Хх ѓасырдыњ алѓашќы ширегіндегі ќазаќ жєне т‰ркі халыќтары єдебиетініњ типологиялыќ сипаты

ПІКІР
Ќазаќ єдебиетініњ тарихындаѓы ењ µзекті мєселелердіњ бірі – ХІХ ѓасырдыњ аяѓы мен ХХ ѓасырдыњ басындаѓы жалпы м±сылман єлемініњ, оныњ ішінде т‰ркі халыќтары єдебиетініњ арасындаѓы рухани байланыс. Б±л - діндік, тектік, ±лттыќ, ±лт азаттыќ рухќа тікелей ќатысты ауќымды таќырып. ¤ркениеттіњ жања сатысына µзіндік кµзќараспен ±мтылѓан ќоѓамдыќ-єлеуметтік баѓыттыњ басы жєне жалпыт‰ркілік кµркем ойлау ж‰йесініњ т‰пкі ±йытќысы болып табылады. М±сылман мен т‰ркілік танымныњ жєне оянудыњ, ынтымаќтастыќтыњ руахни негізі, сондай-аќ б‰гінгі тєуелсіздігіміздіњ рухы – осы С.Н.С‰тжанов зерттеп отырѓан кезењде барынша кењінен кµрініс береді.

Кейіннен панисламистік, пант‰ркистік аѓым деп барша м±сылман-т‰ркі ж±ртына тањылѓан жала мен жазалау саясатттарыныњ нєтижесінде осындай к‰рделі мєселе ќазаќ єдебиеттану ілімінен тысќары ќалып келді. Л.Н.Гумилев атындаѓы Еуразия ±лттыќ университетініњ жанындаѓы “Отырар кітапханасы” ѓылыми орталыѓыныњ Ѓылыми Кењесінде µзініњ ѓылыми-зерттеу баѓытына орай С.С‰тжановтыњ диссертациясымен танысып шыѓып, мына мєселелерге баса назар аударды:

1. 
   Таќырып µте µзекті. Б±рын єдебиеттану ілімінде “СССР халыќтарыныњ єдеби байланысы” деген нысанда ќарастырылып келгенімен, таќырыптыњ т‰пкі маќсатын ашатын баѓыт т±рѓысынан т±њѓыш рет арнайы зерттеліп отыр.
   
2. 
   ХІХ ѓасырдыњ аяѓы мен ХХ ѓасырдыњ басындаѓы т‰ркі ж±ртыныњ т±тастыќ рухындаѓы єдеби байланыс наќты мысалдармен дєлелденіп, ѓылыми т±жырым дєрежесінде сараланѓан. Зерттеу дењгейі жан-жаќты ќамтылѓан жєне мєселеге тікелей ќатысты деректер жинаќталѓан.
   
3. 
   Т‰ркілік т±тастыќ идеясына ќатысты жазушылар мен ќайраткерлердіњ шыѓармалары салыстырыла отырып зерделенген. Єсіресе, Маржани, Каюми, Гаспаралы, Абай, А.Байт±рсынов, Фитрат, Шолпан, Тыныстанов т.б. сияќты кµркемсµз шеберлерініњ туындылары жєне олардыњ рухани µмірдегі кµсемдік орындары ашып кµрсетілген.
   
4. 
   Єр шыѓармалардаѓы ±лы т±тастыќ идеясы наќты туындылар арќылы сараланѓан..
   
5. 
   Осы баѓыттаѓы ‰лкен зерттеулерге негіз ќалайтындай ѓылыми ж‰йеленген.
   
6. 
   Диссертация µзініњ маќсаты мен міндетіне толыќ жауап береді- деген пікірге келді.
   

1. 
   Т‰ркі халыќтары арасындаѓы єдеби байланыстыњ тамыры µте терењ екенін ескере отырып, сол шыѓармалардыњ туысќан тілдерге аударылуын назардан шыѓармаса екен;
   

1. 
   Сол бауырлас єдебиет µкілдерініњ шыѓармашылыѓы арнайы зерттеу дењгейінде ќарастырылуына септігін тигізсе екен.
   
2. 
   Т‰ркі ќауымдастыѓыныњ б‰гінгі байланысы да зерттеу ањсарынан ±мыт ќалмаса екен – деген деген тілек білдіреді.
   

¤йткені осы докторлыќ диссертациядан кейін б±л мєселеге арнайы тоќталудыњ м‰мкіндігі бола бермейтіні де естен шыќпауы тиіс.

