Бағдарламасы ф со пгу 18. 2/06 Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

050608-Экология мамандығы бойынша оқитын студенттер үшін

Биогеохимия және экотоксикология пәнінен

Павлодар

Жұмыс бағдарламасы мамандықтың Мемлекеттік стандарты ҚР МЖМБС және типтік оқу бағдарламасы негізінде құрастырылған

Ф СО ПГУ 7.18.1/06

БЕКІТЕМІН

_____________ Пфейфер Н. Э.

«____»_______________2008 ж.
Құрастырушы: аға оқытушы Бүркітбаева У.Д. _____________

Экология кафедрасы

ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ

Биогеохимия және экотоксикология пәні бойынша

050608-Экология мамандығы бойынша оқитын студенттер үшін

2008 ж. «30» мамыр № 11 хататмасы

Кафедра мәжілісінде ұсынылды 2008 ж. «21» мамыр №10 хаттамасы

Кафедра меңгерушісі _______________________ Альмишев У.Х.

2008 ж. «26» мамыр №9 хаттамасы

ОӘК торайымы ________________________ К.Х. Жапаргазинова

КЕЛІСІЛДІ

ЖБжӘҚ МАҚҰЛДАНДЫ

Студенттерді экологиялық процесстердің анализімен таныстыру және табиғатты қорғау аумағындағы маңызды шаруалар мен нақтылы міндеттерді шешу. Биосфера дамуының заңдылықтарын және экологиялық тепе-теңдікті сақтау жағдайларын ашу, сонымен қатар, қоршаған ортаның экологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Пәнді игеруде алған білімдерін экологиялық мәселелерді шешуде қолдана білуге уйрету.

• 
  химиялық элементтердің биосферада географиялық таралуының негізгі заңдылықтарын;
  
• 
  биосфераның химиялық құраушы компоненттері эволюциясына тірі организмдердің әсері мен олардың өзара байланысы;
  
• 
  биохимиялық процестердің ерекшеліктері мен элементтердің организмдердегі биогеохимиялық айналымын;
  
• 
  экотоксиканттардың тірі организмдерге түсу жолдарын, олардың жинақталуы мен қоршаған орта мен биотаға әсерін;
  
• 
  ксенобиотиктердің организмдік, популяциялық және экожүйелік тіршілік деңгейлеріне әсер етуін.
  

• 
  қоршаған орта мен биота жағдайына биогеохимиялық баға беру;
  
• 
  хмимялық элементтердің қоршаған ортада миграциялануының негізгі жолдарын қазіргі кезде және болашақта бағалау;
  
• 
  такбиғи және урбандық территорияларға антропогендік әсер ету деңгейін бағалау;
  
• 
  экотоксикологиялық зерттеулерді-қоршаған ортас сапасының биоиндикациясын жүргізу.
  

Пәннің тақырыптық жоспары Ф СО ПГУ 7.18.2/07

Пәннің теориялық бөлімінің мазмұны

Биогеохимияның пайда болуының тарихи тамыры. В.И.Вернадский-биогеохимияның негізін салушы. Биогеохимияның міндеттері. Биогеохимияның ХХ-ғ дамуы, басқа ғылыми пәндермен байланысы.

2.1 Атмосферадағы макроэлементтердің биогеохимиялық айналымы. Химиялық қосылыстардың атмосферада болу уақыты. Атмосфераның қазіргі химиялық құрамы.

2.2 Жердің су экожүйесіндегі элементтердің биогеохимиялық айналымы.

Табиғи сулардағы газдардың ерігіштігі. Табиғи сулармен заттардың миграциясы. Табиғи сулардағы биогеохимиялық процесстердегі микробтардың ролі.

2.3 Топырақтың биогеохимиялық қызметі

Биосфераның дамуындағы топырақтың орны. Органикалық қосылыстардың топырақта орын ауыстыруы. Қарашіріктің биогеохимиялық ролі. Топырақ –ашық биокосты жүйе.

Биосфераның биогеохимиялық ұйымдасуы және популяцияның физиологиялық гетерогендігі. Биосфераның биогеохимиялық гетерогендігіне адам денсаулығының бейімдеушілігі. Химиялық заттардың ШРК және ШРМ туралы түсінік

Топырақ суларындағы тіршілікке қажетті және зиянды элементтер. Адам денсаулығына табиғи геохимиялық факторлардың (судың тұтқырлығы, қышқыл сулар) әсері. Қоршаған орта факторларының әсерінен тірі организмдердің тірішілік деңгейінде биологиялық процестердің өзгеруі

Экологиялық токсикология пәні және оның міндеттері. Басқа ғылымдармен өзара байланысы, даму тарихы. Қазіргі токсикологиядағы ғылыми зерттеулердің бағыттары. Уытты заттардың жіктемесі. Уланудың түрлері немесе жіктемесі.

