Жұмыстар мен жұмысшылар кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы (42-шығарылым) 1-бөлім. Жалпы ережелер

қызмет көрсететін жабдықтар мен көтергіш көлік механизмдерінің құрылғысы және пайдалану ережесі;

оқшаулағыштарды әзірлеу технологиясы;

өңдеуге жіберілетін дайындамалардың қажетті ылғалдығы;

күрделілігі орташа сызбаларды оқу.

272. Жұмыс үлгілері:

1) массасы 7-ден 60 кг дейін күйдірілген түрдегі оқшаулағыштар – қайрау;

2) массасы 5 кг артық күйдірілген түрдегі оқшаулағыштар – көп позициялы автоматтарда қайрау.

Параграф 5. Электр керамика бұйымдарын түзетуші, 6-разряд
273. Жұмыс сипаттамасы:

жауапты және сирек кездесетін бұйымдарды шаблондар мен сызбалар бойынша кескіштермен жетілдіре отырып, көлденең және тік станоктарда қайрау;

қанаттардың, фигуралық үңгілердің және оқшаулағыш корпустардың өлшемдерін берілген өлшемге дейін кептіру және күйдіруден кейін шөгуге берілетін шектеулерді ескере отырып, жетілдіру.

274. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін станоктар мен механизмдердің, әр түрлі өлшеу және кесу құралдарының, шаблондардың құрылғысы мен пайдалану ережесі;

күрделі сызбаларды оқу.

275. Жұмыс үлгілері:

1) массасы 30 кг артық күйдірілген түрдегі оқшаулағыштар – қайрау.

44. Бедерлеуші
Параграф 1. Бедерлеуші, 2-разряд
276. Жұмыс сипаттамасы:

массалық түржиынның нысаны бойынша қарапайым және ұсақ бұйымдардың бетіне, қажетті қалыңдық пен олардың арасындағы аралықты сақтай отырып, бедерлер салу;

бұйымдарды конвейерге қою;

бояулар, сұйық алтын, күміс препараттарын, жаққыштарды дайындау;

277. Білуге тиіс:

қолданылатын материалдар мен дайын бұйымдарға қойылатын талаптар;

бұйымдарға бедерлер салу амалы;

бедерлерді салу кезінде суретті бүлдіріп алмау үшін тазалық режимі:

брак түрлері және оны жою тәсілдері.

Параграф 2. Бедерлеуші, 3-разряд

берілген үлгі бойынша бұйымдардың бетіне күрделілігі орташа бедерлерді, глазурьдің астын және үстін бояйтын бояуларымен, сұйық алтын, күміс препараттарымен құрамдалған әр түрлі өлшемді ленталарды салу;

бұйымдарды соңғы рет шұбарлау.

279. Білуге тиіс:

құрамдалған бірқалыпты ленталар мен бедерлерді жағу кезінде орындалатын операциялардың жүйелілігі;

қолданылатын бояулардың, сұйық алтын, күміс препараттарының негізгі қасиеті;

салынатын бедерлердің сапасы мен дәлдігіне қойылатын талаптар; күйдіру кезінде бояулардың түсінің өзгеруі.

Параграф 3. Бедерлеуші, 4-разряд

күрделі бұйымдардың бетіне: ірі габаритті, сопақ, декоративтік және сирек кездесетін ленталарды, глазурь астын және үстін бояйтын бояулармен әр түрлі енді сызықтарды, түрлі үйлесімдегі сұйық алтын мен күміс препараттарын салу;

бөлшектерді күрделі шұбарлау;

бедерлегіш жартылай автоматтың көмегімен берілген үлгі бойынша глазурьдің астын және үстін бояйтын бояуларымен, сұйық алтын, күміс препараттарымен құрамдалған әр түрлі өлшемді ленталар мен бедерлерді салу;

жаңа игеріліп жатқан бұйымдарды эксперименталды рәсімдеу.

281. Білуге тиіс:

ірі габаритті, сопақ, декоративтік және сирек кездесетін бұйымдарды жоғары көркемдік рәсімдеу үшін кешенді операцияларды орындау амалдары;

ленталарды, сызықтарды салу, бояулардың түрлі түсін қолдана отырып, түрлі үйлесімде шұбарлау;

бояулардың тондарын іріктеу тәсілдері;

брак түрлері және оның алдын алу шаралары.

45. Суреттерді аударушы
Параграф 1. Суреттерді аударушы, 2-разряд
282. Жұмыс сипаттамасы:

бұйымның бетіне қолмен букетті және ысырмалы декалькомания суреттерінің қарапайым оттисктерін аудару;

бұйымдардың бетіне жібек графикасы әдісімен суреттерді салу;

бұйымдарды өңдеудің келесі операцияларына беру (жуу, кептіру және тағы басқа);

суреттер аударылған бұйымдарды қозғалмалы конвейердің лентасына орнату.

283. Білуге тиіс:

бұйымдардағы суреттердің сапасына қойылатын талаптар;

бұйымдардың бетін суреттерге аударуға дайындау тәсілдері;

суреттерді аудару амалдары;

брак түрлері және оны жою тәсілдері.

Параграф 2. Суреттерді аударушы, 3-разряд
284. Жұмыс сипаттамасы:

бұйымдардың сыртқы және ішкі бетіне тұтас ою-өрнекті суреттерді аудару;

суреттерді баспа машиналары мен жартылай автоматтар арқылы салу;

жібек графикасы әдісімен және жылжымалы декалькомания жапсырмаларымен безендіру;

суреттер аударылған бұйымдарды қозғалмалы конвейерге беру;

жабдық жұмысындағы ақауларды жою.

285. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтардың құрылғысы мен жұмыс істеу принципі;

бұйымдардың бетін суреттерді салуға дайындау тәсілдері;

суреттерді аудару амалдары;

брак түрлері және оны алдын алу шаралары.

Параграф 3. Суреттерді аударушы, 4-разряд

бұйымдардың біраз бөлігіне немесе барлық бетіне салынатын күрделі тұтас ою-өрнекті суреттерді аудару;

жабыстырмалардан тұратын күрделі суреттерді формасы бойынша ірі және күрделі бұйымдарға салу;

бұйымдарды келесі операцияларға тапсыру.

287. Білуге тиіс:

бұйымдардың бетін суреттерді салуға дайындау тәсілдері;

брак түрлері және оны алдын алу шаралары.

46. Құрылыс керамикасы бұйымдарын престеуші

Параграф 1. Құрылыс керамикасы бұйымдарын престеуші, 3-разряд
288. Жұмыс сипаттамасы:

көп түсті еденге арналған (парафин тәрізді, мәрмәр тәрізді, өрнекті) керамикалық плиткаларды престеу;

үш-төрт колонналы престерде бір түсті еденге арналған керамикалық плиткаларды престеу;

сыртқы және ішкі диаметрі 22 х 18 мм дейін фарфор құбырларын престеу;

дайындамаларды престеуге дайындау;

саз балшықты пресс-қалыпқа себу;

жартылай дайын өнімдерді рұқсат етілетін сопақтыққа, қабырғалардың әр түрлілігіне және қажетті өлшемдерге ішінара тексеру;

престі мерзімді тазалау, кареткалардың матрицаларын жабысып қалған саздан және шаң-тозаңнан щеткамен тазалау;

престелген бұйымдарды түсіру, тексеру, бракқа шығару және қаттамдарға немесе қатарлап салу.

289. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтың құрылғысы және қызмет ету принципі;

престеу режимі;

шикізатты пресс-қалыптарға төгу ережесі;

кареткаларды пресстен итеріп шығару тәсілдері;

престелген бұйымдардың сапасына қойылатын талаптар.

Параграф 2. Құрылыс керамикасы бұйымдарын престеуші, 4-разряд

гидравликалық, фрикциялық, иінді және басқа типті престерде ұнтақты массадан жасалған керамикалық, қышқылға төзімді бұйымдардан, кеуекті керамикадан, пештабаннан және басқа да бұйымдардан жасалған плиткаларды престеу;

диаметрі 150-300 мм канализациялық керамикалық құбырларды, қаптау блоктарын, капсельдерді, отқа төзімді жарақтарды, сыртық және ішкі диаметрі 22х18 мм артық фарфор құбырларын, қышқылға төзімді және басқа да бұйымдары және пластикалық массадан жасалған дайындамаларды престеу;

пресс пен сіңдіргіш бункерді, кескіш жартылай автоматты және басқа да жабдықтарды жұмысқа дайындау;

престелуді, вакуум-сорғының жұмысын, престердің матрицалары мен пуансондарды электрмен қыздыруын қадағалау;

валюшкаларды пресс бункерге тиеу;

кіретін бөренелердің ылғалдылығын, вакуумды камералардың бәсеңдеуін, қысымды және престеудің басқа да параметрлерін реттеу;

бұйымдарды түсіру және сыртқы түрі бойынша бракқа шығару (бұрыштарының өлшемі, айқындығы, болмауы және тағы басқалар);

бұйымдарды қор жасау үшін қаттамдармен жылжымалы ленталы конвейерге, қатарға, үстелге қатарлау және қажетіне қарай бұйымдарды жарылған жерлердегі сызықтарға төсеу, капсельдерге заборлау;

вакуумды камераларды, штампыларды, мундштуктерді, шектерді, торкөздерді, престердің кареткаларын жабысқан массадан тазалау;

пресс қалыптарды тазалау және жуу;

плитканың бетін тазалау машинасының жұмысын қадағалау;

мундштукты ауыстыру бойынша жұмыстарға қатысу;

пресс жұмысындағы ақауларды жою;

жөндеуге қатысу.

