Жұмыстар мен жұмысшылар кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы (42-шығарылым) 1-бөлім. Жалпы ережелер

Еңбек және халықты

әлеуметтік қорғау министрінің

2012 жылғы «___» ___________

№ ______бұйрығымен бекітілді

Жұмыстар мен жұмысшылар кәсіптерінің бірыңғай

тарифтік-біліктілік анықтамалығы (42-шығарылым)

1-бөлім. Жалпы ережелер
1. Жұмыстар мен жұмысшылар кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығының (бұдан әрі - БТБА) (42-шығарылым): «Керамика, фарфор және фаянс бұйымдары өндірісі» бөлімнен тұрады.

2. БТБА еңбекті нормалау ұйымдастыру және ынталандыруды одан әрі жақсартуды ескере отырып қайта қаралды. Бөлімде ұқсас жұмыстарды тарификациялау жүзеге асырылды, ғылыми-техникалық прогрестің, өнім сапасына, біліктілікке, білімге, жалпы білім беру және арнайы даярлыққа қойылатын талаптар күшейгендіктен, еңбек мазмұнының өзгеруіне байланысты жұмысшылар кәсіптерінің тарифтік-біліктілік сипаттамалары нақтыланды.

3. Жұмыстардың разрядтары еңбек жағдайлары ескерілмей, олардың күрделілігіне қарай (еңбектің күрделілігі деңгейіне әсер ететін және орындаушының біліктілігіне қойылатын талаптарды жоғарлататын төтенше жағдайларды қоспағанда) белгіленді.

4. Осы шығарылым қызметкерлердің аталған өндіріске немесе жұмыс түрлеріне тән кәсіптерін қамтиды. Осы өндіріске немесе жұмыс түрлеріне тән емес кәсіптер «Экономиканың барлық саласы үшін қызметкерлердің ортақ кәсіптері» бөлімінде көрсетілген.

5. Тарифтік-біліктілік сипаттамасын қолдану, разрядтарды беру және арттыру, өзгерістер мен толықтырулар енгізу тәртібі БТБА – ның 1-шығарылымында жазылған..

6. Кәсіптердің тарифтік-біліктілік сипаттамалары алты разрядты тарифтік кестеге лайықталып әзірленді. Жұмыстардың разрядтары еңбек жағдайлары ескерілмей, олардың күрделілігіне қарай белгіленді.

7. Қызметкердің еңбек қызметін растайтын құжаттарды толтыру, сондай-ақ тарифтік разрядты өзгерту кезінде оның кәсібінің атауы БТБА-ға сәйкес жазылады.

8. Пайдалануға ыңғайлы болу үшін БТБА-да (42-шығарылым) жұмысшыларың кәсіптері, разряд диапазондары мен беті көрсетілген әліпбилік көрсеткіш қосымшасы бар.

9. «Керамика, фарфор және фаянс бұйымдары өндірісі» бөлімінде қарастырылған жұмысшы кәсіптері атауларының, олардың БТБА-ның (42-шығарылымы) бойынша қолданыстағы атаулары көрсетілген тізбесі 1985 жылғы редакциясында берілген.

2-бөлім. Керамика, фарфор және фаянс бұйымдары

өндірісінің жалпы кәсіптері

1. Ангобирлеуші

бұйымдарды ангобамен тұтас жабу (үстіне құйып, батырып, бүріккішпен);

ангобаны желімдеуші заттар компоненттерін қоса отырып, талап етілетін консистенцияға дейін сумен араластыру.

бұйымның бетін шаң-тозаңнан тазарту және жұмсақ ысқышпен ылғалдау.

11. Білуге тиіс:

ангобаның қасиеті, жағу тәсілдері және түстері;

бұйымдарды ангобирлеуге даярлығын айқындау тәсілдері;

бұйымдарды кептіру режимдері және бұйымдарды тазалау ережесі.

Параграф 2. Ангобирлеуші, 3-разряд
12. Жұмыс сипаттамасы:

бұйымдарға трафарет бойынша бүріккішпен бір түсті суреттерді салу;

көркемдік-кәделік бұйымдарға резеңке нәкпен немесе жаққышпен контур бойынша көп түсті суреттерді салу;

бұйымның жиектері мен аяқтарын қайыру.

13. Білуге тиіс: бұйымдарды айналмада орталықтандыру амалдары;

ангоба жабынының шеттерін дәл сақтап, түсті ангобаларды жағу тәртібі; бұйымның жиектері мен аяқтарын кесу тәсілдері.

Параграф 3. Ангобирлеуші, 4-разряд
14. Жұмыс сипаттамасы:

көркемдік-кәделік бұйымдарға резеңке нәкпен немесе жаққышпен контур бойынша көп түсті суреттерді салу;

бұйымның бетіндегі жиектері мен аяқтарын қайыру;

«Фляндрлеу» тәсілімен ыдыстарды көркемдік безендіру;

бұйымдарды тұздық ерітінділермен қолмен әшекейлеу.

15. Білуге тиіс:

ангоба ленталарын бұйымдардың бетіне бірқалыпты жағу амалдары және оюдың мәрмәр тәрізді симметриялық суретін құрастыру;

тұз ерітінділерін айқындау тәсілдері және олармен жұмыс істеу ережесі.

Параграф 4. Ангобирлеуші, 5-разряд
16. Жұмыс сипаттамасы:

бірегей, көрмелік және мүсіндік бұйымдарды үлгілер немесе эскиздер бойынша жаққышпен немесе резеңке нәкпен көп түсті ангобамен әшекейлеу;

бұйымның бетіне контур бойынша ангоба тұздарымен сурет оймалау;

бұйым бетін авторлардың эскиздері бойынша жаққышпен немесе рельефсіз нәкпен ангобамен еркін әшекейлеу:

суретті «сграфито» тәсілімен көп түсті қабатталған ангобамен салу.

17. Білуге тиіс:

бұйымдарды ангобирлеу тәсілдері және оның сапасына қойылатын талаптар;

бұйымдардың бетіне ангобамен көп түсті суреттерді әшекейлеу тәсілдері;

ангоба қабатының қалыңдығына қарай ангоба түсінің сипаты;

ангобадағы бояғыштың және түс гаммаларының арасалмағы;

эскиздегі түске сәйкес келетін түсті алу үшін ангобаларды араластыру ережесі;

бұйымдарды түрлі-түсті безендірудің құрылысы.

2. Санитарлық-құрылыс бұйымдарын ангобирлеуші
Параграф 1. Санитарлық-құрылыс бұйымдарын ангобирлеуші, 5-разряд
18. Жұмыс сипаттамасы:

санитарлық-құрылыс бұйымдарына ангобаны кистьпен бірнеше қабат жағу;

бұйымның беткі қабатын қырғышпен алу;

бұйымды зімпара қағазбен тазалау және ылғал ысқышпен жуу;

тығыз ауамен үрлеу.

19. Білуге тиіс:

ангобаның құрамы н мен қасиеттері;

бұйымдарды ангобирлеу тәсілдері және олардың сапасына қойылатын талаптар;

қолданылатын зімпара қағаздың сипаттамасы;

ақаулық түрлері және оны жою тәсілдері.

3. Бұйымдарды арматуралаушы
Параграф 1. Бұйымдарды арматуралаушы, 2-разряд
20. Жұмыстардың сипаттамасы:

үстелдер мен діріл станоктарында қарапайым пішінді оқшаулағыштарды арматуралау;

арматура бөлшектері мен бұйымдарын арматуралауға дайындау;

тазалау, сүрту және оларды арматуралайтын дерге жеткізу.

21. Білуге тиіс:

діріл станоктары мен айлабұйымдарының құрылысы мен оларды пайдалану қағидалары;

арматураланатын бұйымдардың түржиыны;

қолданылатын арматура түрлері;

әртүрлі типтегі оқшаулағыштарды арматуралау тәсілдері;

ақаулықтардың түрлері мен оларды жою тәсілдері.

22. Жұмыс үлгілері:

1. 10 киловольт (бұдан әрі - кВ) дейінгі кернеудегі тірек оқаулауыштары – арматуралау;

2) желілік аспалы оқшаулағыштар – арматуралау;

3) 6 кВ дейінгі кернеудегі өтпелі оқшаулағыштар – арматуралау;

4) жоғарывольтті сақтандырғыштарға арналған патрондар – арматуралау.

Параграф 2. Бұйымдарды арматуралаушы, 3-разряд

арнайы айлабұйымдардың көмегімен үстелдерде, діріл және пневматикалық станоктарда күрделілігі орташа пішінді оқшаулағыштарды арматуралау;

унитаздарды, қол жуғыштарды, су ағызатын бактарды арматуралау;

металл, пластмасса және ағаш арматураны фаянс, фарфор бұйымдарға монтаждау;

электр ваннада қорғасын мен сүрмені балқыту;

арматура мен бұйымдарды жұмыс орнына тасымалдау.

24. Білуге тиіс:

қызмет көрсетілетін жабдықтардың құрылысы мен пайдалану ережесі;

арматуралау қағидалары және арматураланған бұйымдарды сынау;

арматура мен арматураланатын бұйымдардың түржиыны;

арматура тізбектерін монтаждау қағидалары;

материалдарды арматуралау кезінде қолданылатын материалдардың қасиеттері;

ақаулықтардың түрлері және оларды жою тәсілдері.

25. Жұмыс үлгілері:

1) 10 бастап 15 кВ дейінгі кернеудегі тірек оқшаулағыштары арматуралау;

2) 10 Кв дейінгі кернеудегі негізгі тірек және тірек-қадалық оқшаулағыштар – арматуралау;

3) 6 бастап 35 кВ дейінгі кернеудегі өтпелі оқшаулағыштар арматуралау;

4) 10 кВ дейінгі шиналық, колонкалы және қосарлама оқшаулағыштар – арматуралау.

Параграф 3. Бұйымдарды арматуралаушы, 4-разряд
26. Жұмыс сипаттамасы:

екі немесе одан көп бөлшектерден тұратын арматураны, әртүрлі ерітінділер мен қоспаларды жеке-жеке немесе белгілі бір қатынаста пайдалана отырып, күрделі пішінді оқшаулағыштарды арматуралау;

әртүрлі өлшеу құралдары мен шаблондарды пайдалана отырып, арнайы айлабұйымдарда экспорттық және тропикалық орындауда оқшаулағыштарды арматуралау;

унитазды су ағызатын бөшкесімен бір жиында, керамикалық бидэ, су ағызатын бөшкелерді унитазға тікелей қоса отырып, ауруханалардағы суағарларды (видуар) арматуралау;

химаппаратураны арматуралау-броньдау;

арматураланған бұйымдарды гидравликамен сынау.

