Тақырып 11 Іскерлік техникасын ұштастыру және ұйымдастыру

ішінде метрлік өлшем жүйесі заңды түрде болады. Әр түрлі тауарлар
жеткізілетін жағдайда олардың сорттары, үлгілері, маркілері көрсетіледі. Тауар
түрлері көп болған жағдайда олардың толық тізім контрактіге қосымша ретінде
беріледі. Екі жақ келісіп, контрактіде белгіленген, базистік шарттарда
көрсетілген жерге тауарды жеткізуге тиісті уақытты жеткізу мерзімі деп түсіну
қажет. Жеткізу шарттарында мынадай тәртіптер белгіленеді:
- жеткізу мерзімін шектейтін уақытты белгілейді ;
- жеткізуді қай мерзім ішінде жүзеге асыратын уақытты анықтайды (ай,
тоқсан, жыл);
- тауарларды көп мөлшерде жеткізетін жағдайда ай сайын. Тоқсан сайын
біркелкі бөлек-бөлегімен жеткізетінін көрсетеді;
- тез арада жеткізу, бұл 14 күнге дейінгі уақытта жеткізу деп түсіну керек.
Жеткізудің базистік шарттары бойынша контрактыда белгіленген бағамен
көрсетілген географиялық нүктеге жүк жеткізудегі сатушының міндеттері
анықталады. Тауарды транспорт құралдарына тиеу немесе оны транспорттық
ұйымға өткізу міндетін осылай орындайды. Тауар жеткізудің базалық шарттары
сатушы мен сатып алушының мынадай міндеттерін анықтайды:
- сатушының және сатып алушының елдері, транзиттік елдер
территориясында теңіз және әуе жолдарында тауар тасымалдауды кімдердің
есебінен қанағаттандыратыны;
- тауарды буып түюдегі сатушылардың міндеттері;
- тауар кездейсоқта бүліну немесе жоғалту тәуекелділіктері сатушыдан
сатып алушыға ауысатын орны және уақыты, тағы басқаларды анықтайтын
болады.
Жалпы контрактыны әріптестердің біреуі орындамаған жағдайда басқа
жағы тауар алудан бас тартуға болатын, мәмілені бұзуға апаратын, келтірілген
зиянды төлеуді талап ететін контрактының баптарын елеулі шарттар деп
есептейді. Әдетте, оларға тауардың сапасын, зерзатын, бағасын, контрактыны
орындау мерзімін анықтауды жатқызады. Елеусіз шарттарда тауар алудан бас
тартуға, мәмілені бұзуға, екінші жақтың құқығы болмайды, тек қана алған
міндетті орындауды, зиянды төлеуді талап етуге болады. Контракт бойынша
жеткізілетін тауардың санын анықтағанда өлшем бірліктерін, сандарды
айқындау тәртібін белгілейді, өлшемдер мен салмақ жүйесіндегі
айырмашылықтарды есепке алады.
Негізі контрактілерде жеткізілетін тауарлардың сан мөлшеріне
ыдыстардың және буып түюілген заттардың салмағы қамтылуы жайында
ескертулер беріледі. Әрбір контрактыда тауар сапасы туралы бап міндетті
болады. Ол мынадай ерекшеліктермен көрсетіледі:
- белгіленген мерзім ішінде тауардың кепілдемелік сапасы жарамсыз деп
көрсе, сатып алушы сатушыға қарсылық талап қоюға құқығы бар;
- мұндай талаптың нәтижесінде тауар сапасын жақсартуға және шығынды
азайтуға мүмкіндік береді;
- тауар сапасын тексеру үшін сатып алушылардың мамандары
сатушыларға келіп тура қабылдайды немесе олардың тексеруші фирамаларын
кірістіреді, тауар сапасын сұрыптау әдісімен жүргізеді.

Контрактыда тауар сапасын анықтайтын амалдарды таңдау тауарлар
сипатында, халықаралық айналымдарда олармен сауда жасау ерекшеліктеріне
байланысты. Олар мыналар: стандарт бойынша, техникалық шарттары, тауар
сапасын алдын ала көру, сапа сертификаты.
2) Іс келіссөөздері – екі жақ бірдей қызығушылығы бар жағдайда
адамдар арасындағы белшілі бір нәтиежеге, келісімге келу қарым – қатынас
құралы.
Келіссөздердің өткізілу этаптары олардың тиімділігінің өсуіне алып
келеді, олар келесідей этаптардан тұрады:

Іскерлік келіссөздердің анализ қорытындысын жасау

Мәселелерді шешу (келіссөздердің аяқаталуы)

Келіссөзге дайындалу

Келіссөзді өткізу
Келіссөзді дайындау

Нақты мәселені ұғыну;

Алдын-ала келіссөздің жүру жоспарын құру;

Жол беретін және бермейтін жерлерді айқындау;

Қызу дау туғызатын компромисстердің жоғарғы және төменгі деңгейңн
анықтау;
Келіссөздер алдында оның моделін білу қажет:

Өзіңіздің берілмейтініңізді білдіру моменті, жағымсыз жағдайлардан
сәтті шыға білу

Келіссөздердің қиындығына байланысты жасалу проектілерін, алдын
ала бағдарламар жасау

Талқыланатын мәселені нақты білу, себебі келіссөздер инициативасы
кім мәселені жақсы түсінеді соған байланысты.