291. Білуге тиіс:

престің, вакуумды сорғының, кескіш автоматтың және басқа да қызмет көрсететін жабдықтардың құрылғысы мен жұмыс істеу принципі;

престтеуді технологиялық регламенті;

қалыптау массалары мен жайын бұйымдарға қойылатын талаптар;

массаның ылғалдылығын, престеудің қысымын, бәсеңдеу дәрежесін және престеудің басқа да параметрлерін реттеу тәсілдері;

брак түрлері және оны жою тәсілдері.

Диаметрі 350-600 мм канализациялық керамикалық құбырларды престеу кезінде – 5-разряд.

47. Электр керамика бұйымдарын престеуші

қол, механикалық және гидравликалық престерде салмағы 50 г дейін бұйымдарды престеу;

пресс-қалыптау станоктарында қолмен пластикалық масадан бұйымдарды әзірлеу;

ұнтақты өлшеу және пресс-қалыпқа салу;

дайындамаларды матрицаларға салу;

пресстің қысымын реттеу;

престелген бұйымдарды түсіру.

293. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін престердің құрылғысы мен қызмет ету принципі;

ұнтақтарды мөлшерлеу ережесі және оларды пресс-қалыптарға салу;

дайындамалардың ылғалдылығы және өлшемі;

пресс-қалыптардан бұйымдарды шығару ережесі;

престелген бұйымдарға қойылатын талаптар.

Параграф 2. Электр керамика бұйымдарын престеуші, 3-разряд

конструкциясы әр түрлі престерде пластикалық массадан жасалған күйдірілген түрдегі 500 мм дейін өлшемдегі бұйымдарды престеу;

резеңке қалыптарды гидростатикалық престеу әдісімен бұйымдарды престеу;

матрицалар мен пуансондарды тазалау және майлау;

кернді пресс-қалыптарға орнату;

керамикалық ұнтақты таразылау;

резеңке қалыптарда престеу алдында массаларды вакуумдау;

ұнтақты пресс-қалыптарға тиеу;

престеу параметрлерін реттеу;

престелген бұйымдарды түсіру және бракқа шығару;

жабдық жұмысындағы келеңсіздіктерді жою.

295. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтардың құрылғысы және қызмет ету принципі;

престелетін массаның сапасына және дайын бұйымдарға қойылатын технологиялық регламенттің талаптары;

масса ылғалдылығын, қысымды және престеудің басқа да параметрлерін реттеу тәсілдері;

брак түрлері және оны жою тәсілдері;

күйдірілген түрдегі 500 мм жоғары өлшемді пластикалық массалардан жасалған, салмағы 100 г жоғары бұйымдарды, сондай-ақ корунд және карборунд массалардан жасалған бұйымдарды престеу кезінде – 4-разряд.

48. Ангоба мен глазурь дайындаушы

жоғары білікті дайындаушының басшылығымен ангоба, глазурь және бояулар дайындау;

тартылған материалдарды өлшеу және оларды рецептураға сәйкес шар дирмендеріне тиеу;

ангобаны, шликер мен глазурьді шар диірменнен араластырғышқа немесе жинақтаушыға төгу және оларды елек пен феррофильтр арқылы өткізу;

шар диірмендерінің жұмысын қадағалау.

297. Білуге тиіс:

шикізат түрлері; ;

материалдарды тарту режимі;

материалдарды өлшеу және диірмендерге тиеу ережесі;

ангобаны, шликер мен глазурьді төгу амалдары.

Параграф 2. Ангоба мен глазурь дайындаушы, 4-разряд
298. Жұмыс сипаттамасы:

берілген рецептураға сәйкес ангоба, глазурь және бояулар дайындау;

ангоба материалдарының бөлігін гипстік қалыптарда қақтау, кептіру және капсельдерге төгу;

зертханалық таразыларда декстрина мен желатинді өлшеу;

декстрина мен желатинді ерітіп, ангобамен және глазурьмен араластыру;

жабдықтың жұмысындағы ұсақ ақаулықтарды жою.

299. Білуге тиіс:

ангоба мен глазурьдің құрамы;

дайындалатын материалдардың сапасына қойылатын талаптар;

жабдық жұмысындағы ақауларды жою ережесі.

49. Масса дайындаушы
Параграф 1. Масса дайындаушы, 2-разряд
300. Жұмыс сипаттамасы:

салқын және ыстық құйма үшін штампылау, вилитті және құйма массаларын, сондай-ақ арматуралау үшін цемент ерітіндісін дайындау;

диірмендер мен араластырғыштарға материалдар тиеу, шығатын материалдарды тарту;

жабдықтың жұмысын қадағалау;

дайындалған массаны шығару.

301. Білуге тиіс:

қызмет көрсетілетін жабдықтардың қызмет ету принципі;

масса мен цементтеуші қоспаларды дайындау рецептурасы;

араластыру температурасы және байламдардың, керамикалық массалар мен шликерлердің физикалық қасиеті.

Параграф 2. Масса дайындаушы, 3-разряд

қоспалағыштар мен вакуум-престерде шамотты және басқа да массаларды дайындау;

қоспалағыштардың, саз араластырғыштардың, вакуум-престердің дұрыстығын тексеру және жұмысқа дайындау;

шығыс материалдарын тарту;

қоспалағыштардың, араластырғыштардың, тасымалдағыш пен басқа да қосалқы жабдықтардың жұмысын бақылау;

берілген рецептураға сәйкес материалдарды таразылау;

вакуум-преске қалыпты массаны тиеу, оны вакуумдауды бақылау;

пресс мундштугынан немесе саз араластырғышынан шығып тұрған бөренелерді валюшкаларға кесу;

валюшкаларды қатарлап қою, шамот ұнтағын себу;

вакуумдау камералары мен қайта қалпына келтірілген торкөздерді тазалау;

қызмет көрсететін жабдықтардың жұмысындағы ақауларды жою.

303. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтардың құрылғысы және қызмет ету принципі;

шикізаттың түрлері, қолданылатын массаның құрамы мен қасиеті;

массаның ылғалдығы және бұйым мен отқа төзімді құрал-жабдықтардың құрамы мен қасиеті;

материалдарды тиеу ережесі;

массаны булаудың ұзақтығы мен температуралық режимі;

брак түрлері және оны жою тәсілдері.

50. Құрамында алтын бар препараттарды қабылдаушы-таратушы

Параграф 1. Құрамында алтын бар препараттарды

қабылдаушы-таратушы, 3-разряд
304. Жұмыс сипаттамасы:

бұйымдарды безендірумен айналысатын жұмысшыларға белгілі әшекейлеу үшін көзделген нормалар бойынша алтын, күміс препараттарын және құрамында алтын бар бояуларды беру, қабылдау және сақтау;

сынамаларды іріктеу алдында препаратты шайқау;

құрамында алтын бар препараттарды талдау таразыларында өлшеу;

құрамында алтын бар препараттардың қозғалысына құжаттама жүргізу; құрамында алтын бар материалдарды (сүрту майлықтарын, жұмысталған

жаққыштарды, қаламұштарды және тағы басқа) арнайы тараларға жинау;

құрамында алтын бар қалдықтарды пештерге жағу;

құрамында алтын бар күлді қоймаға тапсыру.

305. Білуге тиіс:

бағалы металдарға есеп жүргізу ережесі;

алтын және күміс препараттарға қойылатын талаптар;

әшекейлеудің түрлері және алтын және күміс препараттарды әр түрлі әшекейлеуге шығындау нормалары;

сынамалады іріктеу тәсілдері;

сыртқы түрі бойынша алтын және күміс препараттарды айқындау тәсілдері

құрамында алтын бар қалдықтарды пешке салу ережесі.

51. Фарфор құбырларын илектеуші

әр түрлі бейінді, қималы, диаметрлі және ұзындықты құбыр дайындамаларын қолмен және станоктарда салқын түрінде илектеу;

илектеуге дайындау және дайындамаларды көтеру;

илектелген құбырлардың сапасын таңдап тексеру;

тасымалдау және арнайы ыдысқа салу.

