты электроқозғалтқыш айналдырады. Ротордың айналу бағыты сағат тіліне карсы болады.

Қысымдауыштың болат корпусның ішінен подшипниктерге орнатылған болат вал өтеді, оған жүмыс дөңгелегі отырғызылған. Газ сорғыш құбыр бойынша қысымдауыштың абсорбциялық камерасына (кіріс құбырына) келеді, сонан соң жүмыс дөңгелегі қалақшалармен түзілген арналар бойынша айналмалы жүмыс дөңлегінің ортасына түсіп, сығылады да ғаз ағынын жинау үшін және оны қысымдауыш қүбырғы әкелу үшін корпусқа бағыттылады. Лабиринттік нығыздау есебінен қысымдауыш атмосфералық ылғалды ауаны сормайды және ортаға SО₂ шығарылмайды. Қысымдауыш корпуспен өткізуші кұбыр арқылы жалғанған. Ол кұбыр аркылы лабиринттік нығыздауға аз көлемде газ беріледі, ол ауаны соруды азайтады. Өткізгіш құбырда монометр орнатылған, оның көрсеткіштері бойынша осы құбырда краннның ашылуы реттеледі.

Вал подшипниктері арнайы құбыр майымен үнемі жағылады және

салқындатылады. Ол май қысымдауыш валдан жеткізілетін насос арқылы беріледі. Жағылытын май өз кезегінде май жинағышта орналастырылған змиевиктерде айналатын су аркылы суытылады.

Қысымдауыш беретін газ көлемін реттеу үшін сорғыш және қысымдауыш құбыр өткізгіштерінде задвижкалар орнатылған.

Қысымдауышты косқанда абсорбциялык сызығындығы задвижка жабылады және толу сызыгындағы задвнжкалар ашылады. Электродвигателдің қалыпты айналу санына жеткен соң қысымдауыш газдың кажетті көлемін бермейінше абсорбциялык линиясындағы жадвижка біртіндеп ашылады. Газдың жылжуын одан әрі реттеу абсорбциялық линиясындағы задвижка көмегімен жүзеге асырылады. Берілісті азайту үшін қысымдауыш линиядағы газдың бір бөлігі байпас ашылатын клапаны арқылы абсорбциялык кұбырына қайтадан түседі.

Қысымдауыштың жүмысын сипаттайтын негізгі шамалар - өнімділік, Q (беріліс) және кысымның кұлауы Р.

Q (АР) тәуелділігінің графикалык өрнегі қысымдауыштың қысымдык сипатамасы деп аталады. Тұрақты және белгілі бір жұмыс дөңгелегінін айналу санымен n жұмыс істейтін орбір накты машина үшін қысымдық сипаттама зауыттық сынақтар негізінде тәжірибелік түрде алынады және техникалық құжатқа жатқызылады.

1.5-суретте келтірілген диаграмамдан қысымдауыш өнімділігінің артуымен пайдаланылатын қуаттың артатынын көреміз және алдымен артады, сонан соң пайдалы әсер коэффициенті төмендейді. Егер жүйенің жалпы гидравикалық кедергісін төмендетсек, қысымдауыш өнімділігі жоғары болуы мүмкін.

Пайдаланылатын қуат N, кВт

К-39-4 контактілі аппаратының техникалык сипаттамасы.

Контактілік массасының бірінші, екінші және төртінші қабаттан кейін газ шығарылған жылуалмастырғыштарды суытылады.

Жылуалмастырғыш болат құбырлар ввалцованы жоғарғы және төменгі торлары бар тікболат цилиндрден тұрады. Контактілік аппаратынан ыстық газ жылу алмастырғыш құбырлар бойымен төменгі жақтан кұбыраралық кеңістікке түсетін (немесе керісіише) суық газга қарама- қарсы бағытта жоғардан төменге қарай жүреді. Катализатордың ең соңғы қабатында араларына тік спираль ажыратқыш орнатылған екі көлденең пластиналардан тұратын пластикалық жылу алмастырғыштар орналасады. Суық газ спираль арна бойымен, реакциялық қоспа пластиналарды біріктіретін патрубка бойымен жоғарыдан төменеге жүреді.

Контактілік түйініне тазартылған газүрлегіш арқылы 50-60°С температурада беріледі. Контактілік аппаратында SО₂ -нің SO3-ке тотығу процесі былайша жүреді: реакциялық газдың жылуы есебінен жылуалмастырғышта контактілік массасының жану температурасынан дейін қыздырылған суық күкіртті газ контактілік массасының бірінші қабатынан өтеді, ол жерде жалпы SО₂ салмағының 70 пайызына дейін тотығады.

