Бір қыз бен он алты ақын І бөлім 82. 3К б 94 Бірінші бөлімінде: Бір қыз бен он алты ақын

Сөздері жай оғындай жарқылдаған,

Ақындар айтысудан тартынбаған.

Алдында алқа топтың сөз бастайын,

Рұқсат етіңіздер, халқым маған!
Мерейлі мерекеге шабыттанып,

Жүректер жыр бұлағын ағытты анық.

Сүрінбей сыннан өткен сан жүйріктер

Келіпті бұл сайысқа бағытталып.

Осынау ақындардың марқаларын.

Әсімхан, Қалихан мен Көкен, Манап,

Танытқан талай көкпар тарта аларын.

Дегендей ағыт-ағыт жыр бұлағын!».

Құлпырған қызғалдақтай көктемдегі

Армысың, өнер сүйген құрбыларым!

Мен де бір сөз өнерін қуған балаң.

Ұсынам жүрегімнен жыр шоқтарын

Атынан Оралымның думандаған.

Саф алтын, кәусар сөздің батырлары?

Мүшелі Қазақстан тойы алдында

Қызықтап жыр сайысын жатыр бәрі.

Жыр үшін жігерімді сарқам анық.

Әбділда, Мұхаметжан ағаларды

Көргенде кеттім қазір арқаланып.

Еңбеккер үлкен-кіші баламыздан.

Сәлемші мен – Оралдың қарлығашы,

Бас иіп тәжім етем араңыздан.

Мен еркін қанатымды қаға аламын.

Торқалы Қазақстан тойы алдында

Жырламай қалай тағат таба аламын?!

Ақ бидай алқабында дән төресі.

Жылма-жыл миллиардтың межесінде

Елімнің арта берсін мәртебесі.

Бейбіт күн Қоммунизм – ұранымыз!

Жасай бер, гүлдене бер, Қазақстан,

Арналған бір өзіңе жыр-әніміз.

Бейбіт күн, ұлы еңбектің күйін тартам.

Шалқысақ, шабыттансақ, жыр толғасақ,

Отаным, Компартиям сенің арқаң!

Төрінен орын алып сахнаның,

Жыр селін шабыттана сапырамын.

Ақынын көрші облыс Ақтөбенің,

Өзіммен айтысуға шақырамын.

Шабытым – теңіз буы сарқылмайды.

Сөзбенен сілкілесіп көрейікші,

Шын жүйрік сайыстардан тартынбайды.

Алатауым, армысың,

Қарт шежіре, бармысың?

Баяғыдай сәукелең –

Төбеңдегі қарлы шың.

«Қайдан келіп қалды», – деп,

Мен балаңа таңбысың?

Тап өзіңдей сабырлы,

Көргенім жоқ тауды шын.

Бір өзіңнен табылар,

Барша сурет, бар мүсін.

Талай ақын арнады,

Ықылас пен алғысын.

Алатауым, қарт бабам,

Тарих сырын сақтаған.

Мұндай сайыс көргем жоқ,

Айналам жүйрік қаптаған.

Қас тұлпарын өнердің,

Емеспін бұрын баптаған.

Желеп-жебеп шабыт бер,

Қадамыма аттаған!

Толқиды екен қалайда

Осындай бір шақта адам.

Ақын Шолпан Жайықтан,

Барымды саған ақтарам.

Өзіңдей жүйрік дүлдүлмен,

Кездескенге мақтанам.

Еліңңің көріп табысын,

Сен үшін бүгін шаттанам!

Өзіңе бердім кезекті

Назыңды жырмен айт маған!
Шолпан:

Өтті ғой содан талай арада күн,

Келмейді көп алдында қараларым.

Оқудың түбін тескен жан болсаң да

Жалғыз хат жолдауға сен жарамадың.
Болады бізде басым төзім деген,

Жігіт пе ең әлде қызды көзге ілмеген?

«Сарасы Ақ Жайықтың – мен дегенде»,

Біржан боп келе алмадың өзің неден?

Тұрғанмен ақын жігіт ісің жасық.

Аулыңнан серік ертіп ала келдің,

Жүргендей сені менің мысым басып.

Соғайын сөзден қамал тірестіріп.

Елеусіз, мен өзіңді жеп қоярдай,

Келіпсің жұбайыңды ілестіріп.

Егессең найзағайдай шартылдаймын.