307. Білуге тиіс:

қызмет көрсетілетін жабдықтардың және қолданылатын құралдың құрылғысы және жұмыс істеу принципі;

шығарылатын құбырлардың түржиыны;

құбырларды илектеу тәсілдері;

брак түрлері және оларды жою тәсілдері.

52. Қалыптарды майлаушы
Параграф 1. Қалыптарды майлаушы, 2-разряд
308. Жұмыс сипаттамасы:

капсельдерді, каптарды, кружкаларды, плиталар мен басқа да отқа төзімді қондырғыларды майлау;

белгіленген консистенцияда ерітінді дайындау;

майлаудан кейін бұйымдарды орнату;

капсельдерді іріктеу.

309. Білуге тиіс:

майлау ережесі және оны дайындау ережесі;

бұйымдарды майлау тәсілдері;

бұйымдарды орнату ережесі;

капсельдерді іріктеу амалдары.

53. Шикізатты бөлгіш
Параграф 1. Шикізатты бөлгіш, 3-разряд
310. Жұмыс сипаттамасы:

қатып қалған немесе нығыздалып қалған сазды белгіленген мөлшердегі кесекке дейін пневматикалық және қол құралымен, бөгде қосындыны салып тастап, бөлу, қопару, жұмсарту;

қоймаға келіп түсетін сазды сорттарға және түстерге бөліп орналастыру;

алаңды сапасыз шикізаттан және бөгде заттардан тазарту.

311. Білуге тиіс:

пневматикалық құралдың құрылғысы;

саз бен шикізаттың сорттары мен түрлері.

54. Раклист

жанышқыш престерді суреттердің оттисктерін әзірлеу;

бояуды дайындау және қалақшаның көмегімен оюланған тақтайларға жағу;

папирос қағаздарының табақтарын, фетрлі, киіз немесе керзілі жапсырмаларды дайындау;

оюланған тақтайларды шүберекпен сүрту;

жанышқыш престердің дұрыстығын тексеру;

оюланған тақтайлардың тозғандығын және жұмысқа жарамдылығын айқындау;

ленталық конвейерге оттисктері бар табақтарды салу;

жабдықтарды пайдалану процесінде ақауларды анықтау және өздігінен ұсақ ақауларды жою.

313. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтардың құрылғысы және жұмыс істеу принципі;

суреттердің оттисктерін әзірлеудің технологиялық процесі;

сурет оттисктерінің және оюланған тақтайлардың сапасына қойылатын талаптар;

брак түрлері және оны алдын алу шаралары;

жабдықтардың жұмысындағы ақауларды анықтау амалдары.

55. Блоктарды жарушы

блоктарды жару орнына тасу және қажетті жағдайда жасау;

блокты кескіш пен балғаның көмегімен жекелеген плиталарға жару;

плиткаларды өлшемдері, маркалары және сорттары бойынша қалау.

315. Білуге тиіс:

блоктардың механикалық қасиеті;

кесу тәсімі:

плиталардың түржиыны;

брак түрлері.

56. Декалькоманияларды кесуші

арнайы машиналарда декалькомания табақтарын жекелеген «жапсырма-суреттерге» кесу (пішу);

канифольды-скипидарлы мастиканы декалькомания табақтарына жағу;

өзара жабысып қалған «жапсырма-суреттерді» арнайы барабанда үрлеу әдісімен ажырату;

ажыраған суреттерді барабаннан шығару;

суреттерді сұрыптау және пачкаларға салу.

317. Білуге тиіс:

декалькомания табақтарын кесу тәсілдері;

механикаландырылған кесуде қолданылатын құралдар;

декалькомания табақтарына май жағу тәсілдері;

жекелеген «жапсырма-суреттерге» қойылатын талаптар;

барабаннан шығару ережесі;

сұрыптау ережесі және пачкаларға салу.

57. Бұйымдарды кесуші

қабыршықтарды қабыршық кескіштерде кесу;

станоктар мен престерде сыртқы және ішкі диаметрі 22 х 18 мм дейін буын саны екіге дейін тік, тегіс, қисық сызықты фарфор құбырларының дайындамаларын кесу;

кескіш жабдықтарды жұмысқа дайындау;

оны іске қосу, тоқтату;

кесуді қадағалау және бұйымдарды кесу сапасын ішінара тексеру;

құбырларды өлшемдері мен түржиыны бойынша қатарлау;

станокты тазалау;

кесілген қабыршықтарды белгіленген тәртіппен және орынға салу;

жабдықтың жұмысындағы ақаулықтарды жою.

319. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтардың құрылғысы және қызмет ету принципі;

бұйымды кесу сапасына қойылатын талаптар.

бұйымдарды кесу ережесі;

кесетін құралдарды қайрау және түзету ережесі;

бұйымдарды қатарла тәсілдері.

Параграф 2. Бұйымдарды кесуші, 3-разряд
320. Жұмыс сипаттамасы:

кесетін станоктарда керамика плиткаларын кесу;

станоктарда немесе престерде сыртқы және ішкі диаметрі 22 х 18 мм жоғары буын саны екеуден артық фигуралық, қырлы, бұрандалы, фарфор құбырлардың дайындамаларын кесу;

құбырларды кесудің сапасын іріктеп тексеру;

кесетін станоктардың дұрыстығын тексеру және оны тазалау;

кесілген плиталарды жәшіктер мен тасымалдағыштарға салу.

қалдықтарды жәшікке жинау және оларды арнайы бөлінген орынға апару.

321. Білуге тиіс:

кесетін станоктың құрылғысы;

кесілген бұйымдардың түржиыны және олардың сапасына қойылатын талаптар;

кесетін құралдарды қайрау және түзету ережесі.

Параграф 3. Бұйымдарды кесуші, 4-разряд

блокты, кеуекті және сүзілетін плиталарды кесу

кесетін станоктың арбасына блокты орналастыру және бекіту;

кесетін станоктың дұрыстығын тексеру және оны жұмысқа дайындау;

слесарьмен бірлесіп станокқа дискті орнату және ауыстыру, станокқа қорғаныс құрылғыларын бекіту;

желдеткіш жүйе жұмысының дұрыстығын қадағалау;

жарамсыз бұйымдарды бракқа шығарып, кесілген блоктар мен плиталарды белгіленген орынға салу;

станоктың қажалған бөлігін майлау және оны тазалау.

323. Білуге тиіс:

қызмет көрсетілетін жабдықтың құрылғысы және оны пайдалану ережесі;

блоктар мен плиталардың түржиыны;

бұйымды кесу сапасына қойылатын талаптар;

станок жұмысындағы ұсақ ақауларды жою ережесі.

58. Бұйымдарды құрастырушы

май толтырғыш кірмелердің жекелеген тораптары мен бөлшектерін, 5 бірлікті жиынтықтайтын электр қондырғы бұйымдарын, каркастарды, шиналарды, фланецтер мен серіппелерді құрастыру;

бөлшектерді құрастыруға дайындау;

компаунда құю және құрастырылған бұйымдарды майлау.

325. Білуге тиіс:

жекелеген бөлшектер мен тораптарды құрастыру тәртібі;

құрастырылатын бұйымдардың міндеті;

бөлшектер мен тораптарды құрастыру тәртібі.

Параграф 2. Бұйымдарды құрастырушы, 3-разряд
326. Жұмыс сипаттамасы:

электр керамика бұйымдары құрастыру және жинақтау;

20 кВ дейін кернеуде разрядтағыштардың жекелеген тораптарын, өтпелі оқшаулағыштарды, 5-тен 8 дейінгі бірлікте жиынтықтайтын электр қондырғы бұйымдарын құрастыру;

қарапайым және күрделілігі орташа фарфор және фаянс бұйымдарын құрастыру;

май толтырғыш кірмелердің төменгі бөлігінде каркастар мен конденсаторларды орнату, бекіту;

табандықтың жоғары қақпақшасын және май көрсеткіш консерваторды құрастыру;

фланецсіз май толтырылған кірмелерде қақпақшаларды орталықтаумен кірмелерді қысу;

өтпелі оқшаулағыштарда құрастырылған ток өткізгіш шиналарды орнату және бекіту;

фарфор және фаянс бұйымдарының массалық түржиынын құрастыруға дайындау: кружкалар, шыны аяқтар, қақпақтар және тағы басқа;

бұйымның бөлшек жалғанатын базалық бөлігін бітеу және өңдеу;

берілген рецепт бойынша желімделетін массаның ерітіндісін дайындау;

бұрғылау станоктарында немесе өздігінен тесікті белгілеп, тескіш құрылғының көмегімен корпус шәйнектерінде тор тесіктерді бұрғылау немесе тесу;

жартылай дайын өнім бұйымдарының жиектерін және тігістерін кесу;

тор тесіктерін тескеннен кейін орындарды бітеу;

бұйымдарды көлік құралдарына орнату.