27. Білуге тиіс:

әртүрлі айлабұйымдарды, құралдар мен шаблондардың құрылысы мен пайдалану ережесі;

арматуралау және арматуралау бұйымдарын сынау қағидалары;

су ағызатын бөшкелерді унитазға қосу қағидалары;

сызбаларды оқу қағидалары.

28. Жұмыс үлгілері:

1) 15 кВ жоғары кернеудегі тірек оқшаулағыштары – арматуралау;

2) 10 кВ жоғары кернеудегі негізгі тірек және тірек-қадалық оқшаулағыштар – арматуралау, құрастыру;

3) 10 кВ жоғары шиналық, колонкалы және қосарлама оқшаулағыштар – арматуралау.;

4) аспалы, тірек қабырғалы оқшаулағыштар – арматуралау.

5) артық кернеуді шектеуіштер – арматуралау;

6) 750 кВ дейінгі кернеулі қақпақ – арматуралау.

Параграф 4. Бұйымдарды арматуралаушы, 5-разряд
29. Жұмыс сипаттамасы:

жүк көтергіш механизмдерді, әртүрлі өлшеу құралдары мен шаблондарды қолдана отырып, діріл станоктарында ірі көлемді қақпақтарды, май толтырылған кіріспелерді, бетонкерамикалық элементтерді арматуралау және монтаждау;

арнайы айлабұйымдарды қалыптан алу.

30. Білуге тиіс:

діріл станоктарын, жүк көтеру механизмдерін, әртүрлі айлабұйымдардың құрылысы мен пайдалану қағидалары;

арматуралау кезінде қолданылатын материалдардың қасиеттері;

ақаулықтардың түрлері және оларды жою тәсілдері.

31. Жұмыс үлгілері:

1) герметикалық қыстырма – арматуралау;

2) 750 кВ жоғары кернеудегі қақпақтар – арматуралау.

4. Аэрографшы
Параграф 1. Аэрографшы, 2-разряд
32. Жұмыс сипаттамасы:

аэрографтың көмегімен бұйымның бетіне бір бояулы жабынды жағу;

сурет контурларын трафарет бойынша тазарту;

«Эмульсия» дайындау, трафаретті бояғыш қатпарларынан тазалау және жуу;

бір түсті глазурь дайындау.

33. Білуге тиіс:

аэрографтың қызмет ету принциптері;

қолданылатын жабындардың қасиеттері;

қолданылатын трафареттердің жарамдылығын айқындау амалдары;

бір бояулы жабындарды жағу тәсілдері;

қолданылатын бояулардың негізгі қасиеттері;

ақаудың түрлері, оның пайда болу себептері мен жою тәсілдері.

Параграф 2. Аэрографшы, 3-разряд
34. Жұмыс сипаттамасы:

аэрографты жартылай автоматты жұмысқа әзірлеу: саткасы бар рамкаларды орнату, торға және басқаға мастика жағу;

бұйымның бетіне үшеуге дейін бояулы, көлеңкелі және төмен түсетін жабындарды жағу;

аэрограф машинасының жұмысын бақылау;

сурет салу және торды сүрту үшін мастиканы жеткізу;

жартылай автоматты аэрографты жұмысқа дайындау;

торды мезгіл-мезгіл сүрту;

жабдықтың жұмысындағы кемшіліктерді жою.

35. Білуге тиіс:

жартылай автоматты аэрографтың құрылғысы және дайындау ережесі;

қолданылатын жабындардың қасиеттері;

көп түсті жабындарды жағу тәсілдері;

бұйымдардың түржиыны;

ақаулықтардың түрлері мен оларды жою тәсілдері.

Параграф 3. Аэрографшы, 4-разряд
36. Жұмыс сипаттамасы:

бұйымның бетіне трафарет жиынтығының көмегімен үшеуден артық көп түсті және көп бояулы өңі әр түрлі жабындарды жағу;

мемлекеттік стандартар мен техникалық шарттарға сәйкестігін тексере отырып, көп түсті глазурьлерді дайындау;

қызмет көрсетілетін жабдықтарды жөндеу.

37. Білуге тиіс:

қызмет көрсетілетін жабдықтарды жөндеу ережесі;

бұйым бетіне өңі әр түрлі және көп өңді жабындарды жағу тәсілдері мен амалдары.

5. Вакуумпрестеуші

керамика бұйымдарын қалыптастыру үшін масса дайындау;

массаны вакуумдеу және диаметрі 0,1 дейін және ұзындығы 0,3 метр (бұдан әрі - м) дайындамаларды вакуумпрестеу;

массаның пресске, майдың – пресс багіне түсуін бақылау;

белгіленген мөлшердегі дайындамаларды кесу;

вакуум-камераны, мундштукты, перфорацияланған торды тазалау;

жабдық жұмысындағы ақаулықтарды жою.

39. Білуге тиіс:

қызмет көрсетілетін жабдықтың құрылысы мен қызмет ету қағидаты;

керамика масса мен дайындамалардың сапасына қойылатын талаптар;

массаны вакуумдеудің оның қасиеттеріне тигізетін әсері;

вакууметрдің көрсеткіштерінің мәні;

ақаулықтардың түрлері мен оны жою тәсілдері.

Параграф 2. Вакуумпрестеуші, 4-разряд

массаны вакуумдеу және диаметрі 0,1 бастап 0,3 м дейін, ұзындығы 0,3 бастап 0,1 м дейін кеңейткіштері бар вакуум-престерде дайындамаларды тарту;

жабдықтарды жұмысқа дайындау;

массаның түсуін және вакуумделуін бақылау;

жұмыс қысымын реттеу;

мундштуктарды ауыстыру және өзекті орталықтау;

масса мундштуктан кірген кезде массаның сапасын анықтау;

жабдықты жөндеуге қатысу.

41. Білуге тиіс:

қызмет көрсетілетін жабдықтардың құрылысы мен қызмет ету қағидасы;

мунштуктарды ауыстыру және өзектерді орталықтандыру тәсілдері;

ақаулықтардың түрлері мен оны жою тәсілдері;

жабдықтардың жұмысындағы ақаулықтардың себептері және оларды жою әдістері.

Параграф 3. Вакуумпрестеуші, 5-разряд

массаны вакуумдеу және диаметрі 0,1 м астам, ұзындығы 0,3 м астам кеңейткіштері бар және ажырамалы мундштуктар мен құрылымы күрделі өзектерді пайдалана отырып, вакуум-престерде дайындамаларды тарту

массаның преске, майдың престің бас цилиндріне түсуін реттеу;

вакуум-камерада сиретуді, майдың температурасы мен қысымын бақылау;

көтеретін көлік механизмдері мен аударушы лотоктардың жұмысын басқару;

торды және пресстің мундштукты тазалау.

43. Білуге тиіс:

қызмет көрсетілетін жабдықтың құрылысы мен қызмет ету қағидасы;

әр түрлі пішінді дайындамаларды тарту тәсілдері;

көтеретін көлік механизмдерін техникалық пайдалану қағидалары; сызбаларды оқу қағидалары.

6. Бұйымдарды гипс қалыптардан шығарушы

бұйымдардың қалыптан шығу даярлығын айқындау;

құрғату үшін бұйым қондырғыларына 35 кв кернеуге дейін оқшаулағыштарды гипс қалыптардан шығару;

қалыптарды кептіру және ақаулыққа шығару.

45. Білуге тиіс:

гипстің қасиеті;

гипс қалыптарымен жұмыс істеу қағидалары;

бұйымдарды қалыптан шығару тәсілдері.

Параграф 2. Бұйымдарды гипс қалыптардан шығарушы, 2-разряд
46. Жұмыс сипаттамасы:

35 кВ астам кернеу жағдайында гипс шеңберлерін, тіреу мен көтеру жабдықтарын пайдалана отырып, оқшаулағыштарды қалыптардан шығару.

47. Білуге тиіс:

гипстің қасиеті;

бұйымдарды қалыптан шығару тәсілдері;

көтеру жабдықтарын пайдалану қағидалары.

7. Фарфор, фаянс, керамика бұйымдарын іріктеуші
Параграф 1. Фарфор, фаянс, керамика бұйымдарын іріктеуші, 2-разряд
48. Жұмыс сипаттамасы:

капсельдерден, этажерка ұяшықтарынан, табандықтардан, отқа төзімді плиталар мен конвейерлі ленталардан тіреуге, төгуге немесе желімделетін бетке алынатын салмағы 1,3 кг (бұдан әрі – килограмм) дейін ұсақ фарфор және фаянс бұйымдарын, көркемдік керамика және электр механикалық бұйымдарды іріктеу;

күйдіруден кейін салқындатқыш камерасынан вагонеткаларды іріктеу үшін беру.Белгіленген тәртіппен бұйымдар мен капсельдерді, жарамсыздарын бракқа шығарып, орналастыру.

Бұйымдарды келесі операцияларға тасымалдау.

49. Білуге тиіс:

салмағы 1,3 кг (бұдан әрі – килограмм) дейін ұсақ фарфор және фаянс бұйымдарын, көркемдік керамика және электр механикалық бұйымдарды түржиыны; бұйымдар мен капсельдерге қойылатын талаптар;

бұйымдарды іріктеу амалдары.

50. Жұмыс үлгілері:

Іріктеу:

1) шай табақшалары;

2) күл салғыш;

3) селедка салғыш;

4) өлшемі 300 миллиметр (бұдан әрі – мм) дейін мүсін;

5) диаметрі 240 мм дейін табақ;

6) шыны аяқтар мен кружкалар.

Параграф 2. Фарфор, фаянс, керамика бұйымдарын іріктеуші, 3-разряд

капсельдерден, этажерка ұяшықтарынан, табандықтардан, отқа төзімді плиталар мен конвейерлі ленталардан тіреуге, төгуге немесе желімделетін бетке алынатын салмағы 1,3 кг артық ұсақ фарфор және фаянс бұйымдарын, көркемдік керамика және электр механика бұйымдарын іріктеу;

күйдіруден кейін салқындатқыш камерасынан вагонеткаларды іріктеу үшін беру.

белгіленген тәртіппен бұйымдар мен капсельдерді, жарамсыздарын бракқа шығарып, орналастыру.

бұйымдарды келесі операцияларға тасымалдау.

52. Білуге тиіс:

ірі фарфор, фаянс бұйымдарының;

көркемдік және құрылыс керамикасы бұйымдарының түржиыны;

салмағы 1,3 кг артық электр механика бұйымдарының түржиыны; бұйымдар мен капсельдерге қойылатын талаптар;

бұйымдарды іріктеу амалдары.