Экотоксиканттардың жіктемесі. Токсиканттар және олардың ерекше биогеохимиялық ерекшеліктері. Биотаға токсикалық әсерді бағалау. Биотестілеу және мониторинг.

Элементтер мен қосылыстардың канцерогендігі және уыттылығына ықпал ететін қоршаған орта факторлары.

Организмдердің алуантүрлілігі-қоршаған ортаның сапасының көрсеткіші. әскери қақтығыстардың, терроризм актыларының қоршаған орта мен биотаға тигізетін кері әсері, тұрғындардың әртүрлі топтарының денсаулығы. Наркомания, алкоголизм, токсикоманияға тәуелділік пайда болу маханизмі. Емдеу және алдын-алу шаралары. Токсиканттарды жою және табиғи ортаны қорғау.

Радиоактивті элементтердің қоршаған ортада таралуы және оған әсері. Ядролық энергетика және технологиялар. Ауыр металдардың (қорғасын, мырыш, мыс, сынап және т.б.) химиялық сипаттамасы. Тірі ағзаларға ауыр металдардың уытты әсері.

Мұнай және мұнай өнімдерінің биологиялық нысандарға уыттылық әсері. Мұнай және мұнай өнімдерінің биологиялық нысандарға уыттылық әсері.

Ноосфералық сана-сезімнің пайда болуы. Ноосфералық технологиялар. Ноосфераны түсіну бүгіннен басталады.

Биосферада көміртегінің таралуы. Жер бетіндегі экожүйеде көміртегінің айналымы. Су экожүйесіндегі көміртегінің биогеохимиялық процесстері. Көміртегінің әлемдік ағымы.

Азот айналымының процестері. Азоттың биогеохимиялық айналымының негізгі параметрлері. Азоттың қазіргі биогеохимиясы. Азот шайылуына анторопогендік ықпал. Азоттың әлемдік айналымы. Азоттың әлемдік қоры және ағымы. Минералды азотты тыңайтқыштар.

Биосферадағы фосфордың қосылыстары. Биосферадағы фосфордың қры мен ағымы. Жер бетіндегі және судағы экожүйелердегі фосфордың биогеохимиялық айналымдары. Фосфордың әлемдік биогеохимиялық айналымдары.

Жер бетіндегі күкірттің қосылыстары. Биосферадағы күкірт. Күкірттің әлемдік қоры және ағымы.

Биосферадағы кремний. Кремнийдің биогеохимиялық айналымы. Кремнийдің әлемдік қоры және ағымы.

Биосферадағы кальций. Табиғи сулардағы кальций қосылыстарының ерігіштігі. Кальцийдің әлемдік циклі.

7. 
   Тақырып. Мыстың биогеохимиясы.
   

Табиғаттағы мырыштың түрлері. Биосферадағы мырыш. Табиғи жүйелердегі мырыштың табиғи және антропогендік көшіп-қонуы (миграциясы). Цинктің әлемдік беохимиялық ағымы және қоры.

Қалалық жағдайда автокөліктерден шығатын қалдықтардың қорытынды мөлшерін анықтау. әртүрлі аудандардан ауа үлгілерін алу әдістері және негізгі ластаушы заттардың концентрациясын анықтау.

Ауыр металдардың тірі ағзаларға уытты әсері. Уытты металдардың ағзаға әсер етуін зерттеу. Уытты металдар олардың қоршаған ортаға, тірі ағзаларға түсу көздері, сақтану жолдары.

Қоршаған ораның негізгі уытты заттары. Қоршаған ортаның экологиялық жағдайын жақсарту тәсілдері.

Уытты заттармен ластанған аймақтағы жауын-шашындардың уыттылығы мен қышқылдылығын анықтау.

Жауын-шашынның уыттылығын, рН мәнін анықтау.