327. Білуге тиіс:

бұйымдарды құрастырудың технологиялық процесі;

құрастырылатын бұйымдардың конструкциясы мен негізгі сипаттамасы;

жекелеген бөлшектер мен тораптарды құрастыру тәртібі;

тор тесіктерді бұрғылау немесе тесу амалдары;

жиектерді, тігістерді кесудің және тесіктердің жанын бітеудің оңтайлы тәсілдері;

ақаулардың түрлері және оны жою тәсілдері.

Параграф 3. Бұйымдарды құрастырушы, 4-разряд
328. Жұмыс сипаттамасы:

Электр керамика бұйымдарын құрастыру;

500 кВ дейін кернеуде кірмелерді, разрядтағыштар мен асқын кернеулерді, антенналы стеатитті оқшаулағыштарды 20-дан 35 кВ дейін кернеудегі өтпелі оқшаулағыштар мен 8 бірлікті жиынтықтайтын электр қондырғы бұйымдарын құрастыру;

төлкелерде цилиндрлер орнату және бекіту;

өлшегіш құралды дәнекерлеу және оқшаулау;

фланецсіз май толтырылған кірмелерді серіппелерде үстіңгі қақпақшаларын және табандықтарды орталықтаумен тарту;

конденсатор типті май толтырылған кірмелердің каркастарын құрастыру;

кірмелерді кептіргіштерге және вакуумды өңдеуге орнату;

май көрсеткіш консерваторды орнату;

үстіңгі мембрананы тығыздау;

май толтырылған кірмелердің компенсаторлы тораптарын құрастыру;

разрядтағыштардың ауыспалы кедергі (дискілер) вольтамперлі сипаттамасын тұрақтандыру;

разрядты кернеулерді келтіре отырып, айналмалы доғасы бар бірыңғай ұшқынды аралықтарды құрастыру, ұшқынды аралықтардың бағандарын монтаждау және оны шунтирлеу;

кірмелердің, разрядтағыштар мен асқын кернеулерді шектеулердің герметикалығын арнайы вакуумды қондырғыда тексеру;

күрделі фарфор және фаянс бұйымдарын құрастыру: барлық фасондағы және өлшемдегі вазалар, кофейниктер, сыйға тартатын кружкалар, құмыралар, тұздық құйғыштар, қант салғыштар, сервиз бұйымдары, қаймақ салғыштар, шәйнектер және т.б.;

жекелеп құйылған бөлшектерді (шүмектер, тұтқалар және тағы басқа) фарфор және фаянс бұйымдарына жалғау;

берілген рецепт бойынша желімдеу массасының ерітіндісін дайындау;

тігістерді алу және тегіс емес жерлерін кесу;

құю мен қалыптаудың қарапайым ақауларын өңдеу;

дайын бұйымдарды тасымалдағыш көліктерге орнату.

329. Білуге тиіс:

бұйымдарды құрастырудың технологиялық процесі;

құрастырылатын бұйымдардың негізгі сипаттамасы;

құрастырылатын бөлшектер мен дайын өнімдерге қойылатын талаптар;

кірмелерді арқандау және тасымалдау тәсілдері;

разрядтағыштарды герметикалау және оны сынау тәсілдері;

жалғама бөлшектерді кесудің және тігістерді алудың түрлі тәсілдері;

ақау түрлері және оларды жою тәсілдері.

Параграф 4. Бұйымдарды құрастырушы, 5-разряд
330. Жұмыс сипаттамасы:

500-ден 750 кВ дейін кернеуде кірмелерді, разрядтағыштар мен асқын кернеулерді, 35 кВ жоғары кернеудегі өтпелі оқшаулағыштарды толық құрастыру;

кірмелерді сынақ стендтерге және бактарға монтаждау;

галлоидты және фрионды ағын іздегіштердің тәсімін құрастыру;

вакуумды кептіргіш қондырғыларды құрастыруды және оларға кірмелердің нығыздалуын бақылау;

кірме вакуумдар мен кептіргіш агрегаттардың тереңдігін айқындау

арқаулардың негізгі оқшаулағыштарын өлшеу;

вольтамперлі сипаттамаларын түсіру және сызықтық емес коэффициентті айқындау;

модельдерді және басты разрядтағыштар мен кірмелерді құрастыру;

жоғары көркем және сирек кездесетін фарфор және фаянс бұйымдарды құрастыру.

331. Білуге тиіс:

диэлектриктер мен өткізгіштердің қасиеті;

құрастырылатын бұйымдардың сапасына қойылатын талаптар;

«С» сыйымдылығын берілген шамаға дейін келтіруді есептеу;

вакуум кептіргіштерде термобуларды орналастыру және тексеру ережесі;

сирек бұйымдарды құрастыру амалдары;

ақау түрлері және оларды жою.

Параграф 5. Бұйымдарды құрастырушы, 6-разряд

750 кВ жоғары кернеуде кірмелерді, разрядтағыштар мен асқын кернеулерді, 100 кВ жоғары кернеудегі өтпелі оқшаулағыштарды толық құрастыру;

келтіруші конденсаторларды кірмелердің негізгі сыйымдылығының тізбегіне және шунитрлеу сыйымдылығын разрядтағыштардың тізбегіне орнату;

кірмелер мен ажыратқыштардың тәжірибелі үлгілерін құрастыру;

разрядтағыштардың және салынған компенсаторлары бар кірмелердің герметикалығын тексеру.

333. Білуге тиіс:

құрастырылатын бұйымдардың конструкциясы және негізгі сипаттамасы;

жинақталатын разрядтағыштардың типтері және қызмет көрсететін аппараттардың тәсімдері;

жоғары вольтты электр қондырғылардың құрылғысы және техникалық пайдалану ережесі;

импульсті кернеулердің, импульсті токтардың және жоғары вольтті электр техникалық бақылау-өлшеу қондырғылардың генераторларын калибрлеу;

термобулар мен екі сатылы вакуумды кептіргіштерді орнату және тексеру ережесі;

катодты осциллографтың көмегімен генератордағы импульсті токтардың кедергі сапасын айқындау;

бұйымдарды тасымалдау және сынақ стендтеріне орналастыру ережесі.

59. Химиялық аппаратуралар мен химиялық жабдықтарды құрастырушы

жабдықтарды құрастырушы, 4-разряд

жоғары білікті құрастырушының басшылығымен тиісті бөлшектерді, бөліктерді желімдеу, монтаждау және қажетті бөлшектерді (мойынтіректерді, сальниктерді және тағы басқа) желімдеу арқылы химиялық аппаратуралар мен химиялық жабдықтарды құрыстыру;

жиынтықтаушы бөлшектерді, құрамды бөліктерді дайындау және оларды өлшеу;

дайын өнімді буып-түю және қоймаға тапсыру.

335. Білуге тиіс:

химиялық аппаратураның міндеті;

құрастырудың технологиялық процесі;

жиынтықтаушы бөлшектерді, құрамды бөліктерді дайындау және оларды өлшеу ережесі;

дайын өнімді буып-түю ережесі.

Параграф 2. Химиялық аппаратуралар мен химиялық

жабдықтарды құрастырушы, 5-разряд
336. Жұмыс сипаттамасы:

тиісті бөлшектерді, бөліктерді желімдеу, монтаждау және қажетті бөлшектерді (мойынтіректерді, сальниктерді және тағы басқа) желімдеу арқылы химиялық аппаратуралар мен химиялық жабдықтарды құрыстыру;

ажарлағыш станокта бөлшектерді өңдеу;

тесіктерді бұрғылап тесу, бұрандалар кесу;

тиісті дәлдік классы мен тазалық классы бойынша бөлшектерді келтіру;

қышқылға төзімді желімдеуші масса дайындау

технологиялық регламенттің талаптарына сәйкес көрсеткіштер бойынша сынақтар жүргізу.

337. Білуге тиіс:

құрастырылатын өнімнің конструкциясы;

құрастырудың технологиялық процесі;

құрастырылатын бөлшек пен дайын өнімнің сапасына қойылатын талаптар;

бөлшектерді өңдеу, түзеу және келтіру амалдары;

аппаратураны құрастыру ережесі және сынау әдісі;

сызбаларды оқу ережесі;

ақау түрлері және оларды жою тәсілдері.

60. Этажеркалы вагонеткаларды құрастырушы

этажеркалы вагонеткаларды құрастырушы;

құрал-жабдықтарға ерітінді жағу және вагонеткаларға орнату;

құрастырылған вагонеткалардың беріктігін және олардың габаритін тексеру;

вагонеткаларды құрастыру орынына көшіру;

тіреулерді, плиталарды, бөренелерді және басқа да отқа төзімді құрал-жабдықтарды тасу;

белгіленген рецепт бойынша ерітінді дайындау.