53. Жұмыс үлгілері:

Іріктеу:

2) декоративтік вазалар;

3) салынған бөлшектер;

4) құмыралар;

5) ішкі қабырғаларды қаптауға арналған керамикалық плиткалар;

6) еденге арналған керамикалық плиткалар;

7) өлшемі 300 мм артық мүсін;

8) диаметрі 240 мм артық тарелкалар;

9) шәйнектер;

10) жұқа қабырғалы шыны аяқтар.

8. Құрылыс керамикасы бұйымдарын глазурьлеуші

Параграф 1. Құрылыс керамикасы бұйымдарын глазурьлеуші, 2- разряд

бұйымдардың жабылған және глазурьленбей қалған жерлерін глазурьлеу;

глазурьлеу ақауларын жою үшін ерітінді дайындау;

жарылған және ұсақталған жерлерді тазалау және оларды ерітіндімен бітеу;

бұйымды глазурьленгеннен кейін тексеру.

55. Білуге тиіс:

бұйымдардың түржиыны;

ақауларды бітеу үшін ерітінділердің құрамы және оны дайындау тәсілдері;

бітелетін ақаулардың түрлері және оларды жою тәсілдері.

Параграф 2. Құрылыс керамикасы бұйымдарын глазурьлеуші, 3-разряд

қолмен салынған бөлшектерді және ұсақ химиялық аппаратты малтып, бүркіп глазурьлеу және жаққышпен қайта глазурьлеу;

глазурьлеу машинасында ішкі қабығаны қаптауға арналған керамика плиткаларын глазурьлеу;

глазурьлеу машинасының даярлығын тексеру;

пропеллер араластырғышты қосу және сөндіру;

глазурьді елек арқылы сүзу, бакқа глазурьді толтыру және глазурьленетін бұйымның түржиынына қарай қажет етілетін тығыздыққа дейін араластыру;

глазурьлерді бұйымдарға берілуін реттеу;

глазурьлеу алдында бұйымдарды салқындату, оларды сүрту және парафиндеу;

стопкалы бөлгіштерге плиткаларды тиеу;

глазурьленген бұйымдарды түзету және стеллаждарға орналастыру немесе капсельдерге заборлау.

глазурьлеу машиналарын жуу.

57. Білуге тиіс:

қызмет көрсетілетін жабықтың қызмет ету принципі;

глазурьдің құрамы мен тығыздығы;

глазурьлеу тәсілдері;

бұйымдарды глазурьлеуге қойылатын сапалы талаптары;

глазурь қабатының қалыңдығы мен глазурьді шығындау нормалары;

бақылау-өлшеу аспаптарын пайдалану ережесі.

Параграф 3. Құрылыс керамикасы бұйымдарын глазурьлеуші, 4-разряд
58. Жұмыс сипаттамасы:

су сеуіп, ваннаға салып, аэрографтың, жаққыштың көмегімен, құрамды тәсілмен және глазурьлеу машинасында диаметрі 300 мм дейін керамикалық канализациялық құбырларды және санитарлық керамикалық бұйымдарды глазурьлеу;

берілген тығыздықты сақтай отырып, глазурьлеу машинасының ваннасына глазурьды толтыру;

артық глазурьлердің ағып кетуі үшін бұйымдарды торларға немесе кептіру үшін стеллаждарға қою;

құбырлар тиелген монорельсті вагонеткаларды глазурьлеу орнына көшіру;

қолмен вагонеткалардан құбырларды түсіру және оны глазурьлеу машинасының қабылдағыш құрылғыларына қатарлау;

будың калориферге берілуін реттеу;

бос вагонеткаларды қосымша монорельске көшіру.

59. Білуге тиіс:

қызмет көрсетілетін жабдықтың құрылғысы;

глазурьдің құрамы, қасиеті және тығыздығы;

глазурьлеу тәсілдері; глазурьлеуге қойылатын талаптар;

глазурь жабынының қалыңдығы және глазурьді шығындау нормалары; глазурьлеу кезіндегі ақаулар және оны алдын алу тәсілдері.

Параграф 4. Құрылыс керамикасы бұйымдарын глазурьлеуші, 5-разряд

бір рет күйдірген кезде су сеуіп, ваннаға салып, аэрографтың, жаққыштың көмегімен, құрамды тәсілмен және глазурьлеу машинасында диаметрі 300 мм артық керамикалық канализациялық құбырларды, керамика ванналарын және ішкі қабырғаны қаптауға арналған плиткаларды глазурьлеу;

тасымалдау құрылғыларының жұмыс істеп тұрғанын және жұмысқа дайындығын тексеру;

кептіру-глазурьлеу машиналарына қызмет көрсету;

арнайы құрылғылардың көмегімен қаптау плиткаларына глазурь қабатын жағу;

шығыс бассейінде глазурьдің тығыздығын айқындау;

глазурьлеуге дейін және кейін бұйымдардың кебуін қадағалау;

глазурьдің белгіленген шығынын сақтау;

жылудың кептіргішке берілуін реттеу, бақылау-өлшеу аспаптары бойынша кептіру режимімен белгіленген температураны ұстау;

журналға жазу.

61. Білуге тиіс:

қызмет көрсетілетін жабдықтардың және қосалқы механизмдердің конструкциясы;

глазурьлеу тәсілдері;

глазурь жабынының қалыңдығы және глазурьді шығындау нормалары;

глазурьлау кезінде бұйымдардағы ақаулардың алдын алу тәсілдері.

9. Фарфор және фаянс бұйымдарын глазурьлеуші

күрделілігі орташа бұйымдарды қолмен, глазурьлеу машинасында немесе жартылай автоматтарда глазурьлеу қарапайым бұйымдарды қолмен немесе машинада глазурьлеу;

майлок бұйымдарын бір, екі түсті тамшы глазурьмен, жаққышпен көркемдеп безендіру;

қыл жаққыштың көмегімен тұтқаларға глазурь жағу;

қажетті рецептураға дейін глазурь суспензиясын дайындау;

бұйымдарды глазурьлеуге дайындау (тексеру, тазалау, ысқылау, ылғалдау және оқшаулау);

жабынның сапасын тексеру, шығанақтарды, ағындарды және басқа да ақауларды тазалау;

глазульленген бұйымдарды конвейердің жылжымалы лентасына орнату.

63. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтың қызмет принципі;

күрделілігі орташа бұйымдарды глазурьлеу технологиясының процесі; глазурьлеу қасиеті;

бұйымдарды глазурьлеу кезінде ақауларды алдын алу және жою амалдары;

тамшы глазурьмен көркемдеп безендіру тәсілдері.

64.Жұмыс үлгілері:

Глазурьлеу:

1) барлық өлшемдегі табақшалар, диаметрі 175 мм дейін тарелкалар;

2) бокалдар, сыйымдылығы 1,2 литр (бұдан әрі – л) дейін сорпа құйғыштар, кружкалар, барлық өлшемдегі кеселер, стандартты шыны аяқтар;

3) соусқа арналған вазалар, май салғыштар, күл салғыштар, шайғыштар, қаймақ салғыштар, жұмыртқаға арналған рюмкалар, қақпақтар;

4) қыша сауыттар, ақжелек салғыштар,бұрыш салғыштар;

5) бір ұяшықты және көп ұяшықты сауыттар;

6) қуыршақ сервиздері;

7) екі буыны бар тік және қисық сызықты түтіктер.

Параграф 2. Фарфор және фаянс бұйымдарын глазурьлеуші, 3-разряд
65. Жұмыс сипаттамасы;

күрделі бұйымдарды қолмен, машинада немесе жартылай автоматта глазурьлеу;

майлок бұйымдарын көп түсті тамшы глазурьлермен және глазурь астына жағатын бояулармен жаққышпен көркемдеп безендіру;

жабын сапасын тексеру;

глазурьлеу ақауларын жою.

66. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтың қызмет принципі;

нысаны бойынша күрделі бұйымдарды глазурьлеудің технологиялық процесі;

қолмен глазурьлеу әдістері; ақауларды алдын алу және жою амалдары;

көп түсті тамшы глазурьмен көркемдеп безендіру тәсілдері

67. Жұмыс үлгілері:

Глазурьлеу:

1) портретті және пейзажды барельефтер, диаметрі 300 мм дейін барлық фасондағы табақшалар, сыйымдылығы 1,2 л жоғары сорпа құйғыштар, биіктігі 300 мм дейін бюсттер;

2) компотқа арналған сыйымдылығы 2 л дейін вазалар, тосап пен жемістерге арналған вазалар, гүл салғыш және декоративтік вазалар, биіктігі 300 дейін;

3) жұқа қабатты шай сервиздерінің бұйымдары;

4) рельефті және шеттері кесілген май салғыштар сүт құйғыштар;

5) тұздық құйғыштар, рельефті шайғыштар;

6) салат салғыштар, сыйымдылығы 1,2 л дейін, дөңгелек және төрт бұрышты, қант салғыштар, селедка салғыштар, кепкен нан сауыттары;

7) ұсақ анималистикалық мүсін;

8) диаметрі 175-ден 200 мм дейін тарелкалар;

9) екеуден артық буындары бар қисық сызықты түтіктер;

10) сыйымдылығы 0,75 л дейін шәйнектер, сыйға тартатын шыны аяқтар мен кружкалар, рельефті ақжелек салғыштар.

Параграф 3. Фарфор және фаянс бұйымдарын глазурьлеуші, 4-разряд
68. Жұмыс сипаттамасы:

ерекше күрделі, декоративтік және сирек кездесетін бұйымдарды қолмен және механикаландырылған жабын құралдарының көмегімен глазурьлеу;

майлок бұйымдарын көп түсті тамшы глазурьлермен және глазурь астына жағатын бояу жаққышпен көркемдеп безендіру.

жабындардың сапасын тексеру және ақауларды жою.

ерекше күрделі, ірі, декоративтік және сирек кездесетін бұйымдарды бір түсті және түсті глазурьмен күрделі әрі экспериментальды глазурьлеудің технологиялық процесі;

жоғары көркемдік бұйымдардың жабындардың құрамы және қойылатын талаптар; қолданылатын жабын құралдары.

70. Жұмыс үлгілері:

Глазурьлеу:

1) диаметрі 300 мм жоғары барлық фасондағы табақшалар, биіктігі 300 мм жоғары бюсттер;

2) компотқа арналған 2 л жоғары вазалар, көже мен сорпаға арналған вазалар, гүл салғыш және декоративтік вазалар, биіктігі 300 л жоғары;

3) бір рет күйдіруге арналған бұйымдар;

4) кофейниктер, сыйымдылығы 0,75 л жоғары шәйнектер;

5) салат салғыштар, сыйымдылығы 1,2 л жоғары төрт бұрышты, рельефті кепкен нан сауыты;

6) ірі анималистикалық және көп фигуралық мүсіндер;

7) диаметрі 200 мм жоғары тарелкалар.

