Әдістемелік нұсқаулардың титулдық парағы

Әдістемелік нұсқаулардың титулдық парағы

Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.3/40

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

Павлодар

Әдістемелік нұсқауларды бекіту парағы

Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.3/41

Құрастырушы: ________ т.ғ.к., доцент Жапекова Г.К:

(қолы)
Философия және мәдениеттану кафедрасы


«Қазақ қоғамының мәдениеті және әлеуметтік-саяси ойы» пәні бойынша

5В020400 - Мәдениеттану мамандықтарының студенттеріне арналған

ТжҚ факультет оқу-әдістемелік кеңесімен құпталған

20_ж. «_____»____________№____ хаттама
ОӘК төрағасы ________________ Батталов К.К. 20_ж. «_____»___________
МАҚҰЛДАНДЫ:

ОҮЖжӘҚБ бастығы ____________Варакута А.А. 20__ж. «_____»_______

20__ж. «___»______________ №____ хаттама

«Қазақ қоғамының мәдениеті және әлеуметтік-саяси ойы» атты курсы ХІХ ғ.-дан бастап ХХ ғ. басына дейінгі кезеңді қамтиды. Көптеген ғасырлар бойы әрбір халықтың мәдениеті ішкі логикаға сәйкес және сыртқы импульстердің әсеріне байланысты дамиды және байытылады. Мәдениеттер мен өркениеттердің өзара ықпал етудің, синтез бен синкретизм құбылыстарының факторын бағаламау дұрыс емес. Мәдени эволюцияның қозғалмалы бөлігі – дүниетанымның қарқыны. Өзгеру үрдісі бір мәдени жүйеден екінші жүйеге өту - өте күрделі және жоғарғы деңгейлі болып табылады.

1. 
   Қойгелдиев М.Қ. Ұлттық саяси элита. – Алматы: Жалын. – 2007. – 15-36 б.
   
2. 
   Абжанов Х. «Қазақстан тарих, тіл, ұлт», 2007. – 12-32 б.
   

Қазақ дәстүрінің мазмұны (тарихи-мәдениеттанулық талдау)

Көп қырлы қазақ шаруашылығының өмірлік мәнді құндылықтары. Рухани құндылықтардың артық болуы. Халық философиясы. Қазақ мәдениетінің универсализмі мен интеллектуалдығы. Генеалогиялық дәстүрлер, аңыздар және шежірелер. Ханды тағайындау рәсімі. Ұлттық мейрамдарының рухани-рәсімдік, эстетикалық, коммуникативтік функциялары. Қазақтардың космогониялық және экологиялық білімдері. Дәстүрлі қазақ қоғамында діннің және ағартушылықтың ерекшеліктері.

XVIII ғ. Қазақстанның мәдениеті. Ағартушылықтың дамуы. Қазақстан территориясында Орта Азия мен Шығыс Түркістанмен сауда орталықтарының орналасуы.

1. 
   Әнес, Ғ. Алаш. Алашорда: энциклопедия. - Алматы: Арыс. Алаш.-2009.- 24-36 б.
   
2. 
   Нұрпейiс, К. Тарихи тұлғалар. - Алматы: Қазақ энциклопедиясы.-2007.- 14-28 б.
   

Хандық билікті жою. Губайдулла Уалиханов. Кенесары Қасымұлы бастаған 1837-1847 жылдардығ көтеріліс. ХІХ ғ. 50-шы жылдарда ұлт-азаттық күрес.

Дәстүрлі дін мен мәдениеттің дағдарысы. Дәстүрлі білім беру мен діннің дамуында болған қайшылықтар. Қазақ дәстүрінің жойылуы идеялық және рухани бастаулардың әлсізденуіне байланысты жүйе ретінде. ХІХ ғ. дәстүрлі білім берудің жағдайы.

Отаршыл тәуелді Қазақстанда Ресейдің мәдени саясатының мақсат ыжәне мазмұны.

Қазақ-орыс қатынастардың бастаулары. Екі халықтардың менталитетінің жалпы «евразиялық» тамырлары. «Келімсектердің» ағартушылығының саласында ресей үкіметінің реформалары. Ғылымның дамуы. Орыс әдебиетінің демократиялық идеялары, рухани мәні.

ХІХ ғ. екінші жартысында келімсіктер арасында білім беру саясатының отаршылдық идеялары мен реакцияшылдықты күшейту. Алдыңғы ұлттық интеллегенцияның қалыптасуы. Сыни дүниетаным, дәстүрлі және заманауи өркениеттерді біріктіруге деген талпыныс.

1. 
   Артықбаев Ж.О. Қазақстан тарихы: Оқулық – хрестоматия.-Астана, 2007.- 45-62 б.
   
