«Әлемдік діндер тарихы» ПӘні бойынша оқыту бағдарламасы (Syllabus)

Пәні бойынша оқыту бағдарламасының (Syllabus) титулдық парағы

Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.3/37

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

5В020300-Тарих мамандық студенттеріне арналған

Павлодар

Пәні бойынша оқыту бағдарламасын (Syllabus) бекіту парағы

Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.3/38

Құрастырушы: ___________т.ғ.к., доцент Жапекова Г.К.

Философия және мәдениеттану кафедрасы

5В020300-Тарих мамандығының күндізгі оқу нысанындағы студенттеріне арналған

«Әлемдік діндер тарихы» пәні бойынша

пәні бойынша оқыту бағдарламасы (Syllabus)
Бағдарлама «___» _________20__ж. бекітілген жұмыс оқу бағдарламасының негізінде әзірленген.
20__ж. «___»____________кафедра отырысында ұсынылған №_____ хаттама.
Кафедра меңгерушісі______________ Ахметова Г.Ғ. 201 ж. «____» ________
Факультет оқу-әдістемелік кеңесімен құпталған _________ 20__ж. «_____»____________№____ хаттама
ОӘК төрағасы ________________ Батталов Қ.Қ. 20___ж. «_____»___________


1 Оқытушылар туралы мәліметтер және байланысу ақпараттары

Жапекова Гульфайрус Кабдуловна – философия және мәдениеттану кафедрасының аға оқытушысы.

Әлемдік діндер тарихы таңдау компонентінің базалық бұл пәні «Тарих» мамандықтарының студенттерінің білімдерін кеңейтуге арналған. Ұсынылып отырған курс адамзат өркениетінің қалыптасу дәуірінде пайда болған әлемдік діндер қалайша қазіргі заманғы өмір жағдайларына жеңіл-ақ бейімделіп, әлі де өз өмірін жалғастырып отыр деген сұраққа жауап береді, ол дін сияқты мәдени-тарихи құбылыстың ұзақ, үздіксіз өмір сүруінің зандылығын түсіндіруге тырысады.

Әлемдік діндер тарихы - адамаралық қатынастар мәдениетінің дамуына, жеке тұлғаның әлеуметтенуіне ықпал ететін оқу пәні, ол студенттердің бойында әр түрлі дүниетанымдық жүйелер негізінде өзара түсінік арқылы ойлау дағдысын қалыптастырады. Курстың бағдарламасында дін дүниені өзіндік көзқараспен қабылдауымен ерекшеленетін, рационалды ойлауды иррационалды ойлаумен байланыстыратын сананың бір формасы ретінде қарастырылады. Курстың шеңберінде студенттер дін сияқты ерекше мәдени құбылысты, оның саяси, экономикалық және әлеуметтік мекемелерге ықпалын оқып-біледі. Курс діни сананың ролін аймақтық аспектіде, және сондай-ақ адамзат тарихының негізгі кезеңдеріне сәйкес қарастырады.

Пәнді зерттеу нәтижесінде студенттер мынадай білім негіздеріне ие болуға тиіс:

- діндердің пайда болу тарихы;

- діни сенімдердің алғашкы түрлерінін пайда болуы; Африканын, Американың, Океания мен Автралияның автохтонды (жергілікті) діндерінің ерекшеліктері;

- діни наным-сенімдердің ерте түрлері; ежелгі Үндістанның діни жүйелері; даосизмнің, конфуциандық пен синтоизмнің негіздері; иудаизм негіздері;

- германдықтардьң, түріктердің, славяндардың ежелгі наным-сенімдері;

- христиандықтың негіздері; исламның теориясы мен практикасы;

Пәннің тақырыптық жоспары

Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.2/10

Әлемдік діндер тарихының пәні. Әлемдік діндердің жалпы сипаттамасы. Адамзат тарихындағы діннін ролі. Діннің философиясы. Діннің әлеуметтік мәселелері. Діннің психологиялык мәселелері. Діннің феномендік сипаттамаоы. Дін тарихы. Дінді аныктаудын әлеуметтік негіздері. Діни қатынастар. Діни қызмет. Діннің негізгі функциялары (дүниетанымдық, орнын толтырушылық, байланыстық, біріктірушілік, реттеушілік). Діннің коғам дамуындағы ролі.

Қазакстан - әлемдік жолдар мен діндердің қиылысы. Қазақстан тарихындағы діндер. Қазіргі Қазақстандағы діни конфессиялардың орны.

2 Тақырып Діннің пайда болуы

Наным-сенімдердің тарихи түрлері. Дін дамуының тарихи кезеңдері. Ежелгі дүниедегі діни-философиялық түсініктер. Орта ғасырлар дәуіріндегі діни түсініктердің қалыптасуы. Өркендеу дәуірі және ар-ождан бостандығы. Реформация дәуіріндегі діни түсініктердің трансформациясы. Буржуазиялық революциялардың діни түсініктерге ықпалы. Жаңа және казіргі замандағы дін. Ғылыми атеизмнің пайда болуы.

Адамзат дамуының ерте кезеңіндегі діни түсініктердің қалыптасуы. Діни түсініктердін коршаған табиғи ортамен байланысы. Табиғи қүбылыстар мен апаттарға қатынас. Табиғатты тірі жан ретінде қабылдау. Діни рәсімдер мен әдет-ғүрыптар. Сәуегейлік. Діни мифологияның қалыптасуы. Анимизм. Қайта туылу туралы түсініктердің о дүние туралы түсініктерге ауысуы. Тотемизм. Сиқыр. Шаманизм. Қауымдык қатынастар дәуіріндегі космологиялык түсініктер. Діни түсініктердің алғашқы формаларындағы аспан денелерін қүдайға айналдыру. Әлемнің жаратылуы және ондағы адамның орны. Қүрбан шалулар. Жоғарғы және төменгі қүдайлар.

