Қазақстан Республикасының білім және ғылым министірлігі
С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті
«Механика және мұнайгаз ісі» кафедрасы
«Теориялық механика» пәнінен
5В090100 «Тасымалдау, жол қозғалысын ұйымдастыру және көлікті пайдалану»
5В072400 «Технологиялық машиналар жөне жабдыктар»
мамандықтар студенттеріне арналған
ЖҰМЫС ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ
Павлодар
Мемлекеттік жалпыға міндетті Нысан
мамандықтың білім стандарты ПМУ ҰС Н 7.18.1/06
мен типтік бағдарлама
негізінде әзірленген
пәннің жұмыс бағдарламасына
бекіту парағы
БЕКІТЕМІН
ОІ жөніндегі проректор
___________ Н. Э. Пфейфер
20___ж. «___»___________
Құрастырушы: аға оқутышы Р. М. Алтыбасаров _______________
«Механика және мұнайгаз ісі» кафедрасы
ОҚУ ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ
«Теориялық механика» пәні бойынша
5В090100 «Тасымалдау, жол қозғалысын ұйымдастыру және көлікті пайдалану»
5В072400 «Технологиялық машиналар жөне жабдыктар» мамандықтарының студенттеріне арналған
Жұмыс бағдарламасы мамандықтың мемлекеттік стандарттары ҚР МЖМБС 3.08.367-2006, ҚР МЖМБС 3.08.350-2006 және «Теориялық механика» 5В090100 - «Тасымалдау, жол қозғалысын ұйымдастыру және көлікті пайдалану», 5В072400 «Технологиялық машиналар жөне жабдыктар» мамандықтары бойынша арналған типтік оқу бағдарламасылар жогары және ЖОО кейінге білім берудің Республикалық оқу әдістемелік кенесі Мәжілісінің 2006 ж. 22 маусымдағы шешімен бекітілгең және іске қосылған бойынша әзірленген.
Кафедра отырысында ұсынылды «___»_________ 20__ж. № __хаттама
Кафедра меңгерушісі ______________ Ә. Х. Мустафин
Металлургия, машина жасау және көлік факультеттің оқу-әдістемелік кеңесімен құпталған. «___»_________ 20__ж. № ___хаттама
ОӘК төрағасы ___________ Ж. Е. Ахметов 20___ж. «____» __________
КЕЛІСІЛДІ
Факультет деканы ____________ Т. Т. Токтағанов 20___ж. «____» __________
ЖжӘҚБ ҚҰПТАЛДЫ
ОҮЖжӘҚБ бастығы ___________ А. А. Варакута 20___ж. «____» __________
Университеттің оқу-әдістемелік кеңесімен құпталған.
20___ ж. «___» _____________ №____хаттама
1 Пәннің мақсаты мен міндеті
1.1 Пәнді оқыту мақсаты
Теориялық механика ғылымның күнделікті табиғаттың құбылыстарын және техникада байкауға болатын, қозғалыстың ең қарапайым түрі механикалық козгалыстын жалпы зандылықтарын зерттейтін саласы. Сондықтан теориялық механиканың корытындылары табиғаттанудың және техниканың көптеген салаларында қолданылады. Ол жалпы инженерлік пәндердін ғылыми негізі, мысалы, машиналар мен механизмдер теориясы, материалдар кедергісі, гидравлика және т.б.
Пән оқытудын алдына қойылатын мақсаттар: студенттердің механикалық қозгалысқа жататын көптеген құбылыстарга қатысты түсініктерін қалылтастыру; механиқалық қозгалысты негізгі заңдарын игеру.
1.2 Пәннің міндеттері: Теориялық механиканы оқығаннан кейін, студент:
-
материялық нүкте, абсолют қатты дене, механикалық жүйе, қатты дененің козғалыстары мен тепе-тендік шарттары, қатты дененің козгалыстарын турлендіру тәсілдері, динамиканың жалпы теоремалары туралы хабардар болуы керек;
-
механиканың негізгі ұғымдары мен аксиомаларын, күштер жүйелерінің түрлендіру тәсілдерін, қатты дененің тепе-теңдік шарттарын, нүктеніц қозғалысын беру және оның жылдамдығы мен үдеуін табу әдістерін, қатты дене козғалысының негізгі түрлерін, нүктенің күрделі қозғалысын, материалык нүкте динамикасының негізгі мәселелерін, механикалық жүйе динамикасының жалпы теоремаларын білуге міндетті;
-
табигаттағы құбылыстарды схемалык түрде қарастырып, нақты есепті абстракты механикалық түрге келтіріп, оған сәйкес математикалық тәсілдерді қолданып, инженерлік есептерді шешетін болу керек
-
есепке алу мен есеп беруді жоспарлауды жетік білуі керек.
