Әдістемелік нұсқаулықтың

Әдістемелік нұсқаулықтың титул беті

Нысан Ф СО ПГУ 7.18.3/40

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

5В050400 – «Журналистика» мамандығының студенттеріне арналған

«Баспа ісінің спецификасы» пәнінен


ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛЫҚТАР

Павлодар

- студенттерді заманауи аппаратты редакциялық-баспалық құралдармен және бағдарламалық қамтылумен таныстыру;

- полиграфияда қолданылатын базалық технологиялардың мазмұндамасы; - баспалық БАҚ-ын құру саласында студенттердің практикалық дағдысын қалыптастыру;

- түрлі сандық тасығыштар мен байланыс каналдарын қолдана отырып, студенттерге ақпаратты сақтаудың жолдарын көрсету;

- баспа ісін экономикалық тұрғыдан ұйымдастырудың негіздерін оқу.

- студенттерге баспалық БАҚ құрудың практикалық дағдыларын қалыптастырудың, газет-журналдардың сапасын бағалай білу жолдарын көрсету;

- оларға баспалық БАҚ шығару жөнінде икем-дағдыларын игерту;

- баспа үдерісіндегі редактордың орны мен қазіргі баспа орындарының құрылымы туралы ұғымдарын қалыптастыру;

- қазіргі баспа өндірісінің механизмі іспетті маркетинг пен менеджменттің негізгі элементтері жайлы қажетті білім көлемін беру;

- ақпараттық технологияларды қолдана отырып, студенттерге қоғамдық типтегі мамандық болып табылатын баспа ісінің негіздерін игерту.

- баспалық БАҚ құруға арналған полиграфиядағы технологиялар туралы; - қазіргі кітап өндірісінің масштабы туралы, оның дамуының қарқыны мен үрдісі туралы;

- әлем бойынша және жеке елдер бойынша шығарылатын баспа өнімдерінің көлемі туралы.

Студенттер білуі тиіс:

- жаңа ақпараттық технологияны қолдану негізіндегі журналистік өнімдердің шығарылу және таралуының даму жағдайы мен үрдістерін;

- баспа өнімдерінің қызмет ету ерекшеліктерін;

- қазіргі редакцияның техникалық құрылымының ерекшеліктерін;

- баспа ісіндегі заманауи ақпараттық жүйелер;

- баспагер-маман арсеналындағы техникалық құралдар;

- полиграфиялық техника мен полиграфиялық үдерістер;

- қазіргі электронды редакциялық-баспа техникасын;

- баспа тиражының версткасы мен басылуы;

- басып шығарудың негізгі технологиялық схемасы;

- фотографияның фотографиялық техникасын және бейнелеу құралдарын

Студенттер істей алуы тиіс:

- жол форматын, жолдан түсіру параметрлерін дұрыс қою;

- макетке сәйкес дәлдікпен «жасалған түр бойынша» верстка жасай алу;

- қандай да бір баспаның ерекшеліктеріне сәйкес мәтіндік және графикалық ақпаратты орналастыру;

- буклет, журнал, газет, кітаптар және т.б. версткаларын орындау;

- өнімнің көркемділігін жоғарылатуға арналған спецэффектілерді қолдану;

- баспаға дейінгі дайындықты жасау және басылымды бақылау, баспа параметрлерін тиісті қалыпқа келтіру;

- редакциялық ұжымда жұмыс істеу

Журналистикалық шеберлік, Журналистика менеджменті мен маркетингі, Этика, заңнама және БАҚ, Медиадизайн

Журналистика бойынша мастер класс, Газет, журнал, телерадиобағдарлама шығару

1 «Баспа ісінің спецификасы» пәнінің мазмұны.

2 Пәнді оқыту мақсаттары, теориялық білім мен практикалық дағдыларын, біліктіліктерін қалыптастыру.

3 Ғылыми-техникалық төңкеріс пен нарықтық экономика жағдайында жұмыс істейтін қазіргі редактор – баспагердің кәсіби қалыптастыратын пәндердің ішіндегі аталған пәннің орны.

1 Баспа ісі саласындағы негізгі заңнамалық актілердің сипаттамасы.