Көзіңе кішілеу боп көрінгенмен,

Айтыста салмақтымын, алтындаймын.

Күн болсаң нұрың болып шашыламын.

Байқамай намысыма тиер болсаң,

Шоқ болып табаныңа басыламын.

Екпінім жанар таудың жалынындай.

Қол созған жігіттерге жеткізбеймін,

Көктемгі көкжиектің сағымындай.

Байқайын топ алдында шабысыңды.

Елімнің сенім артқан еркесі едім,

Ешкімге жібермеспін намысымды.

Мен өзім «тұлпармын» деп мақтанбаймын,

Және де «жабымын» деп жасқанбаймын.

Әділін тура айтамын кім де болса

Жаныма, намысыма батқан жайдың.
Ақ Жайық дәстүрі мол, салты бар ел,

Өсірген талай-талай даңқы бар ел.

Сүймеймін жұрт алдында асқақтауды

Кім жүйрік, кім шабанын халқым білер.

Әрдайым жақсылықпен құп алатын.

Шолпанжан, халің қалай, қарындасым,

Шәкірті Тайыр, Хамза, Жұбан ақын?

Жүрекке жылу алған күн қасынан.

Жырлайық халқымызды, елімізді,

Шабыт ап коммунистік бұл ғасырдан.

Келемін сол қарқыннан жаңылмастан.

Дәстүрін ақын Сара жалғастырған,

Өзіңдей айналайын қарындастан.

Бүгінгі нұрлы шапақ таңға ұласқан,

Айтыста жеңілсем де арманым жоқ,

Өзіңдей сүйкімді бір қарындастан.

Ағаңа дидарың мен жырың – азық.

Айтайын тілегім бар айтыстан соң,

Қалмайын, қарындасым, көзім жазып.

Әділдік ең алдында жүгінерім.

Дауысың ақ бұлақтай сылдырайды,

Осылай шырқарыңды біліп едім.

Ойлама қалар-ау деп ағаң налып.

Шолпанжан, қайдан білем күйеуіңнің,

Үйінде қалатынын бала бағып.

Үйіңнен еретін жан таппадың ба?

Шолпанжан, ең болмаса телефонмен,

«Күйеуім келмейді», – деп айтпадың ба?

Ақынның осындайда қиялы көп,

Келеді әзілдері зиялы боп.

Шырағым, шалғай жерде жүргеніңде,

Болғаны әйеліңнің зияны жоқ.

Жырлаймын мен өзімше бөгелместен,

Күркіреп көкірегімнен өлең көшкен.

Көңілден шықпай жатсам кешіріңіз,

Көпшілік құлақ түріп елеңдескен.
Несіне мен өзімді ұсақтайын,

Гурьев, Ақтөбе, Орал – үш ақ қайың.

Жатады ел аралас, қой қоралас,

Кездессек қуанамыз құшақ дайын.

Бойына жинай білген сыр тағылым.

«Үш жүзге ән оздырған» әнші Мұхит,

Елінің өнер қуған ұрпағымын.

Қазақтың күй атасы, дарындары.

Дина мен Құрманғазы перзентімін,

Даңқы өшпес Махамбеттің Нарындағы.

Төрінен мен тарихтың сыр ақтарам.

Оралдың төрт ғасырлық шежіресі,

Пушкин, Даль, Толстойлар тұрақтаған.

Қаламның отты жылда үлесі ірі.

Пугачев, Чапаевтың жүр есімі.

Жолында құрбан болған біздің арман,

Есімін жүректе ел тізіп алған.

Ерлердің Фрунзе мен Фурмановтай,

Оралдың көшесінде ізі қалған.

Шығыстың жарқыраған жұлдызы да.

Ордада туған біздің Мәншүк батыр

Даңқына бүгін әлем тұр қызыға.

Кәрі-жас көңіл бөлген мол аңызға.

Қазақстан жерінде ең бірінші,

Тігілді Советтік ту Ордамызда⁶⁷.

Таныстың тарихы зор музейменен.

«Ер Чапай, батыр Мәншүк» деп қазірде,

Оқиды жас ұрпақтар әліппеден».

Білікті өнер сүйген халқымыз бар.

Сүйікті Компартия аясында,

Еңбекпен шыққан елдік даңқымыз бар.

Оралдың қол жеткізген табыстарын.

Қызыл ту желбірейді жеңіп алған,

Өзіңмен социалистік жарыстамын.

