Тақырыбы ,Ішкі сөлініс бездері және жас ерекшеліктері

Тақырыбы ,Ішкі сөлініс бездері және жас ерекшеліктері

Жоспары:

2.Гормондардың әсер ету жолдары мен механизмі

3.Ішкі сөлініс бездерін зерттеу әдістері.

4.Гипоталамус- гипофиздік жүйе

5.Гипофиз физиологиялық әсерлері

Адам денесіндегі көптеген клеткалар (жалпы саны 100 трилионнан астам) арнаулы тканьдер, мүшелер және жүйелердің дағдылы қызметі, олардың өзара және сыртқы ортамен өте күрделі қарым-қатынасы жүйке және гуморальды жолмен реттелуі арқылы іске асады.

Денедегі барлық құрылымыдар арасында үздіксіз, уақыт және кеңестік тәртібімен түрлі жолдар мен механизмдер арқылы үнемі кең көлемде мәлімет алмасу жүріп отырады. Бұл мәліметтер гуморальдық жолмен (қан, лимфа, тканьаралық сұйықтық) жүреді. Оларға кодталған электрлік жүйке серпіністері немесе қарапайым және күрделі химиялық заттар, көбінесе мәліметтік макромолекулалар арқылы келеді.

Функциялардың (қызметтердің) гуморальды реттелуінде маңызды ролді ішкі сөлініс бездері, яғни эндокриндік бездер атқарады. Олар организм ішкі ортасына арнаулы биологиялық белсенді заттарды бөліп шығарады. Ішкі секреция бездері жасап шығарған заттар гормон деген атаура ие болды.Гипофизбен гипоталамустың арасындағы жүйкелік – гуморальдық байланыс екеуінің атқаратын қызметтерінің бір екенін дәлелдейді. Гипоталамус жүйке жүйесінің бір бөлігі. Мұнда жүйкелік реттеу эндркриндік реттеуге ауысады. Гипофиз- мидың түп жағындағы түрік ершігінде орналасқан, салмағы 0,5- 0,6 г, алдыңғы,ортаңғы, артқы бөліктерден тұрады. Алдыңғысы – аденогипофиз, ортаңғысы – меланогипофиз, артқысы нейрогипофиз деп аталады. Құрылысы мен қызметі жағынан әртүрлі.

Қалқанша без – Мойын аймағында кеңірдектің алдында орналасқан қалқанша без – ірі без. Ересек адамдарда салмағы 20-30 грамм, Балаларда (2 жас) 1,5 – 2 гр. Қартайғанда басқа бездер сияқты ол да көлемі кішірейеді. Эпителий клеткалары құрамында иод бар гормондарды түзеді. Бұлар трийодтиронин, тетрайодтиронин немесе тироксин. Олар белокпен қосылып иодтиреоглобулин деген тұтқыр коллоидты зат түзейді.

Эндокриндік бездердің сөлін шығаратын өзегі жоқ, без клеткалары қан және лимфа капиллярымен өте жиі торланған, сондықтан өзегі бар, әрі ол өзек белгілі бір ағзаға ашылып, өз өнімдерін сол мүшеге шығарады.

Ішкі секреция бездеріне гипофиз, эпифиз, қалқанша, қалқансерік бездері, айырша без, бүйрекүсті, ұйқы және жыныс бездері жатады. Соңғы екеуі аралас секрециялы бездер.

Ішкі сөлініс бездеріне плацентаны (бала жолдасы) да жатқызады. Екіқабат (жүкті) әйел организмінде бала жолдасы бірқатар гормондар бөліп шығарады - эстроген, прогестерон және гонодотропин. Ішкі секреция бездерімен гипоталамус құрылымымен және қызметімен тығыз байланыста болады. Оның ядроларының (кейбір жүйке клеткаларының) нейросекрециясы бар, яғни гипофиздің артқы бөлігіне түсетін немесе гипофиздің алдыңғы бөлігінің қан тамырларына тікелей келетін және аденогипофиздің клеткалар қызметіне әсер ететін биологиялық белсенді заттар бөліп шығаратыны аңықталған. Бұлардан басқа ішкі секреция бездеріне бірқатар заттар бөліп шығарады. Атап айтқанда, ренин, гастрин, секретин, панкреозимин, энтерогастрин, энтерогастрон, эритропоэтин т.б.