Л.Н.Гумилев атындаѓы Еуразия ±лттыќ

университетініњ жанындаѓы

“Отырар кітапханасы” ѓылыми орталыѓыныњ

директоры, ф.ѓ.д., проф. Т.Ж±ртбай.
23.02.2006 жыл.

Ќ±рметті Серік Смайыл±лы!

ЧЖ¦ЊХУА ХАЛЫЌ РЕСПУБЛИКАСЫ ОРТАЛЫЌ ¦ЛТТАР УНИВЕРСИТЕТІ

ЌАЗАЌ ТІЛ-ЄДЕБИЕТІ ФАКУЛЬТЕТІНІЊ

ДЕКАНЫ
ЧЖАН ДИЊЧИЊ мырзаѓа

Факультеттіњ жауапты адамы М±хтар Єбілќаќ±лымен уаѓдаластыќ бойынша Орталыќ университетке:

1.Абайтану. 2. Єуезовтану. Ќазаќстанныњ осы заман єдебиеті т.б. пєндер бойынша дєріс ќуѓа келісемін. Еуразия ¦лттыќ университеті де б±л байланысты ќ±птайды.

2. Тек Сізден µтінерім: 3 айдыњ 1 к‰ні жету ‰шін Ќазаќстандаѓы Ќытай елшілігіне тездетіп шаќыру визасын жіберулеріњізді µтінемін. Ресмияттар ќалай аяќталады, солай Сіздерге жетуге тырысамын.

Меніњ мекен жайым: Ќазаќстан Республикасы. Астана ќаласы. Ќабанбай батыр дањѓылы, 26 ‰й, 2 пєтер.

Ж±мыс телефоны: 37-12-12.

‡й телефоны: 97-40-57.
Сізге ‰лкен ќ±рметпен

Профессор Т±рсын Ќ±дакелді±лы Ж±ртбай

¦СЫНЫС

Сєруєрдіњ аќындыѓымен ќоса еліне деген патриоттыќ рухы да жоѓары. Ол сексенінші жылдары солт‰стік µњірдегі елдік м‰ддені жоќтаѓан кµптеген ±лттыќ шараларѓа белсене ат салысты. Халыќ ќамын ойлаѓан µжет пікірлері ќазір де баспасµз беттерінде жарияланып ж‰р. Єсіресе мєдени-рухани µмірге ерекше ынталы ыќыласпен араласады. Єдебиеттіњ жаќсы жанашыры.

Сондыќтан да С.Ќамаеваныњ Жазушылар одаѓына µтуіне ±сыныс жасай отырып, б±л ќадам оныњ ќаламгерлік ќуатын ныѓайтады, ќаламына сенім береді, єдебиет пен мєдениет таѓы бір рухани жанашырымен молаяды деп сенемін.

Ќазаќстан жазушылар одаѓыныњ

1984 жылдан бергі м‰шесі, № 330

билеттіњ иесі Т.Ќ.Ж±ртбай

С. Торайғыров атындағы

Павлодар мемлекеттік

университетінің

ректоры э. ғ. д., профессор

Е. М. Арын мырзаға

АЛҒЫС ХАТ
Құрметті Ерлан Мұхтарұлы!
Сіздің және Сіз басқарып отырған университеттің жетістіктеріне шын жүректен қуанатыныма сенетін шығарсыз деп ойлаймын. Ойланып және ретін тауып істеген істеріңізге үнемі сүйінішпен қараймын. Әсіресе:

1. 
   Көп томдық көк мұқабалы басылымдарыңыз.
   
2. 
   Машһүр Жүсіптің көп томдығы.
   
3. 
   Ғылыми басылымдарыңыз – шынайы тектінің түйсігін танытады.
   

1. Сіздердің ғылыми орталықтарыңызда М.Ж.Көпейұлының қолжазбасының көшірмесі бар екенін білеміз. Текстологиялық зерттеу жүргізуге таптырмайтын дерек. Сондықтан да «Отырар кітапханасына» бір көшірмесін беруге:

2. Көп томдықтарыңызды көрмеге қою үшін (қазір Ә.Марғұланның кітапхана-мұражайында 13 кітап көрмеде тұр) түгелдей ақысын төлеп алуға:

3. Өзге де монографияларды кітапхана қорында сақтау үшін жинақтауға – ресми түрде тиісті пәрмен беруіңізді өтінемін.

Мұның өзі Сіз бен біздің арамыздағы туыстық түсіністікті ғана емес, екі университеттің де ынтымақтасуына, бірімізді біріміз түсінісіп қолдап жүруге бұрынғыдан да зор ықпал етеді ғой деп ойлаймын.

Әр ісіңізге Алла жар болсын.