Коксохимиялық өндірістердің газ шаруашылығы

Жоғарыда көрсетілген ережелердің талаптары кокс батареялардың уақытша оттықтарының құрылғысына таралмайды.

103. Жаңадан салынатын газ құбырларының жобалары қызмет көрсету қызметшілерсіз, диспетчерлік пунктінен немесе жарылыс қаупі бар ортасыз аралас бөлмелерден дистанциялық басқарумен және бақылаумен толық автоматтандыруды, дұрыс пайдалану шарттары ескертіледі.

104. Төменгі қысымды кокс газының газ құбырларында фланец қосындыларының нығыздауы фланецтің түрлі диаметрі кезінде өрілген таскендірлі баумен (табиғи зәйтүнде қызыл бояумен дымқылданған) немесе паронитпен жүргізіледі.

105. Газ желілері мен құрылғылардың сирету астында жұмыс істеуіне рұқсат етілмейді, тек сирету астында жұмыс істеу технологиялық процестің ерекшеліктерімен ескертіліп, газ құбырлардан, құрылғылар мен аппараттардан басқасы.

106. Газ құбырларына буландыру, үрлеу және дұрыс қысымды қолдау үшін газ жіберу, ұйымның техникалық басшысымен бекітілген, технологиялық уақыт тәртібімен сәйкестікте жүргізіледі; сонымен қатар бу газ құбырларына бірте-бірте беріледі. Газ температураның жоғарылау жылдамдығы сағатына 15ºС аспайды.

Нафталин буландыру кезінде газ құбырларындағы газ температурасы 85ºС жоғары емес.

107. Газ шілтерлердің жұмысын бақылау үшін дүрсілдерді есіктерде, жақ қабырғаларда немесе маңдай алдынан тақталарда қақпақтармен тесіктер орналастырылады.

108. Жалпы азбан шошқаға әрбір агрегаттың түтіндіктерінде агрегаттардың оттықтарында тарту күшін жөнге салу үшін шиберлер орналастырылады.

Автоматты басқаруы жоқ, шиберлерді басқару агрегатқа қызмет көрсетуші оператордың жұмыс орнына шығарылады.

Азбан шошқаларда тарту күші шиберлерінде, олардың толық жабылуын шығарып тастайтын шек қоюлары болады.

109. Газ бастырмалатқыштардың және компрессорлардың жұмысы уақытында:

1) технологиялық уақыт тәртібімен бекітілген қысым мен газ температура тәртібін, салқындатушы және майлайтын жүйелерде су мен майдың тәртібін, технологиялық процестің басқа параметрлерін қолдау;

2) барлық механизмдердің, жабдықтардың, коммуникациялардың, арматура және құралдардың түзулік жағдайын, олардың дұрыс істеуін қадағалау;

3) технологиялық уақыт тәртібіне сәйкес, газбен толтырылған, жабдықтардың герметикалық тексеруін жүргізу.

110. Қорғау автоблоктаудың іске қосылуынан немесе электр энергиясы беруі тоқтауынан барлық газ бастырмалатқыштардың немесе компрессорлардың кенеттен, бір уақытта тоқтауы кезде барлық машиналардың электр қозғалтқыштары автоматты түрде сөнеді.

Коксохимиялық өндірістің машиналы залдарында басып тығыздаушы, сорып алушы газ құбырларында және байпаста ысырмалар жабылады.

111. Газ жіберу және химиялық өнімдерді ұсап алу құрылғысын қысым астында орнату және пайдалану қазіргі Талаптармен сәйкестікте жүргізіледі.

112. Жобалау, құрылыс және кокс газының магистральді газ құбырын пайдалану, магистральді құбырларды жобалау бойынша басшы талаптарына сай болады, ҚНжЕ 2.05.06-85.

11. Газ қауіпті және қауіпті

жұмыстарды ұйымдастыру және өткізу
113. Коксохимиялық өндірістегі газ қауіпті жұмыстарға, газдандырылған атмосфера орындардағы немесе қызметкерлердің улануына және жарылысқа әкеліп соқтыру мүмкін жұмыстар жатады. Оларға улану қаупін және жарылыс қаупі бар қоспа ауасымен пайда болуын тудыратын, химиялық өнімдердің әсерімен байланысты жұмыстар жатады.