Гормон арқылы зат алмасу, өсу, даму процестері реттеледі. Гормон көбеюге де әсерін тигізеді. Гормондар қан мен лимфа тамырларына еніп барлық тканьдерге ағзаларға және бүкіл денеге әсер ете алады:

1. 
   метоболикалық – зат алмасу процестерінің әртүрлі жағдайларына, жиілігіне әсері;
   
2. 
   морфогенетикалық – конформациялық құрылымдық процестерге ажырату әсері;
   
3. 
   кинетикалық – қызмет орындаушы ағзалардың белсенділігіне және оларды қызметке қосуға немесе тежеуші факторларға әсері;
   
4. 
   корригиялық тканьдер мен ағзалар қызметінің қарқынын өзгертуге әсері (жоғарылату, төмендету, жылдамдату тездету, бәсеңдету қозғалыстары).
   

1. 
   Белоктық – пептидті қосылымдар (инсулин, глюкогон, соматропин т.б.);
   
2. 
   Стереоидтар (бүйрекүсті безі қабығының және жыныс бездері гормондары);
   
3. 
   Амин қышқылының туындылары (тироксин, катехоламиндер - адреналин, норадреналин). Гормондардың биосинтезі арнайы эндокриндік клеткалардың генетикалық аппаратында жоспарланған, сондықтан ішкі сөлініс бездерінің әрқайсысы тек белгілі бір гормондарды жасап шығарады. Организм ішкі сұйықтық ортасына өткен гормондардың белгілі бір мөлшері бос қалпында, ал шамалысы қан плазмасы белоктарымен қосылған күйде болады.
   

Гормондар қан ағысына ілесіп барлық тканьдер мен ағзаларға жеткенімен белгілі бір гормонды қабылдауға дағдыланған, әрі клетканың мембрана құрылымында орналасқан арнайы гормондар рецепторлары бар, олар тек белгілі бір ткань мен ағзаға ғана әсер етеді. Оларды нысана тканьдер деп атайды. Клеткалық рецептор арнайы белок болып келеді, оның молекуласының белгілі бір бөлігі гормон молекуласының белгілі бір фрагментіне сәйкес келеді. Бұл сигналды қабылдауды, яғни гормон мен клетканың өзара қарым-қатынасын қамтамасыз етеді. Егер берілген гормонды қабылдайтын рецептор болмаса, клетка гормонмен қарым-қатынасқа түспейді, яғни оны танымайды.

Белоктық және пептидті гормондардың рецепторлары клетканың цитоплазмалық мембранасында орналасқан. Бұл топтағы гормондар өз рецепторларымен қарым-қатынасқа түскенде аденилатциклаза ферментінің активтенуі жүреді. Оның әсерінен клеткада циклдік 3¹, 5¹ – аденозинмонофосфат (ЦАМФ) пайда болады.

Өзбетімен дайындалуға сұрақтар:
1.Гормондар қандай сөздің мағынасын білдіреді?

2.Гормондардың қандай түрлері бар, олардың атқаратын қызметі?

3. Гормондар қан мен лимфа тамырларына еніп барлық тканьдерге ағзаларға және бүкіл денеге әсер ете алады, қалайша?

4. Белоктық және пептидті гормондардың рецепторлары клетканың қай мембранасында орналасқан?

5.Адам және жоғары сатыдағы жануарлардың гормондарын, химиялық құрылым ұқсастығын, физика-химиялық, биологиялық қасиеттерінің ортақтығын негізге ала отырып, қанша класқа бөледі және қалай аталады?

6. Гипофиз қайда орналасқан ?

7. Қалқанша без қайда орналасқан және гормондары қалай деп аталынады?
Дәріс №25-26

Тақырыбы,Мінездің психофизиологиялық негіздері

Ықылас. Ықылас – көнілдің белгілі нәрселерге қажетті мәлімет алу үшін бағытталып, оған қадалуы. Басқаша айтқанда, организмнің тітіркенуге жауап беру даярлығын көрсететін оның сергектік белсенді күйі.

Ықылас ерікті және еріксіз болып екі түрге бөлінеді. Еріксіз ықылас – туа біткен жүйке тетіктері арқылы жүзеге асырылатын құбылыс. Ерікті ықылас адам психикасын мақсатты жұмылдыратын және жанама түрде болатын әлеуметтік дамудың жемісі. Ықылас қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді болуы ықтимал. Ол сыртқы әлем заттары мен құбылыстарына, не адамның ішкі күйіне, ойына, сезіміне бағыттылады. Ықыластың толықтығынан, тұрақтылығынан, көлемінен адамның іс-әрекеті, сезуі, түйсігі, зердесі, ақыл-ойы, тіпті санасы тәуелді келеді.

