Әдіснамалық түсініктемелер 4
Методологические пояснения 4
Аңдатпа 7
Аннотация 7
1. Еңбек рыногының негізгі индикаторлары
Основные индикаторы рынка труда 8
1.1 Зерттелген үй шаруашылықтарындағы халықтың саны және жас құрамы
Численность и возрастной состав населения, обследованных домашних хозяйств
8
1.2. Еңбек рыногының негізгі индикаторлары
Основные индикаторы рынка труда 9
2. Экономикалық тұрғыдан белсенділік статусы
Население по статусу экономической активности
16
2.1. Экономикалық тұрғыдан белсенділік статусы және отбасы жағдайы бойынша халық
Население по статусу экономической активности и
семейному положению
адам человек 16
2.2. Халықтың экономикалық тұрғыдан белсенділік статусы және білімі бойынша
Население по статусу экономической активности и образованию
19
3. Жұмыспен қамтылған халық
Занятое население 20
3.1. Жұмыспен қамту статусы бойынша жұмыспен қамтылған халық
Занятое население по статусу занятости 20
3.2. Экономикалық қызмет түрлері және жұмыспен қамту статусы бойынша жұмыспен қамтылған халық
Занятое население по видам экономической деятельности и статусу занятости 21
3.3. Экономикалық қызмет түрлері және жұмыспен қамту статусы бойынша
еңбекке қабілетті жастағы жұмыспен қамтылған халық
Занятое население в трудоспособном возрасте по видам экономической деятельности и статусу занятости 23
3.4.Статусы және жасы бойынша жұмыспен қамтылған халық
Занятое население по статусу и возрасту 25
3.5. Қызмет бойынша жұмыспен қамтылғандар (лауазымы, кәсібі)
Занятое население по занятиям (должности, профессии) 26
3.6. Нақты жұмыс істеген уақыты бойынша жұмыспен қамтылған халық
Занятое население по фактически отработанному времени 28
3.7.Жұмыспен қамту дәрежесі бойынша жұмыспен қамтылған халық
Занятое население по степени занятости 30
3.8. Жұмыспен қамту дәрежесі және жасы бойынша жұмыспен қамтылғандар
Занятое население по степени занятости и возрасту 31
4. Жұмыссыз халық
Безработное население 32
4.1.Жасы және жынысы бойынша жұмыссыздар
Безработные по полу и возрасту 32
4.2. Жұмыссыздар жұмыспен қамтылмаудың себептері бойынша
Безработные по причинам не занятости 33
4.3. Жұмыссыздардың жұмыспен қамтылмауының себептері және ұзақтығы бойынша
Безработные по причинам и продолжительности не занятости 34
4.4. Жұмыссыздық көрсеткіштері
Показатели безработицы 35
5. Экономикалық тұрғыдан енжар халық
Экономически неактивное население 36
5.1. Босатып алу және енжарлықтың жалғасымдылығы себептері бойынша экономикалық тұрғыдан енжар халық
Экономически неактивное население по причинам высвобождения и продолжительности неактивности 36
5.2. Соңғы жұмыспен қамтылған орны және статусы бойынша экономикалық тұрғыдан енжар халық
Экономически неактивное население по последнему месту занятости и статусу 37
6. Аудандар бойынша еңбек рыногының негізгі индикаторлары
Основные индикаторы рынка труда по районам 39
Әдіснамалық түсініктемелер
Жұмыспен қамту сұрақтары бойынша тоқсан сайынғы негізде халықты іріктеме зерттеу 2001 жылдан бастап жүргізіліп келеді. Зерттеумен қорытындыларын халықтың барлық санына таратумен байқаудың іріктеме әдісінің негізінде облыстың барлық өңірлері қамтылады. 15 жас және одан жоғары жастағы адамдар байқау бірліктері болып табылады. Ұжымдық тұрғын үйжайларда (қарттар үйлерінде, монастырларда, жатақханаларда және басқа институционалдық орындарда) зерттелмейді.
Үй шаруашылықтарының кездейсоқ іріктеме жиынтығын қалыптастыру үшін ақпараттық база 1999 жылғы республиканың халық санағы қортындысы бойынша құрылған тұрғын үйжайлардың тіркелімі (тізілімі) болып табылады. Іріктеменің бас жиынтығы әзірлеудің белгілі бір бөлінісінде өңірдің барлық халқына қолданылатын, өкілдік деректерді алуға мүмкіндік беретін облыстың және өңірлердегі халық саны болып табылады.