Білікті анамыз да, баламыз да.

Ғылымға үлес қосқан оралдықтар

Жүр бүгін астанада, арамызда.

Ән мен жыр тұнып тұрған дарқан далам.

Өр Қасым, ғалым Қажым, Хамза, Тайыр, Халықтың ұлдары ғой мақтана алам.
Өнердің өрісінде қарыштады,

Қадыр мен Сағынғали, Ақұштабы.

Ескендір, Ғарифолла жолын қуған,

Белгілі таланттардың тағы ұшқаны.

Шындықты айтпай қалай отырамын?

Таралған бір тамырдан еңбек, өнер,

Ақ Жайық қасиетті топырағы!

Бақыттың нұрын шашқан елім менің,

Шығыстан желпіп жатқан өмір лебін.

Алпысың кұтты болсын, республикам,

Сен үшін биіктеді көңіл көгім!
Асырып данқыңменен ерлеріңді,

Паш етіп, дарқандық пен кеңдігіңді.

Сүйікті Компартиям арқасында,

Бар әлем «қазақ» дейтін елді білді.

Бір жүрек, мың тілектен жаратылған,

Алдыңда айнымайтын ағаң – орыс,

Қайғыңа ортақтасып ара тұрған.

Қазағым, көңілің дария шалқып жатқан,

Жауыңды тұлғаңменен қалтыратқан.

Бабамның арманысың – Қазақстан,

Шығыстан аппақ таңдай балқып атқан.

Жандармыз арға тиіп ұрыспаған.

Сан ұлттың ыстық ұя, ордасысың –

Достықтың биік туын нық ұстаған.

Сондықтан өлең селін ақтарамын!

Ырысты миллиардтың мекенісің,

Сол үшін, сүйікті елім, мақтанамын!

Көп шықты ұлы адамдар даламыздан.

Нұрпейіс Байғанинді кім білмейді,

Көмейден жыр ағызған, бал ағызған.

Туған жер туғызыпты сан алыпты.

Космонавт Пацаев пен Әлия батыр

Ақтөбе топырағынан жаралыпты.

Кезінде қас тұлпардай көсіліпті.

Тарыдан рекордтық өнім алып,

Атамыз диқан даңқын өсіріпті.

Қаламыз жылдан-жылға гүлденеді.

Өскенін көріп бүгін Ақтөбенің,

Көмейге өз-өзінен жыр келеді.

Тамаша табиғатын көзің көріп,

Ақыным, қалмады ғой өзіңде ерік.

Қыз Жібек елін сүймеу мүмкін емес

Неше бір болса дағы төзім берік.
Көтерген көпшілікте бастама тың,

Динамның құрметтейді астана атын,

Қатысып фестивальға Гаванада,

Танытқан Қазақстан жастары атын.

Төгілген термен даңқы, бағы асқан.

Тасытқан табысымен ел байлығын

Олардың өмірі де лағыл дастан.

Мақтанам Құбашевтай шопаныма.

СССР лауреаты атанды ол

Жылма-жыл отар қосып отарына.

Несіне топ алдында тізімдеймін.

Соғылған бесжылдықтың балғалары,

Еңбектің көрігі бар үзілмейтін.

Мақтанбай мен қалайша тартына алам?

Туында ордені бар Оралымның,

Бейнесі күн көсемнің жарқыраған.

Ақыным, бола қоймас сөзіңде ілік.

Ән шырқап, жыр толғадың көзің күліп.

Ағыттың жүрегіңнен жыр ұйқасын.

Аттандың тамсанумен біздің елден,

Қия алмай «Правданың»⁶⁸ Ритасын.

(Білмеймін жүргеніңді бұрын қайтіп?)

Мінезі жеңешемнің қандай еді?

Қойдым-ау қызбалықпен сырыңды айтып.

Іздегін амалыңды құтылатын.

Кезегің келді сенің, қарсыласым,

Ілігіп қармағыма тұтылатын.

Жақсыны тек өзіңе тартасың да.

Ақтөбең сән-салтанат құрып жатыр,

Оралдың ақ кірпіші арқасында.

Жоспардан шықпай жылда тұралаған, Заводың тиын пайда құрамаған.

Іргеңді қазір аулақ салғанменен

Кезің жоқ бізден кірпіш сұрамаған.
Белгілі көмекшіңбіз бас тартпаймыз,

«Қол ұшын бердік» деп те тасымаймыз.