114. Газ қауіпті жұмыстар мыналарға байланысты бөлінеді:

1) технологиялық процесті дұрыс жүргізумен;

2) зиянды немесе жарылыс қаупі бар өнімдері болған немесе бар, сыйымдылықтарды, жабдықтарды, газ құбырларын және өнім құбырларын, химиялық аппараттарын жөндеумен, ішкі тазалаумен және байқаумен;

3) газ шаруашылығында апаттарды жоюмен, зиянды, жарылыс қаупі бар және тез тұтанғыш өнімдерін төгумен.

115. Әрбір ұйымда газ қауіпті орындар мен газ қауіпті жұмыстардың тізімі құрастырылады. Тізім ұйымның техникалық бастығымен бекітіледі.

116. Газ қауіпті жұмыстар қатарға-кіру рұқсатымен жүргізіледі.

117. Аппараттарды, сыйымдылықтарды, жабдықтарды, газ құбырлары мен өнім құбырларын жөндеумен, ішкі тазалаумен және химиялық байқаумен байланысты, газ қауіпті жұмыстарға жатады:

1) бұқтырмаларды орнату және суырып алу, газ құбырларында диафрагмаларды орнату және ауыстыру, жұмыс істейтін газ құбырларына бұранда, газ құбырларының бөлек буындарын және ондағы газ ысырмаларын ауыстыру, газ құбырлары және барлық газ аппараттарын, жабдықтарды, гидрозатворларын және газ-тастау клапандарын қоса, ішкі тазалау, байқау және жөндеу;

2) зиянды және жарылыс қаупі бар өнімдері болған, аппараттарды, сыйымдылықтарды және өнім құбырларын жөндеу, ішкі тазалау және химиялық байқау;

3) түзу және кері кокс газдың, домналық, генераторлық және күкіртті сутекті газдың газ құбырларын қосу және сөндіру;

4) сатураторларды және электр сүзгілерді қосу және сөндіру, егер бұл газдың кіру және шығу кезінде газ құбырларда бұқтырмаларды орнату немесе суырып алумен байланысты болса;

5) домналық және генераторлық газдың газ құбырларында жапырақты ысырмалардың ашуы және жабылуы;

6) бензол қоймаларында жүргізілетін, таза және аралық өнімдердің жөндеу жұмыстары.

118. Қауіпті жұмыстарға жатады:

1) 1 тоннадан асатын ірі көлемді жабдықтарды және металл конструкцияларын демонтаждау және монтаждау;

2) көтергіш құралдарын қолданумен, 5 м асатын биіктікте жүргізілетін жұмыстар;

3) кокс батареялардың қызмет көрсету алаңдарын жөндеу, анкерлік бағаналарды, кокс ошақтарының қаптау рамаларын және брондарды ауыстыру, қаптау рамалары үстінен кішкене бастарды қайта салу;

4) көмір және кокс бункерлерді, көмір силостарын, мұнараларды және тозаңдық бункерлерді тазалау;

5) кокс батареялардың жоғарғы жамауларын қайтадан салу, газ бұрушы жабдықтарының және арматураның артушы люктарды ауыстыру;

6) кокстау камераларының қалауын ыстық жөндеу ұстатқыштарды құрумен және қабырға учаскелерін қайта салумен.

Қауіпті жұмыстар қатар - кіру рұқсатымен жүргізіледі.

119. Ұйымның техникалық бастығымен бекітілген газ қауіпті және қауіпті жұмыстарды ұйымдастыру және өткізу жоспары олардың басталуына дейін алдын ала құрастырылады.

Егер газ қауіпті жұмыстарды өткізу кезінде атыс жұмыстары ескерілсе, жоспар өрт сөндіру күзетімен келістіріледі.

Мердігер ұйыммен газ қауіпті және қауіпті жұмыстарды өткізу кезінде мердігер ұйымның жауапты бастығы жұмыстарды ұйымдастыру жоспарын құрастыруға қатысады.

