Ж. З. Оразбаев, Т. Е. Ермеков, М. В. Долгов

-кесте – 01.01. 2007 ж. ҚТҚ морфологиялық құрамы

жүктеу/скачать 10.16 Mb.

бет	4/11
Дата	09.06.2016
өлшемі	10.16 Mb.
	#125474

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

2.1-кесте – 01.01. 2007 ж. ҚТҚ морфологиялық құрамы

ҚТҚ сыныптамасы	ҚТҚ барлық көлеміндегі %*
ҚТҚ сыныптамасы	Еуропа	ТМД	АҚШ	ҚР	Қарағанды қ.
Қағаз	24,7	20-36	38,0	36,0	36,0
Тамақ қалдықтары	37,8	20-38	25,0	13,0	14,0
Ағаш	-	1-4	-	4,0	3,0
Тоқыма	7,8	3-6	-	6,0	6,0
Сүйек	-	2,5	-	4,0	4,0
Металл сынықтары	2,8	2-4	8,0	4,0	4,0
Шыны	2,8	5-7	7,0	4,0	4,0
Пластик	8,0	8,9	8,0	9,0	9,0
Басқалары (ауқымды емес заттар, химиялық және құрылыс қалдықтары, резеңке, шина және басқ.)	16,1	10-35,5	15,0	24,0	20,0
Жиыны	100	100	100	100	100

* Қарағанды облысы Октябрь ауданы РМУКХ ААҚ экологиялық қызметінің деректері бойынша.

Қазақстан Республикасының халқы мен халық шаруашылығына келтірілген нұқсан қоқыс үймелерінің антисанитарлық жағдайына және коммуналдық желі (жылыту, сумен жабдықтау және кәріз) құбырларының тоттануы салдарынан келетін нұқсан өсіп келеді және жылына миллиард теңгеге жетіп отыр. Коммуналдық желі (жылыту, сумен жабдықтау және кәріз) құбырларының тоттануы су мен жылудың асыра шығынын, су мен жер асты сулары құбырымен берілетін қарсы ластануды, топырақ ортасының химиялық белсенділігін береді, олар құбыр жолдарын сыртқы жағынан бұзады. Өнеркәсіп және тұрмыстық қалдықтармен байланысу нәтижесінде ластанған ағынды сулар мен жер асты сулары топырақтың химиялық құрамына және ондағы инженерлік желілер, ғимараттар мен үймереттердің құрылымдарына теріс әсер етеді.

Әртүрлі мақсаттағы ыдыстар мен сыйымдылықтар, тұрмыстық, дағдылы заттар мен техникалық бөлшектер түрінде шығарылатын бастапқы полимерлер мен олардың композицияларынан жасалатын бұйымдарды шығару өсті. Қарағанды коммуналдық көлік басқармасының деректері бойынша ай сайын жалпы қалалық қоқысқа 980 тоннадан астам табиғи ортаны ластайтын полимерлік, пластмасалық, өнеркәсіптік-тұрмыстық қалдықтар түседі. Олардың ыдырау мерзімі 200 жылдан асады.

Зерттеудің негізгі міндеттері:

а) Барлық морфологиялық құрам мен сұйық өнеркәсіп қалдықтарының ҚТҚ химиялық қосылысын модерлендіретін миксердің арнайы құрылымын;

б) қойыртпағы бар әртүрлі қосылыстар түріндегі бұйым алынатын миксердегі граммдағы салмағын, температурасы мен қысымын есепке ала отырып, морфологиялық құрамы бойынша қалдықтарға толық сипаттама дайындау қажет;

в) Әртүрлі қойыртпақтар алу;

г) Әртүрлі құрылыс қалдықтарын (ұнтақталған сылақ қалдықтарын, кірпіштер, асфальтбетонды қосылыстар, үгінділер, престелген тақтайшалар, резеңке, мақта-маталар, полимерлер, полипропилендер, полистиролдар, құм және басқ.) химиялық қалдықтармен экструдирлеу, престеу кезінде байланыстыру жолымен миксерден алынған қойыртпақтан жаңа материалдар алу.

Таңдалған жаңа материалдарды зертханалық орталықтарда сертификаттау мақсатында ресімдеу.