Ақыным, қашанғы біз «асыраймыз?»

Төрт түлік өсірмейсің бағысқа алып.

Түйені ұмытыпты қобдалықтар

Осыған қалдым тағы намыстанып.

Өсіру керектігін ұқпайсыңдар.

Шілдеде шөл қысқанда сусын сұрап,

Шұбаты бар үйлерден шықпайсыңдар.

Болып ең республика мақтанышы.

Тауығың тауысты ма, қайда кетті

Атақты Ақтөбенің ақ тарысы?

Түлеген жылдан-жылға жер сүйікті.

Ақтөбең ақ тарысын жоғалтқанмен

Еліміз ұмытпайды Берсиевті.

Жанбыз ғой жігіттердің ұғар жанын.

Берейін кезегіңді шырқап жібер

Бар болар үйде жазып шығарғаның.

Облысым қашаннан,

Заманамен жасарған.

Дәуір жүгін арқалап,

Биіктерге аса алған.

Ақтөбенің қаласын,

Адаспай-ақ табасың.

Тоғыз жолдың торабы

Көкпен, жермен барасың.

Облысым самғады,

Міндетті шешіп алдағы.

Ауданы бар он сегіз

Еңбекқор кілең жандары.
Алдағы істің арнасы,

Өрбіп жатыр жалғасы.

Химияның алыбы

Қасында тұр Алғасы.

Құрылды аудан жақында.

Москвадан ту алып

Болды лайық батырға.

Өскен аудан екені.

Байлығы тұнған Шилісай

Екпінді құрылыс мекені.

Талай жүлде ту алған.

Кен, қазына, мол астық,

Табысы үшін қуанам...

Зер салшы шаруашылықтың көлеміне.

Мөлшері сүт өндіру кеміп кетті

Осының, қарындасым, себебі не?

Білемін жетістікті егістегі,

Жем-шөптің орындалмай көп істері.

Өткен жыл өкініші аз болған жоқ

Дайындау мал азығын келіспеді.

Айқайға жаз айында саламыз көп,

«Қыста да малды күйлі бағамыз» деп.

Шыңғырлау, Бөрлі, Чапай аудандарың,

Сабылды қыстыгүні сабан іздеп.

Өткен жыл көрсеткіші «жылап тұрды».

Аудандар – Каменка мен Қаратөбе,

Жоспарды орындамай ұят қылды.

Ақын ең тасқындаған сен ағынды.

Байқашы, облыста былтырғыдан

Жүзінен жеті қозы кем алынды.

Екінші тыңға дұрыс кезек берсін.

Шырпыдай салмағы жоқ неткен малдар?

Қой емес, баққандары көжек дерсің.

Намысын қорғаймын деп жігіттердің,

Ақыным, қыз алдында үміттендің.

«Аулында ескіліктің шырмауында

Жүргендер бар ма?» деп те күдіктендім.
Суырылып шыға берер сөз дегенің,

Әйтсе де бар ғой менің көздегенім.

Комсомол тойларына мән берілмей

Әркімдер іске асырған өз дегенін.

Ескішіл пысық екен ісіне тым.

Құлынды бие сұрар кісілерің.

«Темірден түйін түйіп өрнектеген».

Қыз қуып, көкпар тартар жігіт қайда,

Ойнайды қазіргілер «шөлмекпенен».

Жігіттер бар өзіңді де мазалайтын.

Қараңғы бұрыштардан күтіп алып,

Қалтаңды қағып-соғып «тазалайтын».

Тұратын ғашығымен бір күн, бір түн.

Алимент баласына «әке» болып,

Жүрген бар шатастырып қайын жұртын.

Комсомол – «атышулы» ауданыңыз.

Хат жолдап түрғандары журналдарға

Жетіпті астанаға дау-даңқыңыз.

Несіне айтар сөзді қалам аяп?

Дүкеннен шұлық таппай шарасыздан,

Жүруді мода еттіңдер «жалаңаяқ».

Көрейін көп алдында талғамыңды.

Ауылыңнан мен кемшілік іздегем жоқ,

Айттым тек көзге шалып қалғанымды.

Ол рас кемшіліктің әлі бары,

Көңілің соны көріп тарылады.

Тек қана тере берсең жамандықты

Олқылық Оралдан да табылады.
Жылқыға қарайсыңдар салқын неге?

Бұздыңдар игі дәстүр салтын неге?