10. Электр керамика бұйымдарын глазурьлеуші
Параграф 1. Электр керамика бұйымдарын глазурьлеуші, 2-разряд
71. Жұмыс сипаттамасы:

қарапайым бұйымдарды бірқалыпты жабынды сақтай отырып, қолмен, жаққышпен немесе қарапайым құрылғыларды қолдана отырып малтып және глазурьлеу машинасында парафиндеу және глазурьлеу;

глазурьдің қажетті тығыздығын ұстану;

глазурьлеуден кейін бұйымдарды тазалау және жуу.

72.Білуге тиіс:

бұйымдарды глазурьлеу амалдары;

бұйымдардың түржиыны;

парафин мен глазурьдің қасиеті;

қызмет көрсететін жабдықтардың құрылғысы;

қарапайым құрылғыларды пайдалану ережелері;

брактың негізгі түрлері.

73. Жұмыс үлгілері:

1) беті тегіс бөлшектер: кубиктер, цилиндрлер мен платалар - глазурьлеу;

2) төмен вольтты бұйымдар – глазурьлеу

Параграф 2. Электр керамика бұйымдарын глазурьлеуші, 3-разряд
74. Жұмыс сипаттамасы:

глазурьлеу машинасында бүрку, қолмен малту әдістерімен және арнайы құрылғыларда күрделілігі орташа бұйымдарды парафиндеу және глазурьлеу;

күйдіруден кейін бұйымдарды глазурьлеу;

глазурь мен фриттің қажетті тығыздығын ұстану;

арматуралауға жататын бұйымдардың бетіне фарфор қиқымдарын жағу.

75. Білуге тиіс:

глазурьлеу машинасын, механизмдер мен арнайы құрылғылардың құрылғысы және пайдалану ережесі;

күйдіруден кейін бұйымдарды глазурьлеу әдістері;

фритт қасиеті мен бұйымдарды сонымен жабу амалдары;

брак түрлері және оны алдын алу әрі жою әдістері.

76. Жұмыс үлгілері:

1) электр қондырғы бұйымдары – конвейерде глазурьлеу;

2) 1 килограмм (бұдан әрі – кг) күйдірілген түрдегі массада жоғары вольтты оқшаулағыштар – глазурьлеу;

3) стеатитті оқшаулағыштар – глазурьлеу және фриттпен жабу.

Параграф 3. Электр керамика бұйымдарын глазурьлеуші, 4-разряд
77. Жұмыс сипаттамасы:

парафинделген беттің өлшемдерін сақтай отырып, малту және механизмдер мен жартылай автоматтарды қолдана отырып, бүрку тәсілімен күрделі бұйымдарды парафиндеу және глазурьлеу;

78. Білуге тиіс:

глазурьлеу кезінде қолданылатын механизмдер мен жартылай автоматтардың құрылғысы және пайдалану ережесі;

орындалатын жұмыс көлемінде сызбаларды оқу.

79. Жұмыс үлгілері:

1) электр қондырғы бұйымдары – жартылай автоматтарда глазурьлеу;

2) 1-ден 2 кг дейін күйдірілген түрдегі массада жоғары вольтты оқшаулағыштар – глазурьлеу.

Параграф 4. Электр керамика бұйымдарын глазурьлеуші, 5-разряд
80. Жұмыс сипаттамасы:

манипуляторлар мен көтергіш көлік механизмдерін пайдалана отырып, экспортты және тропикалық орындауда ерекше күрделі бұйымдарды глазурьлеу.

81. Білуге тиіс:

арнайы құрылғылар мен көтергіш көлік механизмдерінің құрылғысы және пайдалану ережесі;

құрамы бойынша әр түрлі глазурьлердің қасиеті;

глазурьлеу тәсілдері.

82.Жұмыс үлгілері:

1) 20 кг жоғары күйдірілген түрдегі массада жоғары вольтты оқшаулағыштар – глазурьлеу.

11.Қышшы
Параграф 1. Қышшы, 3-разряд
83. Жұмыс сипаттамасы:

қыш станоктарында және қолмен керамика бұйымдарын қалыптау және өңдеу;

саздан жасалған массаны жұмысқа даярлау: массаны елек арқылы тазала және оны араластыру.

қалыптау үшін массаның жарамдылығын сыртқы түрі бойынша айқындау;

қалыпталған бұйымдарды жөндеу;бұйымдарды келесі операцияларға тапсыру үшін белгіленген орындарға қатарлау.

84. Білуге тиіс:

қалыптаудың технологиялық процесі;

қыш бұйымдарын қалыптау үшін қолданылатын массалардың құрамы мен қасиеті;

жұмыста қолданылатын құрал;

қыш станоктарында әр түрлі әдістермен керамикалық бұйымдарды жасаудың амалдары мен тәсілдері.

85. Жұмыс үлгілері:

1) шыныдан балқытылған құмыра – өңдеу;

2) науалар, плиталар, қалқалағыштар – жиналмалы қалыптарда жасау;

3) кухтар, илектер, алжапқыштар – қалыптар;

4) леркаларға арналған плиталар, қабырға білеулері – сызба бойынша өлшемдерін жетілдіре отырып, өлшеу, дайындау және өңдеу.

5) тиглдер, муфельді қораптар, шерберлер, капельдер – жасау.

Параграф 2. Қышшы, 4-разряд
86. Жұмыс сипаттамасы.

қыш станоктарында және қолмен қарапайым қалыптар үлгісі бойынша көркемдік, керамикалық, майоликті бұйымдарды қалыптау және өңдеу;

қалыпталған бұйымдарды кептіру және өлшемдерді жетілдіре отырып қалыпталған бұйымдарды өңдеу;

бұйымдарды түзеу;

қалыпталған бұйымдарды келесі технологиялық қайта бөлулерге тапсыру;

қыш бұйымдарды пешке салу.

87. Білуге тиіс:

қалыптаудың технологиялық процесі; массаның құрамы мен қасиетіне технологиялық регламенттің талаптары; жұмыста қолданылатын құрал; әр түрлі әдістермен керамикалық бұйымдарды жасаудың амалдары мен тәсілдері; бұйымға рельефті жағу техникасы; композиция негіздері; брак түрлері және оны алдын алу түрлері.

88. Жұмыс үлгілері:

1) үлгі бойынша диаметрі 200 мм дейін және биіктігі 300 мм дейін көркемдік майоликті және керамикалық бұйымдар – дайындау және қалыптау;

2) алундалы және көп арналы құбырлар, муфельдерге арналған жалғамалар, фасонды білеулер, кранецтер, мундштуктар – жасау.

Параграф 3. Қышшы, 5-разряд

қыш станоктарында үлгі бойынша күрделі қалыптағы көркемдік керамикалық бұйымдарды қалыптау және өңдеу;

90. Білуге тиіс:

пештер мен кептіргіштердің құрылғысы;

күрделі нысанды бұйымдарды қалыптаудың технологиялық процесі;

массаны қосу амалдары;

композиция негіздері;

кептіру және күйдіру кезінде қалыптау материалдарының өзгеруі;

пештерді қыш бұйымдарымен толтыру амалдары.

91. Жұмыс үлгілері:

1) шыныдан балқытылған құмыралар және боттар – жасау;

2) биіктігі 300 мм-ден 500 мм дейін көркемдік керамикалық бұйымдар – қалыптау;

3) муфельдер, конденсаторлар, реторталар – жасау.

Өз композициясы бойынша жалғамалы бөлшектері бар көркемдік керамикалық бұйымдарды және биіктігі 500 мм жоғары және диаметрі 300 мм жоғары бұйымдарды қалыптау және өңдеу кезінде – 6-разряд.

12. Керамика материалдарын мөлшерлеуші
Параграф 1. Керамика материалдарын мөлшерлеуші, 2-разряд
92. Жұмыс сипаттамасы:

қалыптау массасын дайындауға арналған керамикалық бұйымдар мен шикізат материалдарын престеу үшін ұнтақтарды өлшеу;

тиелетін материалдарды есепке алу журналын жүргізу;

93. Білуге тиіс:

техникалық таразыларды пайдалану ережесі;

пресс-ұнтақтардың және шикізат материалдарының түрлері.

Параграф 2. Керамика материалдарын мөлшерлеуші, 3-разряд
94. Жұмыс сипаттамасы:

шикізат материалдарын мөлшерлеу процесін жүргізу;

белгіленген шекке дейін бункердің толуын қадағалау;

мөлшерлеуішке құйылғанда саз бен шамот ұнтақтарының үйінділерін жою;

ұнтақтардан ірі кесектер мен бөгде заттарды алып тастау;

мөлшерлеуіш құрылғыларды теңшеу.

95. Білуге тиіс:

мөлшерлеуіштердің құрылғысы және оларды теңшеу ережесі;

мөлшерлейтін шикізат материалдарының құрамы.

13. Уақтаушы (ұнтақтаушы)

конструкциясы әр түрлі уатқыштарда тасты және сазды материалдарды бөлшектеу;

уатқыш қондырғыларын материалдармен біркелкі толтыру және уақтау торабына кіретін барлық механизмдердің жұмысын қадағалау.

97. Білуге тиіс:

уатқыш жабдығының және қызмет көрсететін басқа да механизмдердің құрылғысы және қызмет ету принципі;

материалдарды уақтау әдістері.

Параграф 2. Уақтаушы (ұнтақтаушы), 4-разряд
98. Жұмыс сипаттамасы:

шикізат компоненттерін әр түрлі типті құрғақ және дымқыл дирмендерде немесе құрамды агрегаттарда уақтау және тарту;

жабдықтарды жұмысқа дайындау;

тартқыш немесе араластырғыш агрегаттарға, бассейндерге шикізат компоненттерін, кішкене сілемелерді тиеу, су, электролиттерді, сұйық шыны құю және ұнтақ себу;

материалдардың бір қалыпты келіп түсуін реттеу, тартудың сапасын және берілген жіңішкелігін тексеріп тұру;

электр өлшегіште бақылау өлшеулер жүргізу;

рецептурада берілген технология бойынша шликер дайындау;

сынамаларды іріктеу;

елек, феррофильтрлер арқылы шликерді араластырғыш-шығын бассейндерге құю;

тартқыш немесе араластырғыш қондырғыларды, діріл електерін, сорғыларды, ойықтарды, элеваторларды, фрезерлі-ырғытушы диірмендердің ұстағыштарын және басқа да жабдықтарды тазалау;

электр магнитті металл қосындыларынан тазарту;

шар тәрізді диірмендерді тексеру;

жабдықтардың жұмысындағы ақауларды жою.

99. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтың құрылғысы және қызмет принципі;

өңделетін материалдардың түрлері мен қасиеті;

дайындалатын құрамның рецептурасы;

технологиялық регламенттің тартылу сапасына қойылатын талаптары;

материалдарды өлшеу ережесі;

тарту және араластыру режимдері;

жабдықты техникалық пайдалану ережесі;

жабдық жұмысындағы ақаулардың себептері және оларды жою әдістері.

14. Суретші
Параграф 1. Суретші, 2-разряд
100. Жұмыс сипаттамасы:

мөртабанның көмегімен берілген үлгі бойынша бұйымның бетіне қарапайым суреттер жағу;

күрделі емес суреттердің жекелеген элементтерін немесе детальдерін бояулармен, сұйық алтын немесе күміс препараттарымен салып бітіру;

суреттерді жағуға бұйымдарды дайындау: тексеру, сүрту, майсыздандыру;

суретті калькаға аудару және оны калькадан бұйымға көшіру.

101. Білуге тиіс:

суреттер мен бояулардың сапасына қойылатын талаптар; бояғыштардың рецептурасы; әртүрлі қарапайым суреттерді жағы бойынша операцияларды орындау амалдары;

жекелеген мөртабандарды қолдану жүйелілігі;

бір түспен бояудан екінші түске ауыстыру амалдары;

бұйымдарды суреттерді жағу үшін тазалау және дайындау амалдары.

Параграф 2. Суретші, 3-разряд
102. Жұмыс сипаттамасы:

фарфор және фаянс бұйымдарының, қаптау тақтайшалардың, көркемдік керамика бұйымдарының бетін қарапайым суреттермен көркемдік әшекейлеу және түсті безендіру;

бұйымдарды, суреттің бөлшектерін ішінара әзірлеп, бояулармен, сұйық алтын немесе күміс препараттармен безендіру;

жазық және қуыс бұйымдарға бір түсті және бір тонды тұтас жабынның массалық түржиынын жағу;

мүсінді сурет салмай, қабаттап бояу;

бұйымдарға мөртабан жиынтығының көмегімен, сондай-ақ әр түрлі машиналарда және жартылай автоматтарда үлгі бойынша ою оттисктерін, сопақ, дөңгелек, ысырмалы, бортты және басқа да сурет түрлерін қолмен жағу.

103. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтың құрылғысы және қызмет ету принципі;

суреттер мен бояулардың сапасына қойылатын талаптар;

бұйымды көркемдік әшекейлеу бойынша операцияларды орындау амалдары;

машиналарда және жартылай автоматтарда ою оттисктерін және басқа да сурет түрлерін жағу тәсілдері;

бұйымдарға бір түсті немесе бір тонды жабынды жағу тәсілдері;

ақаулардың түрлері және оларды жою тәсілдері.

Параграф 3. Суретші, 4-разряд

фарфор және фаянс бұйымдарының бетін күрделілігі орташа суреттермен, суреттің жекелеген бөлшектерін әзірлеп, глаузурь астынан және үстінен бояйтын бояуларды қолданып көркемдік әшекейлеу;

тондарды және жартылай тондарды жағып, оюлы және гүлді мотивтерге салынған тегіс беті немесе рельефті кескін бойынша суретті орындау;

дайын контур бойынша тазалау;

бұйымдарда кобальтпен көп ауысып жабу;

жабындарға әр түрлі комбинацияда төмен түсетін немесе жоғары көтерілетін күрделі көп түсті жабындарды жағу.

105. Білуге тиіс:

бұйымдарды күрделілігі орташа суреттермен көркемдік безендіру операцияларын орындаудың технологиялық процессі;

суреттер мен бояулардың сапасына қойылатын талаптар;

суретті орналастыру және бөлу амалдары;

бояуларды іріктеу тәсілдері;

әр түрлі түсті бояулардың түйісетін жерлерін шекараларын сақтай отырып, бұйымдарды күрделі жабу амалдары және міндеті;

брак түрлері және оны алдын алу шаралары.

Параграф 4. Суретші, 5-разряд

фарфор, фаянс және нысаны бойынша күрделі көркемдік керамиканың майолик бұйымдарын, санитарлық-құрылыс бұйымдарын (бөшкелер, қол жуғыштар, унитаздар, тұғырлар) глаузурь астынан және үстінен бояйтын бояуларды, алтын немесе күміс препараттарын қолдана отырып, үлгі бойынша күрделі суреттермен құрамды көркемдік әшекейлеу;

жекелеген бөлшектерді одан әрі әзірлеп, күрделі көп түсті гүлді бұйымдарды әшекейлеу;

суреттерді өңдеп, тазалап, цировкамен, алтын мен күміс бойынша жұқа селдірлеп ойып, көркем жаза отырып, кобальтпен, алтын, күміс препараттарымен;

мүсінді жартылай тонды бояуларды жаға отырып, тұздармен, әр түрлі бояулармен безендіру;

майолик бұйымдарына әр түрлі тәсілдермен түсті күңгірттерді, кристалды тамшыларды және басқа да декоративтік глазурьлерді, эмальдарды жағу.

107. Білуге тиіс:

көркемдік бояулардың физикалық-химиялық қасиеті;

суреттер мен бояулардың сапасына қойылатын талаптар;

бояулардың, алтын мен күміс препараттардың рецептурасы;

суреттердің күрделі емес эскиздерін орындау тәсілдері;

фарфор, фаянс және майолик бойынша суреттердің негізі.

Параграф 5. Суретші, 6-разряд

көрмелерге, сарайларға, мұражайларға, мәдениет үйлеріне арналған және күрделі графикалық шешімдерді, бұйымның бетіне суреттің жекелеген бөліктерін және барлық композициясын өздігінен бөліп, әр түрлі бояу жағуларды талап ететін басқа да нысаны бойынша ерекше күрделі және сирек кездесетін декоративтік фарфор және фаянс бұйымдарын жоғары көркемдік әшекейлеу;

көркемдік сурет қалыптарының авторымен шығармашылық бірлесіп, пейзаждар, персонаждар, сюжеттер, портреттер, ертегі кейіпкерлерін;

жануарлар мен өсімдік әлемінің қосылған стильденген бейнесін жасайтын көркемдік суретті;

мәнерленген, алтын мен күміс бойынша жұқалап селдірлеп ойылған ұлттық оюларды орындау.

109. Білуге тиіс:

сурет және түстану негіздері; сурет композициясының негіздері;

көлеңкелердің түсу заңдары;

көркемдік бояулардың физикалық-химиялық қасиеті;

ерекше күрделі және сирек кездесетін бұйымдарын жоғары көркемдік әшекейлеу амалдары;

әр түрлі ауқымды түпнұсқаларда суреттерді көшіру тәсілдері;

алтын мен күміс бойынша жұқалап ою амалдары;

суреттердің бөлшектерін мәнерленген және бояулардың талап етілетін қанығына дейін әзірлеу амалдары;

қалыптардың авторымен бірлескен жұмыс кезінде эскиздерді салу амалдары.

110. Орта кәсіптік білім талап етіледі.

15. Фарфор, фаянс және керамика бұйымдарын

заборлаушылар
Параграф 1. Фарфор, фаянс және керамика бұйымдарын

заборлаушылар, 2-разряд

ұсақ фарфор, фаянс бұйымдарын, тіреусіз техникалық фарфор, электр керамикалық бұйымдарды және майлокті бұйымдарды капсельдерге, пеш вагонеткалардың этажеркаларына, отқа төзімді пештабандарға және олардың көлемін тиімді пайдаланып, жарамсыз бұйымдарды бракқа шығарып конвейерлі лентамен заборлау;

капселдер мен отқа төзімді құрал-жабдықтарды (тарақша, масса астарлары) заборлауға дайындау;

капсельдерді тазарту және оларға каолинді ерітінді жағу;

бұйымдар бар капсельдерді тасымалдағышқа, арбаға немесе штабельге орналастыру.

112. Білуге тиіс:

бұйымдардың түржиыны; бұйымдарды заборлау амалдары; қондырғыларды пайдалану қауіпсіздігіне қойылатын талаптар; заборлау сапасына қойылатын талаптар.

113. Жұмыс үлгілері:

Заборлау:

1) тосапқа арналған табақша, қыша сауыты, бұрыш сауыты, жұмыртқаға арналған рюмкалар, солонкалар, қуыршақ сервиздері;

2) құйғыш, сыйымдылығы 1000 мл дейін мензуркалар, қалпақша диаметрі 60 мм дейін песталар, диаметрі 180 мм дейін келілер, тигльдер оларға арналған барлық өлшемдегі қақпақтар, булайтын тостағандар, барлық өлшемдегі шпательдер.

Параграф 2. Фарфор, фаянс және керамика бұйымдарын

заборлаушылар, 3-разряд
114. Жұмыс сипаттамасы:

тіреуге алынатын фарфор, фаянс бұйымдарын, орташа өлшемді көркемдік керамиканы, салмағы 1,3 кг дейін электр керамикалық бұйымдарды;

техникалық фарфорлардың ірі бұйымдарын және құрылыс керамикасының бұйымдарын капсельдерге, пеш вагонеткалардың этажеркаларына, отқа төзімді пештабандарға және олардың көлемін тиімді пайдаланып, жарамсыз бұйымдарды бракқа шығарып конвейерлі лентамен заборлау;

115. Білуге тиіс:

бұйымдарының түржиыны;

бұйымдардың сапасына қойылатын талаптар;

заборлау амалдары;

электр қондырғыларын пайдалану қауіпсіздігінің талаптары;

заборлау сапасына қойылатын талаптар.

116. Жұмыс үлгілері:

Заборлау:

1) шыны аяқ табақшалары, кружкалар, шыны аяқтар, шәйнектер – заборлау;

2) вазалар, күл салғыштар, жайғыштар, селедка салғыш, тарелкалар – заборлау;

3) салынған бөлшектер – заборлау;

4) сыйымдылығы 1000 мл артық мензуркалар, қалпақша диаметрі 60 мм артық песталар, диаметрі 180 мм артық келілер – заборлау;

5) еденге арналған керамикалық плиткалар, ішкі қабырғаны қаптауға арналған керамикалық глазурь плиткалар, карниздер, плинтустер, бұрыштамалар – заборлау;

6) өлшемі 300 мм дейін мүсін – заборлау.

Параграф 3. Фарфор, фаянс және керамика бұйымдарын

заборлаушылар, 4-разряд
117. Жұмыс сипаттамасы:

фарфор, фаянс бұйымдарын, өлшемі ірі көркемдік керамиканы, салмағы 1,3 кг артық электр керамиканы тіреуге капсельдерге, пеш вагонеткалардың этажеркаларына, отқа төзімді пештабандарға және олардың көлемін тиімді пайдаланып, жарамсыз бұйымдарды бракқа шығарып конвейерлі лентамен заборлау.