ТМД (Ресей, Украина, Беларуссия және басқ.) елдерінде, алыс шет елдерде (АҚШ, Жапония, Германия және басқ.) одан әрі қайталама полимерлік бұйымдар мен жабындар алу үшін ҚТҚ полимерлік компоненттерін алу мақсатында ҚТҚ кешенді өңдеумен айналыспайды. Бұл елдерде жылу энергиясы мен электр энергиясын алу мақсатында ҚТҚ жағу үдерісі басым келеді.

Жаңа шешімдер дайындау бойынша біз жоғарыда көрсетілген жұмыс бағыттары бойынша Қазақстан Республикасының патентіне 17 өтінім жібердік. ҚР 10 инновациялық патенті мен 6 патенті алынды.

2.2-кесте – Экструдирлеу кезінде полимер қалдықтарының негізгі режимдік параметрлерінің мағынасы

Параметрлері	МЕМСТ 18599-83
Параметрлері	ПНП	ПВП
Қыздыру температурасы T_H°C	200±10	230±10
Дайындама кесіктерін балқыту кезіндегі қысымР_пр, МП_а.	0,03-0,05	0,06-0,08
Құбыр материалының балқу тереңдігі, мм	1-2	1-0
Қабырғасының қалыңдығы кезінде t_нбалқу ұзақтығы, мм до 4 5-10 10-15 16 және одан жоғары	35 50-85 85-160 160	50 70-110 110-200 200
Технологиялық кідірістің ұзақтығы, с	3	2
Тұндыру қысымы Р_ос, МП_а,	0,1	0,2
Дайындама қабырғасының қалыңдығы кезінде t_ос. тұндыру қысымымен төзімділік ұзақтығы, мм 4 дейін 5-10 10-15 16 және одан жоғары	180 240-480 480-720 900	240 300-540 540-720 900

2.3-кесте – Экструдирлеуге дейінгі және одан кейінгі полиэтилендердің негізгі физикалық-механикалық қасиеттері

Көрсеткіштері	ПВП	пип
Тығыздығы, г/см³	0.945-0.965 0,756-0,787	0.918-0.933 0,886-0,897
Созу кезіндегі аққыштық шегі, МП_а кем емес	20,0/18,9	9,5/7 ,2
Ажырау кезіндегі салыстырмалы ұзарту, %, кем емес	200/186	210/197
Иілу кезіндегі серпімділік модулі, МП_а кем емес	800/735	200/189
Балқу аралығы, С	127-135 120-128	105-112 101-106
Температура среды, °С	от-30 до +60	от-30 до+60
Кеңейтілген құюдың жылу коэфициенті, 1/ °С	2*10^-4	2*10^-4
Жылу өткізгіштік, вт/(м°С)	0,42	0,34
Өзіндік жылу өткізгіштік, кДж	2,5 2,3	2,5 2,3
Бриннель бойынша қаттылық, H/мм²	45-54 38-46	14-25 12-23
Вике бойынша жұмсарту температурасы, °С	30	60
Өзіндік беткі электр қарсылығы, Ом*м	1,2*10¹⁴	5*10¹³
Өзіндік көлемдік электр қарсылығы, Ом*м	8,2*10¹⁴	7,8*10¹⁴

Ескерту: алымы – полиэтилендердің бастапқы қасиеттері кезінде; бөлімі – қайталама экструдирлеу кезінде.
Зертханалық тәжірибелер полиэтиленді қайлама өңдеудің механикалық қасиеттерін төмендеу жағына қарай 17-21% өзгертетінін көрсетті (2.2., 2.3-кестелер), қалған қасиеттері өзгеріссіз қалады. Пластмасса ҚТҚ жаңа бұйымдар алу үшін қайталама пайдалануға болады, онда жоғары механикалық жүктеме талап етілмейді: терезе және есік жақтаулары мен қорабы; плиталар; панельдер; автомобиль бөлшектері (бамперлер, тұтқалар); темір жол көлігі үшін қар ұстайтын шарбақтар; жер асту суларымен тоттанудан қорғау мақсатында металл құбырлар үшін сыртқы қаптама; жылыту су құбырлары мен кәріз құбырлары үшін ішкі футеровка.

Теориялық және сараптамалық зерттеулер қалдықтарды сұрыптау, тазарту, бөлу, ұнтақтау және өңдеу технологиялық процестерінің бөлудің механикалық, гидростатикалық операцияларымен, электростатикалық өрісте бөлу операциясы мен құрамы қалдықтардың, әсіресе полимерлік қалдықтардың биологиялық ластануын бейтараптайтын паромагниттік сұйыққа магнитті гидростатикалық бөлу операциясымен қамтамасыз етілетіндігін көрсетеді.

