Cводеш тізімі
Болат Рашидович
Моррис Сводеш
(1909-1967)
Американдық ғалым, лингвист, глотохронология әдісінің авторы
Осындағы t – мыңжылдықтардағы уақыт межесі (временная глубина в тысячелетиях), С – ортақ туыс сөздердің проценті (процент общих родственных слов), ал r – универсалды тұрақтылық (“универсальная” константа или скорость сохранения). 1000 жылда базалық 14 сөз өзгереді. Әдетте, Сводеш тізімінде 100-200 базистік сөз болады.
Сын есімдер
|
жаман, үлкен, суық, шынайы, лас, құрғақ, түтіккен, жақсы, ауыр, ұзын, тар, жаңа, ескі, ауру, шіріген, өткір, қысқа, ұялшақ, кішкентай, қалың, жұқа, жылы, дымқыл, кең
|
Жан-жануарлар
|
құс, ит, жұмыртқа, балық ,тышқан, егеуқұйрық, жылан, өрмекші, құрт
|
Дене мүшелері
|
қарын, қан, сүйек, кеуде, құлақ, көз, шаш, қол, бас, ішек, аяқ, бауыр, ауыз, мойын, мұрын, иық, тері, тіл, тіс
|
Түстер
|
қара, жасыл, қызыл, ақ, сары
|
Бағыттар
|
жоғарғы, төменгі, алыс, жақын, сол, оң
|
Сан есімдер
|
бір, екі, үш, төрт, бес, алты, жеті, сегіз, тоғыз, он, жиырма, елу, жүз, мың
|
Адамдар
|
бала, әке, күйеу, еркек, ана, әйел, адам
|
Есімдіктер
|
сіз, біз, ол, мен, сен, қашан, кім, не, барлығы, мынау, анау
|
Өсімдіктер
|
бұтақ, гүл, жеміс, шөп, жапырақ, тамыр
|
Басқа да зат есімдер
|
күл, бұлт, күн, шаң, жер/топырақ, май, от, тұман, үй, көл, найзағай, ет, ай, ине, түн, жаңбыр, жол, арқан, тұз, құм, теңіз, аспан, түтін, жұлдыз, таяқ / ағаш, тас, күн күркіреуі, су, жел, орман, жыл
|
Етістіктер
|
тістеу, үрлеу, тыныс алу, күйдіру, сатып алу, шайнау, таңдау, өрмелеу, келу, пісіру, санау, жылау, кесу, өлу, қазу, армандау, ішу, тамақтану, құлау, қорқу, ағу, ұшу, өсу, есту, жасыру, ұру, ұстау, аң аулау, өлтіру, білу, күлу, жату, өмір сүру, ашу, отырғызу, сөйлеу, тырнау, көру, тігу, ату, отыру, ұйықтау, иіскеу, түкіру, тесу, қысу, тұру, ұрлау, сору, ісіну, жүзу, ойлау, лақтыру, байлау, айналдыру, серуендеу, жүру, жұмыс істеу, есу
|
Достарыңызбен бөлісу: |
