Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
Филология факультеті
Қазақ әдебиеті және әдебиет теориясы кафедрасы
«8D02310 –Инновациялық әдебиеттану (Ғылым ордасы)»
білім беру бағдарламасы
2023-2024 оқу жылының көктемгі семестрі
98201 «Фольклорды зерттеудің инновациялық әдістері»
ДӘРІС КЕШЕНІ
1-дәріс. Формалды әдістер.
Кеңес кезеңіне дейін қазақ фольклортану ғылымында фольклор халықтың әдет-ғұрпы, наным-сенімі, тұрмысы, дүниетанымы, өмір салты сияқты ұғымдарымен ажырамас бірлікте қарастырылды. Орыс зерттеушілері де осы бағытта зерттеді. 20-жылдары А.Байтұрсынұлының, Ә.Диваевтың, М.Әуезовтың, С.Сейфуллиннің еңбектерінде бұл дәстүрдің ізі сақталған. Ал Х.Досмұхамедұлының орыс тілінде жазылған «Қазақ халық әдебиетінде» қазақ фольклорының жанрлары мен жанрлық түрлерін 46-ға бөлген кестесінде магиялық, ғұрыптық, демонологиялық, наным-сенім түрлері, алғыс, қарғыс сияқты сөз үлгілері де қамтылған.
ХІХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасырдың басында Еуропа мен Ресей фольклортану ғылымында этнография, антропология, фольклортану бір-бірімен сабақтас, көбіне-көп бір пәннің іштей тармақталған салалары. Ол кезде Ресей Еуропаның ғылыми кеңістігінің тікелей ықпалында болды.
ХХ ғасырдың 30-шы жылдарынан бастап әдебиет пен өнерге, рухани-мәдени мұраға таптық, партиялық, материалистік, атеистік, эволюционистік, маркстік-лениндік т.б. принциптермен келу фольклортану ғылымын Еуропалық ғылыми дәстүрден біржола ажыратып тастады.
Негізгі терминдер мен ұғымдар жүйесі: мәдени антропология, формалды әдістер, корпусты әдістер, құрылымдық-типологиялық әдістер, семиотикалық және семантикалық әдістер, структурализм, герменевтика, нарратология, эстофольклортану, мифтік фольклортану, лингвофольклортану, этнофольклортану, социофольклортану, психофольклортану.
Ұсынылатын әдебиеттер:
1. Қазақ фольклортануының терминдер сөздігі / Жауапты редакторы Ж.Рақыш. – Алматы: Brand Book, 2020. – 272 б.
2. Ибраев Ш. Қазақтың ғұрыптық фольклоры. – Нұр-Сұлтан: Л.Н. Гумилев атындағы ЕҰУ, 2021. – 254 б.
3. Қазақ фольклортануының тарихы: ХVІІІ-ХХІ ғасырдың басы. Ұжымдық монография. – Алматы: «Service Press», 2017. – 552 б.
4. Мелетинский Е.М., Неклюдов С.Ю., Новик Е.С. Историческая поэтика фольклора: от архаики к классике. 2-е изд. – М.: РГГУ, 2021. – 286 с.
5. «Бабалар сөзі» жүзтомдығы: мазмұндалған анықтамалық / Құраст.: Т. Әлбеков, Қ. Алпысбаева, Ж. Рақыш. – Алматы: Дарын, 2022. – 382 б. ISBN 978-601-217-773-2
6. Қазақ текстологиясы: негізгі мәтін мен авторды анықтау (атрибуция) мәселелері. Ұжымдық монография. – Алматы: Литера М, 2022. 256 б.
7. Орыс шығыстанушы-түркітанушыларының ХХ ғасырға дейінгі жинақтарында қазақ фольклоры мен әдебиетінің орын алуы. Нарративті дереккөздері. – Алматы: Silver Press, 2022. 732 c.
8. Строганов М.В. Исторические корни фольклорных жанров: Монография. – М.: РГУ им. А.Н. Косыгина, 2019. – 175 с.
9. Черванёва В.А. «Антропологический поворот» в фольклористике: взгляд на классификацию устной прозы в свете новой парадигмы // Шаги/ Steps. Т. 7. №2. 2021. С. 136-155. - https://doi.org/10.22394/2412-9410-2021-7-2-136-155
10. Алтай – Западная Сибирь в XIX – начале XX вв.: население, хозяйство, культура. Материалы Всероссийской научно-практической конференции, посвященной 160-летию со дня рождения этнографа, экономиста и общественного деятеля Сергея Порфирьевича Швецова. – Горно-Алтайск: НИИ алтаистики им. С.С. Суразакова, 2018. – 356 с.
11. Методы и концепции в фольклористике и культурной антропологии (конец XX — начало XXI века): материалы XVI Междунар. школы-конференции по фольклористике, социолингвистике и культурной антропологии / Cост.: А.С. Архипова, С.Ю. Неклюдов, Д.С. Николаев, Н.Н. Рычкова. М.: РГГУ, 2016. 208 c.
12. Фольклористика и культурная антропология сегодня: тезисы и материалы Международной школы-конференции / Сост. А.С. Архипова, С.Ю. Неклюдов, Д.С. Николаев. М.: РГГУ, 2012. 433 с.
Достарыңызбен бөлісу: |