2 Заңнамалық актілерге сүйенетін басқа да заңдардың сипаттамасы: «Авторлық құқық және қосалқы құқықтар туралы», «Құжаттардың міндетті даналары туралы» және т.б. РФ Заңдары.

3 Қазақстан Республикасы Үкіметінің кітап баспасы ісін дамытуға және демеуге бағытталған Қаулысы және басқа да нормативтік құжаттары

4 Баспагердің мемлекетен екіжақты байланысы: біріншіден – баспагердің мемлекетке тәуелділігінен құтылуға тырысуы, екіншіден – мемлекет тарапынан көмекке мүдделену, заңдық, экономикалық және ұйымдастырушылық сұрақтарды шешу бойынша мемлекет тарапынан көмек алу.

3-тақырып. Қазіргі баспа орнындағы редактор

1 Нарықтық экономика жағдайындағы редактор рөлінің жоғарылауының объективті заңдылықтары

2 Редактор баспа орнының шығармашылық басылымдылықтарын қалыптастыратын, тақырыптық басты жоспарды анықтайтын, редакциялық-баспа үдерістерінің даму перспективасын анықтайтын басты тұлға іспетті.

4-тақырып Баспа орнының автормен қарым-қатынасы

1 Авторлық құқықтың негізгі ережелері және типтік авторлық келісімшарттар.

2 Әдеби, публицистикалық, журналистік шығармаларға келісімшарттар.

3 Бейнелеу өнері туындыларына келісішарттар.

1 Кітап баспа ісінің тууы

2 Жоғары баспа

3 Теру үдерістерінің механикаландырылуы мен автоматтандырылуы

4 Баспа түрлері

6-тақырып БАҚ қазіргі редакциясының құрылымы мен қызмет етуі

1 Қазіргі баспалық БАҚ редакциясының құрамы

2 Мерзімді басылымдардың шығарылу кезеңдері

3 Қазіргі редакторлық-баспа ісіндегі Интернеттің орны.

1 Редакциялық-баспа үдерісінің мәні мен мазмұны

2 Автормен келісімшарттар жасасу

3 Автор туындысын баспа орнының қабылдауы

1 Ақпаратты енгізу және беру қондырғылары

2 Ақпаратты енгізуге арналған бағдарламалық қамтылулар: теру бағдарламалары, мәтінді оптикалық тану жүйелері .

3 Дауысты қабылдау жүйелері

4 Базалық кешен: компьютер, монитор, сканер, принтер

5 Модемдер, персоналды коммуникаторлар

6 Мәтіндік ақпаратты енгізуге арналған қазіргі компьютерлік платформалардың салыстырмалы анализі, платформааралық сәйкестіктер.

7 Сандық фотоаппараттар. Оны БАҚ қолдану мәнісі, даму перспективасы.

8 Растр, оның тағайындамасы, линиатура

9 Көркем түпнұсқаларды дәстүрлі фотохимиграфиялық және заманауи электронды тәсілдермен өңдеудің салыстырмалы сипаттамасы: технологиялық схемалар, мүмкіндіктері, алғышарттары

1 Газет құрамы

2 Типтік макеттер

3 Газеттің мәтіндік және графикалық материалдарының өңделу ерекшеліктері

4 Журнал құрамы

5 Типтік макеттер

6 Бір басылымда бірнеше макетті құруға арналған мастер-шаблондарды қолдану

7 Модульдік торапты құру

8 Көпқатарлы верстка

9 Кітап элементтері

10 Кітап өнімдерінің типтік форматтары

11 Стиль және мастер-шаблондарды қолдану арқылы кітап версткасын жасау

1 Брошюралау үдерістері: парақтарын беттестіру, қиюластыру, фальцовка,блоктарды комплектілеу, дәптерлерді сығымдап бекіту, мұқабаның жасалуы

2 Өңдеу үдерістері: лактау, үлдірлеу, фольгамен сығымдау

11-тақырып. Баспа ісіндегі интернет – технологиялар

1 Интернет мүмкіндіктері

2 Қазіргі редакторлық-баспа қызметіндегі Интернеттің маңызы

3 Замануи редакцияның техникалық құрылымының ерекшеліктері

1 Қазіргі баспа өнеркәсібіндегі механизм ретіндегі маркетинг пен менеджменттің басты элементтері

2 Баспа өнеркәсібі қызметінің тиімді нәтижесін көру мақсатында маркетинг, менеджмент және нарықтық шаруашылықтың басқа да механизмдерінің элементтерін қолдану.

