Майлауға арналған майлар мен консистетті майлаулар

2.6. Майлауға арналған майлар мен консистетті майлаулар

Майлауға арналған майлар мазутты вакуумды өңдеуден алынады. Олар жабысқақ, май тәрізді қоңыр түсті сұйықтық, олар машинаның бір-бірімен үйкелетін бөліктерін майлау үшін қолданады, өйткені үйкеліс коэффициенті төмендеп, тозу процесі төмендейді. Оларды шартты түрде минеральды майлар деп атап, бірнеше топтарға бөледі: өнеркәсіпке арналған (солярлі , ұршықтық , машиналы , тігін машинасына арналған және т.б.) және автотрактор майлары (автол, нигрол және т.б.). Олардың басты сапасы оның жабысқақтығында. Соған байланысты оларды топтарға, маркаларға бөледі, мысалы жазғы және қысқы.

Консистентті майлағыштар — мазь тәріздес пластикалық материалдар, ол сұйық мұнай майлағыш майлары мен арнайы қоюландырғыштың көмегімен алынады. Қоюландырғыштар олар май, нафтен, синтетикалық карбон қышқылдарының кальцийлі, ли­тийлі және алюминийлі сабындары. Кей жағдайда қоюландырғыш ретінде парафин мен цезеринді де қолданады. Кей майлағыштардың құрамына графитті де қосады.

Консистенциялы майлағыштың ең қарапайымы везелин. Сонымен бірге солидолды ды атап айтуға болады.

Вазелин сұйық және қатты көмірсутектердің қоспасынан тұратын , ақ түстен немесе сары түстен (медициналық) қоңыр түске (техникалық) дейін болады. Оны цезерин, парафинді еріту арқыл және олардың қоспаралын минералды маймен араластыру арқылы алады.

Вазелинде керосин иісі болмау керек. Тазартылған (медициналық) вазелин косметикалық және фармацевтикалық препараттар жасау үшін пайдаланылады. Ал техникалық вазелин подшипниктерді майлау үшін әмбебап құрал (45°С температурасынан жоғары емес).

Солидол минеральды май мен қоюландырғыштан жасалады. Ол ашық сарыдан қара-қоңыр түске дейін болатын біркелі маь. Солидол майлы және синтетикалық болып бөлінеді.
7, 8-дәріс:

ПЛАСТИКАЛЫҚ МАССАЛАР

Дәріс жоспары:

1. 
   Синтетикалық шайырлар мен пластмассалардың жалпы сипаттамасы
   
2. 
   Пластмассалардың жалпы қасиеттері
   
3. 
   Пластикалық массаның құрамы.
   
4. 
   Пластикалық массалардың жіктелуі
   

Жаңа синтетикалық материалдарды қолдану қазіргі техника мен технологияның дамуын реттеп, халық тұтынатын тауарлардың жаңа түрлерін жасауға мүмкіндік туғызып, үй құрылыстарын кеңітіп, халықтың тұрмысын жақсартуға септігін тиізіп отыр.

Пластмассалар — бұл өзіндік қасиеті бар жаңа материал түрі. Пластмассалар бұлар жоғары малекулалық қосынды және композициялық негізі қыздырғанда пластикалық күйге еніп, қажетті пішінді ала алады. Бұл пішіндер температура түскеннен кейін де және химиялық реакциямен біріктіруінде, үш негізді құрылымды полимер шығады. Пластмассаны қатыру физикалық немесе химиялық процес болып табылады.

Пластикалық массаларға ереже бойынша тек қатты, жартылай қатты және жұмсақ пластика жатады. Иілгіш резеңкелерді арнайы курстарда қарастырады. Иілгіш резеңкелер және жұмсақ пластиктар ұқсас болғанымен де оларды көлемдері арқылы және қайтымды деформацияларының өсу жылдамдықтары арқылы айыруға болады. Егер де эластиктерде деформациялар үлкен жылдамдықтағы релаксацияда қайтымды болса, көптеген пластиктерде деформациялық қалдықты үлес бақыланады, ал қайтымды деформациялар дамып және ақырын жылдамдықпен жоғалады.