2 Пререквизиттер
Теориялық механиканың оқу базасы математика, физика, инженерлік графика пәндері табылады. Сондықтан осы пәндердің мына тақырыптары керек:
-
Сызықты алгебралық теңдеулерді шешу,
-
Түзу және 2-ші ретті қисық сызықтардың графиктерін сала білу,
-
Векторлық алгебраны,
-
Шектер теориясын және функцияның туындысын табу,
-
Анықталмаған және анықталған интегралдарды шығару,
-
Екі еселенген, үш еселенген интегралдарды және қисық сызықты интегралдарды шығару,
-
кейбір дифференциялдық теңдеулерді шығару,
-
Ньютонның заңдары және механиканың негізгі ұғымдары,
-
Вектордың өске және жазықтыққа проекциясы
Пәннің тақырыптық Нысан
жоспары ПМУ ҰС Н 7.18.2/10
3 Пәннің мазмұны
3.1 «Теориялық механика» пәннің тақырыптық жоспары
№
п⁄п
|
Тақырыптардың аттары
|
Сағат. мөлшері
|
Дәріс
|
Пр.
cаб.
|
СӨЖ
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
1
|
Кіріспе
|
0,5
|
0
|
0
|
2
|
Кинематиканың негізгі мәселелері. Нүкте кинематикасы. Нүкте козгалысың аныктаудың әдістері.
|
0,5
|
0
|
0
|
3
|
Қозғалысы векторлық және координаталық түрде бе-
рілген нүктенің жылдамдығын және үдеуін анықтау
|
2
|
1
|
2
|
4
|
Нүктенің үдеу векторын жанама және нормаль үдеу-
лерге жіктеу Нүкте қозғалыстарын классификацилау
|
2
|
1
|
3
|
5
|
Қатты дененің кинематикасы. Қатты дененің ілгерілемелі козгалысы.
|
0,5
|
0
|
0
|
6
|
Қатты дененің козгалмайтын өске қатысты айналмалы козғалысы. Айналмалы қозғалыстағы дене нүктесінің жылдамдығы және үдеуі
|
1
|
1
|
3
|
7
|
Қатты дененің жазық-параллель козғалысы. Жазық-параллель козғалысының кұраушы козғалыстарға жіктеу.
|
1
|
0
|
1
|
8
|
Жылдамдықтардың лездік центрі. Жазық фигура нүктелерінің жылдамдықтарың аныктау. Жазық фигура нүктелерінің үдеулерін анықтау.
|
3
|
2
|
10
|
9
|
Дененің сфералық және еркін қозғалыстары
|
0
|
0
|
3
|
10
|
Нүктенің күрделі қозғалысы
|
2
|
0
|
4
|
11
|
Кориолис теоремасы. Кориолис үдеуі
|
0,5
|
0,5
|
2
|
|
Кинематикадан бәрі
|
12,5
|
5,5
|
28
|
12
|
Статика. Статиканың негізгі үғымдары мен аксиомалары. Байланыстардың негізгі түрлері мен байланыс реакциялары.
|
1
|
0
|
1
|
13
|
Түйіскен күштер жүйесі
|
0,5
|
1
|
1
|
14
|
Күш моментінің теориясы. Қос күштер
|
1
|
0
|
1
|
15
|
Кез келген күштер жүйесін берілген центрге келтіру
|
1
|
0
|
4
|
16
|
Кез келген күштер жүйесінің тепе-теңдігінің аналитикалык шарттары
|
0,5
|
2
|
7
|
17
|
Кеңістіктегі күштер жүйесінің тепе-теңдігі
|
0,5
|
1
|
1
|
18
|
Үйкеліс күштері
|
0
|
0
|
3
|
19
|
Параллель күштер жүйесін тең әсер етуші күшке келтіру. Параллель күштердің центрі.
|
0
|
0
|
1
|
20
|
Денелердің ауырлык центрі және олардын координаттары.
|
0
|
0
|
3
|
|
Статикадан бәрі
|
5
|
4
|
22
|
21
|
Динамиканың негізгі үғымдары мен заңдары. Материалық нүкте динамикасы. Материалық нүкте козғалысының дифференциалдық теңдеулері.
|
2
|
1
|
3
|
22
|
Механикалық жүйе. Масса және жүйенің массалар центрі. Сырқы және ішкі күштер.
|
0,5
|
0
|
0
|
23
|
Дененің кинетикалық энергиясы.Денеге түскен күштің жұмысы.
|
2
|
0
|
2
|
24
|
Кинетикалық энергияның өзгеруі туралы теорема.
|
1
|
2
|
11,5
|
25
|
Қозғалу мөлшерінің өзгеруі туралы теорема. Жүйенің массалар центрінің қозғалысы туралы теорема.
|
2
|
0,5
|
3
|
26
|
Қозғалу мөлшері моментінің өзгеруі туралы теорема.