2.2 Зертханалық миксердің құрылымы мен жұмыс принципі
Суретте ҚТҚ 0,5 мм дейін ұнтақталған әртүрлі құрамдары мен сұйық өнеркәсіп қалдықтарын, ескі жабдықтарды (ішкі жану қозғалтқыштарын, резервуарларды, тежеу қондырғылары мен басқ.), сондай-ақ машина жасау, наубайхана және арақ-шарап зауыттары мен басқ. қалдықтарын араластыруға арналған миксердің жалпы сыртқы түрі берілген.

Зертханалық миксер цилиндрден 1, оған бекітілген шнектен 4, герметикалық жабылатын қақпақтан 3, сондай-ақ манометрден 2, термометрден 5, резеңке дөңгелекқаптан 6 тұрады.

Резеңке дөңгелекқап түзілетін газдар үшін резервуар қызметін атқарады.

Цилиндр 1 мойынтірек арқылы электр қозғалтқышпен 7 жалғасады. Автомат ажыратқышты қолдану арқылы цилиндрді айналдыруды басқару жүргізіледі.

2.1-сурет – Газ жинақтауға арналған манометрі, термометрі мен резеңке камерасы орнатылған миксердің жалпы түрі

Зертханалық миксердің техникалық сипаттамасы:

Сыйымдылық – 5 литр;

Цилиндрдің диаметрі– 23 мм;

Биіктігі – 35 мм;

Миксердің айналуы – 35 айн./мин;

Электр қозғалтқыштың қуаты– 1,5 кВт;

Электр қозғалтқыштың айналуы– 50-100 айн./мин;

Миксердің жалпы массасы – 8 кг.

2.2-сурет – Қондырғыны герметикалауға арналған арнайы қақпақ
2.4-кестеде № 1 қойыртпақтан алынған қалдықтар құрамы көрсетілген
2.4-кесте – № 1 қойыртпақ қалдықтарының құрамы

Нөмірлері	Қалдықтардың атауы	Нөмірі	Нөмірлері	Қалдықтардың атауы	Нөмірі
1	2	3	4	5	6
1.	Төмен қысымды полимер қалдықтары (су сыйымдылығы)	20	9.		80
1	2	3	4	5	6
2.	Жоғары қысымды полимер қалдықтары (дәрі-дәрмектер сыйымдылығы)	140	10.	Арақ-шарап қалдықтары	15
3.	Сыйымдылықтан алынған қағаз қалдықтары	25	11.	Май қалдықтары	20
4.	Әртүрлі түсті резеңке қалдықтары	25	12.	Май резервуарларының қалдықтары	45
5.	Престелген тақтай үгінділері	50	13.	Шарап қалдықтары	45
6.	Гипс қалдықтары	65	14.	Ағаш үгінділері	60
7.	Тас шиналардың резеңкелері	5	15.	Бояу қалдықтары	45
8.	Түсті полимерлер	15	16.	Мата қалдықтары	45
Қалдықтарының жалпы массасы, барлығы: 860 г

2.5-кестеде № 2 қойыртпақтан алынған қалдықтар құрамы көрсетілген

2.5-кесте – №2 қойыртпақ қалдықтарының құрамы

Нөмірлері	Қалдықтардың атауы	Салмағы граммен	Нөмірлері	Қалдықтардың атауы	Салмағы граммен
1.	Химия қалдықтары	160	9.	Сүйек қалдықтары	60
2.	Полимерлік қалдықтар	60	10.	Ет қалдықтары	60
3.	Арақ-шарап қалдықтары	60	11.	Дәрі-дәрмек қалдықтары	60
4.	Шина резеңкелері	80	12.	KCl	120
5.	Тамақ қалдықтары	80	13.	NaCl	120
6.	Жидек қалдықтары	80	14.	Азот қышқылы	120
7.	Жеміс қалдықтары	80	15.	Өсімдік майы	120
8.	Картоп қалдықтары	80	16.	Жануар майы	80
9.	Бояғыштар қалдықтары	80	17.	Медициналық қалдықтар	60
Қалдықтарының жалпы массасы, барлығы: 1560 г

№ 1 және № 2 алынған қойыртпақтарды жалпы массасы 2420 граммды миксерде орналастыра отырып бір-бірімен байланыстырып, нәтижесінде № 3 қойыртпақты аламыз.

