Қорытынды
Ұлы даладағы урбанизация процесі тек Ғұн империясымен ғана шектелмеді. Үйсіндер мен сарматтар сияқты басқа көшпелі тайпалар да осы кезеңде қала қоныстарын құрды. Оқта-текте болатын қақтығыстарға қарамастан, Ұлы даладағы көшпелі және отырықшы аймақтардың өзара әрекеттесуі мәдени алмасу мен экономикалық өрлеуге ықпал етті. Көшпелі тайпалар отырықшы аймақтарға өздерінің ерекше дәстүрлерін, өнер түрлерін, технологияларын әкелсе, отырықшы аймақтар көшпелі тайпаларға егіншілік пен сауда желілерін енгізді. Бұл мәдени алмасу екі қоғамды да байытып, көшпелі-отырықшы мәдени синтездің ерекше қалыптасуына ықпал етті.
Ғұндар, түріктер сияқты көшпелі топтар шебер жылқышылар болды, көп уақытын ат үстінде мал бағуға, аң аулауға және шабуға жұмсады. Олардың аң аулау және рейдерлік дағдылары соғысқа оңай аударылып, аймақтағы билік динамикасын қалыптастырды. Көшпелі өмір салтына қарағанда бұл өлкеде отырықшы қоғамдар да болды. Мысалы, кидандар, журчендер және манчжурлар негізінен ауыл шаруашылығымен айналысатын, тұрақты ауылдарда тұратын, егін егетін, аңшылықпен және атпен садақ атумен айналысқан. Олар халық арасында қалыптасқан жаңсақ пікірге қайшы, көшпелі болған жоқ. Бұл отырықшы қоғамдардың егін шаруашылығы, астық, тары, зығыр егістіктері, өгіз, шошқа, қой, жылқы сияқты мал шаруашылығы дамыған. Бұл көшпелі және отырықшы қоғамдар арасындағы қарым-қатынас саудамен де, соғыспен де сипатталатын күрделі болды. Бұл топтардың арасындағы сауда пайдаға емес, өздері өндірмеген тауарлармен өздерін қамтамасыз етуге негізделген. Тауарлар мен ресурстардың бұл алмасуы осы қоғамдардың дамуында және олардың өзара әрекеттесуінде шешуші рөл атқарды.
Достарыңызбен бөлісу: |