120. Мердігер ұйымдармен жөндеу кезінде күрделі және газ қауіпті жұмыстарды ұйымдастыру және өткізу жоспарын әзірлеу кезінде, жүк көтергіш машиналар мен жабдықтар кешенін талап ететін (крандар, жүк арбалар, діңгектер), жұмыс басталғанға дейін ұйымның техникалық бастығымен бекітіледі.

121. Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2006 жылғы 8 ақпан № 35 бұйрығымен бекітілген Қазақстан Республикасындағы өрт қауіпсіздік ереже талаптарына сәйкес өрт жарылыс қаупі бар өндіріс бөлмелерде атыс жұмыстары жүргізіледі (№ 4126 нормативтік құқықтық актілердің мемлекеттік тіркеу Реестрінде тіркелген).

122. Газ қауіпті және қауіпті жұмыстарды орындауға, өткізілетін жұмыстар сипаттамасына сәйкес мамандығы бар, жеке қорғаныш құралдарын пайдалана алатын және жарақат алғандарға алғашқы (дәрігерге дейін) көмек көрсету әдістерін білетін, бұл жұмыстарға өндіріске кіру рұқсаты бар, инженер-техникалық қызметкерлер мен жұмысшылар жүргізеді.

Бірнеше цехтардың тоқтатылуымен байланысты жұмыстар, ұйымның техникалық бастық басшылығымен өткізіледі.

12. Көмір дайындау цехтары және көмір байыту фабрикалары
123. Көмір қабылдағыш шұңқырлардың бункерлері және вагон аударғыштардың қабылдау бункерлері көлемі 300 х 300 мм тығыз бекітілген шарбақтармен жабылады.

Көмір қабылдағыш шұңқырларды бойлай ені 0,6 м аспайтын және биіктігі, вагон затворларының ыңғайлы және қауіпсіз ашылуын және жабылуын қамтамасыз ететін, көпіршелер жиналады.

Көмір қабылдағыш шұңқырлардың шарбақтарынан тікелей вагон затворларының жабылуына рұқсат етілмейді.

124. Көмір қабылдағыш былаулар және вагон аударғыштар, вагондардың ауыстыруы кезінде сигнал беретін, автоматты дыбысты және жарық сигнал берумен жабдықталады.

125. Вагон аударғыштың қабылдау бункерлерінің шарбақтарының қатқан көмір кесектерін ұсақтау механизмдермен жүргізіледі. Кесектерді қолмен ұсақтату қажеттілігі кезінде қоректенгіштер тоқтатылады, ал жұмыстар сақтандыратын белдіктерді қолданумен көпіршелерде жүргізіледі.

126. Вагонаударғыштарды тазалау кезінде вагондар бастапқы жайдағы 85º бұрышы астында орнатылады, ал вагонаударғыштың келтіруі тоқсыздандырылады.

Вагонаударғыш вагондарды механикалық тазалау үшін құрылғылармен жабдықталады. Вагондарды тазалау кезінде шет есіктердің түсуі жоққа шығарылады.

127. Вагонаударғыштан кейін босатылған вагондарды тоқтату тежеу кебістермен жүргізіледі.

128. Теміржол вагондардың жүк түсіруі кезінде олардың жылжуы туралы команданы жүк түсіру бойынша үлкені береді.

129. Маневрлік жұмыстарды өндіретін локомотивтер, ұшқын басқыштарымен жабдықталады.

130. Қабылдау бункерлердің ғимаратына локомотивтердің кіруіне рұқсат етілмейді. Вагондарды тұйық көше соңына беру қажеттілігі кезінде локомотивтердің маневрлік жұмыстары вагондардан немесе платформалардан пана болу кезінде жүргізіледі.

131. Қабылдау бункерлерді көмір қалдықтарынан тазалау үстіңгі жағынан рұқсат етіледі.

132. Жұмысшылардың бункерге түсуі алдында қоректенгіштер тоқтатылады, іске қосқыштар сөндіріледі және қоршалады. Іске қосқышта «Қоспа, адамдар жұмыс істейді!» плакаты ілінеді. Бункерден барлық жұмысшылардың шығуынан кейін плакат жауапты бастығы нұсқауымен алып тасталады.

133. Көмір және тозаңдық бункерлерді, көмір мұнараларын тазалау қатар кіру рұқсатымен жүргізіледі.