№ 3 қойыртпақ базасында материалдардың басқа да құрамдарымен (цемент, құм, сылақ ерітіндісі, асфальт жабыны, ұнтақталған кірпіш және басқа да құрылыс материалдары) жаңа материалдар алу

2.6-кестеде 2.5, 2.6-суреттерде көрсетілген зертханалық жағдайда алынған материалдардың әртүрлі түрлері көрсетілген.

2.6-кесте – Зертханалық жағдайда алынған материалдардың түрлері

Нөмірлері

Жаңа материалдың құрамы

Салмағы граммен

Жаңа материалдың маркасы

1. №3 қойыртпақ

2. Құм

3. цемент

1. № 3 қойыртпақ

2. Цемент

3. Құм

4. Сылақтар

1. № 3 қойыртпақ

2. Кірпіш

3. Цемент

1. № 3 қойыртпақ

2. Сылақ қалдықтары

3. Цемент

4. Бояу

1. № 3 қойыртпақ

2. Пластмасса

3. Үгінділер

4. Өсімдік майы

1. № 3 қойыртпақ

2. Ерітінді

3. Бояғыш

100

1. № 3 қойыртпақ

2. Сылақтар

3. Ерітінді

1. № 3 қойыртпақ

2. Полимер

3. Фосфор

1. № 3 қойыртпақ

2. Полимер

3. Үгінділер

10.

1. № 3 қойыртпақ

2. Полимер

3. Сылақтар

11.

1. № 3 қойыртпақ

2. Цемент

3. Кірпіш

12.

1. № 3 қойыртпақ

2. Полимер

3. Асфальт

13.

1.№ 3 қойыртпақ

2. Талько

3. Нисс

14.

Н+Д құрамы

40+50

15.

1. № 3 қойыртпақ

2. Полимер

3. Цемент

16.

1. № 3 қойыртпақ

2. Пластмасса

3. Үгінділер

17.

1. № 3 қойыртпақ

2. Полимер

В1

18.

1. № 3 қойыртпақ

2. Сылақ қалдықтары

3. Полимер

Д1

19.

1. № 3 қойыртпақ

2. Полимер

3. Бояғыш

Ж1

20.

1. № 3 қойыртпақ

2. Полимер

3. Фосфор

З1

21.

1. № 3 қойыртпақ

2. Полимер

3. Асфальт

И1

22.

1. № 3 қойыртпақ

2. Полимер

3. Шыны

К1

23.

1. № 3 қойыртпақ

2. Полимер

3. Гипс

М1

24.

1. № 3 қойыртпақ

2. Полимер

3. Сылақ қалдықтары

4. Гипс

С1

25.

1. № 3 қойыртпақ

2. Полимер

3. Цемент

4. Ерітіндіитель

Т1

Алынған жаңа материалдарды қабырға және еден жабындары, сондай-ақ жол алаңдары мен жаяужолдарды, үй төбедері үшін жабынқыш, жол жиектері және басқ. ретінде қолдануға болады.

2.3-сурет – Миксерде араластыру үшін 3-5 мм дейін ұнтақталған қалдықтар

Келесі 2.4-суретте химиялық реакция процестерін жеделдетуге арналған әртүрлі химикаттар көрсетілген.

2.4-сурет – Химиялық реакция процестерін жеделдетуге арналған әртүрлі химикаттар
Ұнтақталған ҚТҚ толтырылған соң миксерге әртүрлі сұйық өнеркәсіп қалдықтары түседі:

а) автобус паркі автоколоннасының ішкі жану қозғалтқыштарын, тежеу құрылғыларын және т.т. бөлшектегеннен кейінгі сұйық қалдықтары;

б) машина жасау зауыттарының ұқсас сұйық қалдықтары.
Миксердің ішінде болып жататын химиялық жеделдету процестерінің жалғасуы (2.5-сурет).

2.5-сурет – Әртүрлі құрамдарды, мысалы қойыртпақты кептіруге арналған электр шкафы.

2.6-сурет – ҚТҚ құрамы мен сұйық қалдықтардан алынған жаңа материалдар

жүктеу/скачать 10.16 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11