" Туран Алем Банк" ААҚ жалпы сипаттама

"Алем Банк Қазқстан " Акционерлік қоғамы өз қызметін 1990 жылы және көптеген жылдар бойы ҚР өкіметінің мемлекеттік кепілдікпен шетел несиелерді тарту жағымен агент болып табылды. Банк ҚР ірі және элиталы болып саналған және ҚР-ғы алғашқы банк болды. Сыртқы рынокта жұмыстарын жүзеге асырды. "Алем Банк Қазақстан " барлық белгілі банк аралық жүйеде.

Халықаралық карточкаларды және қазіргі техникалық платформаларда қызмет көрсету бойынша тәжірибелеріне сүйене отырып, 1994 жылы ҚР-ғы алғашқы локальды дебеторлық карточкаларды АLЕМ САRD шығарды.

Екі банк қызметіне нарық ортасының өзгеруі мен байланысты проблемалар әсер етті. Кәсіпорының қаржы жағдайын нашарлатты. Осы және тағы да басқа себептердің нәтижесімен Тұран Банк және Алем Банк ірі өндірістік өнеркәсіп негізгі массасында қызмет көрсеткен, яғни республикадағы жалғыз банк және ол сыртқы рынокта операциялар жүргізді. Олардың теріс капиталы 8 млрд, жалпы шығындары 1996 жылы $34 млн. асты және осыдан клинет төлем құралдардан ұзақ мөрзімге кешігіп төлөді, осыдан клиенттердің кетуі кеп болды.

Осы банктердің ҚР экономикасындағы маңызын ескере отырып Республика өкіметі және ҰБ олардың қослуымен ЖАҚ "Банк Туран Алем" құруға шешім қабылдады.

Содан кейін " Банк Туран Алем " ЖАҚ материалды техникалық және технологиялық база, кадр мәселелері, міндетер және талаптар бойынша қызмет көрсетті.

1997 жылы қаңтарда ҚР-ң министрлік по- станциасында ЖАҚ "Банк Туран Алем" басып жарғылық капиталы Т 4500 млн. , яғни 1997 жылы Т 7720 млн. жоғарылады. Банк-ң 100 % акциялары өкімет меншігінде ҚР- ң қаржы министерствасында болды. Банк мемлөкеттік лицензия алды, оны ҚРҰБ береді. Банктің жарғылық қорына $ 90 млн. болды.

Банктің қайта құрылымдық процесіне ЕБРР және " Глендей Консалдинг Лимитед" (Ирландия) ,яғни "Бизнес-план Банк Туран Алем" құрған.

Қайта құрылымдау бойынша қабылданған өлшемді қысқа мерзімді және Банкті жөндеу ;ақшәлық қарызынан жәие т.б. баланстан алынып тасталған,1997ж, аяғында Банктің баланс құрылымын жөндеді, яғни ол халықаралық тәуелсіз аудиторлық "Артур Андерсон" компаниясының мақұлдауымен болды.

ҚР-ң өкіметі банкті сатып алу бойынша тендер дайындады, банктің сеюоры жекешелендіру саяасатын жүзеге асырады.

1998 жылы 21 қантарда Қазақстан Республикасының қаржы министрі Қазақстандық инвесторлар арасында банктің 100 пайыз акциясын сатып алуда тендер жариялады.

1998 жылдың 23 науырызында банктің 100 пайыздық акциясына максималды баға ұсынып, "Қазақстандық инвестор" ("Консорциум") жеңіп алды. Сәйкесінше, 1998 жылы 2 сәуірде Қазақстан Республикасының қаржы министрлігі мен консорциум арасында қол қойылып банктің 100 пайыз акциясы толығымен төленді. "Банк Туран Алем" 100 пайыз акциясын жеке құқыққа беру, яғни, консорциум мүшелеріне №03/054-98 келісім шарты бойынша 1998 жылы 2-ші сәуірде болды. 1998 жылы 6 шілдеде банкті жабық акционерлік қоғамнан жабық акционерлік қоғам тіркеу туралы шешім қабылданған акционерлер жиналысы болып өтті. Банктің тұрақтылығын қамтамасыз ету туралы, тәуекелдерін төмендетті, банктің акционерлерінің активті операцияларын жоғарылату үшін қарапайым акцияларға қосымша эмиссия туралы шешім қабылданды, нәтижесінде, банктің акцияларының капиталы 15 $ млн өседі, яғни, Қазақстанның кәсіпорындарының акциясын сатып алу құқығы арқылы банктіің акционерлік капиталы өседі.

