Жылдардағы ашаршылық куәгерлері сөйлейді талдықОРҒАН
жүктеу/скачать 7.01 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- «Қазақ қонақжай, кішіпейіл, көнбіс, шыдамды, сабырлы, білімге құштар, кеңпейілді; алайда ол өзіне-өзі немқұрайды, басқаға бейімшіл және өз дәстүрлерін ұстанбайтын халық».
- Япырау, біз неліктен осылайша біреудің айтқаны және меңзегеніне, өзгелердің салты мен дәстүріне құлай жапырыламыз, өзімізді-өзіміз жақтырмаймыз
- Біз сонда «мәмбет» сөзінің төркіні «Мұхаммет» есімімен байланысты екендігін аңғармағандай боламыз, сөйтіп тілімізді пайғамбарымызға (С.Ғ.С) да, дінімізге де тигіземіз.
| Асхат Әлімов
Ө.А.Жолдасбеков атындағы экономика және құқық академиясының доценті Асхат Әлімов Геноцид: қазақтың тағдыры бүкіл адамзатқа сабақ болсын немесе иісі қазаққа үндеу Игорь Логвиннің коллажы «Аргуметы и факты Казахстан» гәзетінен Бір мәрте философия сабағында студенттермен қазақ ұлттық мінезінің ерекшеліктеріне тоқтап, осы тақырыпты жан-жақты талқыладық. Тақтаны екі бөліп, оның сол жағына қазақтың жағымды, ал оң жағына жағымсыз қасиеттерін жаздық. Әрине, жағымды бөлігі толықтау болды, мұнда студенттер халқымыздың қонақжайлығын, кішіпейілділігін, көнбіс-шыдамдылығын, сабырлығын, білімге құштарлығын, кеңпейілділігін, дәстүршілдігін келтірді. Ал жағымсыз қасиеттер жағына не жасасақ та, дәлме-дәл жасамай, мөлшерлеп жасайтын әдетімізді, басқаға бейімшілдігімізді, жалқаулығымызды, дарақылығымызды, жүздерге және ру-тайпаларға бөлінетін жікшілдігімізді, білгенімізді жеткізе алмай тұратын жуастығымыз бен жасықтығымызды, өзімізге-өзіміз деген немқұрайдылығымызды жатқызды студенттер. Соңғы жағымсыз қасиет туралы олардың түсініктемесін сұрағанымда, Мөлдір есімді студент бұл қылыққа ана тіліне деген немқұрайлықты – қазақтың 60% өз тілін білмейді дейді ресми деректер, және төл дініміз Исламға мойынсұнбауды – шамамен 500 мыңдай қандасымыз басқа діндерге ауып кеткен – жатқызды. Ал «Бейімшіл дегеніміз басқалардың мәдени, тұрмыстық, идеологиялық ықпалына тегеурін бермей, тез-ақ бойымызды үйретіп аламыз» деп түсіндірді маған Талғат.- «Қазір тіпті тамақ рационымыз, киім киісіміз, үйді жиһаздау, музыка – бәрі де не орыс, не Батыс үлгісінде болып кетті емес пе?» Мен бұдан кейін «қазақ халқы дәстүршіл» деген оймен келіспейтіндігімді білдірдім. Студенттерден біздің қандай дәстүрлерді жіті ұстанатындығымызды айтып беруді сұрадым. Олар маған «Біз дәстүрлерді мықты ұстанатын халықпыз, мәселен, Наурыз, құрбан айт пен ораза айт, жарапазан айту, беташар, жар-жар, құда түсу, бата беру, жаназа шығару, сүндетке отырғызу, ас беру, ат шаптыру сынды ғасырлар бойы ұстанған дәстүрлеріміз бар» деп шұбыртып ала жөнелді. Мен «Бұл дәстүрлердің барлығы да рәсімдік әрекеттерге жатады. Олар діни рәсімдерге, үйлену тойына, өлім-жітімге қатысты ғана емес пе? Және де олар күнде-күнде көрініп жатқан жоқ қой. Ал дәстүр дегеніміз күнделікті өмірде орын алған әдет пен ғұрыптар болуы керек. Маған сондай дәстүрлерді келтіре аласыздар ма?» деп сұрадым. Студенттер аңтарылып қалды, оларға жауап беру қиын екендігін сезіп, мен оларға жәрдемдесе бастадым: «Мәселен, ата-ананы, жасы үлкенді, әйел адамды құрметтеу дәстүрі; өмірге деген байыпты, философиялық көзқарас дәстүрі; өмірді бірлесе сүретін қауым дәстүрі; қоғам мүдделерін жеке бастың мұқтажынан жоғары қою дәстүрі; «Малым жанымның, жаным арымның садағасы» сынды өмір қағидасы да қазақтың байырғы дәстүріне жатады; бағана өздеріңіз келтірген тамақ рационы, үйді жиһаздау мен киім киіс дәстүрі, т.б.». Ары толғап, бері талқылап, күнделікті тіршілігімізде ұстанатын мұндай ата дәстүрлердің бүгінгі күні тіпті де ұмыт қалғанын студенттер қынжыла мойындағандай болды. Олар тіпті «Қазіргі кезде ата дәстүр біз үшін тек ұлыстың ұлы күндері ұлттық киімдерімізді киіп алып, кейбір мерекелік дәстүрлерді театралды-жасанды түрде келтіруімізбен шектеліп қана қойған» деген пікірге ойысты. Сөйтіп, талқылау барысында халқымыздың ұлттық мінезі бойынша студенттердің тұжырымы келесідей болды: «Қазақ қонақжай, кішіпейіл, көнбіс, шыдамды, сабырлы, білімге құштар, кеңпейілді; алайда ол өзіне-өзі немқұрайды, басқаға бейімшіл және өз дәстүрлерін ұстанбайтын халық». Осыған тоқтады студенттер. Талқыланған ұлт ерекшеліктері мәселесі менің өзімді де терең толғандырады. Япырау, біз неліктен осылайша біреудің айтқаны және меңзегеніне, өзгелердің салты мен дәстүріне құлай жапырыламыз, өзімізді-өзіміз жақтырмаймыз? Басқаларға еліктей береміз, өз тіліміз, дініміз бен дәстүрлерімізді менсізбейміз, оларды тіпті ұмыт қалдырғандаймыз. Қит етсе, «Қазақ» десең, өзіңе тиеді!» деп өзімізге-өзіміз шүйлігіп шығамыз, бір-бірімізді жақтырмай «мәмбет», «қазақбай» деп кемсітеміз. Біз сонда «мәмбет» сөзінің төркіні «Мұхаммет» есімімен байланысты екендігін аңғармағандай боламыз, сөйтіп тілімізді пайғамбарымызға (С.Ғ.С) да, дінімізге де тигіземіз. Жастар ата-баба салған сара жолмен емес, Батыстың ықпалына ырық беріп, солардың үлгісі бойынша дамып, өскісі келеді. Айта берсе, сөз де, мін де табылады емес пе?! Осы сынды ұлттық нигилизмнің немесе мәңгүрттіктің себебі қайда жатыр? Сонда халқымыз әу бастан осындай ма еді, жоқ, әлде бұл қасиет кейін жабысқан кесір-кесапат па? Осы мәселелер төңірегінде көп толғандым. жүктеу/скачать 7.01 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|