Қалайша түсірдіңдер бабамыздың,

Бұрынғы жылқы баққан даңқын неге?

Шапқанда басылмайтын арындары.

Сіздерге ойсылқара «өкпелейді»

Азайып кеткеннен соң табындары.

Ол дағы қамқорлыққа бөленбеген,

Кезінде Зеңгібаба ойлап па екен

Осындай алалықты көрем деген?

Пайдалы мал деп оған қарамайды.

Жесең – ет, ішсең – шұбат, асыл түлік,

Түйені «жетім» ету жарамайды.

Мал басы облыста баяу өскен.

Айтпақшы, сиыр малы мандымайды

Сиырды шығардыңдар қалай естен?

Шопандар еңбегінде абырой бары.

Өткен жыл болмаған соң жағдайлары.

Бірақ та бірер жайың батты маған.

«XXII партсъезд» колхозында

Монша жоқ, жұрт қалаға шапқылаған.

Кемшілік өнеркәсіп саласында,

Бар екен қарындасым, нанасың ба?

Балықтың комбинаты жоспар бермей,

Қалып тұр жұртшылықтың табасында.

Көңілің қалай оған тарылмайды,

Кеудеде реніш от жалындайды.

Өнімі аз ет-консерві заводының,

Басынан жылда «тоқпақ» арылмайды.

Жүрекке қабылдаймын сырды ұнаған.

Бар екен Орал тігін фабрикаңыз

Жыл сайын көрсеткіші құлдыраған.

Ойлама, сынды ағай «жіліктепті».

Шығарған нан заводы он төрт тонна,

Өнімнің он тоннасы шіріп кетті.

Осымен мін айтысу қалсын ада.

Шолпанжан, тап осылай шырқай берші,

Шабыттың сәйгүлігін қамшыла да.

Әрдайым жүрегім мен жадымдасың.

Басыңнан қонған бақыт арылмасын!

Осындай мерекеде толғанайық,

Өнермен бәстесу де болды лайық.

Қош, сау бол, көріскенше, қарындасым,

Осымен жыр додасын доғарайық!

Мен айтсам кездеседі кемшілігің,

Қарашы көңілімнің кеңшілігін.

«Қызартып қайтемін, – деп, – той үстінде»,

Отырмын әдеп сақтап сенші бүгін.
Қарамай көңіліңе төкпелетіп,

Қатты айтып, алсам егер өкпелетіп.

Кешірім сіздің жақтан болсын деймін

Жүрмесін өкпе-назың көпке кетіп.

Ұзаққа шаба берер бабында адам.

Берейік жыр талқысын көпшілікке,

Осымен дұрыс болар дамылдаған.

Әлі де сөзбен талай егесеміз.

Айтысқа әрқашан да мен дайынмын,

Рұқсат берсе өзіңе жеңешеміз.

Жүргейсің ақын қыздың көзі еді», – деп,

Үкілі домбырамды сыйға ұсынам

Келесі кездескенше төзеді деп.

Дина мен Құрманғазы көзіндей көр,

Жалынды Махамбеттің сөзіндей көр.

«Арынды әнші Мұхит дауысы» де,

Болмаса мына менің өзімдей көр.

Сағасы өлең дейтін дарияның,

Сіз үшін, қарындасым, далиямын.

«Айтыстың ескерткіші болсыншы», – деп

Мүсінін ұсынамын Әлияның.

1980 ж.

Түсініктеме
«Қарашаш пен Айдос» – көне айтыстардың бірі. Айтыс алғаш 1883 жылы Ташкентте басылған. Алдарыңыздағы кітапқа 1965 жылы шыққан «Айтыстың» 2-томынан алып жариялап отырмыз.

Бұл айтыста Қарашаш Айдоспен, ақын жігітпен және қарт атасымен айтысады. Айтыстың мазмұнынан бұрынғы жаугершілік замандағы аянышты әйел тағдыры елестеп, аласапыран уақыттың мұңды үні құлаққа естілгендей болады.

Халық поэзиясының алыбы, ақындар атасы Жамбылдың (1846-1945) XIX ғасырдағы ірі айтыс ақындары Құлмамбет, Досмағамбет, Сарбас ақын, Шашубаймен айтыстарынан басқа, Бөлектің қызы, Айкүміс секілді ақын қыздармен айтысы бар. Сонымен қатар Жамбыл ата Жетісудың дарынды ақын қызы Нұриланың сол елдің көптеген саңлақ ақындарымен айтысына төрелік берген.