118. Білуге тиіс:

бұйымдардың түржиыны;

жиналатын бұйымдардың сапасына қойылатын талаптар;

бұйымдарды заборлау амалдары;

электр қондырғыларын пайдалану қауіпсіздігінің талаптары.

119. Жұмыс үлгілері:

1) табақшалардың барлық түрі, кофейниктер, құмыралар,

қант салғыштар – заборлау;

2) декоративтік вазалар, өлшемі 300 мм жоғары мүсін – заборлау.

16. Материалдар мен бөлшектерді дайындаушы

материалдарды, соғылмаларды және құйылған қарапайым бөлшектерді дайындау;

тесіктер мен ойықтарды өлшеу;

материалдар мен соғылмаларды әзірленетін бұйымдарға жиынтықтау.

121.Білуге тиіс:

материалдардың қасиеті;

бұйымдардың түржиыны; құралдарды қолдану ережесі.

Параграф 2. Материалдар мен бөлшектерді дайындаушы, 3-разряд

материалдарды, соғылмаларды және құйылған орташа күрделі бөлшектерді дайындау;

сымдарды кесу, престер мен арнайы қондырғыларда тесіктер тесе отырып, шиналарды шабу;

сымдарды, шыбықтарды, ленталар мен шиналарды түзету;

бөлшектерді пісіру және жалғасуын дәнекерлеу;

бұйымдардың габаритті өлшемдері мен типтері бойынша дайын бөлшектерді іріктеу.

123. Білуге тиіс:

металдар мен оларды алмастырушылардың марқалары мен қасиеттері; престер мен қондырғылардың құрылғысы және қызмет көрсету ережесі;

дәнекерлеу әдістері.

Параграф 3. Материалдар мен бөлшектерді дайындаушы, 4-разряд

соғылмалар мен құйылған күрделі бөлшектерді дайындау;

арнайы құрылғыларды, шаблондар мен әмбебап бақылау-өлшеу құралдарын қолдана отырып, бөлшектердің тораптарын өлшеп құрастыру;

герметикалықты және механикалық беріктікті қамтамасыз ете отырып, керамикамен дәнекерлеген бөлшектерді монтаждау;

бөлшектерді күйдіру;

бөлшектер мен тораптарды аргонды пісіру;

қажетті бөлшектерді құрастыру сызбалары бойынша іріктеу.

125. Білуге тиіс:

материалдар дайындаудың технологиялық процесі;

жиынтықтаушы бөлшектерді құрастыру амалдары;

сызбаларды оқу.

17. Күйдіруші пештердің тиеуші-түсірушісі

капсельдегі немесе капсельсіз күйдірілетін материалдарды вагонеткаларға немесе басқа да көлік түріне тиеу;

жүк тиелген вагонеткаларды пешке апару;

вагонеткаларды босату және материалдарды пешке қатарлау;

күйдірілген материалдарды шығару және оларды вагонеткаларға тиеу; вагонетканы тасыған жеріне апару және оны босату.

127. Білуге тиіс:

күйдірілетін материалдардың түрлері және оның міндеті;

тиелетін және күйдірілетін материалдардың сапасына қойылатын талаптар;

пеш камераларына тиеу және түсіру тәртібі.

Параграф 2. Күйдіруші пештердің тиеуші-түсірушісі, 3-разряд

әр түрлі типтегі пештерге материалдарды тиеу;

скиптік көтергішке немесе пешке брикетті немесе саз кесектерін вагонеткалармен, арбалармен немесе басқа да көлік құралдарымен тасу;

көлік механизмдерін жұмысын қадағалау және олардың жұмысындағы ұсақ ақауларды жою;

күйдірілген материалдарды пештерден түсіру.

129. Білуге тиіс:

пештің, скиптік көтергіштердің, элеватордың, тасымалдағыштың және басқа да қызмет көрсететін материалдардың құрылғысы;

материалдарды пешке тиеу және күйдірілген материалдарды пештен түсіру ережесі;

тиелетін материалдарға қойылатын талаптар.

18. Кептіргіштерді тиеп-түсіруші

конвейер кептіргіштерді тиеп-түсіру;

бұйымдарды кептіргіштердің сөрелеріне белгіленген тәртіппен және санда орналастыру;

кептіргеннен кейін бұйымдарды кептіргіш сөрелерінен түсіру;

бұйымдарды кептіргенге дейін және кептіргеннен кейін орналастыру;

бұйымдардың түржиыны; бұйымдарды орналастыру ережесі;

брак түрлері және оларды жою тәсілдері.

131. Білуге тиіс:

кептіргенге дейін және кептіргеннен кейін бұйым сапасына қойылатын талаптар;

бұйымдардың түржиыны; бұйымдарды орналастыру ережесі;

брак түрлері және оларды жою тәсілдері.

Параграф 2. Кептіргіштерді тиеп-түсіруші, 3-разряд

бұйымдарды туннельді, камералы, жалпақ, көрік, вакуумды және басқа да кептіргіштерге тиеу және түсіру;

бұйымдарды вагонеткаларға орналастыру сапасын бақылау;

вагонеткаларды көтергіштерге, түсіргіштер мен кептіргіштерге тасымалдау;

итергіштің көмегімен вагонеткаларды кептіргіштерге итеріп кіргізу және итеріп шығару;

кептіргіштердің есіктерін тексеру және ауа сорғыларын диквидациялау;

қатынас және қызмет көрсететін жабдықтардың жағдайын қадағалау;

түсірілетін бұйымдардың ылғалдылығын бақылау;

кептірілген материалдарды арбаларға немесе вагонеткаларға тиеу, тасу және белгіленген жерге түсіру;

вагонеткаларды майлау;

кептірілген бұйымдарға есеп журналын жүргізу.

133. Білуге тиіс:

қызмет көрсетілетін жабдықтардың құрылғысы және қызмет ету принципі;

бұйым сапасына және кептіру режиміне қойылатын технологиялық регламенттің талаптары;

кептіргіштерді тиеу және түсіру ережесі;

кептіргіштерге бұйымдарды тиеу тәсімі;

вагонеткаларды кептіргіштерге итеру кестесі.

Параграф 3. Кептіргіштерді тиеп-түсіруші, 4-разряд

конвективтік кептіргіштерден ірі габаритті оқшаулағыштарды ось бойынша орталықтаумен механизмдер мен аспаптардың көмегімен түсіру.

135. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтардың құрылғысы және қызмет ету принципі;

кептіргіштерді тиеу және түсіру ережесі;

кептіріліген бұйымдарға қойылатын талаптар;

бұйымды кептіргішке орнату кезінде қолданылатын әр түрлі құралдарды пайдалану ережесі

19. Уатқыш-ұнтақтағыш жабдықтарды тиеуші

Параграф 1. Уатқыш-ұнтақтағыш жабдықтарды тиеуші, 2- разряд
136. Жұмыс сипаттамасы:

қолмен үлкен кесектерді бөліп және бөгде қоспаларды алып тастап материалдарды тиеуге дайындау;

арбада немесе вагонеткада материалдарды уатқыш-ұнтақтағыш агрегаттар мен кабельге тасу;

қабықшалар мен валюшкаларды пресске тасу;

қызмет көрсететін жабдықты тазалау.

137. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтардың қызмет ету принципі;

ұнтақталатын материалдардың түрлері мен міндеті және бункерлердің орналасу орны;

материалдарды тиеуге дайындау ережесі.

Параграф 2. Уатқыш-ұнтақтағыш жабдықтарды тиеуші, 3-разряд

уатқыш-ұнтақтағыш агрегаттарға материалдарды тиеу;

қоректендіргіштерді және әр түрлі жүйедегі пресстерді және вакуум-сорғыларды қосу әрі сөндіру, олардың жұмысы қадағалау;

штабельден немесе жылжып келе жатқан көліктен, рұқсат етілетін ылғалдылықта массаны бірқалыпты тиеу;

пресс пен электр қозғалтқыштың артық тиелуін болдырмау мақсатында амперметрдің көрсеткішін қадағалау;

пресс пен электр қозғалтқыштың үстіңгі бетін сүрту;

пресс пен ваккум-сорғының үстіңгі бетін сүрту.

139. Білуге тиіс:

қызмет көрсететін жабдықтың құрылғысы;

тиелетін материалдардың түрі мен саны және олардың сапасына қойылатын талаптар;

тиеу режимі;

вакуумметр и амперметр көрсеткіштері;

жабдықты тазалау ережесі.

20. Фарфорлы құбырларды дәнекерлеуші

Параграф 1. Фарфорлы құбырларды дәнекерлеуші, 2-разряд
140. Жұмыс сипаттамасы:

әр түрлі бейінді құбыр дайындамаларын аспаптарға дәнекерлеу;

құбыр дайындамаларын көтеру және дәнекерлеуге дайындау;

шеттерін түзету, кесетін құралдар мен аспаптарды қолдана отырып, құбыр шеттерін шабу, кесу, тазалау және бітеу;

түржиын өлшемдерін сақтай отырып, дайын құбырларды штабельдерге орнату.

141. Білуге тиіс:

құбырлардың түржиыны мен міндеті;

құбырларға және дәнекерлеу сапасына қойылатын талаптар;

құбырларды дәнекерлеу және өңдеу амалдары;

қолданылатын құралдар.

21. Каптарды әзірлеуші
Параграф 1. Каптарды әзірлеуші, 3- разряд
142. Жұмыс сипаттамасы;

барлық фасонды және өлшемді гипстік қалыптар үшін кап жалғамаларын модельдер бойынша қолмен әзірлеу;

кап жалғамаларын түзету және өңдеу, оған лак пен олифа жағу;

каптардың өлшемдерін тексеру және оларды әзірлеу барысында пайда болған ақауларды жою.

143. Білуге тиіс:

барлық фасонды және өлшемді гипстік қалыптарға арналған кап жалғамаларының конструкциясы;

кап жалғамаларын құю және түзету амалдары.

Параграф 2. Каптарды әзірлеуші, 4-разряд

4 бөлікке дейін ажырайтын гипстік қалыптарға арналған каптарды қолмен әзірлеу;

ажырамайтын гипстік қалыптар үшін тік-шпиндель станоктарда каптар әзірлеу;

каптарды түзету және өңдеу, оларға лак пен олифа жағу;

каптарды әзірлеу барысында пайда болған ақауларды жою;

мөлшерлегіш құрылғының, механикалық араластырғыштың көмегімен немесе қолмен белгіленген рецепт бойынша май мен гипс ерітіндісін дайындау;

кап өлшемдерін тексеру;

каптарды әзірлеу барысында пайда болған ақауларды жою.