Алғашқы пластмассалардың бірі эбонит (1843 жылы), целлулоид (1872 жылы) және галалит (1897 жылы) модификациялы химиялық табиғи полимерлерден табиғи каучуктен, нитроцеллюлозалық және белокты заттардан тұрды. Алғашқы синтетикалық шайырлар мен пластмассалар 20-шы жүзжылдықтың бастапқы кезіне жатады. Жүзжылдықтың басында фенопласттардың одан кейін, нақтырақ 1-ші дүниежүзілік соғыстан кейін аминопласттардың шығарылуы басталды. 30-шы жылдарда полистиралдың, поливинилхлор поливинилхлоридтардың және полиметилметакрилаттардың, т.б. өнеркәсіптік шығуы басталды. Осындай жақсы қасиетті синтетикалық тапшылық шикізаттан алынатын полимердің шығуынан, галаит пен целлулоидтің шығарылуына тоқтау әкелді.

Қарқынды өсіп бара жатқан термопластикалық полимерлік шайырмен пластмасса негізінде дамымалы тәсілмен бұйымға айнала алады. Осындай тәсілдерді қолдану жұмыс өнімділігінің жоғарылауына және пластмассалық бұйымдардың бағасының төмендеуіне әкеліп соқты. Термопласттың үлесі осындай тәсіл нәтижесінде жылдан жылға өсуде. Қазіргі уақытта пластмассалардың өзінен ғана ешқандай қоспасыз , жек бөлшектерді қосу арқылы жасалған тауарларды табу қиын. Пластмассалардан шаруашылық, галантереялы және кеңсе тауарларымен ойыншықтарды жасау дәстүрге айналды. Осыған байланысты үлкен көлемде көптеген пластмассалы радиобөлшектері және теледидар аппараттары, кір жуғыш және басқа да мшиналардың күнделікті тұрмыста және де электроқұрылғы өнімдері шығарыла бастады.

Аяқ-киім шығаратын жасанды құрал-жабдықтар кенінен шығарарылуда және полимерлік пленкалар.Оралған тауарлардың кенінен сатылуы үлкен мәнге ие.Пластмастан жасалған ыдыстар мен орамдар тасмалдау жағынан.Портативтік құны мен гигиена жағынан. Экономикалық тиімділік жағынан пластмассаны колданудың дәлелі ретінде келесіні келтіруге болады.

Бір тонна пластмасса, бір неше тонна металды алмастырады.сонымен қатар энергия тұтыну төмендейді.Мысалы пластмассаны өңдеумен шығаруға энергетикалық шикізат ретінде 5 есе аз мұнай жұмсалады, сонша көлем алюмин өндіру үшін және қаңылтыр өндіру үшін 3 есе аз қажет етеді.

3.2. Пластмассалардың жалпы қасиеттері

Пластмассалардың тығыздығы көп жағдайда 0,9-1,5 г/м³ аралығында көлемдік масса жағынан арнайы пластмассаларда көпіршікті микро және макроқұрылымы жағынан 0,1 -0,02 г/м³ жетуі мүмкін. Бұл қасиет пластмассаны басқа өнімдермен алмастырғанда, мысалы металь, шыны және керамикамен алмастырғанда өнімнің массасын төмендетеді. Көпіршікті ластикалар төмен деңгейдегі коэффициентке ие болады.

Жылулық пен дыбыстық арналарда олар жылулық пен дыбысизоляциясы сияқты құралдарға ауысады.

Пластмассаның физикалық-механикалық қасиеттері әртүрлі, сондықтан олардан қатты, серпінді ғана емес, иілгіш, терітәрізді және каучуктәріздес материалдар да жасайды. Қатты толықтырыған және әсіресе қабатталған пластмассалардың механикалық беріктіліг жоғары

Пластмассаның басқа материалдарға қарағанда ерекшелігі бар, ол мысалы металмен салыстырғанда су мен басқа да көптеген химиялық реагенттер (тұз ерітінділері, қышқыл) әсеріне төзімділігі жоғары. Сондықтан пластмассаны күнделікті қолданылатын бұйымдарды жасауда кеңінен қолданылады, сонымен қатар химиялық машина жасауда арнайы қорғаныш қабаттарды талап етпейтін коррозияға қарсы материал ретінде де қолданылады.