Айналмалы қозғалыстағы дененің динамикасы.
|
2
|
1
|
4
|
27
|
Даламбер принципі. Инерция күші. Кинетостатика теңдеулері.
|
3
|
1
|
6
|
|
Динамикадан бәрі
|
12,5
|
5,5
|
29,5
|
|
СРСП
|
0
|
0
|
10,5
|
|
Қортындысында
|
30
|
15
|
90
|
-
Курстың теориялық мазмұны
-
Дәріс сабақтарының мазмұны
1. Кіріспе
Материя қозгалыс формаларынын ен карапайым түрі - механикалык козғалыс. Теориялық механиканың табиғаттану және тсхникалык ғылымдар катарындағы орны. Теорнялық механиканын негізгі бөлімдері. Теориялык механиканың техникалық пәндермен байланысы және оның инженерлік практикадағы мағынасы. Теориялық механиканың тарихи даму жолдары.
2. Кинематика
2.1 Кинематиканың негізгі мәселелері. Классикалык механикадағьі абсолют кеңістік пен абсолют уақыт. Механикалык козғалыстың салыстырмалығы. Санақ жүйе.
2.2 Нүкте кинематикасы. Нүкте козгалысың аныктаудың әдістері. Нүктенің траекториясы, жылдамдығы мен үдеуі. Табиғи үшжақтың өстері, нүктенің жанама және нормаль үдеулері. Қозғалысы векторлық түрде берілген нүктенің жылдамдық және үдеу векторлары. Қозғалысы координаталық түрде берілген нүктенің жылдамдығы және үдеуі. Нүктенің үдеу векторын жанама және нормаль үдеулерге жіктеу. Нүкте қозғалыстарын классификациялау
2.3 Қатты дене кинематикасы. Дене козғалысының түрлері. Қатты дене кинематикасының негізгі теоремасы
2.4 Қатты дененің ілгерілемелі козгалысы. Ілгерілемелі қозгалыстагы катты дене нүктелерінің траекториллары, жылдамдықтары және үдеулері
2.5 Қатты дененің козгалмайтын өске қатысты айналмалы козғалысы. Қозғалыс тендеуі, бұрыштық жылдамдык пен бұрыштық үдеу. Айналмалы козгалыстағы дене нүктесінің жылдамдығы мен үдеуі. Эйлер формуласы
2.6 Қатты дененің жазық-параллель козғалысы. Жазық-параллель козғалысының кұраушы козғалыстарға жіктеу. Жазық фигура нүктелерінің жылдамдықтарың аныктау. Жылдамдықтардың лездік центрі. Жазық фигура нүктелерінің үдеулерін анықтау.
2.7 Нүктенің күрделі қозғалысы. Кориолис теоремасы. Кориолис үдеуі
3. Статика
3.1 Статиканың негізгі үғымдары мен аксиомалары. Байланыстардың негізгі түрлері мен байланыс реакциялары.
3.2 Центрге қатысты векторлық және алгебралық күш моменті. Өске катысты күш моменті. Қос кұш. Қос күш моменті. Қос күштерді қосу.
3.3 Кез келген күштер жүйесін берілген центрге келтіру. Бас вектор мен бас момент.
3.4 Кез келген күштер жүйесінің тепе-теңдігінің аналитикалык шарттары. Кеңістіктегі күштер жүйесінің тепе-теңдігі. Сырғанау үйкеліс күші
3.5 Параллель күштер жүйесін тең әсер етуші күшке келтіру. Параллель күштердің центрі. Денелердің ауырлык центрі және олардын координаттары.
4. Динамика
4.1 Динамиканың негізгі үғымдары мен заңдары.
4.2 Материалық нүкте динамикасы. Материалық нүкте козғалысының дифференциалдық теңдеулері. Нүкте динамикасының екі мәселесі.