339. Білуге тиіс:

ерітіндінің құрамы және оны дайындау тәсілдері;

құрал-жабдықтардың түржиыны және міндеті;

құрастыру және этажеркалы вагонеткалардың беріктігін тексеру амалдары;

этажеркалардың типтері.

61. Электр керамика бұйымдарын бұрғылаушы
Параграф 1. Электр керамика бұйымдарын бұрғылаушы, 2-разряд
340. Жұмыс сипаттамасы:

керамика бұйымдарында қолмен контур бойынша және жұмыс және өлшеу құралдарын пайдалана отырып, жартылай автоматтарда тесіктер мен ойықтарды бұрғылау және кесу;

кескіш құралды түзету.

341. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтар мен қолданылатын құралдың құрылғысы және қызмет ету принципі;

бұрғыларды қайрау және бекіту ережесі;

тесіктерді кесу және бұрғылау тәсілдері;

брак түрлері және оларды жою түрлері.

Параграф 2. Электр керамика бұйымдарын бұрғылаушы, 3-разряд
342. Жұмыс сипаттамасы:

көлденең парланған автоматтарда керамикалық бұйымдардың дайындамаларына бұрандаларды дөңгелете отырып, тесіктерді бұрғылау;

дайындамаларды бұранда дөңгелететін жартылай автоматтарға орнату;

арнайы таңбалардың көмегімен бұрандаларды дөңгелеу;

бұйымдарды тасымалдағыш лентаға орналастыру.

343. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтың құрылғысы мен қызмет ету принципі;

бұрандаларды бұрғылау және дөңгелетудің технологиялық процесі;

таңбаларды қайрау және орнату ережесі.

62. Бұйымдарды желімдеуші

капсельдер мен фарфордан, фаянстан жасалған бұйымдарды желімдеу;

желімделетін капсельдер мен бұйымдарды іріктеу;

белгіленген рецепт бойынша силикат массасының ерітіндісін дайындау;

бұйымдарды кептіру үшін қатарлап қою немесе тасымалдау құрылғысының сөрелеріне қою.

345. Білуге тиіс:

желімделетін массаның құрамы мен қасиеті және оны дайындау тәсілі;

желімделетін капсельдер мен бұйымдардың түржиыны;

бұйымдарды желімдеу тәсілдері.

346. Жұмыс үлгілері:

1) капселдер, отқа төзімді құрал-жабдықтар – желімдеу;

2) сауыттар, күл салғыштар, сия сауыттары – желімдеу.

Параграф 2. Бұйымдарды желімдеуші, 3-разряд
347. Жұмыс сипаттамасы:

салмағы 30 кг дейін электр керамика бұйымдарын силикатты массамен және эпоксидті шайырмен желімдеу;

керамикадан, фарфордан, фаянстан бұйымдарды және электр қондырғы бұйымдарын қосарлап желімдеу;

бұйымдарды желімдеу үшін көзбен өлшеу және іріктеу;

бұйымдардың бетін желімдеуге дайындау

диабазды ұннан және кремний-фторлы натрийден, сұйық шыныны қосып, қышқылға төзімді сылақ дайындау.

348. Білуге тиіс:

бұйымдардың түржиыны;

желімделген түрде күйдіруге арналған бұйымдар мен касельдері іріктеу, өлшеу және дайындау амалдары;

бұйымдарды ысқылаудың және қосарлап желімдеудің оңтайлы тәсілдері;

қышқылға төзімді сылақтардың рецептурасы;

сапасыз желімделгеннен бұйымдардың ақаулары және оларды жою.

349. Жұмыс үлгілері:

1) табақшалар, май сауыты, кружкалар, шайынды кеселер, шыны аяқтар – желімдеу;

2) химиялық аппаратура бұйымдары: әр түрлі диаметрлі ретификациялық бағандар.

Параграф 3. Бұйымдарды желімдеуші, 4-разряд

салмағы 30-дан 50 кг дейін электр керамика бұйымдарын және жекелеген элементтердің арнайы құрылғыларын, көтергіш механизмдерді және өлшегіш құралды пайдалана отырып, сода ерітіндісінде, эпоксидті шайырда және шликерде желімдеу;

сода ерітіндісі мен шликерді дайындау.

351. Білуге тиіс:

қолданылатын жабдықтардың, құрылғылар мен құралдардың құрылғысы мен пайдалану ережесі;

массаның құрамы мен қасиеті, ылғалдылығы және оны айқындау әдістері;

сода ерітіндісінің, эпоксидті шайыр мен шликердің қасиеті;

желімделетін бұйымдардың түржиыны және олардың элементтері.

салмағы 50 кг артық электр керамика бұйымдарын түсірілетін планшайбасы бар тік станоктарда желімдеу кезінде – 5-разряд.

Білуге тиіс: қолданылатын механизмдердің, құрылғылар мен құралдардың құрылғысы және қызмет ету принципі; әр түрлі массалар мен ерітінділердің қасиеті; орындалатын жұмыс көлемінде күрделі сызбаларды оқу.

63. Араластырушы
Параграф 1. Араластырушы, 3-разряд
352. Жұмыс сипаттамасы:

конструкциясы әр түрлі араластырғыштарда пластикалық материалдарды араластыру процесін жүргізу;

құймалы, пресс сүзгісінің және жаңа дайындалған шликерді араластыру;

электролиттерді дайындау;

электролит пен суды араластырғыштарға құю;

електерді, ферросүзгілерді, төгетін науаларды, крандарды жұмысқа дайындау;

шликердің құюға даярлық дәрежесін айқындау;

құятын ыдыстардың толуын бақылау;

жабдық пен механизмдердің жұмысындағы келеңсіздіктерді жою;

канализация мен жабдықтарды шликерден тазарту.

353. Білуге тиіс: қызмет көрсететін жабдықтар мен механизмдердің құрылғысы мен қызмет ету принципі;

шликерді дайындау рецептурасы;

шликерді араластырғыштарға тиеу және төгу тәсілдері;

жабдық жұмысындағы келеңсіздіктерді жою тәсілдері.

64. Бұйымдарды сұрыптаушы
Параграф 1. Бұйымдарды сұрыптаушы, 2-разряд
354. Жұмыс сипаттамасы:

фарфордан, фаянстан, көркемдік керамикадан жасалған қарапайым бұйымдарды сұрыптау;

нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкес бұйымдарды тексеру, тазалау, сұрыптау;

сұрыпталған бұйымдарды белгіленген орындарға қатарлау.

355. Білуге тиіс:

сұрыпталатын бұйымдарға нормативтік құжаттардың талаптары;

бұйымдарды сұрыптау тәсілдері;

брак түрлері және оларды жою.

356. Жұмыс үлгілері:

көркемдік керамика, фарфор және фаянс бұйымдары: гүлге арналған құмыралар, қыша сауыттары, тұздық құйғыштар, стакандар, жұмыртқаға арналған рюмкалар, сия сауыттары– сұрыптау.

Параграф 2. Бұйымдарды сұрыптаушы, 3-разряд
357. Жұмыс сипаттамасы:

фарфордан, фаянстан, көркемдік керамикадан жасалған күрделілігі орташа бұйымдарды сұрыптау;

мемлекеттік стандарттардың талаптары мен техникалық шарттарға сәйкес құрылыс керамикасы бұйымдарын сорттары мен түрлері бойынша сұрыптау;

өнім ақауларын талдау;

жарамды бұйымдар мен брактарды белгілі орындарға қатарлау;

жарамды және бракқа шыққан бұйымдарға есеп жүргізу.

358. Білуге тиіс:

сұрыпталатын бұйымдарға нормативтік құжаттардың талаптары;

бұйымдарды сұрыптау тәсілдері;

бақылау-өлшеу құралдарын пайдалану ережесі;

брак түрлері және оларды жою тәсілдері.

359. Жұмыс үлгілері:

1) құрылыс керамикасының бұйымдары: санитарлық керамикалық, қабырғаның ішкі жағын қаптауға арналған керамикалық глазурьленген плиткалар, еденге арналған керамикалық плиткалар, керамикалық канализациялық құбырлар, қышқылға төзімді бұйымдар, фасад плиткалары және қарапайым керамика бұйымдары – сұрыптау;

2) көркемдік керамика, фарфор және фаянс бұйымдары: барлық өлшемдегі табақшалар, шай сервизі, май сауыт, тұздық құйғыштар, шайынды ыдыстар, кеселер, шыны аяқтар және мүсіндер – сұрыптау;

3) массасы 1 кг дейін электр керамика бұйымдары – сұрыптау.

