Дәріс №9 тақырыбы: деректер қорын басқару жүйесі

Тойлыбаев Н.С. Дәріс №9
1 
ДӘРІС № 9 
 
ТАҚЫРЫБЫ: ДЕРЕКТЕР ҚОРЫН БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІ 
1.Деректор қорының негізгі түсініктері. 
2.Microsort Access деректер қорын басқару жүйесімен жұмыс істеу 
негіздері. 
3.Кестелер және оларды құру. 
 
1.Деректор қорының негізгі түсініктері. 
Ақпаратты сақтау- компьютердің ең маңызды функцияларының бірі. 
Оның ең көп тараған құралы деректер қоры (ДҚ) болып табылады. ДҚ-
берілген құрылымдағы ақпараттардан тұратын арнайы форматтағы файл. ДҚ-
да сақталатын берілгендер кесте түрінде дайындалады. 
Деректерді және олардың арасындағы байланыстарды ұйымдастырудың 
келесі типтері бар: 
1)иерархиялық; 
2) тораптық; 
3) реляциялық. 
Иерархиялық ДҚ-да жазба элементтері реттеліп жазылады да, оның бір 
элементі негізгі, қалғандары бағыныңқы элементтер деп есептеледі. Мұнда 
элементтер нақты тізбек бойынша сатылы түрде реттеліп қойылады. Онда 
берілгендерді іздеп табу саты бойынша төмен бағытта жүргізіледі. Мысалы: 
Windows бумасындағы файлдар жүйесі, Интернет ресурсындағы каталогтар 
жиыны. 
Тораптық ДҚ- объектілердің арасындағы өзара байланыс түрлері 
қарастырылады. Егер бұл модельді графикалық түрде бейнелесек – 
жазықтықта бағыттауыш сызықтармен бейнеленген байланыстар шығады. 
Мысалы: сілтемемен байланысқан WWW-құжаты. 
Реляциялық ДҚ – да кесте түрінде дайындалған берілгендер. Ол ең көп 
тараған берілгендер қоры, кестелер арасындағы байланыстар – жиі 
пайдаланылатын ең маңызды ұғым. ДҚ-да бағандарды өрістер (поля) деп, ал 
жолдарды жазбалар (записи) деп атайды. Кестеде қайталанатын бірдей 
жолдар болмайды. Өрістің негізгі ерекшелігі – бір өріс элементтері бір типті 
етіп құрылады. Бұл реляциялық деректер қорының Excel кестелік 
процессорынан негізгі айырмашылығы. 
Реляциялық ДҚ құру және онымен жұмыс істеуді басқару үшін көптеген 
арнайы программалар дайындалған: dBase, FoxBase, FoxPro, Access және 
т.б. Оларды реляциялық типтегі деректер қорын басқару жүйелері (ДҚБЖ) 
деп атайды. 
Көптеген ДҚ кестелік құрылымда болады. Кестелік құрылымда 
берілгендердің адрестері жол мен бағананың қиылысуымен анықталады. 

Тойлыбаев Н.С. Дәріс №9
2 
Кестелерді жобалау кезінде олардың құрылымдарын алдымен қағазда 
жасаған ыңғайлы. Кестедегі әрбір өріс оның тақырыбына сәйкес болатын 
жеке мәліметтен тұрады. Әр түрлі кестедегі берілгендерді байланыстыру 
үшін, әрбір кестедегі әрбір жазбаның өзіндік жеке мәнін бере алатын өріс не 
өрістер жиынтығы болуы тиіс. Мұндай өріс не өрістер жиынтығын негізгі