-
Механикалық жүйе. Масса және жүйенің массалар центрі. Механикалық жүйеге әсер ететін күштердің классификациясы. Ішкі күштердің қасиеттері.
-
Механикалык жүйенің өске және центрге қатысты инерция моменттері Инерция радиусы. Штейнер теоремасы. Қарапайым біртекті қатты денелердін инерция моменттері.
4.5 Динамиканың жалпы теоремалары (козғалыс мөлшері, кинетикалық момент және кинетикалык энергия өзгеруі туралы теоремалар). Потенциалдык күш өрісі. Механикалык энергиясының сақталу заңы.
4.6 Қатты дене динамикасы. Қатты дененің ілгерілемелі, түракты өске катысты айналмалы және жазык-параллель козгалысының дифференциалдық теңдеулері.
4.7 Гироскоп туралы түсініктеме. Тез айналатын гироскоптың кинетикалык моменті. Техникада гироскоп колдануынын мысалдары. Соккыдағы кинетикалык момент. Соккы центрі.
4.8 Даламбер принципі. Инерция күші. Инерция күштердін бас векторы мен бас моменті. Айналмалы козгалыстағы катты дененін тіреггерінің динамикалық реакциялары.
4.9 Аналитикалык механика. Байланыстар және олардын тендсулері. Байланыстардын класснфикациясы. Виртуальды орын ауыстыруыдар. Жалпыланған координатор. Жалпыланған күштер және оларды есептеу тәсілдері. Виртуальды орын ауыстырулар принципі. Динамиканың жалпы тендеуі.
4.10 Механикалық жүйе қозгалысының жалпылангаң координаттар аркылы жазылған дифференциалдық теңдеулері немесе екінші ретті Лагранж тендеулері. Механикалық жүйенің тербелістері.
3.2.2 Пәннің жаттығу бөлімінің мазмұны
Жаттығу сабақтарының мақсаты дәрістік сабақтарда алынған білімдерді нығайту, тереңдету және кеңейту; есептерді шығару дағдысын студенттерге дарыту және машықтандыру.
3 тақырып. Түйіскен күштер жүйесінің тепе-теңдігі. 1 сағат
6 тақырып. Жазықтықтағы күштер жүйесінің тепе-теңдігі. 2 сағат
7 тақырып. Кеңістіктегі күштер жүйесінің тепе-теңдігі. 1 сағат
12,13 тақырыптар. Қозғалысы әр түрде берілген нүктенің жылдамдығын табу. Нүктенің үдеуін табу. Жанама және нормаль үдеулер. 2 сағат
15 тақырып. Айналмалы қозғалыстағы дененің бұрыштық жылдамдығын, бұрыштық үдеуін және оның нүктелерінің жылдамдығын, үдеуін табу. 1 сағат
17 тақырып. Жазық-параллель қозғалыстағы дене нүктесінің үдеуін табу. 2 сағат
19 тақырып. Күрделі қозғалыстағы нүктенің абсолют жылдамдығын және абсолют үдеу ін табу. 0,5 сағат
20 тақырып. Редукторды Виллистің әдісімен есептеу 0,5 сағат
22 тақырып. Материялық нүктенің дифференциалдық теңдеулерін құрып оларды шешу 1 сағат
23 тақырып. Жүйенің кинетикалық энергиясының өзгерісі туралы теорема.
2 сағат
24 тақырып. Жүйенің қозғалыс мөлшерінің өзгерісі және массалар центрінің қозғалысы туралы теоремалар. Олардың салдарлары. 0,5 сағат
25 тақырып. Жүйенің кинетикалық моменті туралы теорема.Оның салдарлары.
1 сағат
26 тақырып. Даламбер принципі. Кинетостатика теңдеулері. 1 сағат
3.3 СӨЖ мазмұны
СӨЖ-дің мақсаты – студенттерге пәннің кейбір тақырыптарын өз бетімен игеру, өз беиімен есеп шығаруды үйрену.