Жоғары химиялық төзімділікке мыналар ие: фторо­пласттар, полиэтилен, полипропилен, полиизобутилен, по­листирол және поливинилхлорид. Олардың ішінен фторопласт-4 (политетрафторэтилен) ерітінділер мен химиялық реагенттерге өзінің ерекше төзімділігімен ерекшеленеді: ол белгілі ерітінділердің ешқайсысына да ерімейді және ісімейді де, қышқылдар концентратының-күкіртті ( 290°С-да 24 сағат), азотты қышқылда ( 100°С-да 24 сағат), азот пен тұз қышқылындарының (“патша арағында” 100°С-да 24 сағат) тізбектелген өңдеулеріне еш өзгеріссіз төтеп бере алады. Мұндай “қатаң” өңдеуге мықты металдардың өзі де төтеп бере алмайды.

Пластмассадан жасалған дайын өнімдердің беті тегіс жылтыр болып келетіндіктен, оның сырт келбеті де өте жақсы, сондықтан ешқандай декоративті жақпаларды қажет етпейді. Пластиканың кез келген түске оңай бояла алатын қабілеті оны құрылыстарда, көркемдік бұйымдар жасауда, сонымен бірге піл сүйегіне келтіріп жасауда, бағалы тастарды, перламутраны жасауда таптырмайтын бағалы материал ретінде пайдалануға мүмкіндік береді.

Пластмассадан бұйым жасауда материалды қолдану коэффи­циенті 0,95—0,98 жетеді, ал металдардікі механикалық өңдеуде — 0,2—0,6, құймаларда — 0,6—0,8 жетеді. Ең күрделі деген бұйымдарды пластмассадан жасау басқа материалдан механикалық өңдеу арқылы жасағанға қарағанда өте аз уақытты алады.

Жеке пластиктер, мысалы, фторопласт-4, полиакрилаттар және кремнийорганикалық шайырлардың жылуға төзімділігі өте жоғары. ( 300°С дейін және жоғары).

Өте жақсы диэлектрлік қасиеті бар болғандықтан пластмассаны электроизяляциялық материалдар ретінде де қолданады. Мұндай пластиктер, яғни как полиэтилен, поли­стирол және политетрафторэтилен қазіргі техникадағы керемет диэлектриктер болып табылады. Табиғатта оның аналогы жоқ. Пластмассаның құрамына тоқ өткізетіш толықтырғыштарды (графит, күл, металл ұнтақтарын, т.б.) қосып, тоқ өткізетін және жылу өткізетін пластиктерді оңай жасауға болады.

Кейбір пластиктер, мысалы, полиметилметакрилат, полистирол, поликарбонаттар жыне тағы басқалар түзссіз және мөлдірлігі де өте жоғары деңгейде. Сондықтан оларды көбіне органикалық шынылар деп те атайды. Жарық спектрінің ультракүлгін сәулелер бөлігін өткізу жағынан органикалық емесе (силикаттыэ) шыныдан он есе асып түседі.

Пластмассалардың артықшылықтарымен бірге кемшіліктері де бар. Ауа оттегісінің, судың, ылғалдың, жарықтың (әсіресе ультракүлгін сәулелердің) әсерінен, механикалық және термикалық әсерден пластмасса тозады. Нәтижесінде, полимердің құрылымы бұзылады да, біртіндеп қышқылдану процесі және басқа да химиялық өзгерістер жүреді, иілгіштігі төмендеп, қаттылығы, сынғыштығы, сужұтқыштығы жоғарылап, сызаттар пайда болып, бұйымның сырт бейнесі нашарлайды. Мұндай құбылыстарды а түзеуге болады екен, оны пластмассаның рационалды құрамын таңдап, құрамындағы зиянды қоспаларды тазартып, кішігірім стабилизаторларды енгізу арқылы толықтай немесе біртіндеп түзеуге болады.