134. Ленталық конвейерлердің жабық галереялары, жағумен жылытылады.

Жағу құрылғының қажеттілігі климат шарттарымен, тасымалданатын өнімдер ылғалдылығымен және конвейерлік галереялардың конструкциясымен анықталады.

135. Науарлардың және олар дайындалған материал конструкциясы, көмірдің қағуын болдырмайтын, олардың дұрыс түсуін қамтамасыз етеді. Көмірдің ілінуі кезінде, одан қолмен тазалау үшін, қанаттармен қоршалған, алаңдар салынады.

136. Уату және араластырғыш агрегаттар, көмірді құрама және асыра тиеу орындары, олардан шаңның өтуін болдырмайтын, баспаналармен жабдықталады және аспирациялық желіге қосылады.

Ылғалдылығы 5 % төмен көмірлер үшін асыра тиеу орындары шаң басу құралдарымен жабдықталады.

137. Бөлгіш және араластырғыш машиналар астында орналасқан конвейерлер, барлық ұзындығы бойынша шаң қорғағыш баспанасымен жабдықталады. Шамадан артық жүк тиеулері жерлерінде баспана аспирациялық құрылғыларға іске қосылады.

138. Науарлар жабушы шиберлер, қызмет ету үшін қол жетімді, шиберлердің жабылуы автоматтандырылған немесе механикаландырылған.

139. Көмір мұнарасының үстіне қызмет ету үшін екі шығу орналасады: бірі-стационарлық саты арқылы және екіншісі - конвейер галереясы арқылы.

140. Барлық ашық сыйымдылықтардың (қоюлағыштар, бункерлер, тұндырғыштар, жинақтар, тарамдалған қоюлағыштар) қоршаулары болады.

141. Көмір бункерлердің, силостардың, көмір мұнараларының және тағы сол сияқты жабулардағы ойықтар (люктар) көлемі 250 х 250 мм аспайтын металл шарбақтармен жабылады, ал адамдардың өту орындарында, онымен қоса, қақпақтармен.

142. Цехтің барлық бөлімдері мен учаскелері телефондық байланысты болады, ал орталықтандырылған басқарулар жоқ кезінде - екі жақты дыбысты немесе жарық сигнал беруі болады.

143. Көмір асыра тиеуші және көпірлі крандарды пайдалану кезінде Қазақстан Республикасы Мемлекеттік Таулытехникалық Бақылаумен 1994 жылы 21 сәуірде бекітілген жүк көтергіш крандарды орнату және қауіпсіз пайдалану Талаптары орындалады.

144. Бункерлерде көмірдің өздігінен жануын алдын алу үшін, ұйымның техникалық бастығымен бекітілген график бойынша, олардың жүйелі түрде тазартылуы жүргізіледі.

145. Ашық штабельдерде көмір тұтануы кезінде ошақтар (ұялар) грейферлермен немесе скреперлермен тазартылады, онымен қоса ошақтарды су ағысымен салқындатуға рұқсат етіледі. Бункерлерде немесе жабық қоймаларда көмір жанған кезде бір уақытта от ұяларын сөндірумен бірге оларды түсіру жүргізіледі.

146. Жабдықтарды тығыздау, жөндеу жұмыстарын жүргізу кезінде бұзылған, жөндеуден кейін толық қалпына келтіріледі.

147. Локомотивтердің көмір жібітуіне арналған гараж секцияларына кіруіне рұқсат етілмейді.

148. Жазғы кезеңге жібіту гаражы тоқтатылған кезде барлық газ желілері бұқтырмалармен сөндіріледі.

149. Көмірлерді жібітуіне арналған гараж секцияларына, оның әрекет ету кезінде адамдардың кіруіне рұқсат етілмейді.

150. Жібітуге арналған гараж секцияларын пайдалану кезінде жөндеу жұмыстары қатар-кіру рұқсатымен жүргізіледі.

151. Газ тасымалдаушы қабаттардың көмір өңдеуші, көмір байыту фабрикаларда, барлық қабылдау, шоғырлаушы, мөлшерлі, құрғату және тиеу бункерлерде, бункерлердегі метан құрамын қауіпсіз шекте қамтамасыз ететін, мәжбүрлі немесе табиғи сорылатын желдету болады.