Ықыластың сапасы бірнеше физиологиялық көріністермен сипатталады. Оның белсенділігі, бағыттанушылығы, тереңдігі, орнықтылығы, қарқындылығы, аударақосушылығы болады.

Ықыластың белсенділігі ерікті және еріксіз болып жіктеледі. Ерікті ықылас адамның санасы, өз ырқы арқылы туады. Ол адамның таным-тіршілігі, ақыл-ойы және іс-әрекеті үшін жетекші роль атқарады. Еріксіз ықылас кездейсоқ төтенше тітіркендірістерге шартсыз бағдарлау рефлексі ретінде пайда болады.

Орнықтылығы деп ықыластың белгілі нәрсеге шоғырлануын айтады. Ол тұрақты және тұрақсыз ықылас болып бөлінеді. Дені сау адамның өзінде де ықыластың орнақтылығы құбылмалы келеді.

Ықыластың тереңдігі оның көлемі және таратылуы арқылы анықталады. Оның көлемін ықылас қамтитын нәрселердің саны сиппаттайды. Мұнда ықыластың шашырауы немесе шоғырлануы маңызды орын алады.

Адамдардың тынымды ықыласымен қатар ықылассыздығы байқалады. Ықылассыздықтың бірінші түрі зейін шашыраудан, қажудан кейін білінеді. Ықылассыздықтың екінші түрі, керісінше, жоғары қарқынды, қиын ауыстырылатын және ішке бағытталған болады. Ықылассыздықтың үшінші түрінде әлсіз қарқын, шала ауыстырылатын, селқос жағдай туады.

Эмоция. Адам мен жануарлар психикасының ерекше көріністерінің бірі – эмоция. Ол міңезді бағыттау және жүзеге асыру амалдарын жасайтын мотивацияның құрамында маңызды орын алады.

Эмоцияның бірнеше түрі бар. Биологиялық эмоция - әртүрлі тіршілік мұқтаждықтарын қанағаттандыру немесе қанағаттандырмау әрекеттерімен байланысты болады. Жоғары эмоция - әр алуан рухани әрекеттерінен туады. Кідірген эмоция – жеке адамның кейбір себептерімен, эмоциялық көріністерін тежеуі нәтижесінде байқалады. Жағымсыз эмоция – қандай болса да бір мұқтаждық қанағаттандырылмаған жағдайда ұнамсыз күйзеліс түрінде кездеседі. Жағымды эмоция – мұқтаждық қанағатандырылған кезде болатын сүйкімді әсерленушілік.

Эмоция құбылыстары аффект (долданыс), нағыз эмоция және сезім түрінде кездеседі. Аффекет – айқын қимылдар ағза көріністерімен қоса жүретін күшті және біршама қысқа мерзімді эмоциялық күйзеліс күйі. Ол жүріп жатқан тіршілік немесе әлеуметтік жағдайда кездеседі. Нағыз эмоция ұзақ уақыт және әлсіз түрде білінеді. Ол бастан кешкен немесе болашақты елестету арқылы туады. Эмоцияның үшінші түрі – заттық сезімдер. Олар кейбір белгілі немесе дәйексіз нәрселерді, отанды сүю, өшпенділік т.б. елестету немесе ойлау арқылы пайда болады. Заттық сезімдер тиянақты эмоциялық қатынасты көрсетеді.

Организмнің эмоциялық күйі эмоциялық күйзеліс және эмоциялық көрініс іспетті әсерленістерден тұрады. Эмоциялық күйзеліс деп организмнің өзін және қоршаған әлемді бейнелейтін субъективтік сезінісін айтады.

Организмнің дене сезу және ағза жүйелерінде байқалатын өзгерістерді эмоциялық көрініс деп атайды.

Эмоциялық көрініс әртүрлі. Симпатикалық жүйке қатты қозғағандықтан жүректің қызметі жеделдейді, қанның қысымы көтеріледі, газ алмасу өседі, тыныс кеңейеді, организмде тотығу және энергия құбылыстарының қарқыны артады. Қанда, сілекейде, несепте катехоламиндер, пептидтер және глюкоза мөлшері көбейеді.