Химиялық аппаратураны, фарфордан, фаянстан және көркемдік керамикадан жасалған (тарелкалар, сорпа құйғыштар, кофейниктер, құмыралар, сүт құйғыштар, кепкен нан салғыштар, шайнектер) күрделі бұйымдарды;

массасы 1 кг-нан 2 кг дейін электр керамика бұйымдарын сұрыптау кезінде – 4-разряд;

Әр түрлі бояулармен, алтын және күміс препараттармен көркемдік әшекейлеу үшін ерекше күрделі бірегей әрі бағалы фарфор және фаянс бұйымдарын сұрыптау кезінде – 5-разряд.

65. Пештен алынған бұйымдарды қоюшы-таңдаушы
Параграф 1. Пештен алынған бұйымдарды қоюшы-таңдаушы, 3-разряд
360. Жұмыс сипаттамасы:

жоғары білікті қоюшы-таңдаушының басшылығымен пештен алынған бұйымдарды қою және таңдау;

қою алдында мерзімдік пештің оттығын дайындау.

пешке кіру алдындағы жылжымалы ленталы тасымалдағышты және басқа механизмдерді орнату және қосу;

бұйымдарды пешке беру үшін лента тасымалдағышқа салу.

361. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтың құрылғысы;

бұйымдарды пештен пешке тиеу және салу амалдары;

қою-таңдау кезінде бұйымдардағы ақаулардың түрлері және оларды алдын алу тәсілдері.

Параграф 2. Пештен алынған бұйымдарды қоюшы-таңдаушы, 4-разряд

тасымалдағыш құрылғыдан касельдерді, отқа төзімді құрал-жабдықтарды, салмағы 20 кг дейін электр механикалық бұйымдарды және көркемдік керамика бұйымдарын таңдау және қою;

капсельдерді температура аймақтары бойынша пеш ішіне орналастыра отырып, колонналарға орнату;

бұйымдарды пештен түсіру және оларды тіктеуіштерді пайдалана отырып, тасымалдағышқа немесе вагонеткаларға орналастыру;

вагонеткаларды түсіру алаңына көшіру, түсіру;

бұйымдарды, жарамсыздарын алып тастап,қатарлау;

камераларды сынған бұйымдардан тазарту;

тиелген және түсірілген бұйымдарға есеп жүргізу.

363. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтардың құрылғысы және қызмет ету принципі;

бұйымдардың түржиыны және пеш камерасына салу тәсімі;

әр түрді бұйымдарға қойылатын талаптар және оларды температура аймақтары бойынша орналастыру тәртібі;

күйдіру процесінде бұйымдары бар капсельдер колонналарын опырылып құлауын болдырмау тәсілдері;

дұрыс салынбағаннан болатын брак түрлері.

Параграф 3. Пештен алынған бұйымдарды қоюшы-таңдаушы, 5-разряд
364. Жұмыс сипаттамасы:

көтергіш-тасымалдағыш механизмдер мен құрылғыларды қолдана отырып, ішкі қабырғаны қаптауға және еденге арналған салмағы 20 кг артық санитарлық керамикалық бұйымдарды; керамикалық глазурьленген плиткаларды;

керамикалық канализациялық құбырларды;

қышқылға төзімді керамика бұйымдарын, химаппаратураларды, шамоттандырылған ванналарды, фарфор, фаянс және электр керамика бұйымдарын қою және таңдау;

қажетті отқа төзімді құрал-жабдықтарды пайдаланумен немесе көп ярусты салындыға арналған этажеркаларды орната отырып, пеш камерасына салу;

бұйымдарды пештерден түсіру және қатарлау.

365. Білуге тиіс:

Қызмет көрсететін жабдықтардың, механизмдер мен құрал жабдықтардың құрылғысы мен қызмет ету принципі;

салындыға қажетті отқа төзімді құрал-жабдықтардың түржиыны;

этажеркаларды құру тәсілі және оларға бұйымдарды салу және түсіру ережесі;

дұрыс салынбағаннан болатын брак түрлері.

66. Вагонеткалардағы бұйымдарды қоюшы-таңдаушы

жоғары білікті қоюшының басшылығымен қажетті отқа төзімді құрал-жабдықтарды қолдана отырып, салындының құрамды тәсімін, габаритті және берілген тығыздықты сақтай отырып, бұйымдарды вагонеткаларға қою және таңдау;

арбаларды туннель пешіне жібере отырып, жүк тиелген вагонеткаларды беру;

вагонеткаларды бұйымдарды салу және түсіру орнына көшіру және қатарлау.

367. Білуге тиіс:

таситын арбалардың және электр шығырлардың құрылғысы мен пайдалану ережесі;

бұйымдарды вагонеткаларға орналастыру амалдары.

Параграф 2. Вагонеткалардағы бұйымдарды қоюшы-таңдаушы, 3-разряд

қажетті отқа төзімді құрал-жабдықтарды қолдана отырып, салындының құрамды тәсімін, габаритті және берілген тығыздықты сақтай отырып, ұсақ фарфор, фаянс және салмағы 3 кг дейін электр керамика бұйымдарын вагонеткаларға қою және таңдау;

вагонеткалардың дұрыстығын тексеру және оларды тазалау;

шегенге каолин ерітіндісін жағу немесе құм себу;

вагонетка оттықтарының арналарын тазалау.

369. Білуге тиіс:

салынды тәсімі және ұсақ фарфор және фаянс бұйымдарын вагонеткаларға орналастыру амалдары;

вагонетка оттықтарында арналардың дұрыс орналасуы;

дұрыс салынбағаннан және түсірмегеннен болатын брак түрлері.

Параграф 3. Вагонеткалардағы бұйымдарды қоюшы-таңдаушы, 4-разряд

фарфор, фаянс бұйымдарын және салмағы 3 кг-дан 20 кг дейін электр керамика бұйымдарын, құрылыс керамикасының қарапайым бұйымдары мен көркемдік керамика бұйымдарын вагонеткаларға қою және таңдау.

371. Білуге тиіс:

салынды тәсімі өлшемі орташа бұйымдарды, құрылыс керамикасының қарапайым бұйымдары мен көркемдік керамика бұйымдарын вагонеткаларға орналастыру амалдары;

брак түрлері және оны алдын алу шаралары.

372. Жұмыс үлгілері:

Қою-таңдау:

1) санитарлық керамика бұйымдары – таңдау;

2) фасон керамикасы;

3) ішкі қабырғаны қаптауға арналған керамикалық глазурьленген қышқылға төзімді керамикалық кірпіштер мен плиткалар, еденге арналған керамика плиткалары

4) сапталған сақиналар, диаметрі 300 мм дейін керамикалық канализациялық құбырлар.

ірі фарфор, фаянс бұйымдарын және салмағы 20 кг артық электр керамика бұйымдарын, құрылыс керамикасының қарапайым бұйымдары мен көркемдік керамика бұйымдарын вагонеткаларға қою және таңдау кезінде – 5-разряд.

67. Бұйымдарды және шикізатты кептіруші
Параграф 1. Бұйымдарды және шикізатты кептіруші, 2-разряд
373. Жұмыс сипаттамасы:

кептіргіш барабанда шикізатты кептіру;

кептіргіш барабанның оттығына отын мен ауаның берілуін реттеу, бақылау-өлшеу аспаптары бойынша ауа температурасы мен күшін бақылау;

кептіргіш барабанды қосу және тоқтату;

шөмішті элеваторға, түтін сорғышқа, ленталы тасымалдағышқа қызмет көрсету және олардың жұмысын қадағалау;

қожды тазалау, сумен шаю және белгіленген орынға апару;

кептіргіш барабанның бір қалыпты сіңіруін қадағалау;

кептіргіш барабаннан шығарылатын саз бен шикізаттың ылғалдылығын қадағалау;

желдеткіштер мен газ аппаратураларының жұмысын қарау және тексеру;

кептіргіш барабанның қажалған бөлшектерін және оған қатысты агрегаттарды майлау.

374. Білуге тиіс:

Қызмет көрсететін жабдықтың құрылғысы және пайдалану ережесі;

шикізатты кептіру режимі және оны реттеу тәсілдері;

бақылау-өлшеу аспаптарының міндеті;

отын түрлері, қасиеті және шығыс нормалары;

көгілдір отынды жағу нұсқасы және газ желілерінің дұрыстығын тексеру тәсілдері.