Құрамына қарай пластмассалар жай және күрделі болып бөлінеді (композициялық). Біріншісі полимерден тұрады (синтетикалық шайыр немесе химиялық түсөзгерткіштік табиғи полимер), аз мөлшерде бояғыштар мен стабилизатор қосылады. Композицялық пласстмасаның құрамында: қосымшалар, пластификатор, газ құрұшылар және у. Қосымша көмекші жағушы зат, жабысушы нәрсені болдырмайды. Композициялық пласстмасалар полимерде компонентік роль атқарады, басқада бөлімдерді қосады, сол себепті оларды қосылу нәрсесі дейміз.

Қосылу нәрсесі деп жоғарғы молекулалық қосылым және кейбір әртүрлі табиғаттық полимері (эфир,целюлоза ). Олар ең басты бөлім болып табылады, барлық пласстмаса құрамын анықтайды; олардың қасиеттері температураның және қысымның көтерілуі, соған қоса берілген заттың формасын сақтау. Композициялық пластмасаға фенол және аминоальдигид смоласы негізінде қосымша мен бояғыш заттармен қолданылады,сондықтан оның құрамы гетерофазда.Көптеген синтетикалық смолалар(полиетилен,полистирон және т.б) Сондай ақ ефирли целлюлозаны пластмасалық қосымша ретінде және де қосымшасыз ретінде қолданылады.

Пластмасалық толықтырғыш бейорганикалық және органикалық ұсатқыштармен қызмет атқарады.Мысалы ағаш ұнтағы, құм кварцы,каолин,тальк,ұсақталған слюда(қалдықтар) және порошок сияқты және талшықты материалдар(хлопок,талшық,асбест,ұсақталған кешкіштер қағаздар және материалдар) Толықтырғыш құрамында көбінесе пластмасса кіреді.Қаптама пластмассаларда (гетинаксе,текстолите ) толықтырғыштар рулонды қағаздар және материалдар болып табылады,сіңілген және смоламен желімделген.

Газболдырғыштарды газтолтырғыш құрамнына енгізеді

Порошок секілді толықтырғыш қосылмалы заттармен және басқа пластмаса компонеттермен,сінілген және қапталған қосымша заты,бұл процесте зат формасы қатты және тығыз масса пайда болады.Бұл жерде пластмаса қасиеті өзгереді.

Толықтырғыш кірісі механикалық төзімділік және қаттылығын көбейтеді,процесте пластмаса түсу өлшемін азайтады.Негізінде механикалық қасиетін жақсартады,төзімділік талшық толықтырғышын енгізгнде пластмасаның соқтығысқан кезде төзімділігін көбейтеді .Бір қатарлы төзімділігінің және қаттылығының өсуіне толықтырғыштар енгізуімен онң жылу сыйымдылығымен отқа төзімділігін, олардың қорытылуын және құнын женілдетеді.

Газқұрғыштарды газтолтырылған пластмассаларды алу үшін ғана қосады.

Пластификаторлар май тәрізді органикалық зат, ол қайнаудың жоғары температурасына төтеп бере алады. Оларды полимердің қаттылығы мен сынғыштығын азайту қажет болған кезде ғана қосады.

Пластмассаны бояғыш заттар — бұл бұйымдарды жасау кезіндегі температураға төтеп бере алатын ұсақталған пигменттер мен органикалық бояғыштар. Кейбір минералды пигменттер тек қана бояғштарды ғана емес, сонымен бірге пластмассаны толықтырғыштың да рөлін атқарады.

Стабилизаторлар (ингибиторлар) — бұл синтетикалық шайыр мен пластмассалардың қасиеттерін ауа, жарық, ылғал және басқа да факторлардың әсерінен қайтымсыз түрде өзгертетін заттар, яғни тозуды баяулататын заттар. Пластмассаның ескіруіне өте ауқымды әсер ететін нақты химиялық байланыстардың энергиясымен салыстыруға тұрарлық үльтракүлгін сәулелер. Осының әсерінен олар атомдардың сыртқы қабатындағы электрондарды үзіп алуға бейім. Мұндай әрекет полимер малекулаларының оттегімен, ылғалмен және малекулааралық өзара әрекеттерді үдетіп, бір жағынан, олардың үзілуіне (деструкция), екінші жағынан, тізбекаралық ( көлденең байланыстардың пайда болуына әкеп соғады. Нәтижесінде полимерлік материалдардың және бұйымдардың механикалық төзімділігі мен иілгіштігі төмендеп, сынғыштығы ұлғайып, олардың сырт бейнесі нашарлайды.