Өзіңізге дискуссия, дау туғызады деген сұрақтардың, компромисстік
жоғары және төмен деңгейін анықтау
Жоғарыда аталға модельдің іске асуы, келіссөзге дайындық үрдісінде 
келесі сұрақтар қамтылса жүзеге асады:

Мақсаты

Серіктесін анықтау

Мәні

Ұйымдастыру

Жағдай және шарттары
Келіссөздерді өткізу. Менеджмент теориясында іскерлі келіссөздерде
келесі негізгі әдістер қолданылады:

Вариационды

интеграция

Тепе - теңдік

Вариационды әдіс – күрделі келіссөздерде қолданылатын альтернатив
кең түрде барлық болатын жағдайларды ескеру, нақты және шын бағалай білу;

Интеграция әдісі – серіктесті келіссөздің проблематикасын бағалауда,
қоғамдық өзара байланыстылықты, интеграцияның қажеттілігін сезіндіру;


Тепе – теңдік әдісі – дәлелдеме, аргументтерді анықтап, мәселеге
серіктестің көзімен қарап көру және оны өз аргументтеріңізде қолдану;
Келіссөздің аяқталуы
Келіссөз барысы позитивті болса

Қысқаша түрде нгеізгілері қайталау

Екі жақты келісімге ісер еткен сәттерді сипаттау

Позитивті нәтиежелер негізінде жаңа кездесулердің перспективасын
талқылау
Келіссөз барысы негативті болса

Келіссөз серіктесімен субъективті байланысты сақтау

Негативті орын алған жағдайларда қорытынды жасауға ұмтылмау

Басқа да мүмкін болатын қызығушылықтарды табу, бұл қалыпты
жағдайды өзгертеді
Келіссөздердің қорытынды анализі келесі мақсатта болады:

Келіссөз мақсатын олардың нәтиежесімен салыстыру

Келіссөздердің нәтиежесінде пайда болатын шаралар мен іс –
әрекеттерді анықтау

Іскерлік, жеке және ұйымдастырушылық қорытындылар жасау, бұл
келіссөздердің жалғасуына мүмкіндік береді
Келіссөз жүргізудің ережелері:

Әрбір жақтың пайда табуы;

2-ші жақты сендіру;

Сұрақ-жауап беру;

Компримисске бара білу;

Талдау жасау.
3) Іскерлік қарым-қатынас қандайда бір принциптерге негізделген,
олардың ішіндегі негізгілері мыналар:

іскерлік байланыс негізінде іске деген ниет білдіру, бірақ ол жеке және
өзінің амбициясына байланысты болмауы керек;

адалдық, ол өтірікке баралмайтын, әдепті сондай-ақ адамгершілік
сапасын тудырады;

ақ-ниет, ол адамдарға жақсылық жасау қажеттілігі (жақсылық-этиканың
басты категориясы).

қадірлеу (сыйлау), сөйлеушінің беделін қадірлеу. Ол адамның ізеттілігі,
тактикалық ескертпелері, мейірімділігі бұның бәрі сыйластыққа немесе
қадірлеуге жатады. 
Этикет – бұл тәртіптің негізгі нұсқауы және қоғамдағы тәртіп. Этикеттің
нұсқаулар ең біріншіден мәдениеттілікті көрсетеді.
1. Күнделікті қызметтік араласу.

әңгімелесу, кездесу, келіссөздер;

келушілерді қабылдау;

жиналыстарға, мекемелерге бару;

азаматтардың тұрған орындарына бару;

жиналыс, конференция, отырыстар;


кезекшілік, күзет.
2. Спецификалық қызмет араласуы.

жұмыс кезінде коллективімен араласу: а) субординациялық араласу
түрі; б)жұмыскерлер арасында араласу;

үйрену кезіндегі сабақ берушінің тыңдаушылармен жұмыс жүргізу.

шет азаматтармен іскерлік қатынас.
3. Қауіпті қызмет түрі кезінде араласу.

өзара келіспеушілік қарым-қатынасы;

митинг, демонстрация, қатысушылармен араласу;

спецконтингентермен араласу.
4. Невербалдық және неспецификалық араласу түрі.