Параграф 2. Бұйымдарды және шикізатты кептіруші, 3-разряд
375. Жұмыс сипаттамасы:

әр түрлі конструкциялы кептіргіштерде бұйымдарды кептіру;

кептіргіштерге берілетін жылуды реттеу және берілген температураны ұстап тұру;

бекітілген кестеге сәйкес жүк тиелген вагонеткаларды (кареткаларды) итеріп кіргізу және итеріп шығару;

бақылау-өлшеу аспаптарының көрсеткіштері бойынша камералардағы қысымды немесе бәсеңдеуін тексеру;

кептіргіште жартылай дайын өнімнің қаншалықты екенін және тиеуге даярлығын тексеру;

кептіргіштердің камераларына бұйымдар, капсельдер мен валюшкалар салынған вагонеткаларды тиеуді басқару;

кептіргіштердің есіктерін қарау және ауаның кебуін болдырмау;

қызмет көрсетілетін жабдықтың жағдайын қадағалау, оны жұмыс істейтін жағдайда ұстау;

кептіргеннен кейін бұйымдардың, капсельдер мен валюшкалардың ылғалдылығын айқындау;

қызмет көрсететін кептіргіштердің жұмыс туралы журналға жазу.

376. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтардың құрылғысы және қызмет ету принципі;

кептірудің режимі мен мерзімі;

әр түрлі бұйымдарды кептіруге отын шығысының нормалары;

бақылау-өлшеу аспаптарының міндеті;

кептіргеннен кейін бұйымдардағы ылғалдылықты айқындау;

газ шығуын болдырмау тәсілдері;

брак түрлері және оның пайда болу себептері.

Параграф 3. Бұйымдарды және шикізатты кептіруші, 4-разряд

жоғары білікті кептіргіштің басшылығымен мұнара кептіргіште және кептіргіш барабанда шликерді кептіру процесін жүргізу;

мұнаралы-тозаңдатқыш кептіргіштерді қосу, жылыту және берілген температуралық режимге жеткізу;

шликерді кептіргіш барабанға беретін мембраналы сорғыны қосу және тоқтату;

қабылдағыш бөшкенің толуын және артық қалған шликердің шығыс бассейінге қайтарылуын қадағалау;

шликерді кептіргіш барабанға берілуін және кептірілген массаның кептіргіш барабаннан шығуын реттеу;

аспаптардың көрсеткіштерін арнайы журналда тіркеп, кептіргіштің жұмысын бақылау.

378. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтардың құрылғысы және қызмет ету принципі;

шликерді кептіру режимі;

шликерді кептіргіш барабанға беруді реттеу ережесі;

бақылау-өлшеу құралдарын қолдану ережесі.

Параграф 4. Бұйымдарды және шикізатты кептіруші, 5-разряд
379. Жұмыс сипаттамасы:

мұнара кептіргіште және кептіргіш барабанда шликерді кептіру процесін жүргізу;

газ жабдықтарының, тиекті арматураның, желдеткіш жүйенің және шликермен қоректену жүйесінің жағдайын және жұмыс істеп тұрғандығын тексеру;

шликермен қоректену жүйесін жұмысқа дайындау

қызмет көрсетілетін жабдықтарды жөндеуге және майлауға қатысу.

380. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтың құрылғысы және қызмет ету принципі;

отын шығысының нормалары, оның шығындалуының себептері және шығынды төмендету тәсілдері;

шликердің сапасына қойылатын талаптар;

шликердің ылғалдылығын айқындау тәсілдері.

68. Фарфор, фаянс және керамика бұйымдарын

түсіруші-қалаушы

түсіруші-қалаушы, 2-разряд

валюшкаларды пресс үстелінен немесе көтергіштен, штабельдерге немесе вагонеткаларға түсіру;

сөрелері бар көтергішті іске қосу және тоқтату;

жоғары білікті көтергіштің басшылығымен түсіргіш механизмнің көмегімен жылжымалы тізбекті конвейерден құбырларды түсіру;

тарельдерді құбыр прессінің үстеліне орнату, шамот ұнтағын себу және керосин жағу;

жаңа қалыпталған құбырдың кең қонышынан тарельдерді шығару;

масса кесінділерін жинау.

382. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтардың құрылғысы;

валюшканы түсіру және қалау ережесі;

канализациялық құбырларға арналған тарельдердің өлшемдері;

муфтаны зақымдамай тарельдерді құбырлардан шығару амалдары;

кесінділерді құбыр престеріне одан әрі тиеу үшін жарамдылығы.

Параграф 2. Фарфор, фаянс және керамика бұйымдарын

түсіруші-қалаушы, 3-разряд
383. Жұмыс сипаттамасы:

құрылыс керамика бұйымдарын: жартылай дайын өнімді, санитарлық бұйымдарды, керамика плиталарын, қышқыл бұйымдарын, блоктарды, капсельдерді, фасад керамикасын және диаметрі 300 мм дейін канализациялық құбырларды;фарфор, фаянс бұйымдары мен көркемдік керамика бұйымдарын вагонеткаларға түсіру және қалау;

электр шығырдың және беріліс электр арбаларының көмегімен бұйымдар тиелген вагонеткаларды жүк түсіру алаңына көшіру;

бұйымдарды сорттары мен маркалары бойынша қатарлап қалау;

түсіргіш механизмнің көмегімен жылжымалы тізбекті конвейерден құбырларды түсіру;

құбырды штанга мен тарельден босату үшін құрылғыларға орнату, құбырларды тасу және еденге орнату.

вагонеткаларды сынықтардан және жарамсыз қалдықтардан тазалау, вагонеткалардың мойынтіректерін майлау;

канализациялық құбырларды түсіру және қалау үшін арбалар мен футлярларды дайындау;

бракты арнайы орынға апару.

384. Білуге тиіс:

қызмет көрсетілетін жабдықтардың құрылғысы;

бұйымдарды түсіру және қалау тәсілдері;

канализациялық құбырларды түсіру және қалау үшін арбалар мен футлярларды дайындау ережесі;

канализациялық құбырлардың ылғалдылығын көзбен айқындау амалдары.

Параграф 3. Фарфор, фаянс және керамика бұйымдарын

түсіруші-қалаушы, 4-разряд

диаметрі 300 мм жоғары канализациялық құбырларды түсіру және қалау;

пресс үстелінен канализациялық құбырларды футлярдың көмегімен арнайы арбаға түсіру;

деформациялануынан сақтау үшін цилиндрлерді салу;

канализациялық құбырларды көлік құралдарында кептіретін алаңнан көшіру;

көлік құралдарынан құбыр бар футлярды түсіру және құбыларды еденге немесе қалқандарға қалау.

386. Білуге тиіс:

қыбырларды тасымалдау және орнату ережесі;

кұбырларды тасымалдау және кептіргішке орнату кезінде қолданылатын құрылғылар;

құбырлардың түржиыны;

бұйымдарды түсіру және қалау тәсілдері;

брак түрлері және оны жою шаралары.

69. Фарфор және фаянс бұйымдарын өңдеуші

Параграф 1. Фарфор және фаянс бұйымдарын өңдеуші, 3-разряд

боялған бұйымдардың барлық түрлерінің және типтерінің бетін әр түрлі қалдық дақтардан, кірлерден, бояулардан, алтын мен күміс препараттардан, бояу шетін бұзбай тазалау және кетіру мақсатында қышқылмен, пастамен және код ерітіндісімен өңдеу;

ақау жерлерін бітеу;

қалған ақауларды өңдеу.

388. Білуге тиіс:

бұйымдардың бетінде қалған өндірістік дақтар мен кірлерді жоюдың технологиялық процесінің негіздері;

қолданылатын қышқылдар мен пасталардың, ерітінділердің қасиеті және оларды қолдану ережесі;

өңдеудің қауіпсіздік амалдары.

70. Карборундтан жасалған қару-жарақтарды таптаушы

Параграф 1. Карборундтан жасалған қару-жарақтарды таптаушы, 3-разряд

пневматикалық және басқа да құрылғылардың көмегімен карборунд шикі құрамынан жасалған плиталарды таптау;

массаның тығыздығын айқындау;

қалыптарды бөлшектеу және бұйымдарды шығару;

берілген дәлдікті және шөгіндінің массасын ескеріп, өлшемді сақтай отырып бұйымдарды талап етілетін сапаға дейін түзету және өңдеу;

дайын бұйымдарды кептіргіштерге беру.

390. Білуге тиіс:

пневматикалық таптағыштың құрылғысы және пайдалану ережесі;

шикі құрам мен плиталардың сапасына қойылатын талаптар;

брак түрлері және оны жою тәсілдері;

плиталарды жартылай автоматта таптау кезінде – 4-разряд.

71. Сүзгі-престеуші

жоғары білікті сүзгі-престеушінің басшылығымен шликерді құрғату процесін жүргізу;

сүзгі-прессті жұмысқа дайындау;

гидравликалық жапқыштың көмегімен дискілерді қысу;

сорғыны қосу және сүзгі-престе шликерді тартып шығару;

дискілерді ажырату және қабықшаларды төсемнен бөлу.