Банк басқармасы банк алдындағы шешімді тиімді түрде мемлекеттік, жоғарғы, орта звеноларды басқару негізінде дамиды.

Сондықтан банк персоналын басқару саясаты келесі принцитптер бойынша қарастыруға болады;

> прогрессивті және динамикалық дамудағы банк - лидер имиджін құру;

> банк қазметкері арасындағы "корпоративті дух" сезімін құру;

> перспективті жұмысшылар және олардың мамандығы бойынша қызметкерлерге аттестация жүргізу;

> мамандандырылғандықты жоғарылату мақсатында жоғарғы квалификациялық шетел мамандарын тарту.

Қазіргі кезде, банкте персоналдарды оқыту және персоналды қайтап дайындау жүйесі енгізіліп, қайта дамуда.

Персоналды оқыту және қайта дайындаудың негізгі талаптары:

- көмекші жәнө кіші қызмөт көрсөтөтін пөрсоналдар, қызменткерлердің барлық категориясы үшін банкті перосоналды дамытудың қажетті элементі ретінде қосымша оқытуды дамыту;

- жеке қабілетке, қызметкерлердің жұмысын орындау есебімен мамандарды жеке жеке дайындау;

- мамандыққа және қызметкерлердің қызметтік мәртебесіне байланысты үзіліссіз күнделікті және кезеңдік дайындау;

- қызметкерлерді үйрету бойынша уақтылы жоспарды құру және орындауға персонал қызметіне және құрылымның бөлімдегі басшылар жауапкершілігі;

- банктің өндірістік және қаржы есебі.

ЖАҚ "Банк ТуранАлем" ұйымдастырылған кезден бастап 170 қызмөткерлерді бас корреспондеттік банктерді жетілдіруді: Іnternational Conception Ваnк, СоmmегсіаІ Ғгаnсе Ваnк. Банк басқармасы осыншама қызметкерлер саны, өз білім деңгейін жоғарлатуын банк үшін жеткіліксіз, бірақ бұл реорганизация және қалыптасу қиыншылықтарымен байланысты, сонымен қатар осы кезеңдегі банктің қаржы шектерінің мүмкіншіліктеріне байланысты.

Банк көптеген Алматы, Москва қалалары және шетел әріптестерімен банктік персоналды оқыту туралы ұсыныстар алады, сонымен қатар мамандықтарды оқу орындарымен, яғни Алматы қаласындағы ҚазМБА, КИМЭП, Тұран Университеті және т.б.

Сонымен қатар банк іскерлік байланыста келесі оқу орталықтарымен: Алматыдағы банктік оқыту орталығы, Қазақ Халықаралық банктік іс институты, "Арман" Халықаралық орталығы, Қазақстан Республикасының банктер Ассоциясы және Ресейдің банктер Ассоцияциясы, бағалы қағаздар рыногының мамандарының қатысуымен ұллтық Ассоцияциясының, "Ісіоп"банк оқыту орталығы (Москва қаласы), Халықаралық Мәскеудегі қаржы банкттік мектептер т.б.

Қазіргі кезде өзінің даму бастауында түр. Банк алдындағы мақсаты өте қиын, бірақ оған жету мүмкіндігі бар.Банктің ұраны "Воля к победе". Бұл "Тұран АлемБанкі" ЖАҚ Қазақстан Республикасындағы Банктік істерінің флегманы болады дегенді білдіреді.

"Тұран Алем Банк "ЖАҚ әмбебап болып табылады және Қазақстан нарығында барлық банк қызметтерінің барлық түрін көрсетеді. Жоғарғы мамандардың персоналдар, жаңа банктің технологияларды көрсету клиенттерге ең тиімді шешімді, яғни олардың іскерлік және қаржы жұмыстарының байланысты қамтамасыз етеді. Банкте жақсы дамыған филиалдары бар; 60 процеттке дейін аймақ есебімен оның филиалдары арқылы өтеді.

Банк клиенттері-Республикадағы Халықаралық шаруашылық саласындағы жетекші кәсіпорындар :мұнай өндіруші, газ өндіру, тау өндіру, электро энергия транспорт, ауыл шаруашылық және сауда.

Банк клиенттері үшін келесі қызметтер түрлері көрсетіледі:

- қолма-қол операциялар жәие барлық валюта төлемдері жүзеге асырылады;

- шет ел валютасымен, теңге арқылы ағымдық шоттарды жүргізеді;

- белшек және корпаративті клиеттерден депозиттер алады;

- депозиттік шоттарды теңгемен және шет ел валютасымен жүргізеді;

- күттілген сомадан көлетін овердравтар ұсынады;

- қаржы және келемдік рыноктарда операцияларды жүзеге асырады;

- трасттық .форфейтингтік, валюталық арбитраж, лизингтік;

- асыл бағалы металдардың және экспорттқа жіберетін шикізаттар операцияларын жүзеге асырады;

- тікелей және бекітілген аккредитивтік және кепілдікгер ұсынады;

- сауда сделкаларын қаржыландырады;

- ЕБРР, АБР, МБРР, ВБ бағдарләма бойынша қәрыздар ұсыну.

"Тұран Алем Банк" ЖАҚ екінші қарыз траншасына қызмет бойынша Әлемдік Банк "әлеуметтік қорғау бойынша жоба", "Кроуссроудз" Азиаттық Несие компания, ауыл шаруашылық кәсіпорнын несиелеу үшін АБР қарызға алу, ЕБРР орта және шағын бизнөсті несиелер және сауданы дамыту бағдарламаларына қызмет етуге өкілеті. Банктің шет ел корреспонденттік сеті (бірінші класты банктің) нақты жоне тез клиент тапсырыстарын орындауға кепілдік береді Бүгінгі күнде банк Алматы қаласында АLЕМСагсd төлем жүйесімен қызмет етуді ұсынады, VIZА ІпіегnаіtіоnаІ Халықаралық төлем жүйелерінің мүшесі болып табылады.

"Түран Алем Банк" ЖАҚ Қазақстан Республикасындағы бағала қағаздар нарығында маркет-вайзер болып табылады. 1997 жылы Банк номиналды иегер ретінде клиенттердің шоттарын жүггізу құқығымен мемлекеттік бағалы қағаздар брокерлік және диллерлік қызметті жүзеге асыруға кепілдік алуы, сонымен қатар Ұлттық Банк қысқа мерзім нотасындағы МЕККАМ нарығында алғашқы диллер статусын алды, Ұлттық жинақтаушы облигациялар Қазақстан Республикасының ішкі қарыздары бойынша ұлттық жинақтаушы облигациялар бойынша қызмет керсетуді субдепозиттеу және орналыстыруда қаржы агентгігі болдьі.Банк VIZA, Маster Сагd, Аmегісаn ехргеss Халықаралық төлем жүйелерін жол чек операцияларын жүзеге асырады.

Банкте көлесі негізгі бағыттағы жұмыстарға бағытталған маркетингтік қызмет дамыған:

> Банктік қызметтермен жұмыстар нарығын зертеу, сәйкес рыноктағы Банктің үлесін анықтау, рыноктағы клиенттік базалар және бәсекелес жағдайдағы рынокты сегменттеуге талдау жүргізу.

> Рынокты талдау және банктің клиенттерін анкета арқылы сұрау нәтижелері негізінде банк қызметкерлерінің сұранысы осы рынокта қалыптасуын зерттейді, сонымен қатар қанағаттандыру деңгейін анықтайды, яғни банктің бәсекелес клиентуралар сұранысы, бәсекелестерінің әлсіз және мықты жақтарын және олардың әлует мүмкіндіктеріне бағалау жүргізеді.

> Банктің жаңа қызметтерін құруға қатысу, жаңа клиенттерді тарту және клиентт базаларын кеңейту, клиент сервистің жаңа түрлерін және нысандарын енгізу және өңдеу;

> Банктік қызметкерлер тарифтік қойылым бойынша банк саясатына қалыптасуына қатысады;

> Банктік және жарнамалық қызметтер өткіру каналдары қажет сұранысын қалыптастырады;

> Банк бөлшек жөне корпаративтік клиенттерді дивекциялау, аймақтық ерекшеліктерді ескере отырып 3-5 жылға маркетингтік қызметінің жоспарын құру қажет, сонымен қатар банк қызметтеріне номенклатура және түрлері бойынша клиентураларға сәйкес сұранысты бағалау жүргізеді, жарнама саясатының концепциясын және оны өткізу бойынша бюджеттік құруда кіреді. Банктің автоматтандыру саласындағы негізгі бағытты приориттеті төлемдерді және есеп жүйесін жетілдіру бойынша жұмыстарды тездетуге бағытталған.

Банк жүйесіне 1993 жылдың желтоқсанында бұрынғы "Қазақстан Алем Банк "АҚ болған кезінде енген.

1996 жылдың 12 желтоқсанда 292 ҚР¥Б-ның екінші деңгейдегі банктің халықаралық стандартқа көшу тәртібі туралы қаулысында халықаралық стандартқа өтудегі банктердің көшу тәртібінің критерилері анықталған.

Критериі ретінде жеткілікті капитал, активтер сапасы, менеджмент деңгейі, бухгалтерлік есеп ақпаратты беру жөне енгізу керсеткіштері қабылданған. Банктің осы қаулысына сәйкес Ұлттьщ Банкке қызметті жақсарту жене рекапитализациялау жоспарлары қызыметін ұсынады. ҚРҰБ 487 1997 жылдьің 31 желтоқсанында "Тұран АлемБанкі"ААҚ қаулысында бірінші банк топтары, яғни Халықаралық стандартқа көшуді жүзеге асырған.

Осы қаулыға сәйкес 1998 жылдың аяғына Халықаралық банк тәжірибесінде қабылданған банктің жеткізу мерзімі анықталған. Нәтижесінде Банкте жоспарлаудың шаралары жүзеге асырған. Халықаралық стандарт қызметінде алға жылжиды;

- Банк операцияларының автоматтандырылған масштабты бағдарламасы жүзеге асырылады;

- Есеп және есеп беру жүйесін жетілдіру ;

- Банктің тәуелді басқару жуйесі жаңа сапалы деңгейге көтерілді;

- Филиалдық сетердің басқару құрылымы рационалданған және т.б.

Соңғы жылдары Банктің құрылымдық байланысты мақсаты клиенттің саясаты активтеу бағыты үшін негізгі қадамдар әзірленуде.

Банк активінің сапасын жақсарту тенденциясы тұрақты бақыланып отыр. Алты айдағы активтерінің өнімділігі -5,9 процент болды. Қайтарымды активтер мөлшері жоғарылады. Шот бойынша орта айлық қалдық, яғни қайтарамды активтер табыла жататын қалдықтар жарты жылда үш жүз миллион тенгеге өсті. Банктің левереджі едәуір жақсарды: - 5.5 процентке, 86 процент салыстырғанда, Банктің ссудалық портфелі жақсарды, банк портфелінің сипаттамасы бойынша несиелерді толық жабу .үшін адекванттық банк ссудалары бойынша жоғалтуға мүмкін резервтер бар. ҚРҰБ бекіткен принципиалдық нормативтер әрдайым сақталып отырады. Банктің күшті жақтарына келесілер жатады:

- Банктің қызметін лшицензиялау пакетінің болуы;

- ҚР-ның барлық территорияда кең және дамығән сет филиалдары бар.

- Мықты және дамушы клиентік базалар;

- Өнеркәсіптің әр-тұрлі сфөрасын несиелеу жәнө қаржылау облысында үлкен тәжірибелер бар;

- Шет ел банктерінің корреспонденттік сеттері дамыған ;

- Квалификациясы жоғарғы кадрлардьі алу жоғарғы деңгейде ;

- Республика бойынша жеке жиһаздарының және оргтехника мен қамтамасыз өтілген жеке орындардың болуы мүмкін.

- Негізгі құралдар есебін , ішкі есеп, қарыз қызметін бақылауды жоспарлау;

- Банк жүйесі бойынша процөдураларды унификациялау немесе оларды тарату бар;

- Салымшылар санының көптігі;

Сонымен қатар банкте әлсіз жақтары да бар, оларға келөсілерді жатқызуға болады:

- Банктің бүгін жұмыс істөйтін ақысының төхнологиялары сайквс келуі ;

- Нақты уақыттағы тәртіп бойынша жұмыс істеуге мүмкіндік беретін бағдарламаның қамтамасыз етуі әлсіз;

- Негізгі қорларының жарамауы және жарауы ;

- Аяқталмаған құрылыс объектерінің бар болуы және орындарының жетіспеуі;

"Тұран Алем Банк "ААҚ шет ел Банктерінің және Халықаралық қаржылық ұйымдарының белсенді қызмет атқарады.

"Инкомбанк", " Мосбизнесбанк" (Ресей) және басқада банктермен корреспондеттік қатынастар ұстайды.

Америка, Европа және Азия басты банктегі шетел корреспондеттік сеттері дамыған, Банк 1-2 күн аралығында түрлі валюталық төлемдерді жүзеге асырады, яғни клиенттер ушін минимальды шығындар тиімді болады. Жобаларды өндеу бойынша қарыздар бөріледі, ол "Кроссроудз" Азияның несие компаниясымөн және "АБР" - ның нөсиелер беру туралы келісімдер бекіту бойынша жургізіледі.

"Кроссроудз" Азиядағы несие компания келісім бойынша орта және шағын бизнесті дамыту ушін несиелер бөледі, ол АБР нөсиөлері ауыл шаруашылығы өнімдерді өндеу нөмесө өндіріс үшін құрал жабдық сатып алуға несиелеугө арналған. Алдында келесі мақсаттар тұр:

1. Банктің жеке капиталын қосымша имиссия есебімөн көбейту. 15 млн. доллар қарапайым ақша эмиссисын қосу. Бұл өз кезінде Халықаралық ақша рыногындағы тартылған құралдар рыногын көбейтуге мумкіндік береді.

2. 1998 жылы ағымдағы пайдасы 150 - 200 млн. долар мөлшерінде жоспзрланады, ол 1998 жылдың өткен айындагы динамиакасымен дәлелденді және шаралар көрсетілді:

- қойылымдық шығындардың төмендеуі;

- бәнктің сапалық активтерінің жоғарлауы;

- жұмыс істейтін активтөрдің өсуі;

- негізгі құралдарды алу үшін консерватиктік саясатты жүргізу; 15 млн, долар сомасына баланстан тыс активтерді жүзеге асырды. "Туран банк" АҚ және "Қазақстан Алем Банк" АҚ қосылуымен қабылданған.

Осы шaралардың өткізілуіне байланысты Банктің несие капиталы 60 - 65 млн. долларға жоғарлауы жоспарланған.

Банк халықаралық бірлесуге қатыса отырып, ішкі рыноктағы қаржыландыру экспанеиясын пайдаланды: КЕГОК. "Қазақстан Темір жолы" РГП, Казтрансойл" және т.б. компания ірі клиенттарді капиталдармен қаржыландыру үшін Банк 1998 жылы 4 жартысында 20-80 миллион доллар саласында синдицирленген қарыздар алады.

Сауданы қаржыландыру клиенттің талаптарын жабу үшін халықаралық қаржы институттарын 50 миллион доллар мөлшерінде кредиторлардың линияларын алуды жоспарлап отыр.

Қазіргі көздө ҚР-ның корпарацияларын жузеге асыру Банк програмалары бойынша халықаралық қаржыландыру корпарациясымсн келісімге келді, Онда ерекше орынды Республикадағы Шағын және орта бизнесті дамытуды қолдау бағдарламаларьі алады. Банк капиталының институты қатысады, хальіқаралық бухгалтерлік есеп стандартына сәйкес "Артур Андерсон" тәуелсіз аудиторлық компаниясы қаржы аудит жүргізеді, сонымен қатар Банк 1998 жылы халықаралық рейтинг агенстволары арқылы несие алуды жоспарлады. Банк интеграциясын халықаралық банктік жүйеге алып келетін соңғы нәтиже, ол Базельдегі келісімнің анықталған негізгі принципі бойынша капиталдың халықаралық стандартына сәйкестігінің қажеттігімен байланысты болатын объективті қадам , ол рейтингті алу болып табылады.

Банк 223 шетел және 180 жақын шетел банктерін корреспонденциалық қатынаста бағытталған елдер Германия, АҚШ, Ұлыбритания, Швецария, Франция, Австрия, Голландия, канада, Бельгия және Италия - алыс шетелдегі елдер және Ресей Прибалтика, Украина және Қырғызстан "Туран Алем Банк" ЖАҚ - тың 64 шетөл және ТМД елдерімен қатаң жөие жұмсақ валюталық НОСТРО кореспондеттік шоты бар. Олардың ішіндегі НОТРО-ның қызмет көрсететін қатаң валютасы - 42 шот және 39 шоты ТМД елдерінің валютаны жүзеге асырады, " НОСТРО " шоттәрыиың 26 алыс шетел, ал 38 жақын шетелде ашылған: "Лоро" шоттарының 109 ГМД және Бельгия банктерінде ашылды және 85 белсенді жұмыс істейтіндер.

Банк дамуының стратегиялық мақсаты - қаржы институты ретінде минимальды тәуөкелдердегі максимальды пайда алу үшін жәнө нарықтық акциялар құның өсу шотындағы акционерлердің құндылық құралдарының максимизациалау болып табыпады. Бұл мәқсат оның әмбвбап банккө көшуіне яғни "Алем Банк Қазқстан" акционерлерінің тобы кең көлемде болды.

Сонымен басқару жүйесін дамыту, оның халықаралық тәжірибесін жақсартты, яғни, банктің стратегиящлық мақсәты болып табылды. Банкте басқару қөұрылымы қайта құрылып, негізгі конторлары және филиалдары болды. Бұл құрылыстың негізгі мақсаты - жұмыс істеп жатқан бөлімдерін және бөлімшелерін ақпарат, техникалық және әдістемелік технологиямен қамсыздандырылуын қолдау болды.
ҚОРЫТЫНДЫ
Егеменді елімізде жүзеге асырылып жатқан түбегейлі экономикалық түрлөндірулерді және құқықтық реформа барысында қол жеткізген табыстарымызды есепке ала отырып кәсіпкерлііғгі дамыту, кәсіпкерлік құқықты қалыптастыру, кәсіпкерлік қатынастарды қуқықтық реттеу кезінде нарықтық экономикасы дамыған елдердің осы өзекті мәселелері бойынша жинақталған тәжірибесіне, ғылыми жетістіктеріне сүйенуіміз қажет деп ойлаймын.

Айта кету қажет, қазіргі кезде кәсіпкерліктің әлсіз жағына мыналарды жатқызуға болады;

- Қаржылық және материалдық ресурстардың жеткіліксіздігі;

- Көптеген фирмалардың төменгі деңгейдегі басқармалары;

- Маркетингтік жұмыстардың жеткіліксіз деңгейде атқарылуы;

- Мол, пайдалы нәгижеге " тез жетушілікті" алға қоюлары;

- Төлем қабілеттілігін және сұраныстын нашар есепке алуы;

- Рынокқа тек жоғары пайдалы тауарлар мен қызметтерді өткізуге бағытталуы;

- Рыноктық қатынастарда тез туындайтын жағдайларға байланысты дер кезінде бизнестің жаңаша бағыттай алмаулары;

- " Көлеңкелі" бизнестерге әраласулары;

- құрамдардың тұрақтанбауы.

Осы әлсіз жағымен қатар мықты жақтарында мына түрде сипаттауға болады:

- білікті қаржылық саясат жүзеге асырылуда;

- өндіріс жағына аса ден қойылуда;

- өзгеріп жатқан жағдайға төз бейімделіп, икөмделуде;

- шағын рыноктардағы бәсекөлестік позицияларға мамандану жүзеге асырылуда;

Менің ойымша, осы бір жұмыстың көлемінде тақырыпқа байланысты барлық теориялық мәселелерді қарастыру мүмкін емес. Сонда да болса, жоғарыда аталғән түпкілікті маселелөр бойынша кейбір тұжырымдамалар мен қорытындылар берілген. Кәсіпкерлік қызмет аясында туындайтын қатынастар тек кәсіпкерлік құқықтық нысанда, былайша айтқанда кәсіпкерлік құқықтық қатынастар түрінде кездеседі; ұйымдық-құқықтық нысандарында құқықтық жағдайларына; Қазақстан аумағында жүзеге асырылатын кәсіпкерлік қызметтің жалпы қағидаттары сипатталған.

Қазіргі Қазақстаи Рөспубликасының экономикасының дамуында кәсіпкерліктің ұйымдық құқықтық нысанының дамуына зор көңіл бөлу қажет.

Жоғарыда айтылғандардан мынадай қорытынды шығаруға болар еді. Өндіргіш күштер дәрежесі мен сипатынан туындайтын меншік пен кәсіпкерліктің әр қилы формлары, қазіргі рыноктық экономикаға аралас экономика сипатын береді. Мұндай экономиканың бір клеткалы бірыңғай укладты экономикамен салыстырғанда үлкен артықшылығы бар. Өйткені онда көп уклад орын алады, сөйтіп бәсеке арқылы өзінің өміршеңдігін дәлелдей отырып, қоғам мушелерінің әр қилы қажеттіліктерін тиімді қанағаттандыра алады. Аса қиын жағдайда тоталитарлық жүйеден кәсіпкерліктің аралас моделіне көшіп жатқан еліміз үшін бұл үлкен сабақ.

Макродеңгейде үлкен бизнестің әкімшілік формалары ерекше ұдайы өндіріс потенциалын құрайды; аймақтық және жергілікті деңгейде – өндірістің локальдық орналасуын есепке алғанда орта және кіші бизнестің әсері өте салмақты болып келеді.

Акционерлік типтегі корпорацияны кешенді зерттеуді трансакциондық шығындар концепциясымен көрсетілген жаңа институционалдық теориялар параметрлері арқылы қарастырмау мүмкін емес. Траксакционды шығындардың мазмұнын жалпылай ашу кең ауқымды мәселені- нақты формалар іс-әрекетінің нәтижелерін трансформационды немесе өтпелі жағдайлардан сандық бағаға дейін зерттеуге мүмкіндік береді. Трансакциондық теория тұрғысынан экономика экономикалық субъектілердің өзара әсерінің ішкі корпоративті (фирмалы) және сыртқы корпоративті (нарықтық) модельдерінің артықшылығы арасындағы бәсеке ретінде қарастырылады.

Корпорацияның акционерлік меншіктің жоғары формасы ретінде пайда болуы барлық формалардағы капиталды иемденудің жеке формасын сақтап қалуды білдіреді. Олардың қатарында сапасы жағынан капитал меншігінің жаңа субъектісінің - жалдамалы еңбектің өкілдері пайда болады. Бұл тенденция Интеграцияланған корпоративтік құрылымдар, Трансұлттық корпорациялар іскерлер тобы корпоративті сектордың қазіргі заманғы институционалды модернизациясының негізі болып есептеледі. Мұндай әдіс берілген субьектінің ұдайы өндіріс белсенділігін қамтамасыз ететін корпорацияның инвестициялық және иновациялық әрекетінің құралдарын анықтауға мүмкіндік береді.

Отандық ортада корпоративтік қатынастардың дамуында келесі тенденцияларды негіздеуге болады:

• 
  халықаралық корпоративтік құрылымдардың (МФПГ, ТНК филиалдары) басым қызметі;
  
• 
  инвестициялық нәтижелерді іске асыру – ішкі және сыртқы инвестициялар дефициті (тапшылығы);
  
• 
  инновациялық потенциалды іске асыру – нарық қоры мен нарықтық инфрақұрылымның дамымауының регрессивтік әсері;
  

• 
  ішкі және аралық корпоративті бәсекені қалыптастыру арқылы, баға түзілуінің көпсатылығын жеңу;
  
• 
  келісімнің монопольды-келісім сипатын жеңу арқылы корпорацияның трансакционды ұдайы өндіріс белсенділігін жетілдіру;
  
• 
  капитал ағынын жеңу, таза пайда капитализациясын уақытша әкімшілдендіру арқылы қорлану нормасын өсіру, акционерлендіру арқылы инвестициялау өзіндік көздерін дамыту. Бұл инвестициялық құрамды жетілдіру дегенді білдірді.
  
• 
  жаңашылдықтың екінші бейімделу сипатын жеңу мен иновациялық тауар түрін модификациялау.
  

1. 
   құқықтық базаны жетілдіру. Акционерлік қоғамдардың заңи және нормативтік негіздерін жетілдіру ("Акционерлік қоғам туралы" жаңа заң қабылдау, "ФПГ туралы" заң, "Бағалы қағаздар нарығы туралы" заңның бағалы қағаздарды сенімді басқару бөліміне өзгеріс енгізу.
   
2. 
   Республикалық және аймақтық деңгейдегі корпоративтік құрылымдарға мемлекеттің қатысу формаларын жетілдіру. Қазақстандық ірі корпорациялардың экономикадағы құрылымтүзушілік орнын ескере отырып, осы құрылымның мемлекеттік индустриалдық саясаттың приоритетін іске асырудағы рационалдық формасын енгізу қажет (иновациялық орталықтар, технополистер, мемлекеттік-корпоративті бизнес-инкубаторларын құру).
   
3. 
   Қор рыногының қызметін жақсарту. Ол үшін қор рыногы қатысушыларының тәуекелдік сақтандыру жүйесін енгізу және ірі корпоративтер элементтерінің бағалы қағаздар эмиссиясын ретке келтіруді жетілдіру қажет.
   

2. Маршалл А. Принципы экономической науки: М; Прогресс-Универс, 1993,Т1. 377-387 б.

3. Шумпетер Й. Теория экономического развития.-М.; Прогресс-Университет, 1992, с.84

4. Гэлбрейт Дж. Экономические теории и цели общества – М.:Прогресс,1976

5. Маркс К., Капитал –М., Политиздат, т.1., 67 б.

6. Маршалл А. Принципы экономической науки: М.; Прогресс-Универс., 1993, т.1, 87 б.

7. Коуз Р. Природа фирмы. //Вестник Санкт-Петербургского университета. -1992. №4.-С. 13. Коуз Р. Фирма, рынок, право. - М. : Дело, 1993- 193с. Уильямсон О. Экономические институты капитализма. Фирмы, рынки, «отношенческаяң контрактация.

8. О. Уильямсон. Экономические институты капитализма- Спб: 1996., 47 б.

9. Винслав Ю., Хуснутдинов М., Пухова Е., Ухин А. К развитию постсоветских ТНК /РЭЖ, 1999- 11-12., 12-21 б.

10. Мовсесян А., Либман А. Современные тенденции и развития и управления ТНК. // Проблемы теории и практики управления- 2001, 55-59 б.

11. Драчева В., Либман А., Формирование системы внутренних рынков ТНК и место России в этом процессе // Менеджмент в России и за рубежом – 2000.- 94-102 б.

12. Мовсесян А., Огнивцев С. Транснациональный капитал и национальные государства – МэиМО.- 1999- 6., 56-60 бб.

13. Косолапов. Финансовые рынки и финансовые институты //РЦБ, №2, 2002/.

14. Войтенко А. Состояние и перспективы официальных ФПГ в России // РЭЖ, 1999, №11-12, Б.22 – 28/.

15. Кутиков В., Латышева Г., Николаев А. Образование финансово – промышленных групп (необходимость, цели и механизмы) // Рос.экон.журнал, 1994 – 1, 34 б.

16. Майзель А.И., Пивоваров И.С. Рыноктық экономикадағы кәсіпқойлық құрылымдар. – Санкт-Петербург экономика мен қаржы университеті, - 197 б.

17.Ю.Комлев, С.Ордабаева. О формировании финансово – промышленных групп в СНГ. Выводы для Казахстана. // Экономика Казахстана. – 2002. -№ 7-8/.

18.Блауг М. Экономическая теория в Ретроспективе, М., Дело ЛТД, 1994, 319-321 б.

19.Шумпетер И. Теория экономического развития. М., 158-159 б.

20.А.Дынкин. Новый этап НТР. Экономическое содержание и механизм реализации в капиталистическом хозяйстве., - М., 1991, 167 б.

21.Иновационный процесс в странах развитого капитализма (методы, формы, механизм). э.ғ.д. Рудакованың редакциясы бойынша, М.: Москва универститетінің баспасы, 1991, 11 б.

22.В.Иноземцев. Структурирование общественного производства в системе посиндустриалных координат (методоло-теоретические аспекты), Рос.эконо. журнал, М., 1997,, №11-12, 65 б.

23.Шумпетер И. Теория экономического развития. М., 83 б.

24.Аоки М., Х. Ким Корпоративное управление в переходных экономиках: инсайдерский контроль и роль банков. СПб: Лениздат, 1997.

25.Положение об участии иностранных инвесторов в процессе приватизации государственной собственности в РК (Постановление Кабинета Министров РК. Приватизация: нормативные документы. Т.п. Ж.С.Карибжановтың редакциясы бойынша- Алматы: Караван АҚ, 1993,-15 б.

26.Указ Президента РК, имеющий силу закона, "О приватизации"Казахстанская правда. 1995, 22 желтоқсан

27.Есіркепов Т., Мерғалиева Л. Государственная собственность в условиях перехода к рыночным отношениям: теория и практика. –Алматы,2001, 103-104 б. +

28.Кенжегузин М., Экономика Казахстана на пути преобразований, Алматы, 2001, 251-252 б.

29.Маркс К Капитал- М. Политиздат, т1кн.1.67 б.

30.Коуз Р. Природа фирмы. //Вестник Санкт-Петербургского университета. -1992. №4.-С. 13. Коуз Р. Фирма, рынок, право. - М. : Дело, 1993- 193с.

31.Винслав Ю, Хуснутдинов М., Пухова Е., Ухин А. К развитию постсоветских ТНК /РЭЖ, 1999 - № 11-12. – С.12-21/.

32.КосолаповГ. Финансовые рынки и финансовые институты//РЦБ, № 2, 2002/.

33.Куликов В., Латышева Г., Николаев А. Образование финансово-промышленных групп (необходимость, цели и механизмы// Рос. экон. журнал, 1994 - № 1, С. 34

34.Майзель А.И., Пивоваров И.С. Предпринимательские структуры в рыночной экономике. - Санкт-Петербургский университет экономики и финансов, 1995.- С. 197/.