Әрекеттің сипатына қарай стабилизаторларды термқышқылдандыратын үзілгіштікке (деструкция) кедергі келтіретін термостабилизаторларға және полимерлерді фотохимиялық үзілуден қорғайтын жарық стабилизаторларға бөледі. Стабилизаторлардың кешенді әрекет жасайтын түрлері де бар.

Стабилизаторлардың (аминдер, фенолдар және т.б.) аз көлемдегі қоспалар (0,1-3%) әрекетінің табиғаты полимерлердің үзілуінен пайда болатын белсенді орталықтардың (бос радикал) шектелуіне әкеледі. Жарық стабилизаторлар (күл және т.б.) үльтракүлгін сәулелердің энергиясын жұтып, полимер малекулаларының үзілуі және басқа да болуы мүмкін ескіргенін химиялық процестердің алдын алады.

Заттарды жасауда полимер ерімеген күйін сақтап қалу үшін пластмассаның жеке бөліктеріне қатырғыштарды қосады. Оларға формальдегид, диаминдер, дикарбонды қышқылдар т.б. жатады.

Құрамына қарай пластмассаларды жай және композициялық болып бөледі. Пластмассаның байланыстырушы заттарының табиғатына қарай оларды екі класқа бөлуге болады: синтетикалық шайыр негізіндегі пластмассалар; түрі өзгерген табиғи полимерлер (негізінен целлюлозалардық эфирлер) негізіндегі пластмассалар.

Қазіргі бағалы пластмассалар бірінші класқа жатады және оның маңызы жылдан жылға артып келеді. Керісінше, екінші класқа пластмастардың маңызы кеміп барады. Оларда синтетикалық шайыр негізіндегі пластмасстар біртіндеп ығыстырып, саны күннен күнге артуда.

Физикалық-механикалық қасиетіне қарай (20⁰С температурада) пласмасса шартты түрде қатқыл, жартылай қатқыл және жұмсақ пластикалар деп бөлінеді.

Қатты пластиктер аморфты құрылымы бар, жоғары серпімді модулі бар (10⁵ МРа жоғары), қатты серпімді материалдар (фенопласттар, аминопласттар, полистирол және т.б.), олардың үлгісі созуға сынау кезінде өте аз ұзарады.

Жартылай қатқыл пластиктер —кристал құрылымы бар, серпінділік модулінің орташа шамасы бар, созу кезіндегі ұзаруы жоғары болатын қатқыл серпінді материалдар (полиэтилен т.б.). Бірақ бұл пластикалардың ұзаруы қыздырған кещде бастапқы қалпына келеді.

Жұмсақ пластиктер — бұл аморфты құрылымы бар, серпінділік модулі төмен жұмсақ және эластикалық материалдар (поливинилхлоридтій пластикат, полиизобутилен, пенополиуретан және т.б). Оның созылуы жоғары да, төмен де болуы мүмкін. Қайтымды деформациясы нормальді температурада баяу жүреді. Міне, олардың эластиктерден айырмашылығы осыда. Өйткені эластиктерде қайтымды деформация жылдам жүреді.

Термикалық қасиеттеріне қарай пластмассаларды термопластикалық және термореактивті деп бөледі.

Термопластикалық пластмассалар (термопласттар) деп қыздырылған кезде тез жұмсарып, бұйымды оңай пішіндеуге мүмкіндік беретін, ал тоңазытқан кезде қатып қалатын пластимассаларды айтады. Олардың қасиеті осы кезде қайтымды түрде өзгереді. Өте ұзақ термикалық әрекеттерде қайтымсыз өзгеруі мүмкін. Термопласттарға полиэтилен, поли­пропилен, поливинилхлорид, полистирол, полиамидті, полиакрилді және пластикалардың кейбір түрлері жатады. Термоплас­тикаға эфироцеллюлозды пластмассаларды (нитроцеллюлоза, ацетилцеллюлоза т.б.) да жатқызуға болады.