публикалық қатынас және интерьвю;

баспада, теледидарда, радио арқылы сөйлесу;

телефон, телесайт, радиохабар;

іскерлік жазу.
Құқық қорғау органдарының қызметкерлерінің жұмысын құжаттармен
тығыз байланысты. Мамандардың айтуынша, жұмысн құжаттарын жасау және
әртүрлі деңгейдегі жұмыскерлер жұмыс істеу кезінде 30 проценттен 70
процентке дейін уақыттары кетеді. Талапқа сәйкес, қызметтік құжат қатаң
қалыптасқан. Олар нақты жасалған, көп тілде және артық, керексіз сөздер
болмауы қажет. Іскерлік қарым-қатынас қағидасына сәйкес тәжірибеде
құжаттар мен жұмыс істеуде бүкіл әлемде бірдей және құқық қорғау
органдарының қызметкерлері тек бір-бірімен ғана емес, сонымен қатар басқа
мемлекеттің қызметкерлері мен, халықаралық қылмыспен күрес
қызметкерлерімен байланыста болады.
Барлық қызметтік құжаттарды былай бөлуге болады: нұсқаулы (нұсқау,
шешім, бұйрық); анықтама (қызметтік хаттар, жазба, телефонограммалар және
т.б) және ұйымдық (жарғы, дәреже, нұсқау). Қызметтік құжаттардың ішіндегі ең
көп таралған түрі бұл – бұйрық. Бұйрық нақты, түсінікті және талапқа сәйкес
болуы керек. Оның құрамы тақырыпша сияқты және көмектес септігінде
тұрады. Қылмыстық құжаттардың ішіндегі үлкен орын алатын құжаттың бірі
бұл іскерлік хат,ол әртүрлі себептерде қолданылады. Сауатты-түсінікті құралған
хат керекті нәтиже алуға мүмкіндік береді.
Қызметтік құжатты құрған кезде маңызды талаптарды орындау керек.

орындаушы жеткізетін хабарды, қоятын сұрағын өзі нақты білу керек;

хат нақты, дәл, қисынды болу тиіс;

хат түсінікті, жеткілікті аргументті болуы тиіс;

хат бейнетарапты жазылуы тиіс және эмоциялық рең болмау керек;

қыметтік хаттың көлемі;

салақ жасалған хат, орфографиялық, синтактистік және стилистикалық
қателермен жаман әсерлер болмауы керек.
Хатты бағалау хаттың мазмұнын ғана емес, сондай-ақ конвертпен және
жазылған бланкаға байланысты болады. Қызметтік хат белгілі бір бланкта,
стандартарға сәйкес, керекті ревервтері бар қағазда жасалады. Оған келесі
реквезиттер қолданылады: ведоство атауы, ұйымның атау, почта және телеграф

мекен-жайы, телефон және факс нөмірі, күні, құжат индексі. Іскерлік хат – бұл
жалғыз іскерлік құжат, бұған атау берілмейді. Мұнда ұйымның атын қысқартуға
болмайды, бірақ ресми қысқарту рұқсат етіледі, бұл іскерлік хаттың реквизиті
ретінде қажет. Хатты алушының аты және адресі бланктың үстінгі оң жағында
белгіленеді. Іскерлік әдепті құжаттын анық, дәлелденген, обьективті және
түсінікті болу керек. Қызметтік құжаттарда дұрыс жазылмаған сөздермен,
терминдермен, қысқартылған сөздермен, шет сөздерді қолданудың
дұрыссыздығымен күресу керек. Әрине, әрбір құқық қорғау органдарында және
бөлімшелерінде құжаттарды жөндеудің өз дәстүрі бар, бірақ әрбір құжат, дәл,
нақты, дәлелдемелі, обьективті жазылу тиіс, ал мазмұны іскерлік талаптарға
сәйкес болуы тиіс.
Сұхбат. Шет елде іссапарында, құқық қорғау органының қызметкері өз
қызметін ресми адамдармен тиісті қызметтік дәреже деңгейінде, басты
мақсатынан және іссапар тапрсымасынан орындаудан бастайды. Бұл байланыс
кезінде, сұхбат өзіне мұқият дайындықты талап етеді. Байланысқа
дайындалғанда және байланысты өткізу уақытында үш негізгі тірек орынды
еске түсіру қажет. Біріншіден, пайдалы іскерлік көрісу, бұл әңгімелесушінің
тыңдауына шеберлік қызықтыру. Екіншіден, өзара кездесу құбылысында,
сенімділік ортасын жасау.Және үшіншіден, бұл іскерлік уақыт кезінде
ақпаратты өнерлі пайдалану әдісі. Сұхбат ең алдымен алдына қойған
мақсаттарға және нұсқауларға байланысты әртүрлі сипатқа ие болады.
Жұмыс бойынша керекті мәселелерді телефон арқылы тез шешуге
болады, ал егерде жеке мәселеге келсек ол көп уақыт алады. Сондықтанда іскер
адамға телефон арқылы сөйлесу ережесін сақтау керек, керексіз мәліметтерді
телефон арқылы шешсе ол жұмыс уақытының тәртібін бұзып, керекті
сұрақтарды қиындатып, қасындағы әріптестерге кедергі жасайды. Телефон
жұмыс уақытында психеологиялық тітіркендіргіш болып есептеледі. Тағыда
телефон адамның өміріне өте қауіп төндіреді, себебі ол сөйлесер алдында
немесе күтіп отырғанда немесе оның даусынан адамның психологиялық
клеткалары бұзылады. Телефон мен сөйлесер алдында біріншіден не айту керек
екенін дайындалып алу керек. Есте сақтау қабілетінің жақсы болсада телефон
арқылы сөйлесіп отырған сұрақтарыңызды жазып алуыңыз жөн. Жазылған
сұрақтарыңызды сізге бірден есте болмауы мүмкін. Телефон шығарылған кезде
сіз тұтқаны аласыз. Неден бастау керек? Егерде үйдің телефонына звандаса
онда қиналмай «Алло» деуге болады, ал егер жұмыстың телефонынан звандаса
онда амандасып сыпайы түрде сөйлесу керек. Жұмыс телефонмен жұмыс
уақытында тек жұмысқа байланысты мәселелерді талқылау керек. Мысалы:
сәлеметсіз бе, сіз қандай жұмыспен телефон соғып тұрсыз. Егерде сөйлесіп
жатқанда телефон үзіліп қалсаонда, тұтқаны қою керек. Ереже бойынша
телефон соққан кісі қайта звандау керек. Мына ереже ұзақ сөздің арасында да
қолданылады. Егерде телефон бос болмаса немесе шақырған кісіңіз келмесе
онда қоя тұрып телефон шалғаныңыз дұрыс. Телефонмен сөйлесіп жатқанда
кішкене үзіліс жасау керек. Себебі, тыңдап отырған кісі сұрақтарыңызға жауап
беру үшін. Сұрақтарыңыздың шешімін тапқаннан кейін, қайтадан сқрақты
қайталау міндетті емес. Сөздің соңында телефонмен сөйлесіп отырған