145. Білуге тиіс:

төрт бөлікке дейін ажырайтын гипстік формаларға арналған кап модельдерінің конструкциясы;

қолмен және тік-шпиндель станоктарда каптарды әзірлеу амалдары;

гипстің қасиеті;

майдың және гипстік ерітіндінің құрамы мен қасиеті;

гипс бұйымдарын құю және түзету амалдары;

мөлшерлегіш құрылғылар мен араластырғыштарды тезникалық пайдалану ережесі;

ақау түрлері және оларды жою тәсілдері.

Параграф 3. Каптарды әзірлеуші, 5-разряд
146. Жұмыс сипаттамасы:

бес және одан көп ажырағыш бөліктері бар гипстік қалыптарға арналған каптарды қолмен әзірлеу;

екі және үш ажырағыш бөліктен тұратын каптарды тік-шпиндель станоктарда әзірлеу;

каптарды түзету және өңдеу;

каптарға лак пен олифа жағу;

кап өлшемдерін тексеру;

көтеріп тасымалдау жабдықтарының көмегімен жүктерді ауыстыру;

каптарды әзірлеу процесінде пайда болған ақауларды жою.

147. Білуге тиіс:

бес және одан көп ажырағыш бөлігі бар гипстік қалыптарға арналған кап модельдерінің конструкциясы;

каптарды қолмен және тік-шпиндель станоктарында әзірлеу амалдары;

гипс қасиеті;

бұйымның өлшемі мен қалыпына масса шөгіндісінің әсері;

гипс бұйымдарын құю және түзету амалдары;

көтеріп тасымалдау жабдықтарының, араластырғыштың мөлшерлегіш құрылғысын техникалық пайдалану ережесі;

ақаулардың түр және оларды жою тәсілдері.

барлық фасондар мен өлшемді гипс қалыптарына арналған модельдер бойынша бір орынды және көп орынды каптарды әзірлеу;

үш бөлікке ажырайтын каптарды тік-шпиндель станоктарда әзірлеу;

каптарды түзету және өңдеу, оларға лак пен олифа жағу;

каптарды өлшемдерін тексеру;

көтеріп тасымалдау жабдықтарының көмегімен жүктерді ауыстыру;

каптарды әзірлеу процесінде пайда болған ақауларды жою.

149. Білуге тиіс:

барлық фасонды және өлшемді гипстік қалыптарға арналған бір орынды және көп орынды каптар модельдерінің конструкциясы;

каптарды тік-шпиндель станоктарда әзірлеу амалдары;

гипстің қасиеті;

көтеріп тасымалдау жабдықтарының, араластырғыштың мөлшерлегіш құрылғысын техникалық пайдалану ережесі;

ақаулардың түр және оларды жою тәсілдері

22. Профильді дайындамаларды әзірлеуші

кесектеуші машинада төмен вольтті фарфор бұйымдарын престеуге арналған профильді дайындамаларды әзірлеу;

масса кесектерін, кесектің бір шетжағын конусқа қолмен кесе отырып, кесек кескіште кесу.

151. Білуге тиіс:

престелетін бұйымдар дайындамаларының қалыптары мен өлшемдері;

кесек машиналары мен кесек кескіштердің құрылғысы;

жұмыста қолданылатын құрылғылар мен құралдар.

Параграф 2. Профильді дайындамаларды әзірлеуші, 2-разряд

дайындау машиналарында жоғары вольтті бұйымдарды престеуге арналған профильді дайындамаларды әзірлеу;

белгіленген ұзындықтағы дайындамаларды машинаға тиеу;

машинаның жұмысын қадағалау;

дайын профильді дайындамаларды престейтін-қалыптайтын станоктарға беру;

жабдықтардың жұмысындағы ақаулықтарды жою.

153. Білуге тиіс:

дайындау машиналарының құрылғысы және қызмет көрсету ережесі;

дайындамаларды әзірлеуге келіп түсетін массалардың қасиеті;

дайындамалардың формаларын мен өлшемдері.

23. Қалып ұстағыштарды әзірлеуші
Параграф 1. Қалып ұстағыштарды әзірлеуші, 4-разряд

154. Жұмыс сипаттамасы;

қалыптаушы станоктарға арналған қалып ұстағыштарды құю;

қалып ұстағыштарды жөндеу, түзету және салыстырып тексеру;

түзетуге сақиналар жасау;

қалып ұстағыштар мен сақиналарды станокқа әкелу;

гипс ерітіндісін дайындау.

155. Білуге тиіс:

қалыптағыш және түзеткіш станоктардың құрылғысы;

гипс ерітіндісінің қасиеті;

гипс ерітіндісі мен қалып ұстағышқа қойылатын талаптар;

қалып ұстағыштар мен сақиналарды орнатудың оңтайлы амалдары.

24. Штампыларды әзірлеуші
Параграф 1. Штампыларды әзірлеуші, 5-разряд
156. Жұмыс сипаттамасы:

матрицаларды әзірлеу;

әр түрлі клишелерден гипстік қалыптарды түсіру;

пресс-вулканизатордың көмегімен желатинді және резеңкелі штампыларды әзірлеу, одан әрі резеңке жұмсақ ысқышқа және тұтқа-ұстағышқа штампыларды жабыстыру.

157. Білуге тиіс:

штампыларды әзірлеу кезінде қолданылатын материалдардың негізгі қасиеті;

штампыларды әзірлеу амалдары;

штампы сапасына қойылатын техникалық талаптар.

25. Электр керамика бұйымдарын сынаушы

Параграф 1. Электр керамика бұйымдарын сынаушы, 3-разряд

қарапайым электр керамикалық бұйымдарға механикалық, гидравликалық, электрлік сынақтар жүргізу;

ең тиімді сынау режимдерін таңдау;

бақылау-өлшеу аспаптары бойынша оқшаулау кедергісін, ашық кеуектілікті және су сіңдіруді, термо соққыларға беріктігін айқындау;

сыналатын бұйымдардың су сіңдірудегі ақауларын айқындау;

бұйымның су сіңдіруін сынаумен байланысты қажетті есептеулерді орындау;

сынақтар нәтижесі бойынша техникалық құжаттама жасау.

159. Білуге тиіс:

сыналатын бұйымдардың міндеті және қойылатын талаптар;

бақылау-өлшеу аспаптарын міндеті және қолдану ережесі;

сынау режимдері;

сынақтар жүргізуге технологиялық регламенттің талаптары;

сынақтар журналын жүргізу ережесі;

орындалатын жұмыс көлемінде электр техника негіздері.

160. Жұмыс үлгілері:

1) 1 кВ дейін кернеудегі оқшаулағыштар – бір минутты кернеуге және су сіңдіруіне, майысқақтығына сынау;

2) тірек, фарфор оқшаулағыштар - майысқақтығына сынау.

Параграф 2. Электр керамика бұйымдарын сынаушы, 4-разряд

күрделілігі орташа электр керамикалық бұйымдарға механикалық, гидравликалық, электрлік және климаттық сынақтар жүргізу;

сынақ тәсімдерін құрастыру және оңтайлы режимді таңдау;

ашық кеуектілікке сынау кезінде тұрақты қызымды реттеу;

кернеуде тұрған оқшаулағышқа берілетін кернеуді өлшеу;

термо соққыларға беріктігін сынау кезінде температуралық режимді және оқшаулардың кедергілерін өлшеу;

ультрадыбыстардың көмегімен ішкі ақауларды анықтау;

жабдықтар мен өлшеу аспаптарының дұрыстығын қадағалау және оларды теңшеу.

162. Білуге тиіс:

сыналатын бұйымдардың міндеті және оларға қойылатын талаптар;

дайындау және тәсімдерді құрастыру ережесі;

сынақ жүргізу жүйелілігі;

қыздыру температурасын есептеу негіздері;

сынау режимдері;

сынаудың соңғы нәтижелерін рәсімдеу ережесі.

163. Жұмыс үлгілері:

1) 1-ден 10 кВ дейін кернеудегі оқшаулағыштар – ұшқындардың тоқтаусыз ағынын сынау;

2) антенналық, стеатитті, өзекшелі және крест секілді оқшаулағыштар – механикалық беріктігіне сынау;

3) жоғары жылдамдықты және фарфорлы оқшаулағыштар – механикалық беріктігіне сынау.

Параграф 3. Электр керамика бұйымдарын сынаушы, 5-разряд

ерекше күрделі электр керамикалық бұйымдарға механикалық, гидравликалық, жоғары жылдамдықты, электрлік және климатты сынақтар жүргізу;

күрделі бақылау-өлшеу аспаптары мен қондырғыларының көмегімен герметикалық кірмелер, ток өткізгіштер дәнекерлерінің өту кедергілерін оқшаулаудың вакуумды тығыздығын және кедергілерін айқындау;

құрғақ және климатты жағдайларда бір минутты және разрядты кернеуде өндірістік жылдамдықтағы токты сынау;

бұйымды номиналды токпен қыздыру және термикалық беріктікке токтың әсерін айқындау.

бұйымды дірілге беріктігін және еркін соғатын соққыға әсерін сынау;

күрделі сынақ жабдықтар жиынтығын баптау және оларды басқару; сынақтар нәтижесі бойынша құжаттамаларды жүргізу.

165. Білуге тиіс:

сынақ жабдықтарының міндеті, құрылғысы, жұмыс істеу принципі және баптау;

электр керамикалық бұйымдардың міндеті және оған қойылатын талаптар;

сынақтар жүргізу және сипаттамаларды түсіру әдістемесі;

техникалық құжаттамаларды жүргізу ережесі.

166. Жұмыс үлгілері:

1) герметикалық кірмелер – оқшаулағыштың вакуум тығыздығын және кедергісін сынау.

2) 10 кВ жоғары кернеудегі оқшаулағыштар – ультрадыбыспен және механикалық беріктігіне сынау.

3) арнайы массадағы оқшаулағыштар мен бұйымдар – термо соққыларға беріктігін сынау.

26. Гипстік қалыптарды калибрлеуші
Параграф 1. Гипстік қалыптарды калибрлеуші, 4-разряд
167. Жұмыс сипаттамасы:

гипстік қалыптарды калибрлеу, оларды калибрлеу станогында әр түрлі жазықтықта тексеру;

қалыптардың сыртқы және ішкі өлшемдерін, қабырғалардың қалыңдығын салыстырып тексеру;

калибрлеген қалыптарды бақылау өлшеу;

кептіргішке тапсыру үшін гипстік қалыптарды жинақтау және орналастыру.

168. Білуге тиіс:

калибрлеу станогының құрылғысы және қызмет ету принципі;

калибрленетін қалыптардың түржиыны;

қалыптарды калибрлеу кезіндегі технологиялық операциялар жүйелілігі, калибрленген қалыптардың өлшемдерінде жіберілетін ауытқушылықтар.

27. Керамикалық құбырларды жиектеуші

диаметрі 550 мм дейін керамикалық канализациялық құбырларды аудару және оны алаңға орнату жолымен жиектеу;

аударылатын құбырларды орнату үшін алаңдар дайындау;

құбырларды бағаннан муфтыға аудару дайындығын айқындау;

еденді тазалау және оған арнайы қалқандарды орнату;

құбырларды алаңға қондыру.

170. Білуге тиіс:

аударылатын құбырлардың түржиыны;

құбырлардың сапасына қойылатын талаптар;

құбырларды аудару амалдары;

құбырлардың дымқылдығын көзбен байқау амалдары;

еденді тазалау және оларға қалқандарды орнату ережесі;

диаметрі 550 мм артық керамикалық канализациялық құбырларды аудару және оны алаңға орнату жолымен жиектеу кезінде – 4-разряд.

28. Бұйымдар мен қалыптарды жиынтықтаушы

фарфордан, фаянстан, көркемдік керамикадан және басқа да материалдардан жасалған жұптарды, гарнитураларды, сервиздерді, массалық түржиынның қарапайым және күрделілігі орташа бұйымдарын жекелеген түрлері бойынша партияларды жиынтықтау;

жекелеген бөлшектерден гипс қалыптарын жиынтықтау;

сортталған бұйымдарды іріктеу және таңдау;

бұйымдарды түржиыны, типтері-өлшемдері, сорттары және сурет әшекейлері бойынша топқа бөлу;

гипс қалыптарын кептіруге тасымалдау;

қалыптарды кептіргіштерге орналастыру;

қалыптардың кебуге дайын дәрежесін айқындау;

қалыптарды орны бойынша келтіріп, стендтерге немесе кареткаларға қондыру;

жиынтықталатын бөлшектерге есеп жүргізу және ілеспе құжаттамалар рәсімдеу.

172. Білуге тиіс:

қалыптардың бұйымдарын іріктеу, таңдау және жиынтықтау ережесі;

жиынтықталған бұйымдарды тараға орналастыру тәртібі;

гипс қасиеті және қалыптарды кептіру режимі;

қалыптарды стендтерге немесе кареткаларға қондыру ережесі;

жиынтықталатын бұйымға есеп жүргізу және іліспе құжаттамаларды рәсімдеу ережесі.

Жұмыс үлгілері:

173. Жиынтықтау:

1) биіктігі 300 мм дейін барельефтер мен бюсттер, ұсақ анималистикалық және үстел үстінде тұратын – тұрмыстық мүсін – жиынтықтау;

2) барлық фасондағы табақшалар, бокалдар, сорпаға арналған сыйымдылығы 0,9 л дейін вазалар, ақжелек салғыштар, кружкалар, бұрыш салғыштар, күкірт салғыштар, жұмыртқаға арналған рюмкалар, бір ұяшықты сауыттар, қыша сауыттары, стандартты шыны аяқтар, сия сауыттары – жиынтықтау;

3) 12 адамға арналған шай сервиздері, қуыршақ сервиздері – жиынтықтау;

4) гипс қалыптар – жиынтықтау.

Параграф 2. Бұйымдар мен қалыптарды жиынтықтаушы, 5-разряд
174. Жұмыс сипаттамасы:

фарфордан, фаянстан, көркемдік керамикадан және басқа да материалдардан жасалған күрделі бұйымдардың жекелеген түрлері бойынша жиынтықтарды, гарнитураларды, сервиздерді жиынтықтау;

күрделі және сирек кездесетін бұйымдарды іріктеу және таңдау;

қажет болған жағдайда сортқа қайта таңбалау;

жиынтықталатын бұйымға есеп жүргізу және іліспе құжаттамаларды рәсімдеу ережесі.

175. Білуге тиіс:

нысаны бойынша жоғары көркемдік және күрделі бұйымдарды іріктеу, таңдау және жиынтықтау амалдары;

жиынтықталған бұйымдарды тараға орналастыру тәртібі;

бұйымдардың ілеспе құжаттарын рәсімдеу ережесі.

176. Жұмыс үлгілері:

Жиынтықтау:

1) биіктігі 300 мм артық барельефтер және бюсттер, көп фигуралы және ірі анималистикалық мүсін – жиынтықтау;

2) барлық фасондағы табақшалар, сорпаға арналған сыйымдылығы 0,9 л артық вазалар, декоративтік және гүл салуға арналған вазалар, кофейниктер, құмыралар, май салғыштар, кеселер, тұздық құйғыштар, шайғыштар, салат салғыштар, қант салғыштар, селедка салғыштар, қаймақ салғыштар, екі ұяшықты сауыттар, кепкен нан салғыштар, тарелкалар, рельефті ақжелек салғыштар, шәйнектер, сыйға тартылатын шыны аяқтар – жиынтықтау;

3) 12 адамнан артық қолданылатын шай сервиздері – жиынтықтау;

29. Бұйымдарды бақылаушы-қабылдаушы
Параграф 1. Бұйымдарды бақылаушы-қабылдаушы, 3-разряд
177. Жұмыс сипаттамасы:

жартылай дайын өнімді, бұйымдар мен қарапайым конфигурациялы гипс қалыптарын технологиялық процесс сатысы бойынша өту кезінде бақылау, бракқа шығару және қабылдау;

жартылай дайын өнімнің одан әрі жұмысқа жарамдылығын айқындау;

брактарды ақаулардың түрлері бойынша сорт-сортқа айыру;

ішінара операциялық бақылауды жүзеге асыру;

жарамды және бракқа шығарылған бұйымдарға есеп жүргізу;

ілеспе құжаттаманы ресімдеу.

178. Білуге тиіс:

жартылай дайын өнімге және бұйымдарға қойылатын нормативтік құжаттардың талаптары;

бұйымдардың түржиыны;

бұйымдардың жартылай дайын өнімін қабылдауды бақылау және тәсілдер және ережесі;

түрлі брак түрлері, оның туындау себептері және жою әдістері;

есеп жүргізу ережесі;

Параграф 2. Бұйымдарды бақылаушы-қабылдаушы, 4-разряд

күрделілігі орташа гипстік қалыптар мен күрделі конфигурациялы дайын бұйымдарды бақылау, бракқа шығару және қабылдау;

жартылай дайын өнімді конвейерден түсіру;

керосиндік бақылаудың көмегімен технологиялық және механикалық ақауларды анықтау;

ақауларды жою;

мемлекеттік стандарттар мен техникалық шарттарға сәйкес бұйымның сортын айқындау.;

жарамды жартылай дайын өнімді келесі технологиялық операцияларға тапсыру;

бұйымның физикалық-химиялық көрсеткіштерін айқындау үшін сынамаларды партиядан іріктеу;

бұйым сортын таңбалау;

сұрыпталған бұйымдарды конвейерлерге қондыру;

таңбалау үшін бояу дайындау;

есеп жүргізу және ілеспе құжаттаманы рәсімдеу .

180. Білуге тиіс:

қолданыстағы мемлекеттік стандарттар, техникалық шарттар, технологиялық регламенттер мен нұсқаулықтар;

операциялық технологиялық және қабылдау бақылауларының бақыланатын параметрлері;

бақылау сынамаларының сапасына қойылатын талаптар;

таңбалау құралдары және ережесі;

бұйымдарды буып-түю және қатарлау тәсілдері, сызбаларды оқу ережесі.

Параграф 3. Бұйымдарды бақылаушы-қабылдаушы, 5-разряд
181. Жұмыс сипаттамасы:

модельдерді, күңгірт қалыптарды, каптарды, жалғамаларды, күрделі гипстік қалыптарды және ерекше күрделі конфигурациялы дайын бірегей бұйымдарды бақылау, қабылдау және іріктеу;

дайын өнімнің үлгілердің, суреттердің, сызбалардың мемлекеттік стандарттар мен техникалық шарттардың талаптарына сәйкестігіне қабылдау-тапсыру сынақтарын жүргізу;

өңдеу технологиялық операцияларын жұмыстау және орындау барысында ішінара бақылау;

бақылау сынамалары мен үлгілерін іріктеу;

аспаптарды, бақылау сынамалар мен үлгілерді сынауға дайындау;

дайын өнімді таңбалау және буып-түю сапасын бақылау;

есеп жүргізу және ілеспе құжаттаманы рәсімдеу.

182. Білуге тиіс:

бұйымдарды әзірлеу бойынша технологиялық процесс;

қолданыстағы мемлекеттік стандарттар, техникалық шарттар, технологиялық регламенттер мен нұсқаулықтар;

сызбаларды оқу ережесі;

операциялық технологиялық және қабылдау бақылауларының бақыланатын параметрлері;

таңбалау құралдары мен ережесі; өнімге есеп жүргізу жүйесі;

брак түрлері, оның себептері және жою тәсілдері.

30. Электр керамика бұйымдарын жапсырмалаушы

гипстік ажырағыш қалыпта екі бүгісі бар бұйымдарды жапсыру;

бұйымды жапсырмалау үшін гипстік қалыптардың сапасын бақылау;

қолданылатын массаның ылғалдылығын реттеу,;

қолмен жапсырғаннан кейін қабыршақтарды кесу және бұйымдарды тазалау.

184. Білуге тиіс:

бұйымды жапсырмалау үшін гипстік қалыптардың және массаның сапасына қойылатын технологиялық регламенттің талаптары;

бұйымдарды жапсырмалау, кесу және тазалау тәсілдері;

құралдардың міндеті және пайдалану ережесі.

Параграф 2. Электр керамика бұйымдарын жапсырмалаушы, 3-разряд

гипстік ажырағыш қалыпта екеуден артық бүгісі бар бұйымдарды жапсыру, одан кейін ойықтарды, жырашықтар мен тесіктерді кесу;

кескіштер мен тескіштерді түзету.

186. Білуге тиіс:

кескіштер мен тескіштерді қайрау тәсілдері;

жұмыс бетінің өлшемі мен тазалығы бойынша металл қалыптардың жарамдылығы; орындалатын жұмыс көлемінде сызбаларды оқу.

31. Гипстік қалыптарды құюшы
Параграф 1. Гипстік қалыптарды құюшы, 2-разряд
187. Жұмыс сипаттамасы:

тұйық конвейерде, айналма құю үстелінде, шпиндель станогында плиткаларға, тіреулерге және басқа да отқа төзімді құрал-жабдықтарға арналған гипстік қалыптарды құю;

каптарды ажырату, құйылған гипстік формаларды іріктеу;

гипстік қалыптарды тазалау және түзету;

қалыптарды кептіргішке орналастыру;

гипс ерітіндісі мен майлы-сабынды май дайындау;

каптардың ішкі бөлігін тазалау және майлау;

каптарды құрастыру;

қалыптарды қатарлау.

188. Білуге тиіс