И ф. д., проф. Т. И. Бобакулов Маъруза режаси Ислом банклари фаолиятининг қонунчилик асослари

“ИСЛОМ БАНКИ ИШИ” 2-МАВЗУ МАЪРУЗА (2 соат) ИСЛОМ БАКНИ ҚОНУНЛАРИ ВА МЕЪЁРИЙ-ҲУҚУҚИЙ АСОСЛАРИ

и.ф.д., проф. Т.И. Бобакулов

Маъруза режаси

1. Ислом банклари фаолиятининг қонунчилик асослари

2. Ислом банклари фаолияти меъёрий-ҳуқуқий асосларининг ўзига хос хусусиятлари

1. Ислом банклари фаолиятининг қонунчилик асослари

Ислом банклари фаолиятининг қонунчилик асослари нисбатан юқори даражада ривожланган давлат – бу Малайзиядир.

Сабаблари:

1. Ислом дини Малайзияга анча эрта, яъни XIII асрда кириб келган

2. Малайзия мусулмон аҳолиси кўп бўлган 4 давлатнинг ўртасида жойлашган (Ҳиндистон, Бангладеш,Покистон. Индонезия).

3. Малайзия халқаро ислом молияси маркази ҳисобланади.

1. Ислом банклари фаолиятининг қонунчилик асослари

Ҳозирги даврда (2017 й.) Малайзияда 18 та маҳаллий ва хорижлик ислом банклари бўлиб, уларнинг активлари 170 млрд. аҚШ долларига етди.

Дунё бўйича ислом банкларининг активлари 2 трлн. долларга етди.

1. Ислом банклари фаолиятининг қонунчилик асослари

Малайзияда “Ислом банклари тўғрисида”ги қонун 1983 йил 9 мартда қабул қилинган.

Малайзияда 2013 йилда “Молиявий хизматлар тўғрисида”ги (FSA) ва “Ислом молиявий хизматлари тўғрисида”ги (IFSA) қонунлар қабул қилинди.

FSA Банк ва молия муассасалари тўғрисидаги қонунни (1989 й.), Валюатвий назорат тўғрисидаги қонунни (1953 й.), Суғурта тўғрисидаги қонунни (1996), Тўлов тизими тўғрисидаги қонунни (2003й.) бекор қилди.

IFSA Ислом банк иши тўғрисидаги қонунни (1983 й.), Такафул тўғрисидаги қонунни (1984 й.) тўғрисидаги қонунни бекор қилди.

1. Ислом банклари фаолиятининг қонунчилик асослари

Малайзия банк қонунчилигига кўра:

* Фақат лицензияга эга бўлган ислом банкларигина фаолият кўрсатишга ҳақли.

Лицензия беришнинг мажбурий шартлари:

Банкларнинг мақсади ва вазифалари шариат қоидаларига зид келадиган элементларни ўз чиига олмаслиги керак.

Банк низомида шариат кенгашини тузиш тўғрисидаги банд бўлиши шарт.

1. Ислом банклари фаолиятининг қонунчилик асослари

Малайзия банк қонунчилигига кўра:

* Ҳар қандай ислом банки Депозитларни суғурталаш ташкилоти аъзоси ҳисобланади.

* Марказий банк камида 21 кун олдин лицензияни чақириб олиш тўғрисида ислом банкини хабардор қилиш керак.

Лицензияси чақириб олинган банк 1 ой ичида Олий судга аппеляция беришга ҳақли.

1. Ислом банклари фаолиятининг қонунчилик асослари

Малайзия банк қонунчилигига кўра:

Ҳар бир ислом банки мажбур:

- захира фондлари ташкил қилишга;

- депозитларга нисбатан маълум нисбатда ликвидли активларни сақлаб туришга.

1. Ислом банклари фаолиятининг қонунчилик асослари

Малайзия банк қонунчилигига кўра:

*ислом банкларининг ликвидли активларига қуйидагилар киради:

- банкноталар ва тангалар;

- Марказий банкдаги пул маблағлари;

- инвестицион сертификатлар.

1. Ислом банклари фаолиятининг қонунчилик асослари

Малайзия банк қонунчилигига кўра:

Банк қонунчилигини бузган мансабдор шахсларга нисбатан 20 минг ринггитгача жарима ёки 3 йилгача қамоқ жазоси қўлланилади.

Мансабдор шахс бир вақтнинг ўзида жарима тўлаши ва қамоқ жазоси ҳам олиши мумкин.

1. Ислом банклари фаолиятининг қонунчилик асослари

Малайзия банк қонунчилигига кўра:

* Ислом банки Малайзия давлатининг исталган ҳудудида филиал ва ваколатхоналар очишга ҳақли

* Ислом банки бошқа банклар билан, шу ужмладан, хорижий банклар билан вакиллик муносабатлари ўрнатишга ҳақли

* Ислом банклари инсайдерларга имтиёзли кредитлар беришга ҳақли эмас.

1. Ислом банклари фаолиятининг қонунчилик асослари

Малайзия банк қонунчилигига кўра:

* Ислом банклари ҳақли эмас:

- барча харажатларни молиялаштирмасдан туриб дивидендлар тўлашга;

- ўзининг акцияларини гаровга олиб кредит беришга;

- 10 минг ринггитдан ортиқ суммадаги кредитларни гаровсиз беришга.

2. Ислом банклари фаолияти меъёрий-ҳуқуқий асосларининг ўзига хос хусусиятлари

1. Ислом банклари фаолиятининг меъёрий-ҳуқуқий асослари шариат қоидаларига умуман зид келмаслиги лозим.

2. Ислом банклари контрагентлари билан шартнома тузаётганда шартномага алоҳида банд киритишади. Ушбу бандда шартномани ижро этиш билан боғлиқ бўлган ҳар қандай мунозаралар, амалдаги қонунчилик талабларига риоя қилган ҳолда, шариат қоидаларига зид бўлмаган ҳал қилиниши керак.

3. Ислом банклари бошқаруви томонидан қабул қилинган ҳар қандай қарор Шариат кенгаши томонидан маъқулланиши шарт.

2. Ислом банклари фаолияти меъёрий-ҳуқуқий асосларининг ўзига хос хусусиятлари

4. Ислом банк ҳуқуқи европанинг фуқаролик ва савдо ҳуқуқининг кўплаб талабларига мос келади.

5. Ислом давлатларида айрим ҳолларда фоизли кредитлар олиш ҳолларига йўл қўйилади.