152. Көмір байыту фабрикалардың реагент қоймаларын пайдалану техникалық уақыт тәртібімен сәйкестікте жүзеге асырылады.

153. Хлор қосылған мырыш пен флотореагенттермен жұмыс арнайы киім мен резеңке қолғаптарда жүргізіледі. Құрғақ әкпен жұмысы кезінде қорғау көзілдіріктері киіледі.

154. Реагенттермен жұмыс істейтін әрбір жұмысшы, жұмыс аяғы кезінде душты қабылдайды және арнайы киімді желтету үшін қалдырады.

155. Еденге, қабырғаларға және жабдықтардың сыртқы бөлімдеріне реагенттердің тиюіне рұқсат етілмейді. Еденге және қабырғаларға кездейсоқ төгілген реагенттер, ағаш үгіндісі мен жоңқалармен жойылады. Жабдықтарға тиген реагент мұқият сүртіледі. Қолдануынан кейін үгінділер мен шүберектер цехтан өндіріс жану қалдықтарының ысырылысына шығарылады.

156. Реагенттерді пайдалану орындарына түсіру және жеткізу механизацияланады.

157. Кептіргіш даңғыл жолды байқау және кептіргіш дабылдың ішкі құрылғыларын тазалау қатар-кіру рұқсатымен жүргізіледі.

158. Құрғақ көмірді және шаңды түсіруге арналған дабылдық кептіргіш және басқа типті кептіргіш газдарды құрғақ тазалау шаңаулағыш аппараттар және жүк түсіретін камералар, бөлмелерге шаңның өтуін болдырмайтын, құрылғылармен жабдықталады. Жүк түсіретін камералары 250 х 250 мм аспайтын металл шарбақтармен жабылады.

159. Жөнге келмейтін бақылау - өлшеу аппаратура кезінде кептіргіш құрылғыларды және газ даңғыл жолы мен шаң аулағыштарда жөнге келмейтін сақтандыратын клапандарды жұмысқа іске қосуға рұқсат етілмейді.

160. Әрбір ұйымда техникалық бастықпен шлам жинақтауышта апатты жою, апатты жағдайлар кезінде қауіпті аймақтардан адамдарды шығаруды ескертетін, тасқын суларды апатсыз кіргізуді ұйымдастыру, мүмкін көшкінді және тағы басқа құбылыстарды қақпайлау жоспары және шлам жинақтауышты пайдалануға жүйелі гидрологиялық және маркшейдерлік бақылау бекітіледі.

161. Шлам қорлану құрылғылары ауа бассейннің тазалығын қамтамасыз ету бойынша санитарлық нормаларының талаптарына сай болады.

162. Шлам қорлануларындағы судың барынша деңгейі жобада ескерілген деңгейінен көп емес.

Шлам қорланудағы судың деңгейін бақылау, су төгу құдықтардың жанында және бақылауға ыңғайлы жағажай орындарында орнатылған, білтелердің (бөлулермен) көмегімен жүргізіледі. Барлық білтелер биіктігі бойынша репер нүктелеріне байланады. Бақылау нәтижелері журналға енгізіледі. Бақылау тәулігіне бірден сирек емес жүргізіледі, ал су тасу кезінде тәулігіне үш рет.

163. Шлам жинақтаушы ауданында қол жетімді жерлерде дамбалардың мүмкін зақымдарын тез арада жою үшін, қажетті көлемде материалдар, жабдықтар және аспаптар орнатылады. Оларды сақтау орындары, материалдардың, жабдықтардың және аспаптардың тізімі апатты жою жоспарында көрсетіледі.

164. Жуылған шлам жинақтаушы учаскелері, жаяулардың қозғалысы үшін жарамсыз, ескертуші белгілермен қоршалады.

165. Дамбалар бүкіл бойлық бойынша жарықтандырылады.

166. Кептіргіш құруларда, жобамен алдын ала ескерілген, жұмыстың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін бақылау-өлшеу аппараттары болады.