Бұлшықет тонусы өсіп, көз қимылы жиіленеді, терінің түктері үрпиеді, эмоциялық қозу кезінде организмнің бүкіл қосалқы мүмкіндіктері жедел жұмылдырылады. Сонымен қатар түпті қарқынды іс-әрекеттің өзінде, оның әлі де зор пәрменді мүмкіншіліктері сақталады. Бұлар тек төтенше жағдайларда, эмоциялық зорлану кезінде тұтынылады.

Эмоцияның бейнелеуші әрекеті оқиғаларға жалпы баға береді. Организм өзінің бүкіл іс әрекетін бірлестіру арқасында, оған әсер етуші тітіркендіргіштің жағымды немесе жағымсыз жақтарын тез анықтайды.

Эмоцияның ізденуші түрі мақсат пен ниетке байланысты білінеді. Ол жетекші және жағдайлық болып екіге бөлінеді. Жетекші эмоциялық күйзеліс – мұқтаждықты қанағаттандыратын мінездік мақсатқа бағытталады. Жағдайлық эмоциялық күйзеліс мінездің кейбір кезендерін бағалаудан туады.

Эмоция нығайтушы әрекеті арқылы тәлім және зерде процестеріне қатысады. Эмоциялық әсерленістер тудыратын маңызды уақиғалар тез және ұзақ уақытқа зердеде сақталады.

Эмоцияның реттеуші немесе аударақосушы әрекеті үстемді мұқтаждықты анықтайтын себептердің бәсекесінде айқын көрінеді. Ол үрей мен міндет, үрей мен ұяттың сезімдер таласында байқалады. Мұның ақыры ниеттің күшіне адамның тілегіне және еркіне байланысты болады.

Эмоцияның байланыстырушы әрекеті ымдау, қол сермеу, дене қимылы, кейпі, мәнерлі күрсіну, дауыс ырғағын өзгерту арқылы серіктеріне сезініс түрін білдіреді. Мұның айғағын эмоциялық күйлердің арасындағы қарама-қарсылықтан байқауға болады. Мәселен, қуаныш пен қайғы, ашу мен үрей, ынта мен жеркену, ұят пен жек көру, сүйсіну мен күйіну сезімдері белгілі сипаттармен айқындалады.

Эмоцияның пайда болу механизмін теориялар арқылы ұғынуға болады. Эмоцияның алғашқы теориясы Ч.Дарвин ұсынған биологиялық қағида болатын. Ол жануарлардың эмоциялық көрнекті қимылдарын салыстырып, белгілі бір биологиялық сигналдық мәні барлығын анықтады. Мұндай көрнекі қимылдар және ымдау әсерленістері эмоциялық туа біткен көріністерге жатады.

П.К.Анохиннің айтуынша, эмоция тарихи даму сатысында сыртқы жайларға сәйкес мұқтаждықты тез бағалау және қанағаттандыру амалы ретінде қалыптасты. Әдетте, әрбір мұқтаждық жағымсыз күйзеліспен қатар жүреді. Сондықтан ол адам мен жануарларды белсенді іс-әрекетке демеп отырады. Ал әрбір мұқтаждық мақсат орындалса қанағаттық сезімі туады.

Эмоциялық күйдің қалыптасуына мидың әртүрлі құрылымдары қатысады. У.Кеннон ұсынған таламустық теория бойынша эмоциялық әсерленіс алғашқыда таламус орталықтарында пайда болып, ми қыртысына ықпалын тигізеді.

Эмоцияны ұғынуда лимбиялық теория жетекші орын алады. Дж.Пейпец клиникалық байқаулардың нәтижесінде, ми қыртысының маңдай бөлігі, гипокамп, күмбез, бадамша, таламус, гипоталамус эмоциялық әсерленісті ұйымдастырады деп тұжырымдады. Д.Линслей электроэнцефалография әдісн қолданып, бұл құрылымдарды ми бағанының торлы құрылымы белсендіретіндігін дәлелдеді. Сөйтіп, ол эмоцияның белсендіріліс теориясын ұсынды.

Эмоцияның екі түрлі ауытқуы байқалады. Гипотимия – абыржу, үрей, торығу, жабырқау күйі. Мұндай жағдайда мотивация әлсірейді, адам жүдеп, ішкі ағзалардың қызметі бұзылады. Гипертимия – көңіл шалқып, қимыл күшейеді, желік пайда болады. Адамдарда эмоция ауытқулары өте күрделі. Мұндай күйлер эмоциялық ышқынуда (стресс) жиі кездеседі. Ол мұқтаждық пен оны өтеу мүмкіндігі сәйкес келмеген жағдайда туады. Яғни эмоциялық ышқыну осындай қақтығысуларды жоюға арналған организмнің барлық қорғаныш күшін жұмылдыратын маңызды икемделу әсерленісі. Ол жойылмаған күнде эмоциялық қозу ұзақ уақыт іркіліп, адамның мотивация сезініс саласы бұзылып, әртүрлі аурулар пайда болады.