Халық пікіртерімі үй шаруашылығында әрбір мүшені сипаттайтын ақпараттан тұратын, халықтың жұмыспен қамтылуын іріктеме зерттеу сауалдамасының көмегімен жыл бойы тоқсан сайын жүргізіледі. Сауалдама негізінде халық жұмыспен қамтылған экономикалық тұрғыдан белсенді немесе жұмыссыз және экономикалық тұрғыдан енжар деңгейі бойынша жіктелетін сұрақтардың логикалық жүйелілік қағидатымен құрылады.
Келтірілген ұғымдар мен анықтамалар Халықаралық еңбек ұйымының (ХЕҰ) стандарттары мен әдіснамалық тәсілдеріне негізделген.
Экономикалық тұрғыдан белсенді халық (жұмыс күші) – тауарлар мен қызметтер өндіру үшін жұмыс күшінің ұсыныстарын қамтамасыз ететін, халықтың экономикалық белсенділігін өлшеу үшін белгіленген жастағы халықтың бөлігі. Экономикалық тұрғыдан белсенді халық санына экономикалық қызметтің барлық түрлерінде жұмыспен қамтылғандар және жұмыссыздар кіреді.
Жұмысқа қабілетті жастағы адамдарға 16 жасқа толған азаматтар, және 63 жастағы ерлер, 58 жастағы әйелдер жатады («Қазақстан Республикасының Еңбек кодексі» және «Қазақстан Республикасы халқын зейнеткерлікпен қамтамасыз ету туралы» Заңына сәйкес).
Методологические пояснения
Начиная с 2001 года проводится выборочное обследование населения по проблемам занятости на ежеквартальной основе. Обследованием охватываются все регионы области на основе выборочного метода наблюдения с последующим распространением итогов на всю численность населения. Единицами наблюдения являются домашние хозяйства и лица в возрасте от 15 лет и старше. Не обследуются лица, проживающие в коллективных жилых помещениях (домах престарелых, монастырях, общежитиях и других институциональных заведениях).
Информационной базой для формирования случайной выборочной совокупности домашних хозяйств является Регистр (список) жилищных помещений, созданный по итогам Переписи населения республики 1999 года. Генеральной совокупностью выборки является численность населения области и регионов, что позволяет получить представительные данные, применимые ко всему населению региона, в определенных разрезах разработки.
Опрос населения осуществляется при помощи Анкеты выборочного обследования занятости населения, которая представляет собой специализированную форму (бланк), используемый ежеквартально в течение года и содержащий информацию, характеризующую каждого члена домашнего хозяйства. Анкета построена по принципу логической последовательности вопросов, на основе которых население классифицируется по уровню экономической активности на занятых или безработных и экономически неактивных.
Приведенные понятия и определения основаны на стандартах и методологических подходах Международной Организации Труда (МОТ).
Экономически активное население (рабочая сила) – часть населения в возрасте, установленном для измерения экономической активности населения, обеспечивающая предложение рабочей силы для производства товаров и услуг. Численность экономически активного населения включает занятых во всех видах экономической деятельности и безработных. К лицам трудоспособного возраста, относятся граждане, достигшие 16 лет и мужчины в возрасте 63 года, женщины – 58 лет (согласно Закона РК «О труде в Республике Казахстан» и Закона РК «О пенсионном обеспечении граждан Республики Казахстан»).
Экономикалық белсенділік деңгейі – 15 және одан жоғары жастағы халықтың жалпы санындағы экономикалық тұрғыдан белсенді халық санының пайызбен өлшенген үлесі.
Жұмыспен қамтылған (жұмыс істейтін) халық – әркім өз жағдайы бойынша бір аптаға тең белгілі бір қысқа кезең ішінде мынадай:
а) «жалдамалы (ақы төленетін) қызметкер»
ә) «өз бетінше жұмыспен қамтылған қызметкер»
санаттарының біріне жатқызылуы мүмкін тиісті жастағы барлық адамдар.
Тексеру аптасында демалыста (еңбек, жалақы сақтауынсыз, жүктілігіне немесе бала күтіміне байланысты) немесе науқастанған тұлға жұмыспен қамтылған деп саналады, себебі ол өз жұмысына ресми тіркелген.
Жалдамалы (ақы төленетін) қызметкерлер - еңбек ақы, сыйлық ақы, үстеме ақы және т.с.с. немесе заттай нысанда ақы төлеу (сыйақы) қарастырылған жалдану шарты бойынша жұмыс істейтін адамдар.
Өз бетінше жұмыспен қамтылғандар – бұл сыйақы мөлшері тікелей тауарлар мен қызметтерді өндіруден (өткізуден) (бұл жерде өзінің тұтынуы табыс бөлшегі ретінде қаралады) түскен табысқа байланысты жұмыспен қамтылу.