Жамбылдың Айкүміспен айтысы 1871 жылы болған.

«Біржан мен Сараның айтысы» «Айтыс» кітабының (1965) І томынан алынды. Бұл айтыс революцияға дейін сегіз рет басылып шыққан: 1898, 1899, 1900, 1901, 1902, 1907, 1913, 1914. Алғашқы бастырушылар: Жүсіпбек Шайхысламұлы (1857-1936) және XX ғасырдың бас кезіндегі ағартушы-демократ ақын Әріп Тәңірбергенов (1856-1924). Айтыс совет дәуірінде мектеп хрестоматиясынан бастап, көптеген жинақтарда басылып келеді. Ақындар айтысының ең көркем үлгілерінің бірі ретінде мектептің 8-класына арналған оқулықта жан-жақты талданады.

Біржан сал Қожағұлұлы (1834-1897)⁷⁰ – Көкшетау облысы Еңбекшілер ауданының Бурабайға жалғас Жөкей көлінің жағасында туған ақын, әнші, композитор. Біржанның атақты «Жанбота», «Ләйлім», «Жамбас сипар», «Телқоңыр», «Бурылтай», «Айтбай» т.б. әндері бар. Ақынның Нұрғайша қызбен, Шөже ақын мен Тезекбаймен сөз қағысулары белгілі. Біржан ақындығының биігі Сарамен айтысы болып есептеледі.

Сара Тастанбекқызы⁷¹ – Жетісудың дүлдүл ақын қызы. Қазіргі Талдықорған облысындағы Қапал ауданының Абай колхозында туып-өскен.

Айтыстың дәл қай жылы болғандығы жөнінде әдебиетшілер әр түрлі пікір айтады. (С. Мұқанов, Е. Ысмайылов)⁷². Біржан Сарамен айтысқанда 37-ден 38-ге қараған.

Соңғы уақытта «Біржан – Сара айтысын» текстологиялық жағынан тексерудің нәтижесінде, бұрынғы басылымдарында біршама қателік жіберілгені анықталып отыр. Айтыстың алдарыңыздағы басылымына Ш. Ахметов пен Т. Қанағатовтың «Біржан – Сара айтысының текстологиясы» атты мақаласына⁷³ сүйене отырып біраз түзетулер енгізілді.

«Әсет пен Ырысжанның айтысы» «Айтыс» кітабының 1-томынан алынды (1965). Әсет (1867-1923)⁷⁴ Қарағанды облысы Қоңырат ауданы «Қызыларай» колхозында туған. 1923 жылы Құлжада қайтыс болған⁷⁵. Соңғы бір деректерде: «Әсет 55 жасында 1922 жылы 26 июльде, Ұланбура жайлауында құрбан айттың бірінші күні жерленіпті⁷⁶, – делінеді. Әсет – әнші, композитор, ақын. Әсеттің жүректің нәзік қылын шертетін сұлу әндерін былай қойғанда, «Салиха-Сәмен», «Ағаш ат», «Үш жетім қыз», «Ер Шеризат»⁷⁷ дастан-қиссалар жазған, ірі айтыстарға түскен ақын. Әсет пен Кемпірбайдың, Әсет пен Ырысжанның, Әсет пен Кәрібайдың айтыстары бар.

Әсеттің Ырысжанға айтысында:

Ырысжан қара сөзге қырғын екен...», –

Айтысты М.О. Әуезов былай бағалаған: «Әсет пен Ырысжан» айтысы – жарыс айтыста өзгеше бір арна. Бұл

– кездесіп қалған қыз бен жігіттің жеңіл-желпі шекісуі емес, екі елдің сайлап кездестірген ақындарының нағыз ақындық тапқырлыққа жарысқан іргелі айтысы. Жұмбақ және шешу арқылы ақындар, елді жеген әкімсымақтарды, халықтық сыншы сынмен әйгілейді. Бұл тартыс ру таласы емее, шешендік, шеберлік өнерінің халық сүйген айқын жарысы болғандықтан, өлеңдік құрылысында мазмұнына сай, көп көркемдігі бар үлгілі айтыс болып шыққан»⁷⁸.

Осы айтыста Әсет: «Шығып ем он бесімнен он алтыға», – дейді. Ол сөзіне қарап, айтыс 1882-83 жылдары болған деп ойлаймыз.