Эмоциялық стресс – жүрек ишемиясы, гипертензия, асқазан жарасы, эндокрин жүйесіндегі ауруларына әкеліп соғады.

Адамдарда мұндай ауытқулар көбінесе әлеуметтік қақтығысуларда өте жиі кездеседі.

Ойлау – адамның жаңа жағдайларға бейімделуі кезінде мақсаттарды жаңаша шешуге арналған ми қыртысының өте күрделі іс-әрекеті.

Психология ғылыми негізінен ойлаудың үш түрін ажыратады: нақтылы, бейнелі және дерексіз-қисынды.

Нақтылы немесе көрнекі - әсерлі ойлау бірінші сигналдық жүйеге тіреледі, әрі екінші сигналдық жүйені де арқау етеді. Бұл қисынды ойлаудың алғашқы сатысы, ол кейін бейнелі ойға алмасуы мүмкін.

Бейнелі ойлау – ойша байымдау немесе елестету және жоспарлау арқылы жүзеге асады. Бұл тілмен тығыз байланысты.

Дерексіз-қисынды ойлау – ұғым, пікір символдық белгілер және басқа дерексіз категорияларды пайдаланады. Мұндай ойлау ең терең және нәтижелі келеді. Алайда ол үшін жеткілікті білім мен дағдырлар қажет.

Ойлау әрекетінің нейрофизиологиялық негіздерін алғашқы ашқан И.М.Сеченов. Оның айтуынша, ойлау – нәрселерді бір-бірімен салыстыратын мидың рефлекстік құбылыстарының анализдік-синтездік әрекетінің нәтижесі. Ойлау процесінің нейрофизиологиялық негізін іс-әрекеті түзетіндігі И.П.Павловтың нақтылы тәжірибелерімен дәлелденді.

И.М.Сеченов пен И.П.Павловтың еңбектерінде, ассоциация ұғымы организмнің белсенді бейімделу іс-әрекетінің, күрделі нәрселер ортасындағы мінезінің нәтижесі деп саналады. Адам мінезінің физиологиялық механизмдеріне талдау жасағанда, ол екі сигналдық жүйенің, ми қыртысы мен қыртысасты құрылымдардың бірлескен іс-әрекеті екендігі көрінеді. Адам өз еркімен, өзінің шартты рефлекстік әсерленісін тоқтата алады. Ырықсыз сезім мен эмоцияның көптеген көріністері қорғаныш, тағамдық, жыныс рефлекстерін тыяды. Ми бағаны мен торлы құрылымның серпіністері ми қыртысының қалыпты тонусын қамтамасыз етеді.

Тіл адамдардың қатынас құралы ретінде қалыптасты. Сөз – бейнелеудің екінші сигналдық формасы. Тіл байланыстырушы, ұғындырушы және реттеуші қызмет атқарады. Тілдің байланыстырушы әрекеті – оның адамға тән арнайы қатынас құралы болуы.

Тілдің ұғындырушы әрекеті – дерексіз ойлаудың, түсінудің құралы.

Дәріс №27-28

Тақырыбы:

№1 ТАҚЫРЫП: Кіріспе. Балалар мен жасөспірімдер организмнің өсуі мен дамуының жалпы заңдылықтары.

1. 
   Тірі организмнің өсуі мен дамуы туралы түсінік.
   
2. 
   Адам организмінің өсуі мен дамуының өзіне тән ерекшеліктері.
   
3. 
   Өсу және дамудың біркелкі еместігі, даму гормониясы және гетерохронизм.
   
4. 
   Акселерация туралы түсінік. Акселерация теориялары.
   
5. 
   Дене өсуін зерттеу методикалары және оны бағалау.
   
6. 
   Жас шақтарын кезеңге бөлудің негізгі принциптері.
   

1. 
   Дене ұзындығын өлшеу (тура бой).
   
2. 
   Дене салмағын өлшеу.
   
3. 
   Кеуде клеткасы аумағын өлшеу: тыныштықта және тыныс шығарған кезде.
   
