Карьерлердегі беткейлердің, кертпештер қиябеттерінің, үйінділердегі деформацияларын бақылау және олардың орнықтылығын қамтамасыз ету шараларын әзірлеу бойынша нұсқауына
16-қосымша
Беткейлер еңісінің бағдарлы бұрыштары, кертпештер мен үйінділер қиябеттерінің бұрыштары
1-кесте
Тау жы-ныс-тары ке-шен-дері-нің тобы
|
Беткейлерді құрайтын тау жыныстары кешендерінің жалпы сипаттамасы
|
Беткейлер еңісінің бұрыштарына және кертпештерінің қиябеттерінің бұрыштарына әсер ететін, геологиялық жағдайлар және негізгі факторлар
|
Беткейлер еңісі бұрыштарының бағдарлы шамалары
(градус)
|
Кертпештер қиябеттерінің бұрыштары (градус)
| |
жұмыс істейтін
|
жұмыс істемейтін
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
| |
3
4
|
Бос (сазды және құм сазды) тау жыныстары
Үйінді тау жыныстары
|
б) Карьер жағына қарай құлайтын, босаңсу беттері бар болғанда
в) Тау жыныстарының қабаттары болат астау тәрізді жатысы кезінде
а) Беткейлер негізінде құм-малта тасты, борлы, шоғырланбаған атқылама және басқа жақсы сорғытылатын түзілімдерден қалыптасқан; беткейдің төменгі бөлігінде иілімді саздар мен босаңсу беттері жоқ
б) Беткейдің төменгі бөлігінде немесе оның негізінде иілімді саз қабаттары немесе босаңсу беттері-сырғанаудың ескі беттері және қабаттар арасында бос жапсарлар бар
а) Берік негіздегі қатты немесе жартылай қатты тау жыныстарының үйінділері τосн ≥ 0,2 γ Нотв
б) Қабатты негіздегі қатты немесе жартылай қатты тау жыныстарының үйінділері
в) Сазды тау жыныстарының үйінділері (соның ішінде γсон<0,2 γ Нотв болғандағы бос негіздегі үйінділер)
г) Сумен қаныққан құм-сазды тау жыныстарының үйінділері; сазды тау жыныстарының биік үйінділері.
|
30-35
25-30
20-30
6-25
34-36
20-30
18-25 хх)
6-10 хх)
|
45-70
45-70
40-50 х)
40-50 х)
-
-
-
-
|
40-50
40-50
35-45 х)
30-40 х)
34-36
34-36
30-35
20-25
|
Ескертулер: х) Қиябеттер бұрыштары есептеулер жолымен анықталады.
хх) Үйінділер қиябеттерінің нәтижелеуші бұрыштарын бағдарлы анықтау кезінде минимум мәндер қабылданады.
Беткейлердің, кертпештер мен үйінділердің деформацияларын болдырмау бойынша шаралар
2-кесте
Қиябеттерді құрайтын тау жыныстарының сипаттамасы
|
Осы топтың тау жыныстарында пайда болатын, қиябеттер деформациясының түрлері
|
Деформациялардың дамуына мүмкіндік туғызатын факторлар
|
Тұрақты қиябеттер деформацияларын болдырмау бойынша шаралар
|
1
|
2
|
3
|
4
|
Берік тау жыныста-рының берік, орта-ша беріктікті және морыған айырымдары
Сазды және құм-сазды тау жыныстары
|
Опырылулар және құлаулар
Сусымалар
Опырылулар
Сусымалар
Отырулар
|
Қиябеттерде тақта тастылықтың, дизъюнктивті бұзылыстардың, қабаттылық пен 25-30°-тан қиялау бұрыштардың астында алу жағына қарай құлай-тын, ірі тектоникалық жарылыстардың бар болуы
(β > ρ1 +4+6°)
Жаппай жарылыстар, қарқынды табиғи жарықшақтылық, жайпақталудың жоқтығы
Қиябеттердің биіктетілген бұрыштары және босаңсу беттерінің бар болуы
Қия қиябеттердің моруы
Жоғары кеуекті суланатын тау жыныстарының қанығуы
|
Кертпештердің беттер бойында жайпақталуы
Босаңсулар (β>40-45° болғанда),
45°> β > ρ 1 +4° болғанда қадалармен бекіту
Еңіс ұңғымалармен жайпақтау, қатты жарықшақты тау жыныстарын цементтеу және қатты морылатын тау жыныстарын бүрке шегендеу
Осы қосымшаның 1-кестесінде ұсынылатын бұрыштар астындағы кертпештерді жайпақтау
Қиябеттерді жайпақтау, ал кейбір жағдайларда шымдандыру
Кертпештер алаңдарынан жауын және қар суларының ағуын қамтамасыз ету
|
1
|
2
|
3
|
4
| |
Құмдар
|
Жылжымалар:
а) сүзілетін
б) жамылғылық
в) жапсарлық
г) тереңдікті сұлама қапталдың
д) жылжыма-бастырма-лар және аспалы қап-талды тіреу жылжыма-лары
Сусымалар
Сырғымалар
|
Сүзілуші және суланушы қабаттар сырғыған және шайылған кезде қиябеттерді «айналдыра қазу»
Түпкілікті тау жыныстары беткейлерінде орналасқан, жамылғы түзілімдер бетінен жауын және қар сулары ағынының жоқтығы
Қабаттар жапсарларын кесу және оларды суландыру
Сұлама қапталда арынды сулардың және сазды қабаттардың бар болуы
Қиябеттер негізінде иілімді саздар қабаттарының және қабаттар арасында бос жапсарлардың бар болуы
Қия қиябеттер (35° артық), морылу, желпілдеу
Грунт суларын сүзгілеу
|
Кертпештер алаңдарының тікелей сүзгілеуші қабаттың астында орналасуы, қиябеттердің сүзгілеуші учаскелерін малта таспен және қиыршық таспен жүктеу
Беттік сулардың ағуын қамтамасыз ету және контрфорстар құрылғысы
Кертпештер алаңдарын тығыз майлы саздар қабатымен жабу жолымен сүзгілеуші және сазды қабаттар жапсарларының сулануын болдырмау
Сұлама қапталдың тау жыныстарын сорғыту, беткейді жаймалау
Қиябеттерді жаймалау, олардың биіктігін азайту, сорғыту және контрфорстар құрылғысы
Қиябеттерді жайпақтау және цементтеу немесе бүрке шегендеу
Сулы қабаттарды сорғыту; қиябеттердің сүзгілеуші бөлігін малта таспен және қиыршық таспен жабу
|
1
|
2
|
3
|
4
|
Үйінді тау
жыныстары
|
Жылжымалар:
а) табан үстіндегі
б) табан астындағы
в) табандық (жапсарлық)
Отырулар
Сырғымалар
|
Үйіндінің бос тау жыныстары; тау жыныстарының қосымша ылғалдануы-әсіресе үйінді негізінде
Үйінділердің бос негізі және оның сулануы
Еңісті қабатты негіз
Болбыр үйінді тау жыныстарының ылғалдануы
Тозаңды және сазды құмдардың жауын және қар суларымен қанығуы
|
Үйінді тау жыныстарының қосымша ылғалдануын болдырмау, негізді сорғыту, талғамды үйінділеу, көп жік қабатты үйінділер
Негізді сорғыту, үйіндінің биіктігін азайту, үйінді алдының түзілуі
Үйіндінің биіктігін азайту; үйінділер негізін жару
Үйінді негізін кептіру; жауын және қар сулары ағысын қамтамасыз ету
Үйінділер бетінен су ағысын қамтамасыз ету; үйінділер негізіндегі сорғыту құрылғысы.
|
__________________
Достарыңызбен бөлісу: |