Тәжірибешілік сабақтардың тақырыптары
1) Баспа ісінің құқықтық негіздері. Қазақстанның қазіргі баспа жүйесі. Баспа және мемлекет.

1. Қазіргі жағдайда баспалардың жұмысын реттейтін құқықтық негіздер, заңнамалық актілер. 1991 жылғы 17 сәуірдегі РСФСР Министрлер Кеңесінің №211 «РСФСР-дегі баспа жұмысын реттеу туралы» және «РСФСР-дегі баспа қызметінің уақытша ережесі» Қаулысы.

2. Қазақстандағы баспа қызметін реттеудің құқықтық негіздері.

3 Ресейдегі баспа жүйесін дамыту үшін РФ-ның «Бұқаралақы ақпараттық құралдар туралы» заңының рөлі мен маңызы.

1. Баспагер портфелі

2. Авторлық құқықтың бұзылуы

3) Қазіргі БАҚ редакцияларының құрылымы мен қызметі.

1. Қазіргі редакциялардың техникалық құрылымының ерекшеліктері

2. Қазіргі редакторлық-баспагерлік қызмет үшінмИнтернеттің маңызы

4) Мәтіндік және көркем материалдарды баспаға дайындау. Көркем түпнұсқаларды шығару.

1. Редактура және корректура

2. Баспалық түпнұсқалардың түрлері, оларға қойылатын талаптар

3. Штрихты және жартылай тонды түпнұсқалардың, біртүсті, көптүсті және қанықтүстілердің шығарылу ерекшеліктері.

4. Бейнелеу материалдарын өңдеуге арналған бағдарламалық қамтылу.

5. Растрлік және векторлық графикалардың (TIFF, JPEG, GIF, WMF, PICT, CDR, AI, EPS) сақталуының сандық форматтары

6. Бейнелеу материалдарын экспорттау-импорттау барысында платформаралық сәйкестік мәселелері

5) Әр түрлі типтегі баспаларға арналған баспадан кейінгі үдерістер

1. Брошюралық үдерістерге арналған құрал-жабдықтар

2. Өңдеу үдерістерге арналған құрал-жабдықтар

6) Баспа менеджменті мен маркетингі

1. Нарықтық жағдайдағы экономика мәселелеріне баспагерлердің назарын күшейту.

2. Баспагерлік өнеркәсіптік қауіп
Студиялық сабақтардың мазмұны

1) БАҚ-ның замануи редакцияларының құрылымы мен қызметі

1. Редакцияның оптималды құрылымы (тегіс, пирамида тәріздес)

2. Штаттық кесте

3. Редактор, редколлегия, секретариат, бөлімдер. Редакцияның кадрлық саясаты

4. Басқару әдістерінің жүйесі (ынталандыру, жазалау

5. Қазіргі редакцияның материалды-техникалық базасы

6. Қазіргі редакцияның құқықтық базасы

7. Редакциялық менеджмент принциптері. Жоспарлау жүйесі. Редакциялық жоспарлардың түрлері. Жоспарлау принциптері

8. Журналистикадағы мақсаттық жоспарлау.

2) Мәтіндік және көркем материалдарды баспаға дайындау. Көркем түпнұсқалардың шығарылуы

1. Баспалық мәтін түпнұсқаларының түрлері

2. Мәтінді өңдеу: тікелей енгізу және баспагерлік жүйелер

3. Набор текста: текстовые процессоры, набор без оператора

4. Мәтінді теру ережелері

5. Форматтау

6. Мәтінді өңдеу және түзету

7. Көркем түпнұсқаларды шығару техникалары

8. Баспалық көркем түпнұсқалардың түрлері

9. Штрихты, тонды ақ-ала және түрлі-түсті түпнұсқалардың көрсетілімі 10. Мәтіндік ақпараттың көрсетілімі