Процесс реакцияның ең жоғарғы жылдамдығы сәйкес келетін оптималды температураға жеткенше адиабатикалык түрде (жылу бөлместен) жүреді. Реакция жылу бөлу есебінен бірінші қабатағы температура 580 °С -ге дейін көтеріледі. Әсер бермеген SО_: жоғары жылдамдықта әрі қарай тотығуы үшін газ температурасын төмендету керек. Ол үшін жылу алмастырғышта тотығу процесінің температурасы оптималды температураға жақын болатындай етіп жылу бөлу керек. Газ суытылғаннан кейін контактілік массасының екінші қабатына келеді, ол жерде SО₂ тотығуы жалғасады. Мұнда температура қайта көтеріледі, сол себепті газды оптималды температураға дейін суыту керек. Әрбір келесі қабатат тотығы дәрежесі жоғарылайды. Оптималды температуралық режімін ұстау үшін жылу алмастырғышқа түсетін бастапқы газ мөлшерін реттейтін задвижкалары бар байпас газ өткізгіштер қолданады.

Ванадий катализаторындағы контактілік аппаратында SО₂ тотығу процесі катализатордың жану температурасына жеткенде уақыт бойынша өз бетімен (автотермиялық), яғни реакцияның өз жылуы есебінен жүреді. Ал өндірістік жағдайларда реакцияның экзотермиялылығы SО₂ -нің SО₃-ке тотығуының экзотермиялық реакциясы нәтижесінде белінген жылу алмасу арқылы газды жылыту үшін және қоршаған ортаға шыққан жылуды қайтару үшін жеткілікті болған жағдайда алынады. Әрбір контактілік аппараты белгілі бір орнықтылыққа ие, яғни мәндердің анықталған араі ында кіріс параметрлері өзгергенде түрақты күйді сақтау мүмкіндігі бар. Аралык жылуалмасу катализаторының бір жоғарғы қабатындағы орнықтылык шарты келесі түрге ие.

Контактілік процестерінің мақсаты- күкіртті ангидриттің процестердің жеке сипаттамалары және материалдық ағындар бойынша байланыс жағдайларымен туындаған процесті енгізудің мүмкін болатын аймақтарын сақтай отырып күкіртті тотығудың ең жоғары дәрежесіне жету.

Газ тотығуына әсер ету процесс бойында бірінші кабаттын кірісіне және бірінші, екінші қабаттан кейін жылуалмастырғышқа суық газды байпастау жолымен жүзеге асырылады. Аппарат аркылы газ шығындарын өзгерту және жүктеуіш қыздырғыштарда газдар қыздырылады.

Контактілік аппараты жұмысының негізгі көрсеткіші - тотығу дәрежесі және SО₂ тотығу мөлшері бойынша өнімділік.

Технологиялық процестің жүру барысын аныктайтын фактор.шр-тотығуға кіретін газдар құрамы, аппаратқа жүктеме, қабаттардың кірістері мен шығыстарындағы температуралар, контактілік массасының белсенділігі, гидродинамикалық режим.

Технологиылық процесс жоис тарамдалу жүйесінің айнымалылары былайша жіктеледі:

- басқарылатын

- басқарылмайтын, қадағаланбайтын.
Басқарушы айнымалылар:
- БА арқылы Q газының шығындары

- тотығу дәрежесі ε.

Басқарылатын айнымалылар :

- С ^so2 газындағы SО₂ концентрациясы

- БА і-ші (i= 1,4] қабатына кіріс температурасы – Т_Hi

- БА і-ші (i = 1,4] қабатыныц шығыс температурасы - Т_Кг

- БА і-ші қабатындағы қысымның төмендеуі – ΔР_i,

- m - ші қысымдауыштың кысьтмның төмендеуі ΔР_т

Басқарылмайтын қадағаланбайтын айнымалылар:

- катализатордың ескіруі- у

Басқару объектілерінің келесі ерекшеліктерін атап өтуге болады:

- басқару объектісі көпөлшемді болып табылады, яғни ол өзара байланысқан факторлар: кіріс, режімдік, жұлдыз параметрлері көпмөлшерімен сипаталады.

Кіріс координаталарына газдык ағынның мөлшерлік және сапалық сипатамалары жатқызылуы мүмкін. Режімдік айнымалылар контактілік аппаратында және қысымдауышта физикалық процестер жүретін жағдайларды анықтайды. Тотыққан газдың сапалық және мөлшерлік Көрсеткіштер шығыс параметрлері болып табылады;

Басқару объектісі контактілік аппаратында жүретін технологиялық процестің көпсатылылығымен сипаталады;

- басқару объектісі катализатордың ескіруі және газ тотығуына түсетін сипаттамалардың өзгеруінен туындайтын кездейсоқ ауытқулар арқылы пайда болған қадағаланбайтын басқарылмайтын ауытқулар әсеріне шалынады, бұл басқару объектісінің орнықсыздығын анықтайды;

Басқару объектісінің технологиялық режімі парамертлердің биіктік бойынша тарамдалуын сипаттайды, яғни басқару аппаратының әрбір қабатына жеке параметрлер сәйкес келеді;

- басқару объектісінің біркелкі еместігімен және периодтылығы мен сипатталатын металлургиялық қайта балқыту жұмысына тәуелді болады.