2. 
   Копеев М.Ж. Абылай хан // «Абылай хан» жинағы /Құраст. Дәуітов С.-Алматы: Жазушы, 2008- 42-56 б.
   

Қазақ ағартушылығының рухани және әлеуметтік қайнар көздері. Қазақстандағы мұсылмандық-түрік джадидзмнің ұлттық нұсқасы. Ұлы Абай және «Алаш» интеллектуалдық қозғалысы. Түркияның, Мысырдың, Қырымның және Жайық-Орал аймағының рухани орталықтарының рөлі.

1. 
   Артықбаев Ж.О. Қазақстан тарихы: Оқулық – хрестоматия.-Астана, 2007.- 85-92 б.
   
2. 
   Копеев М.Ж. Абылай хан // «Абылай хан» жинағы /Құраст. Дәуітов С.-Алматы: Жазушы, 2008- 54-67 б.
   

Демократиялық бағыттың алғашқы ғалымдары, реформаторлар-ағартушылар. Ш.Уәлиханов – жаңа қазақ мәдениетінің көрнекті өкілі, ғалым-шығыстанушы. Ы.Алтынсариннің көзқарастары. Ағартушылық қызметі. Мұса Шорманов шығыс-батыс синтезді философияға негізделген алғашқы қазақ өкілдерінің бірі ретінде. Жәңгір хан - реформатор. 1841 ж. Бөкей Ордасында алғашқы мұсылман-нвропалық мектептің ашылуы. Басқа қарқынды бастаулар, мәдениетке Жәңгір мен оның ұрпағының қосқан үлестері.

1. 
   Әнес, Ғ. Алаш. Алашорда: энциклопедия. - Алматы: Арыс. Алаш.-2009.- 65-78 б.
   
2. 
   Нұрпейiс, К. Тарихи тұлғалар. - Алматы: Қазақ энциклопедиясы.-2007.- 94-108 б.
   

Абай және қазақ халқының рухани мұрасы. Қазіргі заманда абайтану мәселелері. Абайдың дәуірі және идеялық-өнегелік ізденістері. Абай Құнанбаевтың дүниетанымның қайнар көздері. Жаңа ағартушы қазақтың үлгісі («жауанмард» атты ежелгі ұлттық-сопылық концепцияны шығармашылық қайта қарастыру негізінде). Абай өлеңдері. «Ғаклия».

1. 
   Әнес, Ғ. Алаш. Алашорда: энциклопедия. - Алматы: Арыс. Алаш.-2009.- 104-116 б.
   
2. 
   Нұрпейiс, К. Тарихи тұлғалар. - Алматы: Қазақ энциклопедиясы.-2007.- 94-102 б.
   

Ұлттық интеллегенцияның қалыптасу жолдары, оның дүниетанымы және үлгілері. ХХ ғ. басында Қазақстанда ағартушылықтың ары-қарайғы ағартушылығы. Қазақ демократтардың саяси ұстанымы. А.Бөкейханов, А.Байтұрсынов, М.Дулатов басқарған қазақ либеральды-демократиялық интеллегенциясы. «Алаш» бағдарламасының мәдени-ағартушылық бөлігі. реовлюциялық-демократиялық интеллегенция - Т. Рысқұлов, Т. Бокин, А. Майкотов, С. Сейфуллин С. Мендешев, Б. Атшюв. А. Жангильдин.

ХІХ-ХХ ғ. басында тәуелсіз Қазақстанда рухани жаңғырудың қазіргі заманғы үрдістері үшін қазақ және шығыс ойшылдары мен интеллегенттерінің ойларының өзектілігі. Жаңа қазақ элита өкілдерінің көркем және ғылыми мұрасы.

Әдебиеттер:

1. 
   Әнес, Ғ. Алаш. Алашорда: энциклопедия. - Алматы: Арыс. Алаш.-2009.- 87-102 б.
   
2. 
   Нұрпейiс, К. Тарихи тұлғалар. - Алматы: Қазақ энциклопедиясы.-2007.- 58-69 б.
   

Баспасөз беттерінде тіл, мәдениет, дін және ұлттық бірлік бойынша мәселелер. Ұлттық баспасөз дәуірі. Қазақ әйелінің алатын орны, ағартушылықтың, ұлттық сана-сезімнің мәселелері. Халықтың ұлттық сана-сезімнің қалыптасуы.

1. 
   Әнес, Ғ. Алаш. Алашорда: энциклопедия. - Алматы: Арыс. Алаш.-2009.- 59-76 б.
   
2. 
   Нұрпейiс, К. Тарихи тұлғалар. - Алматы: Қазақ энциклопедиясы.-2007.- 94-108 б.