11. Бейнелі түпнұсқалардың көрсетілу тақырыптары

3) Газет, журнал, кітаптардың макеттелу және версткалану ерекшеліктері

1. Газет-журнал өнімдерінің шығарылуының технологиялық кезеңі

2. Басылым түрлері

3. Газеттің рәсімделуі, макеттелуі және версткасы

4. Композицялық-графикалық модельдеу

4) Баспа ісіндегі Интернет-технологиялар

1.Баспагерлік өндірістің жетілуі: электронды тақта торабын, электронды пошта, Интернет файлдық мұрағаттарын, WWW әлемдік торабын қолдану арқылы құжаттарды шығару, компакт-дискілерді қолдану тұрғысынан электронды баспалардың өңдемесін жасау; компьютерлік технологияны қолдану арқылы дәстүрлі технологияны жетілдіру

2. Баспагерлік өндірісті автоматтандыру (сақтау, басқару, таралу, шығармашылық үдеріс – басылымдар дайындау (авторинг))

3. Компьютерлік баспагерлік жүйесі (КБЖ). КБЖ-ның басты міндеттері (дайындау, сақтау және дәстүрлі баспалық, сонымен қатар электрондық басылымдарды тарату үдерістерін жеңілдету).

4. Ұжымдық жұмысты, қамтамасыз ететін, басылымдарды дайындауды автоматтандыруға арналған қазіргі КБЖ-ның техникалық құралдары.

5. КБЖ қолданбалы бағдарламасын тағайындау (мәтіннің, математикалық, құрылымдық химия формулаларының, ноталардың, таблица, векторлық графиканың өңделуі, макеттелуі және версткасы), сонымен қатар кейбір қызметтік міндеттердің орындалуы)

2) MS Publisher баспа жүйесі. Мәтінді өңдеу және форматтау. Жедел басылымдар. Жеке меншік газеттің макетін жасау (атауы, түр-түстік гаммасы, тұрақты айдарлары, иллюстративтік материал, шрифтілер және рамкасы).

3) Компьютерлік графика. Графикалық редактор құралдары.

4) Басылымның жарнамалық кампаниясы және кітап нарығының және баспа БАҚ нарығының ақпараттық қамтамасыз етілуі. Баспа ісіндегі жарнаманың рөлі және жарнама құралдары: каталогтер, буклеттер, бюллетеньдер, үнпарақтар, плакаттар; теледидар мен радио.

Негізгі

2) Мжельская Е. Л. Редакторская подготовка фотоизданий: учеб. пособие для студ. вузов/Е. Л. Мжельская. - М.: Аспект Пресс.-2005 г., 112 с.;

3) Cикорский Н. М. Теория и практика редактирования: учебник для студентов вузов обучающихся по спец. "журналистика". - М.: Высшая школа, 1971 г., 367 с.;

4) Мильчин А. Э. Методика редактирования текста. - М.: Книга, 1980 г., 320с.;

5) Справочная книга редактора и корректора: Редакционно-техническое оформление издания/Сост. и общ. ред. А.Э.Мильчина. - 2-е изд., перераб. и доп. - М.: Книга, 1985 г., 576 с.;

6) Смирнова Е. В. Издательская деятельность в современном вузе:Организационные основы и особенности редакционного процесса: учеб.-метод. пособие для системы повышения квалификации рук. и спец. ред.-изд. подразделений вузов/Е.В.Смирнова, З.Н.Федотова. - М.: Логос:МГУП, 2001 г., 183 с.;

7) Межгосударственный стандарт библиотечная статистика: Система стандартов по информации, библиотечному и издательскому делу//Кiтапхана, 2004 г., N5-6, С.54-59

Қосымша

9) Гречихин А. А. Вузовская учебная книга: Типология стандартизация, компьютиризация: Учеб.-метод. пособие в помощь авт. и ред. - М.: Логос, 2000 г., 255 с.;

10) Эриашвили Н. Д. Книгоиздания: Менеджмент и маркетинг: Учеб. пособие для вузов, 2-еизд. перераб. и доп. - М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2001 г., 304 с.;

11) Вильберг Г. П. Азбука книжного дизайна/Пер. с нем. В. Г. Еременко. - СПб.: Изд-во СПбГПУ, 2003 г., 109 с.;

12) Касымов Е. Д. У истоков казахского книгоиздания/Е. Д. Касымов. – Алматы, 1998 г., 23 с.;

13) Феллер М. Д. Социальный прогресс и прикладные исследования в области издательского дела//Книга: Исследования и материалы. - М.,1985 г., С. 29-46;