Әдебиет: [1], [2], [3], [4], [6], [8]


СӨЖ-дің мазмұны

№	СӨЖ түрі	Есеп түрі	Бақылау түрі	Сағат көлемі
1	Дәріс сабақтарына дайындық		Дәріс сабақтарына қатысу	15
2	Зертханалық сабақтарға қатысу	Жұмыс дәптері	Конспект	10
	Зертханалық сабақтарға дайындық	Жұмыс дәптері	Ауызша және жазбаша	10
3	Бақылау шараларға дайындық	Бақылау жұмыс	РК 1, РК 2	2
4	Аудиториялық сабақтардың мазмұнына кірмеген материалдарды оқу	Конспект	Сабаққа қатысу	8
Барлығы				45

Өздігінен оқуға арналған тақырыптар

1. 
   Күн жүйесіндегі Жер шарының ерекшеліктері;
   
2. 
   Биотаға әсер ететін негізгі табиғи факторлар. Биосфераға әсер ететін факторлардың техногенді өзгерістері;
   
3. 
   Ксенобионттардың негізгі көзі және оның зардаптары мен алдын-алу шаралары;
   
4. 
   Экополютанттар туралы түсінік, олардың түрлерін және сипаттамасы.
   

Мамандықтың оқу жұмыс жоспарының көшірмесі

Ф СО ПГУ 7.18.1/10

Мамандықтардың оқу жұмыс жоспарының көшірмесі

050608 Экология

Пәннің аты: Биогеохимия және экотоксикология

№

Оқу түрі

Бақылау түрі

Студент жұмысының сағат бойынша көлемі

Курс және семестр бойынша сағаттарды бөлу

2 курс

3 семестр

4 семестр

емт.

сын.

КЖ

Бақ ж. раб

барлығы

Дәр

сар

зерт

СӨЖ

МСӨЖ

Дәр

сар

зерт

СӨЖ

МСӨЖ

жал

ауд

СӨЖ

1

Іштей жалпы білім негізінде

3

90

30

45

15

30

45

15

ӘДЕБИЕТ

Негізгі әдебиеттер

1. 
   Доброльский В.В. Основы биогеохимии: учебник для вузов по спец «Почвоведение» / Доброльский В.В.-М.:Академия, 2003.-327 с.
   
2. 
   Бондоренко А.П. Биогеохимический потенциал и здоровье: уч пособие для студ естест-х спец./А.П.Бондоренко, А.А.Калиева.-Павлодар:ПГУ им С.Торайғырова.-2006.-160с.
   
3. 
   Бондоренко А.П. Биогеохимический потенциал и здоровье: уч пособие для студ естест-х спец./А.П.Бондоренко, А.А.Калиева.-Павлодар:ПГУ им С.Торайғырова.-2007.-178 с.
   
4. 
   Келина Н.Ю., Безручко Н.В. токсикология в таблицах и схемах /Н.Ю.Келина, Н.В.Безручко.-Ростов н/Д: Феникс, 2006. – 144 с.
   
5. 
   Голиков С.Н. Общие механизмы токсического действия. – Л.:Медицина, 1986.
   
6. 
   Муравей Л.А. Экология и безопасность жизнедеятельности. – М.: ЮНИТИ, 2002.-447 с.
   
7. 
   Землянская И.Е. Яды и противоядия. - М.: Яуза, 2001.
   
8. 
   Александров В.Н. Отравляющие вещества. – М.: Воениздат, 1990.
   
9. 
   Бейсенова А.С., Шілдебаев Ж.Б., Сауытбаева Г.З. Экология. – Алматы: «Ғылым», 2001.
   
10. 
    Саданов А.К., Сванбаева З.С. Экология. – Алматы: «Агроуниверситет», 1999.
    
11. 
    Акимова Т.А., Хаскин В.В. Экология. – М.: Изда-во ЮНИТИ, 1998.-546с.
    

Қосымша әдебиеттер

12. 
    История взаимоотношений человека и природы. // Горелов А. Экология.- М.,1998.
    

Пәннің жұмыс бағдарламасының келісім парағы

Ф СО ПГУ 7.18.1/11

Пәннің жұмыс бағдарламасының келісім парағы

______Экология____________

(пәннің толық аты)
2008-2009 оқу жылына

КЕЛІСІМ ПАРАҒЫ
Бітіртуші кафедра	Кафедра меңгерушісінің аты-жөні	Қолы	Келісім күні
1	2	3	4
Информатика және ақпараттық жүйе	Нурбекова Ж.К.

жүктеу/скачать 1.52 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: