Баяндама Тақырыбы: Вирусты гепатит в орындаған: Құсайын Әмина Әшім Дәния Тобы: 511б жм алматы, 2023ж Жоспары
жүктеу/скачать 15.99 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Алматы, 2023ж Жоспары
|
Қазақстан-Ресей Медициналық Университеті Баяндама Тақырыбы: Вирусты гепатит В Орындаған: Құсайын Әмина Әшім Дәния Тобы: 511Б ЖМ Алматы, 2023ж Жоспары: I Кіріспе II Негізгі бөлім Вирусты гепатит Патогенезі Клиникалық көрінісі Диагностикасы Асқынуы Емделу Алдын алу шаралары III Қорытынды Вирусты гепатит В (сарысу гепатиті) – әртүрлі клиникалық нұсқада (симптомсыз тасымалдаудан бауыр паренхимасының бұзылуына дейін) болатын бауырдың жұқпалы ауруы. В гепатиті кезінде бауыр жасушаларының зақымдануы аутоиммунды болып табылады. В гепатиті вирусы – Orthohepadnavirus тұқымдасына жататын, құрамында ДНҚ бар вирус. Вирус жұқтырған адамдардың қанында морфологиялық белгілері бойынша бір-бірінен ерекшеленетін үш түрлі вирустар кездеседі. Вирустық бөлшектердің сфералық және жіп тәрізді формалары вируленттілікке ие емес,қалған бөлшектері инфекциялық қасиеттерді көрсетеді. Олардың қан популяциясы сирек 7%-дан асады. В гепатиті вирусының бөлшектерінде беткі антиген, HbsAg және үш ішкі антиген бар: HBeAg, HBcAg және HbxAg. Вирустың қоршаған орта жағдайларына төзімділігі өте жоғары. Қанда және оның препараттарында вирус жылдар бойы өміршең болып қалады, ол бөлме температурасында зығыр мата, медициналық құралдар мен науқастың қанымен ластанған заттарда бірнеше ай бойы болуы мүмкін. Вирусты инактивациялау автоклавтарда 120°С-қа дейін 45 минут қыздырғанда немесе құрғақ қыздыру пешінде 180°С температурада 60 минут ішінде өңдеу арқылы жүзеге асырылады. Вирус химиялық дезинфекциялық заттармен: хлорамин, формалин, сутегі асқын тотығы әсер еткенде өледі. В гепатиті вирусы дененің әртүрлі сұйықтықтарымен (қан, шәует, зәр, сілекей, өт, көз жасы, сүт) жанасқанда жұғады. Негізгі эпидемиологиялық қауіп қан, шәует және белгілі бір дәрежеде сілекей болып табылады, өйткені әдетте тек осы сұйықтықтарда вирустың концентрациясы инфекция үшін жеткілікті. Инфекцияның берілуі негізінен парентеральды жолмен жүреді: қан құю кезінде, стерильді емес құралдарды қолданатын медициналық процедуралар кезінде, стоматологиядағы медициналық процедуралар кезінде, сондай-ақ травматикалық процестер кезінде: татуировка және пирсинг. Маникюр немесе педикюрді кесу кезінде тырнақ салондарында жұқтыру мүмкіндігі бар. Берілу жолы жыныстық қатынас кезінде және күнделікті өмірде жеке гигиеналық заттарды ортақ пайдалану кезінде жүзеге асырылады. Вирус адам ағзасына тері мен шырышты қабаттардың микрозақымдары арқылы енеді. Берілудің тік жолы интранатальды түрде жүзеге асырылады, қалыпты жүктілік кезінде вирустың плацентарлы тосқауылдары өтпейді, алайда плацентаның жарылуы жағдайында вирустың босануға дейін берілуі мүмкін. Жүкті әйелде HbsAg-ге қосымша HbeAg анықталған кезде ұрықтың инфекциясының ықтималдығы бірнеше есе артады. Адамдардың инфекцияға бейімділігі өте жоғары. Трансфузиялық трансмиссия кезінде гепатит 50-90% жағдайда дамиды. Инфекциядан кейін аурудың даму ықтималдығы алынған патогеннің дозасына және жалпы иммунитеттің жағдайына тікелей байланысты. Ауру ауысқаннан кейін ұзақ мерзімді, мүмкін өмір бойы иммунитет қалыптасады. В гепатиті бар адамдардың басым көпшілігі 15-30 жас аралығындағылар. Осы дерттен қайтыс болғандар арасында нашақорлардың үлесі 80% құрайды. Инъекциялық препараттарды қолданатын адамдарда В гепатитін жұқтыру қаупі жоғары. Қанмен жиі тікелей байланыста болғандықтан, медицина қызметкерлері (хирургтер мен операциялық медбикелер, лаборанттар, стоматологтар, қан құю станцияларының қызметкерлері және т.б.) вирустық гепатитпен ауырады. Қоздырғышы – В вирусы (НВV), антигендік құрылысы күрделі, бірнеше антигеннен тұрады, сыртқы антигені «австриялық» - НbsAg – деп аталынады. В – вирусы өте төзімді, бөлме температурасын- да 3 – ай, тоңазытқышта жарты жыл, кепкенде – 25 жылға дейін сақталады. Қайнатқанда 30 минутта, немесе автоклавтың көмегімен жоюға болады. Ауру көзі: ауру адам және қоздырғыш тасымалдаушы. Өте қауіптілер, егерде аурудың белгілері дұрыс білінбеген түрлерінде және созылмалы бауыр ауырымен ауратындардан аурудың жұғуы мүмкін. Аурудың таралу жолдары : ең бастысы – қан арқылы тарайды (парэнтеральный). Аурудың пайда болуы үшін қанның 0,001 мл – ақ жеткілікті. Әртүрлі егулер кезінде, хирургиялық, гинекологиялық стоматологиялық тексерулер барысында, науқасты емдеген сәттерде, нашақорлардың бір шприцті бірнешеу болып пайдаланған уақыттарында, кейде сұлулық бөлмелерінде (маникюр, педикюр, прокол ушей, татуировка) әртүрлі әрекеттер жасағанда, со- нымен қатар сақал қырғыш, тіс тазалағыш арқылы, және жыныстық қатынас арқылы да жұғады.Аяғы ауыр әйелден іштегі балаға немесе жас нәрестеге ауру жұғады. Аурудың ана сүтімен жұғуы да мүмкін. Иммунитет ұзаққа созылады. Аурудың А гепатитінен айырмашылығы - бауыр клеткаларында үлкен некроздық процестердің орын алуында. Организмге енген қоздырғыш, онда бірнеше ондаған жыл сақталуы мүмкін. Сондықтан созылмалы гепатиттер мен ұзаққа созылған қоздырғыш тасымалдаушылық болуы мүмкін. В вирустық гепатитінің инкубациялық кезеңі кең ауқымда өзгереді, жұқтырған кезден бастап клиникалық симптомдардың дамуына дейінгі аралық 30-дан 180 күнге дейін болуы мүмкін. Созылмалы В гепатитінің инкубациялық кезеңін бағалау жиі мүмкін емес. Жедел вирусты гепатит В көбінесе вирустық гепатит А сияқты басталады, бірақ оның преиктериалды кезеңі артралгиялық түрде де, астеновегетативті немесе диспепсиялық нұсқада да болуы мүмкін. Курстың диспепсиялық нұсқасы тәбеттің жоғалуымен (анорексияға дейін), үздіксіз жүрек айнуымен, себепсіз құсу эпизодтарымен сипатталады. В гепатитінің ақырына дейінгі кезеңінің клиникалық ағымының тұмау тәрізді түрі қызбамен және жалпы интоксикация белгілерімен сипатталады, әдетте катаральды симптомдарсыз, бірақ жиі, негізінен түнгі және таңертеңгі артралгиялармен (буындар визуалды түрде өзгермеген кезде). Буындағы қозғалыстан кейін ауырсыну әдетте біраз уақытқа дейін басылады.Преиктериялық фазада ауыр әлсіздік, ұйқышылдық, бас айналу, қызыл иектің қан кетуі және мұрыннан қан кету эпизодтары (геморрагиялық синдром) болуы мүмкін. Сарғаю пайда болған кезде әл-ауқаттың жақсаруы байқалмайды, көбінесе жалпы симптомдар нашарлайды: диспепсия, астения күшейеді, терінің қышуы пайда болады, қан кетулер күшейеді (әйелдерде геморрагиялық синдром етеккірдің ерте басталуы мен қарқындылығына ықпал етуі мүмкін). Иктериялық кезеңде артралгия және экзантема жоғалады. Тері мен шырышты қабықшаларда интенсивті ақшыл реңк бар, петехиялар мен дөңгелек қан кетулер байқалады, несеп қараяды, нәжіс толық түссізденгенге дейін ашық болады. Науқастардың бауыры үлкейеді, оның шеті қабырға доғасының астынан шығып тұрады, ұстағанда ауырады. Егер терінің қарқынды сарқылуымен бауыр қалыпты мөлшерін сақтаса, бұл ауыр инфекцияның хабаршысы. Жартылай немесе одан да көп жағдайларда гепатомегалия көкбауырдың ұлғаюымен бірге жүреді. Жүрек-тамыр жүйесі тарапынан: брадикардия (немесе ауыр гепатитте тахикардия), орташа гипотензия. Жалпы жағдай апатиямен, әлсіздікпен, бас айналумен, ұйқысыздықпен сипатталады. Ауыру кезеңі бір айға немесе одан да көп уақытқа созылуы мүмкін, одан кейін сауығу кезеңі басталады: алдымен диспепсиялық белгілер жойылады, содан кейін сарғаю белгілерінің біртіндеп регрессиясы және билирубин деңгейінің қалыпқа келуі байқалады. Бауырдың қалыпты мөлшеріне оралуы жиі бірнеше айға созылады. Холестазға бейімділік жағдайында гепатит баяу (торпидті) сипатқа ие болуы мүмкін. Бұл кезде интоксикация жеңіл, билирубин деңгейінің тұрақты жоғарылауы және бауыр ферменттерінің белсенділігі, нәжіс ахолик, несеп қара, бауыр тұрақты ұлғайған, дене температурасы субфебрильді шектерде сақталады. 5-10% жағдайда вирустық гепатит В созылмалы түрінде кездеседі және бауырдың вирустық циррозының дамуына ықпал етеді. В вирустық гепатитінің ең қауіпті асқынуы, өлімнің жоғары дәрежесімен сипатталады, жедел бауыр жеткіліксіздігі (гепатаргия, бауыр кома). Гепатоциттердің жаппай өлуі, бауыр қызметінің айтарлықтай жоғалуы жағдайында орталық жүйке жүйесіне цитолиз нәтижесінде бөлінетін заттардың уытты әсерімен жүретін ауыр геморрагиялық синдром дамиды. Бауыр энцефалопатиясы келесі кезеңдерден өтеді. Прекома I: науқастың жағдайы күрт нашарлайды, сарғаю және диспепсия (жүрек айнуы, қайталанатын құсу) нашарлайды, геморрагиялық белгілер пайда болады, науқастардың аузынан бауырдың ерекше иісі бар (ауырсынатын тәтті). Кеңістікте және уақытта бағдарлану бұзылады, эмоционалды лабильділік байқалады (апатия мен летаргия гиперқозумен, эйфориямен, мазасыздықтың күшеюімен ауыстырылады). Ойлау баяулайды, ұйқының инверсиясы орын алады (түнде пациенттер ұйықтай алмайды, күндіз олар басылмайтын ұйқышылдықты сезінеді). Бұл кезеңде ұсақ моториканың бұзылуы (саусақ-мұрын сынағы кезінде жоғалып кету, қолжазбаның бұрмалануы) байқалады. Бауыр аймағында науқастар ауырсынуды, дене температурасының жоғарылауын және импульстің тұрақсыздығын байқауы мүмкін. Прекома II (қауіпті кома): сананың нашарлауы дамиды, ол жиі шатастырады, кеңістік пен уақытта толық дезориентация байқалады, эйфория мен агрессивтіліктің қысқа мерзімді өршуі апатиямен, интоксикация және геморрагиялық синдромдармен ауыстырылады. Бұл кезеңде ісіну-асцит синдромының белгілері дамиды, бауыр кішірейеді және қабырғалардың астына тығылады. Аяқ-қолдар мен тілдің ұсақ треморлары байқалады. Прекома кезеңдері бірнеше сағаттан 1-2 күнге дейін созылуы мүмкін. Болашақта неврологиялық симптомдар нашарлайды (патологиялық рефлекстер, менингеальды симптомдар, Куссмул, Чейне-Стокс сияқты тыныс алу бұзылыстары байқалуы мүмкін) және бауыр комасының өзі дамиды. Терминалды кезең - кома, сананың төмендеуімен (ступор, ступор) және одан әрі оның толық жоғалуымен сипатталады. Бастапқыда рефлекстер (мүйізді қабық, жұтыну) сақталады, науқастар қарқынды тітіркендіргіш әрекеттерге жауап бере алады (ауырсыну пальпация, қатты дыбыс), кейінірек рефлекстер тежеледі, тітіркендіргіштерге реакция жоғалады (терең кома). Науқастардың өлімі жедел жүрек-қан тамырлары жеткіліксіздігінің дамуы нәтижесінде орын алады. Ауыр вирусты В гепатитінде (фульминантты кома), әсіресе D гепатиті мен С гепатитімен біріктірілгенде, бауыр кома жиі ерте дамып, 90% жағдайда өліммен аяқталады. Жедел бауыр энцефалопатиясы, өз кезегінде, сепсистің дамуымен қайталама инфекцияға ықпал етеді, сонымен қатар бүйрек синдромының дамуына қауіп төндіреді. Қарқынды геморрагиялық синдром ішкі қан кету кезінде айтарлықтай қан жоғалтуды тудыруы мүмкін. Созылмалы вирусты гепатит В бауыр циррозына айналады. Диагностика пациенттердің қанында қан сарысуындағы вирустың спецификалық антигендерін, сондай-ақ оларға иммуноглобулиндерді анықтау арқылы жүзеге асырылады. ПТР көмегімен вирустың ДНҚ-сын бөліп алуға болады, бұл оның белсенділік дәрежесін анықтауға мүмкіндік береді. Диагноз қоюда HbsAg беттік антигенін және HbcIgM антиденелерін анықтау шешуші рөл атқарады. Серологиялық диагностика ELISA және RIA көмегімен жүзеге асырылады.Аурудың динамикасында бауырдың функционалдық жағдайын анықтау үшін тұрақты зертханалық зерттеулер жүргізіледі: қан мен зәрдің биохимиялық талдауы, коагулограмма және бауырдың ультрадыбыстық зерттеуі. Протромбин индексінің мәні маңызды рөл атқарады, оның 40% және одан төмен төмендеуі науқастың ауыр жағдайын көрсетеді. Кейбір көрсеткіштер бойынша бауыр биопсиясы жасалуы мүмкін. В вирустық гепатитінің кешенді терапиясы диеталық тамақтануды қамтиды (бауырды сақтайтын №5 диета аурудың фазасына және ағымының ауырлығына байланысты вариациямен тағайындалады), негізгі вирусқа қарсы терапия, сондай-ақ патогенетикалық және симптоматикалық агенттер. Аурудың өткір кезеңі стационарлық емдеуге көрсеткіш болып табылады. Ұсынылған төсек демалысы, сұйықтықтың көп мөлшері, алкогольден үзілді-кесілді бас тарту. Негізгі терапия рибавиринмен біріктірілген интерферондарды (альфа-интерферон ең тиімді) тағайындауды қамтиды. Емдеу курсы мен дозасы жеке есептеледі. Көмекші терапия ретінде детоксикация ерітінділері қолданылады (ауыр жағдайларда кристаллоидты ерітінділердің инфузиясы, декстран, көрсеткіштерге сәйкес кортикостероидтар тағайындалады), су-тұз балансын қалыпқа келтіруге арналған құралдар, калий препараттары, лактулоза. Өт шығару жүйесінің және бауырдың тамырлы торының спазмын жеңілдету үшін - дротаверин, аминофиллин. Холестаздың дамуымен UDCA препараттары көрсетілген. Ауыр асқынулар кезінде (бауыр энцефалопатиясы) – қарқынды терапия. В вирусты гепатиттерді алдын алу Жедел вирусты В гепатиті сирек өлімге әкеледі (тек ауыр фульминантты ағымдар жағдайында), С және Д гепатиті вирустарының біріктірілген зақымдануымен бауырдың қатар жүретін созылмалы патологиялары кезінде болжам айтарлықтай нашарлайды.В гепатитін жұқтырғандардың өлімі көбінесе бірнеше емдеуден кейін болады. Цирроздың және бауыр ісігінің созылмалы ағымының және дамуының нәтижесінде ондаған жылдар. В вирусты гепатитінің жалпы профилактикасы қан құю кезінде жұқтыру қаупін азайтуға, медициналық құралдардың стерильділігін бақылауға, жаппай тәжірибеге бір реттік инелер, катетерлерді және т.б. енгізуге бағытталған санитарлық-эпидемиологиялық шаралар кешенін білдіреді.Жеке профилактикалық шаралар қолдануды қамтиды. жеке гигиена құралдары (ұстара, тіс щеткалары), тері жарақатының алдын алу, қауіпсіз жыныстық қатынас, есірткіден бас тарту. В гепатитіне қарсы вакцинациядан кейінгі иммунитет шамамен 15 жыл сақталады. жүктеу/скачать 15.99 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|