Айналысатын жұмыстағы орны (жұмыспен қамтылу статусы) жөніндегі халықаралық сыныптамаға сәйкес өз бетінше жұмыспен қамтылған қызметкерлердің мынадай топтары анықталған:
Жұмыс берушілер - өзінің меншікті кәсіпорнын басқаратын немесе қандай да бір экономикалық қызмет түрінде тәуелсіз кәсіпкерлік қызметпен айналысатын және бір немесе бірнеше жалдамалы қызметкерлері бар адамдар.
Өз бетінше жұмыс істейтін қызметкерлер – өз бетінше немесе бір я бірнеше серіктеспен жұмыс істейтін, өз бетінше жұмыспен қамтылу негізінде қызмет істейтін және қызметкерлерді тұрақты негізде жалдамайтын адамдар.
Отбасының ақы төленбейтін қызметкерлері – туысы басқаратын кәсіпорында (шаруашылықта) әдетте сыйақысыз жұмыс істейтін адамдар.
Өндірістік кооператив мүшелері – кәсіпкерлік қызметпен айналысатын, еңбек кооперативінің мүшесі болып табылатын адамдар.
Уровень экономической активности – доля численности экономически активного населения в общей численности населения в возрасте 15 лет и старше, измеренная в процентах.
Занятое (работающее) население - все лица в соответствующем возрасте, кто по своему состоянию в течение определенного короткого периода, равного одной неделе, могут быть отнесены к одной из следующих категорий:
а) «оплачиваемый работник»;
б) «самозанятый работник».
Лицо, которое в обследуемую неделю было в отпуске (трудовом, без содержания, декретном или по уходу за ребенком) или заболело, также считается занятым, т.к. имеет формальное прикрепление к своей работе.
Наемные (оплачиваемые) работники – лица, работающие по договору найма, предусматривающему оплату (вознаграждение) в виде оклада, премии, надбавок и т.п., либо в натуральной форме.
Самостоятельная занятость – это работа, при которой вознаграждение напрямую зависит от дохода, получаемого от производства (реализации) товаров и услуг (где собственное потребление рассматривается как часть дохода).
В соответствии с Международной классификацией по положению в занятии (статуса в занятости) определены следующие группы самостоятельно занятых работников:
Работодатели – лица, управляющие своим собственным экономическим предприятием или занимающиеся независимой предпринимательской деятельностью в каком-либо виде экономической деятельности и имеющие одного или нескольких наемных работников.
Cамостоятельные работники – лица, которые работая самостоятельно или с одним или несколькими партнерами, занимаются деятельностью на основе самостоятельной занятости и не нанимают на постоянной основе работников.
Неоплачиваемые семейные работники – лица, как правило, работающие без вознаграждения на предприятии, управляемом родственным лицом.
Члены производственного кооператива – лица, являющиеся членами трудового кооператива, занимающегося предпринимательской деятельностью.
Жұмыссыздар - халықтың экономикалық белсенділігін өлшеу үшін белгіленген жастағы, қаралатын кезеңде:
а) жұмыссыз болған (табысты жұмысы болмаған);
ә) оны іздеумен белсенді айналысқан;
б) белгілі бір уақыт кезеңі ішінде жұмысқа кірісуге дайын болған деген үш негізгі критерийге бір мезгілде жауап берген адамдар.
Жұмыссыздық деңгейі – экономикалық тұрғыдан белсенді халық санындағы жұмыссыздар санының пайызбен есептелген үлесі.
Экономикалық тұрғыдан енжар (әрекетсіз) халық – қарастырылып отырған кезең ішінде жұмыспен қамтылғандар немесе жұмыссыздар болып табылмайтын, халықтың экономикалық белсенділігін өлшеу үшін белгіленген жастағы адамдар.
Халықтың экономикалық тұрғыдан енжарлығының деңгейі – экономикалық тұрғыдан енжар халық санының 15 және одан жоғары жастағы халықтың жалпы санындағы пайызбен өлшенген үлесі.
К безработным относятся лица в возрасте, установленном для измерения экономической активности населения, которые в рассматриваемый период отвечали одновременно трем основным критериям:
а) были без работы (не имели доходного занятия);
б) занимались активно ее поиском;
в) были готовы приступить к работе в течение определенного периода времени.
Уровень безработицы – доля численности безработных в численности экономически активного населения, измеренная в процентах.
Экономически неактивное (пассивное) население – лица в возрасте, установленном для измерения экономической активности населения, которые не считаются занятыми (работающими) или безработными в течение рассматриваемого периода.
Уровень экономической неактивности населения - доля численности экономически неактивного населения в общей численности населения в возрасте 15 лет и старше, измеренная в процентах