Термореактивті пластмассалар (реактопластар) деп бұйымды жасау кезінде ғана жұмсарып, бірақ химиялық реакция нәтижесінде термикалық әсер негізінде осы қасиетін жоғалтатын пластиктер аталады. Мұндай пластмассаларға феноальдегидті аминоальдегидті және кейбір басқа шайырлар негізінде жасалған пластмассалар жатады.

Термопластикалық және термореактивті пластмассадағы айырмашылық олардың құрамына кіретін шайырдың химиялық құрамындағы айырмашылықпен беріледі. Термопластикалық шайыр тізбектерінің звеносы реакциялық қабілеті аз атом топтарынан тұрса, онда термореактивті шайыр тізбегі реакцияға қабілеті зор көптеген полярлы топтардан тұрады, қыздырған кезде бірі бірімен және басқа заттардың малекулаларымен оңай өзара әрекеттесіп, тығыз байланыс құрады, жәнеде қасиеттері де қайтымсыз түрде өзгереді.

Синтетикалық шайыр синтезі негізінде құралған пластмассаларды химиялық реакциялар типіне қарай екі топқа бөлінеді:

• 
  Полимерлеу реакциясы нәтижесінде алынған полимерлі шайыр негізіндегі пластмасса;
  
• 
  Поликонденсация нәтижесінде алынған поликонденсациялық шайыр негізіндегі пластмассалар.
  

Микро және макроқұрылымның сипатына қарай пластмассалар біртектес және біртектес емес болып бөлінеді. Біртектес емес микроқұрылымға фенопласттар, аминопласттар жатады. Осы топқа қабатты және газға толтырылған пластмассалар да жатады. Олар пластиналар, парақтар, плиталар, құбырлар, түтікшелер т.б. түрінде шығарылады. Олар дайын өнімдер мен өнімдер бөлшектерін үрлеу және басқа да әдістермен өңдеуге арналған.

Пленкалық материалдар (таспалар) пластмассалардан (термопластикалық) жасалған материалдардың ерекше тобына жатады. Пленкалық материалдардың қалыңдығы 0,5мм-ден артық емес.

9, 10, 11-дәріс:

Дәріс жоспары:

1. 
   Негізгі ұғымдары мен анықтамалары
   
2. 
   Резеңке көп құрылымды жүйе
   
3. 
   Каучук пен резинаның физика-химиялық қасиеттері
   
4. 
   Каучуктың технологиялық қасиеттері
   
5. 
   Каучуктың сипаттамасы
   

«Резеңке» термині оған түсірілген кішігірім салмақтан оңай деформацияланатын және өз пішішіне қайта келетін қабілеті бар композициялық материалдардың көптеген топтарын біріктіретін ұғым. Созылу кезінде оның ең жақсы сорттары деформация кезінде өзінің пішінін сақтайды. Резеңке деформацияны білдіртпей, бірнеше рет 500-1000%-ке дейін созыла алады. Резеңкенің осы қасиеті жоғарыэластика атына ие болды. Құрыш бөренені екі есеге созу үшін (осындай деформацияда бұзылмайтын болса) 10⁵ МПа керек еді, ал әртүрлі резеңкені созу үшін-5 тен 10,0 МПа қажет. Резеңкені кеңінен қолдану оның басқа да арнайы ерекшеерімен де анықталады.

Резеңкенің маңызды сипаттамасы ол оның қаттылығының аздығы (басқа қатты денелермен салыстырғанда). Резеңке баспа машиналарының біліктерін, баспа валлдарын және т.б. жасауда таптырмайтын құрал. Резеңкені қолдану облыстары үйкеліс күшіне түседі. Бірақ резеңкелердің өте тозбайтын, тозуға төзімді (шина протекторлары, аяқ киім табаны) немесе тез өшірілетін (өшіргіш резеңкелер) қабіілеті бар. Жоғары су және газ өткізгіштігі, көптеген агрессивті ортаның әрекетіне төзімділігі, электроизоляциялық қасиеті резеңкені көптеген бұйымдарды жасауға көмегін тигізеді. Резеңкелік бұйымдардың сан алуан түрі үнемі кеңеюде және бүгінгі таңда олардың 100 мың атауы бар. Резеңке шаруашылығының жарты көлеміне жуығын автокөліктің шиналары, резеңкелік-техникалық бұйымдары және номенклатура құрайды. Сондай-ақ резеңке шаруашылығын шығарудың көптеген бөлігін резеңкеден жасалған аяқ-киім және басқа да халыққа қажет бұйымдар (медициналық бұйымдар, ойыншықтар, спорт киім жарақтары) құрайды.