Космогония мен теогония. Арғы ата - демиург бейнесінің тотемдік табиғаты. Ата-бабаларға табыну. Фетишизм. Қүпия одактар. Мезоамериканың ерте діндері. Майялардың діні. Ацтектер діні. Инктер діні. Чибча-муискілер діні. Солтүстік Америка үндістерінің діндері. Онтүстік Америка үндістерінің діндері.

Ежелгі Египет тарихы хронологиясының мәселелері. Ежелгі Египет діндері тарихының деректері. Ерте патшалык. Көпқүдайлылык үстанымы. Наным-сенімдердің қоршаған табиғи ортамен байланысы. Қүдайлар әлемі. О әулеті. Ка туралы ілім. Ба туралы ілім. Перғауынды қүдайға айналдыру. Ежелгі патшалыктың күлауы және культтердің ауысуы. Эхнатон реформалары және бір тәңірілі дінді енгізуге деген алғашкы үмтылыс.

Ежелгі Сирия мен Финикиядағы дін. Қүдайлар туралы түсініктер. Ваалаға

табыну.

6 Тақырып Ежелгі Грекия мен Римдегі діни наным-сенімдер.

Ежелгі грек дінінің даму кезендері. Діни түсініктер мен үғымдар. Қүдайлар әлемі (пантеон). Қүдайлар іс-әрекеттері және олардың адамдар өміріне ықпалы. Демонология. Ата-бабаларға табыну. Жан және о дүниедегі өмір туралы идея. Мифопогия мен эпостағы діни түсініктер. Рәсімдер, өдет-ғүрыптар мен діни қауымдар. Күрбан шалулар. Эллинистік діннің синкреттілігі. Мистика, рационалдылык пен әмбебаптықтың әрекеттестігі. Философ - күдайтанушылар. Діни философияның пайда болуы. Метафизика. Идеалистік жөне мистикалық-діни бағыттардың қалыптасуы.

Ежелгі Рим дінінің дамуының этно-мөдени негіздері мен тарихи кезеңцері. Діни түсініктер мен үгымдар. Ежелгі Рим қоғамындағы діни наным-сенімдер. Қүдайлар әлемі. Демонология. Рәсімдер мен діни қауымдар. Діни түсініктердің саяси, күнделік және мәдени өмірдегі орны. Діни түсініктердің қоршаған

ортамен байланысы.

Ежелгі ирандықтардың діни жүйесі. Арийлер деп аталған үнді-иран халықтарынын миграциясы. Әлемнің мифологиялық суреті -Ахура-мазда бейнесіндегі Жарық күштері мен Ангро-Майнью бейнесіндегі караңғылық күштеріпің қарсы түруы. Зароастризмнің пайда болуы. Маздеизм және Заратуштра. Негізгі қағидалары. Авеста. Элем қүрылысының үстанымдары. Қайырымдылык пен зүлымдык күресінің ерекшеліктері. Маздеизм қүдайлары. Заратуштраның басты назарды діннен этикаға ауыстыруы. Зароастризм мифологиясы. Зароастризм ықпалының таралуы. Митра қүдайының культі. От храмдары. Әлемдік тарих циклдары. Жерлеу рәсімдері. Ахеменилер түсындағы және Сасанилік Иранның мемлекеттік діні ретіндегі зароастризм. Орталық Азияның, Таяу және Орта Шығыс халыктарының саяси, мәдени және күнделікті өміріндегі зароастризмнің орны.

Мани және манихейлік. Мани ілімі. Кең ауқымды діни жүйе жасауға деген үмтылыс. Қоршаған орта - екі негіздің, қайырымдылық пен зүлымдық, жарық пен түнек күресінін аренасы. Манихейліктің мифологиясы. Манихейлікті бастапқы кезде биліктің қолдауы. Ересь деп жариялануы. Маздакиттер қозғалысының әлеуметтік солшылдығы (радикализм). Теңгермешіл-әділетті қоғам орнату идеясы. Қозғалыстың басыл тасталуы.

8 Тақырып Ежелгі Үндістанның діни жүйелері

Протоүнді оркениетінің діні. Ведалық діндер. Ежелгі арийлер және Ведалардың пайда болуы. Ведалык күдайлар. Ведалық діннің рөсімдері. Брахманизм. Касталық жүйе. Әлеуметтік-философиялык көзқарастары. Веданта. Миманса. Санкхья. Йога. Вайшешика. Ньяя.

Буддизм. Буддизмнің пайда болуының тарихи жағдайлары. Ерте буддизмнің деректері. Будда туралы миф. Хинаяна. Махаяна-Варджана. Хинаяна мен Махаяна ілімдері мен мифологиялық көзкарастарындағы ортақ және ерекше белгілер. Буддизмнің метафизикасы. Материалдық әлемге катынас. Буддизнің космологиясы. Эзотерикалық буддизм. Пантеоны. Будда шіркеуінің дінбасылары мен рөсімдері. Монахтардың саясилануы және әлеуметтік қызметі. Буддизмнің таралу аймақтары мен дәуірлері. Буддизмді қабылдау мен түтынудың үлттық ерекшеліктері. Ламаизмнің пайда болуы мен таралуы. Ламаизм дүниетанымының ерекшеліктері. Діни мерекелер. Лама діни қызметі. Буддизмнің модернизациясы.

Индуизм. Жалпы сипаттамасы. Индуистік күдай үштігінін калыптасуы. Вишнуизм. Кришнаизм. Шиваизм. Шактизм. Индуистік храм. Индуизмнің реформациясы. Қазіргі Үндістанның саяси оміріндегі индуизм.

Джайнизм. Пайда болуы. Діни ілімі. Рәсімдері. Шарттары. Карма. Мокша. Сансара.

Сикхизм. Сикхизмнің пайда болуы. Сикхизмнің негізгі идеялары. Он гуру уақытындағы (ХҮІ-ХҮШ ғ. басы) сикхизм. Сикхизм ХҮПІ-ХХ ғ. бірінші жартысында. Тәуелсіз Үндістандағы сикхизм.

Даосизм пайда болуының тарихи жағдайлары. Дао философиясы. Даосизмнің әлеуметтік-этикалық ілімі. Қүдайлары (пантеон). Даосизмнің шіркеулік үйымы. Наным-сенімдер мен діни мекемелер эволюциясы. Конфуций ілімінің алғы шарттары. Конфуцийдің жеке түлғасы, оның діни және философиялық козқарастары. Конфуциандық Қытайдың мемлекоігік діпі ретінде. Мэнцзы мен Сюнь-цзы ілімдері. Хань дәуіріндегі конфуциандық. Конфуцийге табыну культінің пайда болуы. Неоконфуциандықтың кдлыптасуы. Конфуциандықтың Қытай тарихындагы ролі.

Жапониядағы діни түсініктер. Синтоның қалыптасуы. Синтоның синкреттілігі. Ата-бабалар аруағына табыну. Жапонияның саяси, экономикалық және діни мекемелеріне Қытайдың ықпалы. Синтоизм мен буддизмнің синтезі. Табыну орындары мен рәсімдері. Тэнноизм. Жапониядагы конфуциаидык.

10 Тақырып Иудаизм

Пайда болу тарихы. Б.з.д. II мыңж. басындағы Аравия мен Палестинаның семиттік тайпаларының копқүдайлық діні. Иудейлердің идеялык-доктриналық үстанымдарына Египет мәдениетінің ықпалы. Ежелгі еврей көпқүдайшылдығының монотеизмге бірте-бірте трансформациялану процесі. Яхве қүдайына табыну. Моисей - мәсіх, оның Яхвемен байланысы. Моисейдің басшылығымен иудейлердің Египеттен шығуы.

Моисей, иудейлер дінінің атасы. Мозаизм діні. Палестинаның (Ханаананың) жауланып алынуы. Елді біріктіруші алғашқы патшалар - Саул, ер жүрек Дәуіт (Давид),, данышпан Сүлеймен (Соломон). "Қүдай қүлдары", назорейлар ("әулие" кісілер) және пайғамбарлар ықпалынын күшеюі.

Иерусалим храмы - Яхвеге табыну орталығы. Халық өмірі мен мемлекет саясатының Яхве және Иерусалим храмының төңірегінде шоғырлануы. Алғашқы храм - б.з.д. 586 жылға дейінгі дәуір, бүл дәуірде Иерусалимді Вавилонияның жаулап алуы. Алғашқы храм дәуірі - абыздар күшінің есуі мен Яхве культінің күшею кезеңі. Храмның алғаш рет қирауы.

Парсы патшасы Кирдің Вавилонияны жаулап алуы және еврейлердін Иерусалимге оралуы. Яхвеге табынудың күшеюі. Пүттарды жасауға тиым салынуы.

Иудаизмнің теориясы мен тарихының Көне Өсиетте көрініс табуы. Египет космогониясының інжілдік космогонияға ықпалы. Көне Өсиеттің ең касиетті бөлігі - Бес кітап (Таурат): "Бытие", "Исход", "Левит", "Числа", "Второзаконие". Тауратты түсіндіру - Талмуд. "Кереметтер (чудеса)" жене Көне Өсиет аңыздары. Көне Өсиеттің өзегі - қүдайдың таңдаулы халқы туралы идея.

Біздің заманымыздың межесінде мессия туралы идеяның таралуы. Еврей диаспорасының арасындағы иудаизм. Дәстүрлі және жаңашыл бағыттар. Кабалла философиялық көзқарастар жүйесі ретінде. Иудаизм және Шығыс мәдениетінің тарихы.

11 Тақырып Ежелгі кельттер мен германдыктардын діні

Ежелгі кельттер: этногенезі және тарихының негізгі кезеңдері. Кельттердің діни түсініктері. Діни рөсімдері. Қүдайлар пантеоны және пандемониум. Діни үйымы. Ежелгі германдыктардын наным-сенімдері. Қүдайлар пантеоны мен пандемониум. Абыздар. Саяси және әлеуметтік өмірдегі друидтердің орны. Діни түсініктерінің қоршаған табиғи ортамен байланысы. Табиғатқа тірі жан ретінде қарауы. Қасиетті көгалдар.

Сла вяндардың этногенезі. Славяндардың дүниетанымы мен діни түсініктері. Славяндык пүтқа табынушылық нанымдардың дәуірленуі. Славяндардың егіншілік культтері. Діни түсініктерінің қоршаған табиғи ортамен байланысы. Табиғатка тірі жан ретінде қарауы. Қасиетті көгалдары.

Қүдайлар пантеоны. Ата-баба аруактарына табыну. Жерлеу рәсімдері. Мифтердегі, аңыздар мен ертегілердегі діни түсініктер. Орыс православиелік діні мен қазіргі өміріндегі пүтқа табынушылық элементтері.

13 Тақырып Христиан діні

Христиандықтың пайда болуының әлеуметтік-экономикалык және идеологиялык алғы шарттары. Жаңа Өсиет канонының жасалуы. Библиянын мазмүны. Исаның (Иисус) бейнесі. Христиандык мемлекеттік дін ретінде. Христиан діни ілімінің негіздері. Шіркеу догмалары. Саяси және рәсімдік алауыздықтар. Шіркеудің бөлінуі.

Католик діні және Реформация. Католик шіркеуінің тарихы. Католик
ілімінің ерекшеліктері. Қүдай-ана культі. Шіркеу және папаның зайырлы билігі
мәселесі. Католик шіркеуінің үйымы. Католик шіркеуінің саяси және мәдени
өмірге ықпалы. Еретиктік ағымдар және олармен күрес. Крест жорықтары.
Реконкиста. Инквизиция. Реформация. Шіркеудің арзандауы. Діни

түжырымдамалар: лютерандық, цвингландық және кальвинизм. Анабаптизмнін идеялық бастаулары. Кальвинистік ілімнің Еуропадағы буржуазиялык идеология мен ғылымның қалыптасуына ықпалы. Ж.Кальвиннің "христиандык философиясы". Кейінгі орта ғасырлардағы конфессиялық қайшылықтар. Контрреформация. Тридент жиыны. Иезуиттер ордені. Игнатий Лойоланын (1491-1556) қызметі. Діни протестанттық бірлестіктер кызметінің қазіргі заманғы ерекшеліктері. Қазіргі кезеңдегі католик діні.

Англикандық. Англикан шіркеуінің пайда болу тарихы. Англикандықтын негізгі ерекшеліктері. Англикандықтың таралуы. Англикандықтың қазіргі жағдайы.

Православие. Православие шіркеуінің тарихы. Православиелік ілімнін ерекшеліктері. Православие шіркеуінің үйымы. Православие шіркеуінің саяси және мәдени өмірге ықпалы. Еретиктік ағымдар. Шіркеудегі жіктің пайда болуы. Праослвие шіркеуі мемлекеттік институт ретінде. Православие қазіргі кезеңде. Православие шіркеуінің Қазақстан когамының рухани дамуындағы ролі.

Исламның пайда болуының тарихи жағдайлары. Ислам пайда болуынын әлеуметтік-экономикалық және идеологиялық алғы шарттары. Исламның шығуы. Мухаммед пайғамбардың емірі мен жеке түлғасы. Қүранның мазмүны. Қасиетті жазба және касиетті дәстүр. Қүранның әлеуметтік идеялары және олардың эволюциясы. Мүсылмандық діни ілім. Шариғат. Исламның таралуы. Омейядтар мен Аббасилердің күресі. Исламның негізгі бағыттары. Суннизм мен шиизмнің тарихы, олардың ерекшеліктері. Исламның Азия, Африка және Қазақстан территориясында тарауы. Азия, Африка және Еуропа халықтары тарихындағы исламның ролі. Сопылық діни-философиялық дүниетаным ретінде. Кейінгі секталар.

Вахабизм, бабизм мен бехаизм, махдизм. Ислам мемлекетпк дін ретшде. Казіргі кезеңдегі ислам. Қазіргі исламның идеологиясы. Посткеңестік кеңістіктегі исламның қайта жандануы. Ислам және геосаясат. Ислам интеграциялық процестердегі реттеу факторы ретінде. Ислам факторының Орталық Азия мен Қазақстандағы қазіргі заманғы әлеуметтік-саяси жағдайға ыкпалы.

15 Тақырып Қазіргі заманғы діни жағдан және Қазақстан

Өтпелі дәуір жағдайындағы мемлекет пен діни бірлестіктердін өзара қарым-қатынастарының ерекшеліктері. Қазақстан республикасының дінаралық бейбітшілік пен келісімге бағытталған мемлекеттік саясаты. Қазақстан республикасының "Діни сенім және діни бірлестіктер еркіндігі" туралы заңы. Қазакстанға Рим Папасы II Иоанн Павелдің келуі (2001 ж. 22-25 қыркүйек).

Астана қаласында өткен әлемдік және дәстүрлі-үлттық діндердің халықаралық съезі (2003 ж. 23 қыркүйек).

Көпдінді Қазақстан. Қазақстан үшін дәстүрлі емес діни конфессиялардың белсенділігі. Әдебиетте "тоталитарлы культтер", "іріткі салушы (деструктивті) секталар", "дәстүрлі емес діни нанымдар" деп анықталатын жаңа діни бағыттардың пайда болуы. Діни секталарды уағыздаушылардың әлеуметтік белсенділігі.

1. 
   Әлемдік діндердің жалпы сипаттамасы.
   
2. 
   Діннің философиясы.
   
3. 
   Діннің әлеуметтік мәселелері.
   
4. 
   Діннің психологиялык мәселелері.
   
5. 
   Діннің феномендік сипаттамаоы.
   
6. 
   Дін тарихы. Дінді аныктаудын әлеуметтік негіздері.
   
7. 
   Діни қатынастар. Діни кызмет.
   
8. 
   Діннің негізгі функциялары (дүниетанымдық, орнын толтырушылық, байланыстық, біріктірушілік, реттеушілік). Діннің коғам дамуындағы ролі.
   
9. 
   Қазакстан - әлемдік жолдар мен діндердің қиылысы. Қазақстан тарихындағы діндер. Қазіргі Қазакстандағы діни конфессиялардың орны.
   

1. 
   Наным-сенімдердің тарихи түрлері.
   
2. 
   Дін дамуының тарихи кезеңдері.
   
3. 
   Ежелгі дүниедегі діни-философиялық түсініктер. О
   
4. 
   рта ғасырлар дәуіріндегі діни түсініктердің қалыптасуы.
   
5. 
   Өркендеу дәуірі және ар-ождан бостандығы. Реформация дәуіріндегі діни түсініктердің трансформациясы.
   
6. 
   Буржуазиялық революциялардың діни түсініктерге ықпалы.
   
7. 
   Жаңа және казіргі замандағы дін. Ғылыми атеизмнің пайда болуы.
   

1. 
   Адамзат дамуының ерте кезеңіндегі діни түсініктердің қалыптасуы.
   
2. 
   Діни түсініктердін коршаған табиғи ортамен байланысы. Табиғи қүбылыстар мен апаттарға қатынас.
   
3. 
   Табиғатты тірі жан ретінде қабылдау. Діни рәсімдер мен әдет-ғүрыптар. Сәуегейлік. Діни мифологияның қалыптасуы.
   
4. 
   Анимизм. Қайта туылу туралы түсініктердің о дүние туралы түсініктерге ауысуы.
   
5. 
   Тотемизм.
   
6. 
   Сиқыр. Шаманизм. Қауымдык қатынастар дәуіріндегі космологиялык түсініктер. Діни түсініктердің алғашқы формаларындағы аспан денелерін қүдайға айналдыру.
   
7. 
   Әлемнің жаратылуы және ондағы адамның орны. Қүрбан шалулар. Жоғарғы және төменгі қүдайлар.
   

1. 
   Космогония мен теогония.
   
2. 
   Арғы ата - демиург бейнесінің тотемдік табиғаты.
   
3. 
   Ата-бабаларға табыну.
   
4. 
   Фетишизм. Қүпия одактар.
   
5. 
   Мезоамериканың ерте діндері.
   
6. 
   Майялардың діні.
   
7. 
   Ацтектер діні.
   
8. 
   Инктер діні.
   
9. 
   Чибча-муискілер діні. Солтүстік Америка үндістерінің діндері. Онтүстік Америка үндістерінің діндері.
   

1. 
   Ежелгі Египет тарихы хронологиясының мәселелері.
   
2. 
   Ежелгі Египет діндері тарихының деректері. Ерте патшалык. Көпқүдайлылык үстанымы. Наным-сенімдердің қоршаған табиғи ортамен байланысы.
   
3. 
   Қүдайлар әлемі. О әулеті. Ка туралы ілім. Ба туралы ілім. Перғауынды қүдайға айналдыру. Ежелгі патшалыктың күлауы және культтердің ауысуы.
   
4. 
   Эхнатон реформалары және бір тәңірілі дінді енгізуге деген алғашкы үмтылыс.
   
5. 
   Шумерлер діні.
   
6. 
   Вавилон діні. Культтік ерекшеліктері. Өлім жөне меңгі өмір туралы түсініктер. Магия мен демонология. Абыздар мен храмдар. Табиғат күбылыстары мен апаттарға қатынас.
   
7. 
   Ежелгі Сирия мен Финикиядағы дін. Қүдайлар туралы түсініктер. Ваалаға табыну.
   

1. 
   Ежелгі грек дінінің даму кезендері.
   
2. 
   Діни түсініктер мен үғымдар. Қүдайлар әлемі (пантеон). Қүдайлар іс-әрекеттері және олардың адамдар өміріне ықпалы.
   
3. 
   Демонология. Ата-бабаларға табыну. Жан және о дүниедегі өмір туралы идея. Мифопогия мен эпостағы діни түсініктер. Рәсімдер, өдет-ғүрыптар мен діни қауымдар. Күрбан шалулар. Эллинистік діннің синкреттілігі. Мистика, рационалдылык пен әмбебаптықтың әрекеттестігі.
   
4. 
   Философ - күдайтанушылар. Діни философияның пайда болуы. Метафизика. Идеалистік жөне мистикалық-діни бағыттардың қалыптасуы.
   
5. 
   Ежелгі Рим дінінің дамуының этно-мөдени негіздері мен тарихи кезеңцері. Діни түсініктер мен үгымдар.
   
6. 
   Ежелгі Рим қоғамындағы діни наным-сенімдер. Қүдайлар әлемі. Демонология. Рәсімдер мен діни қауымдар. Діни түсініктердің саяси, күнделік және мәдени өмірдегі орны. Діни түсініктердің қоршаған ортамен байланысы.
   

1. 
   Ежелгі ирандықтардың діни жүйесі.
   
2. 
   Арийлер деп аталған үнді-иран халықтарынын миграциясы. Әлемнің мифологиялық суреті -Ахура-мазда бейнесіндегі Жарық күштері мен Ангро-Майнью бейнесіндегі караңғылық күштеріпің қарсы түруы.
   
3. 
   Зароастризмнің пайда болуы. Маздеизм және Заратуштра. Негізгі қағидалары.
   
4. 
   Авеста. Элем қүрылысының үстанымдары. Қайырымдылык пен зүлымдык күресінің ерекшеліктері. Маздеизм қүдайлары. Заратуштраның басты назарды діннен этикаға ауыстыруы.
   
5. 
   Зароастризм мифологиясы. Зароастризм ықпалының таралуы. Митра қүдайының культі. От храмдары. Әлемдік тарих циклдары. Жерлеу рәсімдері. Ахеменилер түсындағы және Сасанилік Иранның мемлекеттік діні ретіндегі зароастризм. Орталық Азияның, Таяу және Орта Шығыс халыктарының саяси, мәдени және күнделікті өміріндегі зароастризмнің орны.
   
6. 
   Мани және манихейлік. Мани ілімі. Кең ауқымды діни жүйе жасауға деген үмтылыс. Қоршаған орта - екі негіздің, қайырымдылық пен зүлымдық, жарық пен түнек күресінін аренасы. Манихейліктің мифологиясы. Манихейлікті бастапқы кезде биліктің қолдауы. Ересь деп жариялануы. Маздакиттер қозғалысының әлеуметтік солшылдығы (радикализм). Теңгермешіл-әділетті қоғам орнату идеясы. Қозғалыстың басыл тасталуы.
   

1. 
   Протоүнді оркениетінің діні. Ведалық діндер. Ежелгі арийлер және Ведалардың пайда болуы. Ведалык күдайлар. Ведалық діннің рөсімдері.
   
2. 
   Брахманизм. Касталық жүйе. Әлеуметтік-философиялык көзқарастары. Веданта. Миманса. Санкхья. Йога. Вайшешика. Ньяя.
   
3. 
   Буддизм. Буддизмнің пайда болуының тарихи жағдайлары. Ерте буддизмнің деректері. Будда туралы миф. Хинаяна. Махаяна-Варджана. Хинаяна мен Махаяна ілімдері мен мифологиялық көзкарастарындағы ортақ және ерекше белгілер. Буддизмнің метафизикасы. Материалдық әлемге катынас. Буддизнің космологиясы. Эзотерикалық буддизм. Пантеоны. Будда шіркеуінің дінбасылары мен рөсімдері. Монахтардың саясилануы және әлеуметтік қызметі. Буддизмнің таралу аймақтары мен дәуірлері. Буддизмді қабылдау мен түтынудың үлттық ерекшеліктері.
   
4. 
   Ламаизмнің пайда болуы мен таралуы. Ламаизм дүниетанымының ерекшеліктері. Діни мерекелер. Лама діни қызметі. Буддизмнің модернизациясы.
   
5. 
   Индуизм. Жалпы сипаттамасы. Индуистік күдай үштігінін калыптасуы. Вишнуизм. Кришнаизм. Шиваизм. Шактизм. Индуистік храм. Индуизмнің реформациясы. Қазіргі Үндістанның саяси оміріндегі индуизм.
   
6. 
   Джайнизм. Пайда болуы. Діни ілімі. Рәсімдері. Шарттары. Карма. Мокша. Сансара.
   
7. 
   Сикхизм. Сикхизмнің пайда болуы. Сикхизмнің негізгі идеялары. Он гуру уақытындағы (ХҮІ-ХҮШ ғ. басы) сикхизм. Сикхизм ХҮПІ-ХХ ғ. бірінші жартысында. Тәуелсіз Үндістандағы сикхизм.
   

1. 
   Даосизм пайда болуының тарихи жағдайлары. Дао философиясы. Даосизмнің әлеуметтік-этикалық ілімі. Қүдайлары (пантеон). Даосизмнің шіркеулік үйымы. Наным-сенімдер мен діни мекемелер эволюциясы.
   
2. 
   Конфуций ілімінің алғы шарттары. Конфуцийдің жеке түлғасы, оның діни және философиялық козқарастары. Конфуциандық Қытайдың мемлекоігік діпі ретінде.
   
3. 
   Мэнцзы мен Сюнь-цзы ілімдері. Хань дәуіріндегі конфуциандық. Конфуцийге табыну культінің пайда болуы.
   
4. 
   Неоконфуциандықтың кдлыптасуы. Конфуциандықтың Қытай тарихындагы ролі.
   
5. 
   Жапониядағы діни түсініктер. Синтоның қалыптасуы. Синтоның синкреттілігі. Ата-бабалар аруағына табыну.
   
6. 
   Жапонияның саяси, экономикалық және діни мекемелеріне Қытайдың ықпалы.
   
7. 
   Синтоизм мен буддизмнің синтезі. Табыну орындары мен рәсімдері. Тэнноизм. Жапониядагы конфуциаидык.
   

1. 
   Пайда болу тарихы. Б.з.д. II мыңж. басындағы Аравия мен Палестинаның семиттік тайпаларының копқүдайлық діні.
   
2. 
   Иудейлердің идеялык-доктриналық үстанымдарына Египет мәдениетінің ықпалы. Ежелгі еврей көпқүдайшылдығының монотеизмге бірте-бірте трансформациялану процесі. Яхве қүдайына табыну. Моисей - мәсіх, оның Яхвемен байланысы. Моисейдің басшылығымен иудейлердің Египеттен шығуы.
   
3. 
   Моисей, иудейлер дінінің атасы. Мозаизм діні. Палестинаның (Ханаананың) жауланып алынуы. Елді біріктіруші алғашқы патшалар - Саул, ер жүрек Дәуіт (Давид),, данышпан Сүлеймен (Соломон). "Қүдай қүлдары", назорейлар ("әулие" кісілер) және пайғамбарлар ықпалынын күшеюі.
   
4. 
   Иерусалим храмы - Яхвеге табыну орталығы. Халық өмірі мен мемлекет саясатының Яхве және Иерусалим храмының төңірегінде шоғырлануы. Алғашқы храм - б.з.д. 586 жылға дейінгі дәуір, бүл дәуірде Иерусалимді Вавилонияның жаулап алуы. Алғашқы храм дәуірі - абыздар күшінің есуі мен Яхве культінің күшею кезеңі. Храмның алғаш рет қирауы.
   
5. 
   Парсы патшасы Кирдің Вавилонияны жаулап алуы және еврейлердін Иерусалимге оралуы. Яхвеге табынудың күшеюі. Пүттарды жасауға тиым салынуы.
   
6. 
   Иудаизмнің теориясы мен тарихының Көне Өсиетте көрініс табуы. Египет космогониясының інжілдік космогонияға ықпалы. Көне Өсиеттің ең касиетті бөлігі - Бес кітап (Таурат): "Бытие", "Исход", "Левит", "Числа", "Второзаконие". Тауратты түсіндіру - Талмуд. "Кереметтер (чудеса)" жене Көне Өсиет аңыздары. Көне Өсиеттің өзегі - қүдайдың таңдаулы халқы туралы идея.
   
7. 
   Біздің заманымыздың межесінде мессия туралы идеяның таралуы. Еврей диаспорасының арасындағы иудаизм. Дәстүрлі және жаңашыл бағыттар. Кабалла философиялық көзқарастар жүйесі ретінде. Иудаизм және Шығыс мәдениетінің тарихы.
   

1. 
   Ежелгі кельттер: этногенезі және тарихының негізгі кезеңдері. Кельттердің діни түсініктері.
   
2. 
   Діни рөсімдері. Қүдайлар пантеоны және пандемониум.
   
3. 
   Діни үйымы. Ежелгі германдыктардын наным-сенімдері. Қүдайлар пантеоны мен пандемониум. Абыздар.
   
4. 
   Саяси және әлеуметтік өмірдегі друидтердің орны. Діни түсініктерінің қоршаған табиғи ортамен байланысы.
   
5. 
   Табиғатқа тірі жан ретінде қарауы. Қасиетті көгалдар.
   

1. 
   Славяндардың этногенезі.
   
2. 
   Славяндардың дүниетанымы мен діни түсініктері. Славяндык пүтқа табынушылық нанымдардың дәуірленуі.
   
3. 
   Славяндардың егіншілік культтері. Діни түсініктерінің қоршаған табиғи ортамен байланысы. Табиғатка тірі жан ретінде қарауы. Қасиетті көгалдары.
   
4. 
   Қүдайлар пантеоны. Ата-баба аруактарына табыну.
   
5. 
   Жерлеу рәсімдері. Мифтердегі, аңыздар мен ертегілердегі діни түсініктер.
   
6. 
   Орыс православиелік діні мен қазіргі өміріндегі пүтқа табынушылық элементтері.
   

1. 
   Христиандықтың пайда болуының әлеуметтік-экономикалык және идеологиялык алғы шарттары. Жаңа Өсиет канонының жасалуы. Библиянын мазмүны.
   
2. 
   Исаның (Иисус) бейнесі. Христиандык мемлекеттік дін ретінде. Христиан діни ілімінің негіздері. Шіркеу догмалары. Саяси және рәсімдік алауыздықтар. Шіркеудің бөлінуі.
   
3. 
   Католик діні және Реформация. Католик шіркеуінің тарихы. Католик
   ілімінің ерекшеліктері. Қүдай-ана культі. Шіркеу және папаның зайырлы билігі мәселесі. Католик шіркеуінің үйымы. Католик шіркеуінің саяси және мәдени
   өмірге ықпалы. Еретиктік ағымдар және олармен күрес. Крест жорықтары.
   Реконкиста. Инквизиция. Реформация. Шіркеудің арзандауы.
   
4. 
   Діни түжырымдамалар: лютерандық, цвингландық және кальвинизм. Анабаптизмнін идеялық бастаулары. Кальвинистік ілімнің Еуропадағы буржуазиялык идеология мен ғылымның қалыптасуына ықпалы. Ж.Кальвиннің "христиандык философиясы". Кейінгі орта ғасырлардағы конфессиялық қайшылықтар.
   
5. 
   Контрреформация. Тридент жиыны. Иезуиттер ордені. Игнатий Лойоланын (1491-1556) қызметі. Діни протестанттық бірлестіктер кызметінің қазіргі заманғы ерекшеліктері.
   
6. 
   Қазіргі кезеңдегі католик діні.
   
7. 
   Англикандық. Англикан шіркеуінің пайда болу тарихы. Англикандықтын негізгі ерекшеліктері. Англикандықтың таралуы. Англикандықтың қазіргі жағдайы.
   
8. 
   Православие. Православие шіркеуінің тарихы. Православиелік ілімнін ерекшеліктері. Православие шіркеуінің үйымы. Православие шіркеуінің саяси және мәдени өмірге ықпалы. Еретиктік ағымдар. Шіркеудегі жіктің пайда болуы. Праослвие шіркеуі мемлекеттік институт ретінде. Православие қазіргі кезеңде. Православие шіркеуінің Қазақстан когамының рухани дамуындағы ролі.
   

1. 
   Исламның пайда болуының тарихи жағдайлары.
   
2. 
   Ислам пайда болуынын әлеуметтік-экономикалық және идеологиялық алғы шарттары. Исламның шығуы.
   
3. 
   Мухаммед пайғамбардың емірі мен жеке түлғасы.
   
4. 
   Қүранның мазмүны. Қасиетті жазба және касиетті дәстүр. Қүранның әлеуметтік идеялары және олардың эволюциясы.
   
5. 
   Мүсылмандық діни ілім. Шариғат. Исламның таралуы. Омейядтар мен Аббасилердің күресі.
   
6. 
   Исламның негізгі бағыттары. Суннизм мен шиизмнің тарихы, олардың ерекшеліктері. Исламның Азия, Африка және Қазақстан территориясында тарауы. Азия, Африка және Еуропа халықтары тарихындағы исламның ролі.
   
7. 
   Сопылық діни-философиялық дүниетаным ретінде. Кейінгі секталар.
   
8. 
   Вахабизм, бабизм мен бехаизм, махдизм. Ислам мемлекетпк дін ретшде.
   
9. 
   Казіргі кезеңдегі ислам. Қазіргі исламның идеологиясы. Посткеңестік кеңістіктегі исламның қайта жандануы. Ислам және геосаясат. Ислам интеграциялық процестердегі реттеу факторы ретінде. Ислам факторының Орталық Азия мен Қазақстандағы қазіргі заманғы әлеуметтік-саяси жағдайға ыкпалы.
   

1. 
   Өтпелі дәуір жағдайындағы мемлекет пен діни бірлестіктердін өзара қарым-қатынастарының ерекшеліктері.
   
2. 
   Қазақстан республикасының дінаралық бейбітшілік пен келісімге бағытталған мемлекеттік саясаты.
   
3. 
   Қазақстан республикасының "Діни сенім және діни бірлестіктер еркіндігі" туралы заңы. Қазакстанға Рим Папасы II Иоанн Павелдің келуі (2001 ж. 22-25 қыркүйек).
   
4. 
   Астана қаласында өткен әлемдік және дәстүрлі-үлттық діндердің халықаралық съезі (2003 ж. 23 қыркүйек).
   
5. 
   Көпдінді Қазақстан. Қазақстан үшін дәстүрлі емес діни конфессиялардың белсенділігі.
   
6. 
   Әдебиетте "тоталитарлы культтер", "іріткі салушы (деструктивті) секталар", "дәстүрлі емес діни нанымдар" деп анықталатын жаңа діни бағыттардың пайда болуы.
   
7. 
   Діни секталарды уағыздаушылардың әлеуметтік белсенділігі.
   

1. 
   1Адамзат дамуының ерте кезеңіндегі діни түсініктердің қалыптасуы.
   
2. 
   Діни түсініктердің алғашқы формаларының қоршаған ортамен байланысы.
   
3. 
   Ежелгі Қосезен мен ежелгі Египеттегі ерте діни жүйелердің пайда болуы.
   
4. 
   Таурат және оны түсіндіру.
   
5. 
   Иудаизмнің діни-әлеуметтік мекемелері.
   
6. 
   I ғ. Рим империясы және христиан дінінің пайда болуы.
   
7. 
   Христиандықтын, батыс және шығыс бүтактары.
   
8. 
   Католицизм және реформация.
   
9. 
   Ежелгі ирандықтардыц діндері.
   
10. 
    Ежелгі Үндістанның діндері.
    
11. 
    Үндістандағы буддизм.
    
12. 
    Индуизмнің діни-философиялық негіздері.
    
13. 
    Ежелгі Қытайдағы дін.
    
14. 
    Конфуций және конфуциандық.
    
15. 
    Қытайдағы діни синкреттілік.
    
16. 
    Исламның пайда болуының тарихи тамырлары.
    
17. 
    Араб жаулаушылықтары және ислам дінінің таралуы.
    
18. 
    Ислам: теориясы мен практикасы.
    
19. 
    Ислам: бағыттары мен ағымдары.
    
20. 
    Ислам: дәстүрлері мен қазіргі кезендегі жағдайы.
    

1. 
   Буддизм и культурно-психологические традиции Востока. - Новосибирск,
   
2. 
   1990.
   
3. 
   Васильев Л.С. История религий Востока. - М, 1998.
   
4. 
   Грюнбаум Г.Э. Классический ислам (600-1258 гг.). Очерк истории. - М.,
   
5. 
   1986.
   
6. 
   Ислам. Религия, общество, государство. -М., 1984.
   
7. 
   История религии. В 2-х т.; Учебник / Винокуров В.В., Забияко А.П., Лапина З.Г. и др. под общей ред. И. Н. Яблокова. - М, 2002.
   
8. 
   Крывелев И.А. История религий. - В 2-х тт. - М, 1988.
   
9. 
   Религиозные традиции мира. - В 2-х тт. / Пер. с англ. - М., 1996.
   
10. 
    Поликарпов B.C. История религий: лекции и хрестоматия. - М, 1997.
    
11. 
    Трофимов Я.Ф. Религия в Казахстане. - Алматы, 1996.
    
12. 
    Токарев С.А. Ранние формы религии. - М., 1990.
    Қосымша:
    
13. 
    Аханов Б. Дін және еркін ойшылдык, -Алматы, 1993.
    
14. 
    Басилов В.Н., Кармышев Дж.Х. Ислам у казахов. - М., 1997.
    
15. 
    Библия. Книги священного писания Ветхого и Нового завета. - М.,1993.
    
16. 
    Большаков ОТ. Ислам: образ жизни и стиль мышления. - М., 1990.
    
17. 
    Васильев Л.С. История религий Востока (религиозно-культовые традиции и общество). - М., 1983.
    
18. 
    Великович Л.Н. Черная гвардия Ватикана.-М, 1980.
    
19. 
    Гече Г. Библейские истории. - М., 1990.
    
20. 
    Жизнь происходит от жизни /Созд. А.Ч.Бхактиведанта. - М.,1991.
    
21. 
    Жумагулов К.Т. Очерк этногенеза, материальной и духовной культуры германцев на современном этапе исследования. Учебное пособие. -Алматы, 2000.-С. 96-130.
    
22. 
    Жумагулов К.Т. Проблемы истории германских племен с древнейших времен до начала средних веков. -Алматы, 2002. - С. 238-273.
    
23. 
    Жумагулов К.Т. Общегермансие боги до принятия христианства//Античность и общечеловеческие ценности. Вып. 7. -Алматы, 2000. -С. 72-80.
    
24. 
    Журавский А.В. Христианство и ислам. -М., 1990.
    
25. 
    Иллюстрированная история религий.-В 2-х Т.-М., 1992.
    
26. 
    Ислам. Энциклопедический словарь. -М., 1991.
    
27. 
    Ким Г.Н. История религий Кореи. - Алматы, 2002.
    
28. 
    Коран / Пер. И.Ю.Крачковского. - М.,1990.
    
29. 
    Косидовский 3. Библейские сказания.-М., 1989.
    
30. 
    Ламаизм в Бурятии XVII - начала XX вв. Структура и социальная роль культовой системы. - Новосибирск, 1983.
    
31. 
    Мень А. История религии. В 2-х кн. - М., 1999.
    
32. 
    Никольский Н.М. История русской церкви. - М.,1988.
    
33. 
    Панова В.Ф., Бахтин Ю.Б. Жизнь Мухаммеда. -М, 1991.
    
34. 
    Переломов Л.С. Конфуций: жизнь, учение, судьба. - М., 1993.
    
35. 
    Принятие христианства народами Центральной и Юго-Восточной Европы и крещение Руси.-М., 1988.
    
36. 
    Ранович А.Б. Первоисточники по истории раннего христианства. -М., 1990.
    
37. 
    Рапов ОМ. Русская церковь в IX - первой трети XII в. Принятие христианства. - М.,1988.
    
38. 
    Розенберг О. Труды по буддизму. - М,. 1991.
    
39. 
    Рыбаков Б.А. Язычество Древней Руси. - М., 1988.
    
40. 
    Рыбаков Б.А. Язычество древних славян. - М., 1997.
    
41. 
    Сюкиянен Л.Р. Мусульманское право: вопросы теории и практики. -М., 1986.
    
42. 
    Тайлор Э.Б. Первобытная культура.- М., 1989.
    3 1. Тихонравов Ю.В. Религии мира. - М., 1996.
    
43. 
    Токарев С.А. Религия в истории народов мира. - М.,1986.
    
44. 
    Фрезер Д.Д. Фольклор в Ветхом завете. - М., 1998.
    

Сабақтың жібергендерге мен мынадай айыптық санкция белгілеймін; белгісіз себептермен дәріс, тәжірибе сабақтарына қатысқапағандардан 1 балл алынып тасталынады.

Дәріс сабақтарын қатысу-1, тәжірибелік сабақтарға-1. үй тапсырмасын орындағаны үшін максималдық балл саны-1, себепсіз сабақтарға қатыспағаны үшін -0 балл. тәжірибелік сабаққа толық ауызша жауап -2 б.

Өздік жұмыстардың орындауы және орындалмауы жағадйында 1 рейтингте -1-8 аптада- 7,5 балл, 2 рейтингте 9-14 аптада 8,5 балл 15 аптада 9 балл, орындалмаған жағдайда «0» балл.

Әрбір сабаққа дайындық міндетті, берілген тапсырма толығымен оқылуға тиіс.

Сіздің дайындығыңыз тәжірибе сабағы барысында сұрақ беру мен тест тапсырмаларын арқылы пәннің әрбір аяқталған тарауы барысында тексеріледі.

Егер сіз бақылау шаралары уақытында белгілі себептермен қатыса алмасаңыз, сізге келесі сабақтың барысында қайта өтуіңізге мүмкіндік беріледі, басқаша жағдайда сіз «0» баллға ие баласыз.

Семестр барысы 2 мәрелік бақылаудан тұраып тест түрінде өтеді. Тест бақылауы пәннің өтілген тараулары материадарынан беріледі.