392. Білуге тиіс:

сүзгі-пресстің қызмет ету принципі;

шликерді құрғатудың технологияның процессі;

сүзгі-престерді дайындау ережесі;

дискілерді қысу және ажырату тәсілдері;

сорғылардың міндеті.

Параграф 2. Сүзгі-престеуші, 4-разряд
393. Жұмыс сипаттамасы:

шликерді құрғату процесін жүргізу;

сүзгі-престерді және басқа да қосалқы жабдықтарды жұмысқа дайындау;

сүзгі-пресс төсемдерінің тұтастығын тексеру, жабысып қалған массадан тазалау;

зақымдалған және тозған төсемдері жаңамен ауыстыру;

дискілерді құрастыру;

престерді майлау;

шликерді шығыс бассейнде қыздыру;

сорғыны қосу және фильтр престе шликерді тартып шығару;

фильтр престердің төсемдері жарылған жағдайда шликердің ағып кетуін болдырмау.

394. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтар механизмінің құрылғысы және қызмет ету принципі;

шликерді құрғатудың технологиялық процесі;

шликер мен қабықшалардың сапасына қойылатын талаптар

жабдықтың жұмысындағы келеңсіздіктерді жою тәсілдері.

72. Бұйымдарды қалыптаушы

пластикалық масса мен саздан жасалған нысаны бойынша қарапайым фарфор, фаянс және керамикалық бұйымдарды станоктарда немесе жартылай автоматта қалыптау;

қалыптайтын жабдықтарды жұмысқа дайындау;

майларды даярлау;

гипстік қалыптардың жағдайын, қалыптауға келіп түсетін массаның ылғалдылығын және сапасын бақылау;

қалыпталған бұйымдарды түсіру;

қарапайым құралдарды қолдана отырып, бұйымдарды түзеу, қабыршақтарын түсіру, жарықтарды бітеу және тазалау;

бұйымдарды кептіргіштердің сөрелеріне қою.

жабдықтардың жұмысындағы ұсақ келеңсіздіктерді жою.

396. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтың құрылғысы және жұмыс істеу принципі;

бұйымдарды қалыптаудың технологиялық процесі;

қалыптау массасы мен бұйымдардың сапасына қойылатын талаптар;

брак түрлері және оны алдын алу тәсілдері.

397. Жұмыс үлгілері:

Қалыптау:

1) дәріханалық банкалар, диаметрі 100 мм дейін бомзалар;

2) гүлдерге арналған диаметрі 200 см³ дейін құмыралар, тарақшалар, қарапайым қыша сауыттары;

3) қарындаш салғыштар, қазықшалар, кресттер, шарлар, призмалар;

4) гүлдерге арналған құмыралардың тіреулері, қыша сауыттары;

5) стакандар, бір ұяшықты сауыттар, анималистикалық статуэткалар;

6) электр керамика бұйымдары: ішкі диаметрі 100 мм биіктігі 100 мм дейін капсельдер мен ернеушелер, отқа төзімді бүріккіштер.

Параграф 2. Бұйымдарды қалыптаушы, 3-разряд
398. Жұмыс сипаттамасы:

қалыптау станоктарында немесе жартыла автоматтарда орташа күрделі фарфор, фаянс және керамика бұйымдарын қалыптау;

тік қалыптау станоктарда электр керамика бұйымдарын гипстік, металл қалыптарда итергішпен немесе еркін қалыптау әдісімен қалыптау;

шаблондар мен планшайбаларды орнату;

қалыпталатын роликті үлгіні солярий-стеаринді маймен майлау;

қалыптағыш станоктың үлгі ұстағышты жіберу дәрежесін реттеу;

қалыпталатын массаның ылғалдылығын және сапасын бақылау;

аспаптар мен өлшегіш құрал-саймандарды қолдана отырып, бұйымдарды түзеу, жазу, тегістеу, сүрту, жуу және тазалау;

бұйымдарды конвейерлі кептіргіштердің сөрелеріне қою;

жабдықтың жұмысындағы ұсақ келеңсіздіктерді анықтау және жою.

399. Білуге тиіс: қызмет көрсететін жабдықтың құрылғысы және жұмыс істей принципі;

бұйымдарды қалыптаудың технологиялық процесі;

қалыпталатын массаға және дайын бұйымдарға қойылатын талаптар;

планшайбалар мен үлгілерді орнату тәсілі және ережесі;

бұйымдарды түзеу амалдары;

брак түрлері және оны жою тәсілдері.

400. Жұмыс үлгілері:

Қалыптау:

1) диаметрі 100 мм артық бомзалар, шыны аяқ табақшалары;

2) диаметрі 400 см³ артық гүл салатын құмыралар, рельефті қыша сауыттары;

3) сыйымдылығы 100см³ дейін кружкалар;

4) күл салғыштар, кеселер;

5) жұмыртқаға арналған рюмкалар, қуыршақ сервиздері;

6) көп ұяшықты сауыттар, ақжелек салғыштар;

7) электр керамика бұйымдары: диаметрі 150 мм дейін оқшаулағыштар, ішкі диаметрі 100-ден 200 мм дейін, биіктігі 100-ден 200 мм дейін капсельдер мен ернеушелер.

Параграф 3. Бұйымдарды қалыптаушы, 4-разряд

конфигурациясы күрделі фарфор, фаянс және керамика бұйымдарын қалыптағыш станоктарда, жартылай автоматтарда немесе қалыптағыш-кептіргіш агрегаттарда қалыптау;

тік қалыптау станоктарда орташа күрделі электр керамика бұйымдарын гипстік, металл қалыптарда итергішпен немесе еркін қалыптау әдісімен қалыптау;

гипстік және металл қалыптардың, қалыптағыш-кептіргіш агрегаттардың вакуумды сорғысының жағдайын және жұмысқа жарамдылығын тексеру;

гипстік және синтетикалық қалыптардың тозу және жұмысқа жарамдылық дәрежесін айқындау;

әр түрлі аспаптарды қолданып, бұйымдарды түзеу және өңдеу;

қызмет көрсететін жабдықтарды жөндеуге қатысу.

402. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтың құрылғысы мен жұмыс істеу принципі;

бұйымдарды қалыптаудың технологиялық процессі;

қалыпты масса мен дайын бұйымдарға қойылатын талаптар;

бұйымдарды түзеу амалдары;

брак түрлері және оны алдын алу шаралары.

403. Жұмыс үлгілері:

Қалыптау:

1) сыйымдылығы 400 см³ дейін бокалдар, бөшкелер, шыны аяқтар;

2) тосап пен сорпаға арналған вазалар;

3) гүлдерге арналған диаметрі 400 см³ артық құмыралар;

4) сервиз бұйымдары;

5) сыйымдылығы 100 см³ дейін кружкалар

6) май салғыштар, мискалар, сүт құйғыштар;

7) тұздық құйғыштар, сыйымдылығы 750 см³ дейін шайғыштар;

8) дөңгелек салат салғыштар, қарапайым кепкен нан салғыштар;

9) диаметрі 200 мм дейін тарелкалар.

10) электр керамика бұйымдары: диаметрі 150-ден 500 мм дейін оқшаулағыштар, ішкі диаметрі 100-ден 200 мм дейін, биіктігі 100-ден 200 мм дейін капсельдер мен ернеушелер.

Параграф 4. Бұйымдарды қалыптаушы, 5-разряд

ерекше күрделі және сирек кездесетін фарфор және керамика бұйымдарын қалыптағыш станоктарда және жартылай автоматтарда қалыптау;

әр түрлі тік қалыптау станоктарда конфигурациясы күрделі электр керамика бұйымдарын ажырағыш қалыптарда 5-тен артық үлгіні қолдана отырып қалыптау;

қалыптардың жағдайын және қалыптауға жарамдылығын тексеру;

үлгіні жіберу дәрежесін реттеу;

қызмет көрсететін жабдықтарды баптау.

405. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтың құрылғысы және қызмет ету принципі;

бұйымдарды қалыптаудың технологиялық процесі;

қалыпталатын массаның және қалыпталатын бұйымдардың сапасына қойылатын талаптар;

күрделі дайындамалар мен бұйымдарды қалыптау әдісі және тәсілі;

брак түрлері, оның алдын алу шаралары.

406. Жұмыс үлгілері:

Қалыптау:

1) табақша, сыйымдылығы 400 см³ бокалдар;

2) сорпаға, жемістерге, компотқа арналған және декоративтік вазалар;

3) кисэ, кофейниктер, құмыралар;

4) сыйымдылығы 750 см³ жоғары шайғыштар;

5) қант салғыштар, селедка салғыштар, қаймақ салғыштар, рельефті кепкен нан салғыштар;

6) диаметрі 200 мм жоғары тарелкалар;

7) шәйнектер;

8) электр керамика бұйымдары: диаметрі 500 мм артық оқшаулағыштар.

73