№
| СӨЖ-дің түрі |
Есеп беру формасы
| Бақылау түрі |
Сағаттар көлемі
|
1
| Дәріс сабақтарына дай-ындалу |
конспект
| Сабақтарға қатысу |
8
|
2
|
Практикалық сабақ- тарға дайындалу
|
жұмыс дәптері
| Сабақтарға қатысу |
13,5
|
3
| Аудиториялық сабақ тарға кірмей қалған тақырыптарды өз беті-мен игеру |
конспект
|
Конспекттерді тек-серу және сұрау
|
10
|
4
|
Үйге берілген тапсыр- маныны орындау
|
Олар бойын- ша есеп беру
|
Тапсырмаларды қорғау
|
12
|
5
|
Бақылау іс шаралары- на дайындалу
|
|
Бақылаудың нәти-желері
|
6
|
6
| ОСӨЖ |
жұмыс дәптері
| Сабақтарға қатысу |
10,5
|
| Барлығы |
|
|
60
|
3.4 Студенттердің өз бетімен игеретін пәннің тақырыптары
-
Қос кұштердің қасиеттерін дәлелдеу. [1] 177-184 беттер
-
Кез келген күштер жүйесін берілген центрге келтірудегі дербес жағдай лар. [1] 222-226 беттер
-
Үйкеліс күштері. [1] 208-212, 214-215 беттер
-
Ауырлық центрі. [1] 240-248 беттер
-
Дененің сфералық қозғалысы. [1] 106-110 беттер
-
Материялық нүктерің өшпелі тербелісі. [1] 306-309 беттер
5 Әдебиеттер тізімі
Негізгі
1 Теориялық механика Жолдасбеков Ө.А., Сағитов М.Н. Алматы Ғылым 2002ж
-
Теориялық механиканың есептері Жолдасбеков Ө.А.,АхметовА.С. Алматы Ғылым 2003ж.
2 Сборник заданий для курсовых работ по теоретической механике под редакцией Яблонского А.А. Москва Высшая школа 1989г. 3 Механика Дүзелбаев С.Т. Павлодар С.Торайғыров атындағы ПМУ 2005ж
Қосымша
4 Курс теоретической механики Добронравов А.А. Москва Наука 1984г. 5 Сборник коротких задач по теоретической механике под редакцией КепеО.Э. Москва Высшая школа 1989г.
7 Теоретическая механика в примерах и задачах БатьМ.И. и др. т.1-1984г. т.2-1985г.
Мамандық(тардың) жұмыс оқу жоспарынан көшірме
|
|
Нысан
ПМУ ҰС Н 7.18.3/32
|
5В090100 «Тасымалдау, жол қозғалысын ұйымдастыру және көлікті пайдалану»
5В072400 «Технологиялық машиналар жөне жабдыктар» мамандығының(тарының) жұмыс оқу жоспарынан көшірме
«Теориялық механика» пән атауы
5В090100 «Тасымалдау, жол қозғалысын ұйымдастыру және көлікті пайдалану» мамандығы
Оқыту формасы
|
Бақылау
формасы
|
Студ. жұмыс көлемі (сағат.)
|
Сағаттардың курстар бойынша
үлестірілуі
|
Емтихан
|
Сынақ
|
ЕГЖ
|
Барлығы
|
лек
|
пр
|
СӨЖ
|
лек
|
пр
|
СӨЖ
|
Жалп
|
Ауд
|
СӨЖ
|
3 семестр
|
4семестр
|
Орта білім негізінде күндізгі оқыту
|
3
|
-
|
-
|
135
|
45
|
90
|
30
|
15
|
90
|
|
|
|
5В072400 «Технологиялық машиналар жөне жабдыктар» мамандығы
Оқыту формасы
|
Бақылау
формасы
|
Студ. жұмыс көлемі (сағат.)
|
Сағаттардың курстар бойынша
үлестірілуі
|
Емти
хан
|
Сынақ
|
ЕГЖ
|
Барлығы
|
лек
|
пр
|
СӨЖ
|
лек
|
пр
|
СӨЖ
|
Жалп
|
Ауд
|
СӨЖ
|
3 семестр
|
4семестр
|
Орта білім негізінде күндізгі оқыту
|
3
|
-
|
-
|
135
|
45
|
90
|
30
|
15
|
90
|
|
|
|
Кафедра меңгерушісі __________ Мустафин А. Х. 201__ж. «___» _________
Пәннің жұмыс бағдарламасының Нысан
келісім парағы ПМУ ҰС Н 7.18.1/10
Пәннің жұмыс бағдарламасының келісім парағы
Теориялық механика
2011-2012 оқу жылына
КЕЛІСІМ ПАРАҒЫ |
Шығаратын
кафедра
|
Кафедра меңгерушісінің аты-жөні
|
Қолы
|
Келісім күні
|
1
|
2
|
3
|
4
|
Металлургия
|
Суюндиков М. М.
|
|
|
Көліктік техника және логистика
|
Е.К.Ордабаев
|
|
|
Достарыңызбен бөлісу: |