Резеңкелік бұйымдарды тұтынушы болып ең басты заманға сай көлік болып табылады-автокөліктік, әуелік және теміржол транспорттары. Сонымен, қазіргі заманға сай автокөлікте салмағы жалпы алғанда 90 кг резеңкеден тұратын 600 бұйымдары, яғни бөлшектері бар. Резеңкелік-техникалық бұйымдардың көпшілік бөлігін транспортерлық ленталар, белбеулер, жеңдер, машиналардың резеңкеден жасалған бұйымдары немесе металдармен және текстильдік материалдармен қатарлас резеңкелер, техникалық маталардың қиықтары және солардан жасалған көптеген бұйымдар құрайды.

Резеңкеден жасалған бұйымдар нақты эксплуатация жағдайларына байланысты болып келеді. Қажетті қасиеттердің ауқымы өте кең-механикалық беріктігі, қаттылығы, жұмсақтығы, жоғарғы және төменгі температурадағы тұрақтылығы, әртүрлі заттардың іс-әрекеттердің тұрақтылығы (қышқыл, майлау материалдары, ацетилена т.б.), түр түсі және электроөткізгіштігі т.б. Мұндай жағдай мамандарға әр түрлі қиындықтар тудыруы мүмкін.
4.2. Резеңке көп құрылымды жүйе

Резеңке өз алдына қиын көп құрылымды жүйені қояды, ол жүйе полимерлік негіз және әртүрлі химиялық қоспалардан тұрады. Резеңке алу үшін бөлме температурасынан төмен жоғарғы молекулярлық полимерлерден кристаллдық жағдайдан өте иілгіштікке – эластомерлерге дейін қолданады. Резеңкеге айна алатын эластомерлер көбінесе каучук деп аталады. 1932жылға дейін практикада табиғи каучук резеңке алуға болатын жалғыз материал болып келді. Каучуктардың өнеркәсіптік синтездерінің мәселесін шешу барысында ХХ ғасыр ғылым мен техниканың даму дәуірі болды.

Бутадиеннен алынған каучук синтезі 1932 ж. КСРО-да пайда болды. Мұны ойлап тапқан ғалым С.В. Лебедев. Ол жаңа өнеркәсіп, яғни синтетикалық каучук өнеркәсібіне қызмет еткен болатын.

Қазіргі уақытта каучуктар, шынымен де, полимерлік материалдар түрлерінің арасында өте кең таралған. Әлемдік тұтынушылар саны 1974 ж. 10 млн. тоннаға жетті, ал сан-алуан түрлері күн сайын кеңеюде. Резеңке бұйымдарын жасау барысында каучуктардан басқа да резеңкелік бұйымдарға ерекше қасиет беретін сан қилы құрылымдар қолданылады.

Қызметіне байланысты құрылымдар, яғни ингредиенттер вулканизация агенті, жылдамдатқыш және вулканизацияның активаторы, толықтырғыш, пластификаторлар және т.б. болып бөлінеді. Олар әртүрлі химиялық байланыс кластарына жатады.

Көптеген резеңкелік бұйымдар бір ғана резеңкеден емес, сонымен қатар текстілік және металдық материалдан жасалады. Оларға сым, металл, талшық жатады. Мысал ретінде қазіргі заманға сай автокөлік шинаны алуға болады. Оның құрамындағы текстилдік материалдар 15-35% салмағын құрайды.

Резеңке өнеркәсібіне табиғи, санымен бірге химиялық талшықтарды, соның ішінде жасанды және синтетикалықты қолданады.