4. 
   Өкпенің тіршілік сыйымдылығын өлшеу.
   
5. 
   Қол басының сығу күшін өлшеу (оң және сол қолдың).
   

А) Антропометриялық зерттеу барысында алынған мәліметтерді сол жастағы балалар денесінің өсуінің орташа көрсеткіштерімен салыстыру.

В) Барлық есептеулерді жүргізу. Тиісті мәліметтерді антропометриялық таблицаға енгізу және дененің өсу пішінін анықтау.

Кесте 2.

Көрсеткіш	Нег. Көрс.	Орташа жас нормасы	Айырмашылығы	Сигма	Сигма айыр.	Даму көрс.	Жалпы дене дамуы
Бойы
Кеуде клеткасының шеңбері
Дене салмағы

Кесте 2.

Көрсеткіштері.	-3б.	-2б.	-1б.	+1б.	+2б.	+3б.
Бойы
Салмақ
Кеуде клеткасының шеңбері

1-сурет. 13 жастағы оқушы денесінің өсу профилі.

Өлшеулер нәтижесі оқушы денесінің өсуі кең норманың шегінде деп санауға негіз болады, басқаша айтқанда, ол қалыпты дамуда. Бірақ болашақ ұстаз оқушы денесінің өсуін жан-жақты бағалау үшын оның денсаулық жағдайын жақсылап тексеру қажет.

Әрбір тапсырманы орындаудағы келесі кезең – жиналған материалды талдау. Тап осы жағдайы бой, дене салмағы және көкірек клеткасы дамуының көрсеткіштерін №1 табл. Көрсеткіштерімен салыстыру. Табылған айырманы сигмаға (С) бөлу керек. Егер бөлінді 1-ден жоғары немесе төмен болмаса, онда дененің өсуі норманың шегінде деп есептейміз: егер бөлінді 1,2- нің маңында болса, онда дененің өсуі нормадан жоғарғы не төмен, ал 3-тің маңында болса, онда дененің өсуі жақсы немесе төмен деп жіктеледі.

Былай деп ұйғарайық: оқушы К.13 жаста, бойы 148,3 см, салмағы 42,3 кг, көкірек клеткасының шеңбері 69,5 см (тыныштық жағдайда). Бұл жасқа лайықты орташа көрсеткіштер (немесе стандарттардың орташа шамасы - М), тиісінше -144,8 см (С-7,9), 36,4 (С-5,9), 99,5 (с-4,3). Анықталған шама мен орташа шаманың айырмасы - 148,3-144,8 см +3,5 (оң таңба, себебі бойдың анықталған шамасы орташа шамадан көп).

Табылған айырманы сигмаға бөлеміз С (3,5:7,9) 10,44, сонан соң бөліндінің шамасын таблицаға түсіріп, нүктесін табамыз. Осы сияқты есептеу дене салмағы мен көкірек клеткасының шеңбері бойынша жүргізіледі.

Салмақ: 42,3 кг - 36,4 кг 5,9 кг. С 5,9 : 5,9 +1.

Көкірек клеткасының шеңбері: 69,5 - 69,5 0. С 0:4,3 0

Егер анықталған шама орташа шамадан аз болғанда, олардың айырмасы теріс (-) таңбамен белгіленеді. Анықталған мәліметтерді антропометриялық карточкаға түсіру және табылған нүктелерді сызықпен қосып дененің өсу профилін Мартиннің методы бойыншы анықтаймыз.
ҚОРЫТЫНДЫ:
Әдебиеттер: А. Г. Хрипкова, М. В. Антропова, Д. А. Фарбер «Возрастная физиология и школьная гигиена». М., 1990 ж.

С. Жұмабаев. «Жасерекшелік физиологиясы және мектеп гигиенасы» А., 1991 ж.

№2 ТАҚЫРЫП: Жүйке жүйесінің физиологиясы. Адамның проприорецепті тізе рефлексін анықтау.

МАҚСАТЫ: Адам тізе және ахилл рефлексін туғыза алуға үйрену және осы рефлекстердің қарқынына орай тексерілетін адамның қозғыштығын бақылау.

ТӘЖІРИБЕГЕ ҚАЖЕТТІ ЖАБДЫҚТАР: Орындық резинка, балғашық.

СҰРАҚТАР:

1. 
   
   жүктеу/скачать 499.5 Kb.
   
   Достарыңызбен бөлісу: