Г. Б. Бекимова б-42. Ауыл шаруашылық мелиорациясы./Пәннің оқу-әдістемелік жинағы. Көкшетау, 2015. 133 бет. «Ауыл шаруашылық мелиорациясы»
жүктеу/скачать 3.11 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Механикальщ тосңауыл
| 3 Құмды мелиорациялау - Республикамызда 40 миллион гектарга жуық жерді кұмды алқаптар алып жатыр. Ауыл шаруашылығына қу_мның тигізіп жатқан зияны өте көп. Жел әсерінен аспанға көтеріліп жылжыған күм егістік жерлерді, каналдар мен жолдарды басып қалады. Құмның мұндай жайсыз әсерін тек мелиорацияның арнайы түрі арқылы тоқтатуға болады. Мелиорацияның пайдасының арқасында көптеген құмды жерлер шаруашылық іске қосылады, атап айтқанда бау-бақша өнімдерін өсіруге өте қолайлы болады.
Еліміздің Павлодар, Семей, Торғай, Жамбыл, Шымкент, Атырау, Ақтөбе, Маңгыстау, Қызылорда аймақтарында көптеген құмды алқаптар мелиорациялау арқылы егістік жер қатарына қосылып отыр. Қумды мелиорациялау деп, көшпелі құмдардың жылжу жылдамдығын тоқтатып, егістік жерді басып қалудан сақтау ушін органикалық және минералды тьтңайтқыштар арқылы құнарлығын арттырып, ауыл шаруашылыгына жарамды етуді айтады. Құмды мелиорациялау бірнеше тұрде жүргізіледі. Механикальщ тосңауыл - жылжымалы күм багытына механикалық (ағаш торлар қамыс немесе сабаннан жасалған) тоқыма торлар қойып құмға тосқауыл койылады. Механикалық тоскауылдардың төмендегідей тұрлері болады. І.Тік тұрған тосқауыл. Оның жасырынды немесе жартылай жасырынды варианттары болады. 2. Жабылғы тоскауыл. Тік тосқауылдың биіктігі 75-100 см болады. Олар жел ушырып экелген құмды тоқтатута арналған. Ал жасырынды іоскауыл құмның беткі қабатының жылжуын тоқтатады. Мұндай іосқауыл құмга 20-25 см көміліп қойылады. Жел үшырып келген құмды мұндай тосқауыл үстамайды. Жартылай жасырынды тосқауьш жартылай, күмға көмілсе, жартылай құм бетіне (20-25) шығып тұрады Олар құм бетінің жылжуын тоқтатумен қатар, жел алып келетін күмның біразын ұстап қалады. Тік тосқауылдар жел багытына көлденең қатар-қатар койылады. Ара қашықтығы тосқауылдың биіктігінен он есе үзақ болады. Еңістігі үлкен жерлерде олардың ара кашықтығы жақын болса, еңісітігі кіші жерде алыстау болады. Мұндай тосқауылдарды ағаштан, қамыстан, сабаннан және т.б. мүмкіншіліктерге қарап жасайды. Жабылғы тосңауыл деп, құм бетінде тегіс орналастырган шөптің арнайы түрін айтады (кеміршек, жыңгыл, қаңбақ). Бұл тосқауылдың бір ерекшелігі түрлі кепкен шөптерді күмның бетіне кіргізіп тігіп кояды. жүктеу/скачать 3.11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|