көршіңізге қызық жауаптары үшін алғыстарыңызды білдіру керексіз. Сөйлесер
алдында айқайламай жайлап сөйлесу керек, егерде сөйлесіп жатқанда сөзің
даусы естілмей кетсе ондаонда телефон дұрыс істемей тұр.
Аукцион – көпшілік алдында кім артық төлем ұсынса, бұйым және т.б. зат
соған сатылатын бәсекелес, жария сауда. Бұл латынның auctіo, яғни бәсеке
сауда деген сөзінен шыққан. Аукцион тұрақты не уақытша белгіленген орында,
алдын ала хабарланған уақытта аукциондық сауда кезінде бұйым көрмеге
қойылады. Аукцион тауарлардың, бұйымдардың белгілі бір түрлері бойынша
өткізіледі. Аукционның бағаны көтеріп немесе бағаны төмендетіп жүргізетін
түрлері бар. Бағаны көтеріп саудаласу ашық және құпия түрде жүргізілуі
мүмкін. Ашық түрінде аукционшы лот (сапасы біркелкі тауар тобы) нөмірін,
бағасын алушылар алдында жариялап, «кім көбірек», «кім артығырақ» деп
сұрақ қояды, ал алушылар тауардың алғашқы бағасынан сату ережесінде
белгіленген мөлшерден әрдайым арттырып, өз бағаларын атайды. Егер кезекті
баға арттыру ұсынылмаса, сұрақ үш рет қайталанғаннан кейін, аукционшы
балға соғып тауардың ең жоғарғы баға ұсынған кісіге (мекемеге) сатылғанын
хабарлайды. Аукционның жабық түрінде сатып алушы аукционшыға баға
көтеруге келіскені туралы шартты белгілер береді де, аукционшы сатып
алушының атын атамай-ақ жаңа бағасын хабарлайды. Бағаны бір ыңғай
төмендету арқылы жүргізетін аукционда тауар тобын (лотты) кім бірінші «иә»
десе, сол алады. Бағаны төмендететін аукциондарда бағаның өзгеруі циферблат
тілімен көрсетіледі. Кім бірінші кнопканы басып циферблат тілін тоқтатса,
лотты(тауар тобын) сол сатып алады.
1. Жария саудаларды өткізуге негізделген тауарлық және басқа
құндылықтарды ұйымдастыру нысаны. Аукциондық саудаға сатып
алушылардың өзара бәсекелестік принципі алынған. Сатып алу құқына ең
жоғары бағаны атаған аукцион мүшесі ие болады.
2. Жауапсыз борышкердің мүмкін мәжбүрлеп сату нысаны.
3. Жекешелендіру нысаны

жүктеу/скачать 395.99 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: