Билялова А.Б.
Дүние жүзінің экономикалық, әлеуметтік және саяси география
пәні бойынша
практикалық жұмыстарға арналған
ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАРЫ
Практикалық жұмыс № 1
Дүние жүзінің саяси картасы
-
Қазіргі заманғы саяси карта жайлы, мемлекеттіктің формаларының реформалары жайлы түсінік алу.
-
Ұлттық саясат билігі.
-
Елдерді экономикалық даму деңгейі бойынша боліп көрсету.
Құрал-жабдықтар: әлемнің саяси картасы, Атлас, контурлық карта.
Кесте 1
Елдер
|
Халқы
|
ЖІӨ
|
ЖІӨ-гі бөлігі
|
Барлығы
|
100 %
|
100 %
|
100 %
|
Экономикалық дамушы елдер
|
14,5
|
74,5
|
46,9
|
Батыс Еуропа
|
6,6
|
27,1
|
20,5
|
АҚШ
|
4,7
|
25,9
|
16,6
|
Жапония
|
2,2
|
15,7
|
6,9
|
Дамыған елдер
|
5,7
|
15,9
|
33,5
|
Қытай
|
21,5
|
3,4
|
15,3
|
Постиндустриалдық елдер
|
8,5
|
9,7
|
19,6
|
Ресей
|
2,7
|
4,1
|
1,8
|
Тапсырма:
-
«Үлкен жетілік» елдерін, индустриялды елдерді, дамыған, дамушы елдерді, экономикасы өтпелі елдерді түсіру.
-
1-кестені қолдана отырып айналма диаграмма салу.
-
1-кестені қолдана отырып қорытынды жасау.
-
2-кестені талдау және бағаналы диаграмма жасау.
-
Қорытынды жасау.
-
Жаңа капиталистік елдерді, экономикасы дамушы елдерді, капитализмге өтуші елдерді, дамуы артта қалған елдерді, Еуропалық Одақ, НАТО, ОПЕК мұнай эксперттаушы одақ елдері, Оңтүстік-шығыс Азия Қоғамдастық елдерін, Меркосур кіретін елдерді анықтау.
Кесте 2
республика
|
ұжымдық
|
абсолютті
|
унитарлы
|
федеративті
|
|
|
|
|
|
Практикалық жұмыс № 2
Дүние жүзі халықтарының географиясы
-
Демография дегеніміз не? Демографиялық жарылыс.
-
Халықтың табиғи өсімі, демографиялық дағдарыс және миграция.
-
№1 кесте мәліметтерін қолдана отырып, жер шарындағы жеке ірі аймақтардың халық санының өсу қарқының салыстырындар, жер халқының жалпы үлесінің өзгеруін есептеңіз. Бұл процесстерді түсіндіріңіздер. Айналма диаграмма құрастыру.
-
№2 кестені қолдана отырып, аймақтың әлеуметтік-экономикалық деңгейі халықтың жастық бөлінісіне қалай әсер ететінің анықтаңыз.
-
№3 кесте мәліметтерін қолдана отырып, әлемнің жеке елдерінде қала халқы санының неше есеге өскенің есептеңіз. Кесте негізінде диаграмма құрастыру.
-
«Халықтың өсіп-өнуі», «демографиялық жарылыс», «халықтың қартаюы», «демографиялық саясат», «табиғи өсім», «демографиялық дағдарыс», «халық миграциясы» түсініктеріне анықтама беру.
-
Кескін картада елдердің ұстанатын әлем діндерін ислам, будда, христин түстермен белгілеп көрсетіңіз.
-
Халықтың өсіп-өну типтерін контурлық картаға түсіру.
Кесте № 1. XX ғ.әлем халқы санының өсуі
Әлем аудандары
|
1900
|
1910
|
1950
|
1960
|
1980
|
1990
|
2000
|
Ресей, КСРО, ТМД
|
130
|
158
|
180
|
214
|
266
|
288
|
282,2
|
Батыс Еуропа
|
295
|
329
|
392
|
425
|
484
|
448
|
445,8
|
Батыс Азия
|
950
|
966
|
1392
|
1715
|
2569
|
3113
|
3684
|
Африка
|
130
|
141
|
220
|
275
|
475
|
648
|
800
|
Солтүстік Америка
|
81
|
117
|
166
|
199
|
249
|
276
|
306
|
Латын Америкасы
|
64
|
91
|
164
|
216
|
354
|
448
|
518
|
Аустралия және Океания
|
6
|
9
|
13
|
16
|
23
|
26
|
31
|
Бүкіл әлем
|
1656
|
1811
|
2527
|
4420
|
5297
|
5297
|
6067
|
Кесте№ 2. Әлем халқының жастық құрамы
Әлем аудандары
|
Балалар
|
Ересектер
|
Қарт адамдар
|
Бүкіл әлем
|
32
|
62
|
6
|
ТМД
|
25
|
65
|
10
|
Батыс Еуропа
|
14
|
67
|
14
|
Шетелдік Азия
|
33
|
62
|
5
|
Африка
|
45
|
52
|
3
|
Солтүстік Америка
|
22
|
65
|
13
|
Латын Америкасы
|
33
|
62
|
5
|
Аустралия және Океания
|
26
|
64
|
10
|
Кесте № 3. 1950-2000 жж. Қала халқы санының өсуі
Әлем аудандары
|
1950
|
1960
|
1970
|
1980
|
1990
|
2000
|
КСРО, ТМД
|
70
|
104
|
157
|
166
|
193
|
210
|
Шетелдік Еуразия
|
215
|
256
|
302
|
341
|
363
|
376
|
Шетелдік Азия
|
229
|
362
|
517
|
733
|
949
|
1370
|
Африка
|
33
|
51
|
81
|
136
|
220
|
310
|
Солтүстік Америка
|
106
|
139
|
167
|
191
|
210
|
237
|
Латын Америкасы
|
67
|
106
|
163
|
238
|
225
|
401
|
Аустралия және Океания
|
8
|
11
|
14
|
17
|
18
|
22
|
Бүкіл әлем
|
750
|
1027
|
1381
|
1822
|
2276
|
2926
|
Практикалық жұмыс № 3
Дүние жүзінің табиғат ресурстарының географиясы
-
«Табиғи ресурстар», «минералдық ресурстар», «ауыл шаруашылық ресурстары», «жер ресурстары» түсініктерін ашу.
-
Аймақтық табиғат пайдалану, ресурспен қамтамасыз ететін, қалпына келетін, сарқылатын және сарқылмайтын ресурстар түсініктерін ашу. Мысал келтіру.
-
«Әлем халық санының өсуі» кесте мәліметтерін талдау, жан басына шаққанда жер қойнауынан 1990-1950 жж, 1980-2000жж барланған минералдық шикізат қорын есептеу, ұлғаю және азаю тенденция көрсеткіштерін салыстыру, қорытынды жасау.
-
«Әлем гидропотенциялы және оны пайдалану» кесте мәліметтерін талдау, әлемнің ірі аймақтарының гидроэнергетикалық потенциялына салыстырмалы сипаттама беру.
-
Минералдық шикізат, көмір, мыс, олово және боксид бойынша ірі әлемдік қорлары шоғырланған елдерді әлемдік контурлық картаға түсіру.
-
Келесі сұрақтарға жауап беру:
-
Әлемнің қандай аймақтарына келесі процесстер біршама тән: ресурстармен қамтамасыз ету және жер қойнауының қаңырауы, әлем орман қорының негізгі азаю себептерін түсіндіру.
-
Минералдық ресурстар шикізатымен қамтамасыз ету деңгейінің жоғарлығы экономика деңгейін анықтайды деп айтуға болама.
Туризімнің дамуы табиғи ортаның жағдайына қалай әсер ет
Әлемдік гидроэнергетикалық потенциал және оның қолданылуы.
Аудандар
|
барлығы
|
Соның ішінде қазбалар (%-бен)
|
млрд.кв.сағ.
|
%-бен
|
ТМД
|
1100
|
11,2
|
20 %
|
Шетелдік Еуропа
|
710
|
7,3
|
70 %
|
Шетелдік Азия
|
2770
|
27,3
|
14 %
|
Африка
|
1600
|
16,4
|
3 %
|
Солтүстік Америка
|
1600
|
16,4
|
38 %
|
Латын Америка
|
1400
|
19,4
|
18 %
|
Аустралия иОкеания
|
200
|
2
|
18 %
|
Бүкіл әлем
|
9780
|
100
|
21 %
|
Практикалық жұмыс №4
Дүние жүзінің ауыл шаруашылық географиясы
Практикалық жұмыс №5
Транспорт географиясы және халықаралық экономикалық қатынастар
Практикалық жұмыс №6
Отын энергетикалық кешені.
-
Кестелерді қолдана отырып әлемнің энергия тұтыну құрылымдарының динамикасының өзгеруін салыстыр. Өзгерістерді түсіндіру және диаграмма құру.
-
Кестені қолдана отырып дүние жүзіндегі үлкен аумақтарының ресурсжетімділігін санау.
-
апап
-
Кестені қолдана отырып контурдық картаға мұнайды экспорт және импортқа жіберетін аудандарды салу.
-
Кестені қолдана отырып әр түрлі электрстанцияларының орналасу айырмашылықтарын көрсет.
Энергия тұтынудың әлемдік құрылымы %-бен
Алғашқы энергия тасымалдаушы
|
1970 ж.
|
1980 ж.
|
1990 ж.
|
2000 ж.
|
Көмір
|
32,9
|
30,5
|
32
|
32,8
|
Мұнай
|
45,3
|
44,6
|
39,4
|
37,1
|
Табиғи газ
|
19,5
|
21,4
|
23,7
|
24,9
|
гидроэнергия
|
2,2
|
2,3
|
2,6
|
3
|
Автономдық энергия
|
0,1
|
1,2
|
2,3
|
2,2
|
Барлық энергия тасымалдаушы
|
100
|
100
|
100
|
100
|
2000 ж.әлемнің ірі аудандардағы мұнайдың қоры, шығару және қоры
Әлемнің аудандары
|
қоры
|
Шығару
|
пайдалану
|
млн.тонн
үлес салмағы %-бен
|
Үлес салмағы %-бен
|
млн.тонн
|
Үлес салмағы %-бен
|
млн.тонн
|
Үлес салмағы %-бен
|
Әлемдік қауымдастық
|
142,1
|
100
|
3589,60
|
100
|
3503,6
|
100
|
ОЕСР
|
11,2
|
8,1
|
1010,4
|
28,1
|
2184,8
|
62,4
|
ОПЕК елдері
|
110,7
|
77,8
|
1489,4
|
41,5
|
|
|
ОПЕК елдерінен басқалары
|
22,4
|
15,9
|
1705,8
|
47,5
|
|
|
Солтүстік Америка
|
8,5
|
15,9
|
651,9
|
18,1
|
1064,6
|
30,4
|
Орталық және ОңтүстікАмерика
|
13,6
|
6,1
|
348,2
|
9,7
|
218,7
|
6,2
|
Еуропа
|
2,5
|
1,9
|
329,0
|
9,2
|
752,6
|
21,4
|
ТМД елдері
|
9,0
|
6,4
|
394,4
|
11,0
|
173,1
|
5,0
|
Таяу Шығыс
|
92,5
|
65,3
|
1012,4
|
31,0
|
209,0
|
5,9
|
Африка
|
10,0
|
7,1
|
373,2
|
10,4
|
116,7
|
3,3
|
Азиат-Тынықмұхиттық аудан
|
6,0
|
4,2
|
380,5
|
10,6
|
698,9
|
27,8
|
Достарыңызбен бөлісу: |