167. Кептіргіш құрулардың шаң ұстаушылары (циклондар, батареялық циклондар), газдардың даңғыл жолдары сақтандырғыш клапандармен жабдықталады. Клапандар, шығарылатын газдардың жарысы кезінде жұмыс орындарына, өтулер мен коммуникацияларға тию мүмкіншілігі шығарып тастайтындай етіп орнатылады.

Клапандардың саны және орнату орындары жобамен анықталады.

168. Бу аралас газ қоспаларында бос оттегі құрамы, технологиялық уақыт тәртібімен алдын ала ескертілген, нормаларынан жоғары болған кезде, газ кептіргіш құрылғыларын пайдалануға рұқсат етілмейді.

169. Газ кептіргіш құрылғылардың сақтандыратын клапандардың жағдайын тексеруі қызметкерлермен ай сайын жүргізіледі, ал олардың пайдалану тексерісіне бекітілген, тұлғамен - журналға тиісті жазу енгізумен айына бірден сирек емес.

170. Ысырылыстарға думпкарларда дымқыл тұқымды жіберетін, цехтан аса алыстағы, көмір байыту фабрикаларында, қыс уақытында тұқым қатуына және оның вагон қабырғаларына жабысып қалуына қарсы профилактикалық құрылғылар қолданылады.

171. Тұқым ысырылысындағы жолдар, тиеу және жүк түсіру орындары жарықтандырылады.

172. Көмір дайындау цехтарынде стационарлық дәнекерлеу посттары ескертіледі, тасымалданатын жарықтандыруды қосу орындары жабдықталады.

173. Жабдықтаудан көмір шаңын жинау алмастыруда бірден сирек емес жүргізіледі, онымен қоса шаңның өлшенген күй - жағдайға өту мүмкіншілігі шығарып тасталады.

174. Көмір дайындаудың барлық бөлмелерінде, конвейерлік галереяларды қоса, тазалау және көмір шаңын жинау жүйелі түрде жүргізіледі.

13. Кокс цехтары
175. Тазартылған кокс газының артықшылықтарын атмосфераға жіберу үшін, газ құбырында қысымның жобалықтан жоғары жоғарлауы кезінде, автоматты түрде қосылатын газ төгіндісі құрылғылары орнатылады.

176. Кокс газдары үшін газ төгіндісі оны жағу құрылғысымен жабдықталған.

177. Кокс батареялардың газ жинағыштардағы шырақтар сорғыштардың толық тоқтатылуы кезінде 250 Па (25 кгс/м²) аспайтын қысымды қамтамасыз етуге есептеледі, көрсетілген қысым артуы кезінде автоматты түрде ашылады. Газ жинағышқа қызмет көрсету алаңдарынан барлық батареяларда газ жинағыш шырақтардың биіктігі 4 м аспайды.

178. Жағылатын кокс, домналық және аралас газдардың бөліп тұратын коллекторларды кокс ошақтардың жабық каналдар туннельдерінде салуға рұқсат етіледі. Домналық газдың газ құбырлары үшін каналдардың мөлшері жүйелі түрде байқауларды жүргізу мүкіншілігін және каналдарды жабатын алынатын тақталарды жоюсыз газ құбырлардың герметикалық тексеруін қамтамасыз етеді.

Газ құбырларын жөндеу жабу тақталарын түсіруден кейін жүргізіледі.

Каналдар тұрақты желдетумен қамтамасыз етіледі.

179. Газ құбырлары және жылу арматура орнатылатын батарея асты бөлмелерде, газ төменгі жеткізіп салумен ошақтарда, ошақтарды жылытуға ауаны орынды жеткізіп салу есебінен бүкіл бөлменің желдетуі қамтамасыз етіледі.

180. Кокс батареялардың газ құбырларында олардың сөндіруіне арналған ысырмалар орнатылады және бұқтырмаларды орнату мүмкіншілігі ескеріледі.

181. Кокс батареялардың алаңдарының бірінші қабат бөлмелерінде орнатылатын конденсат бұрғыштар «Газ қауіпті жұмыстарды талаптарына» сәйкес болады:

1) конденсат бұруы ағынды жарусыз жүргізіледі;

2) газ құбырынан су жіберу құбырында тығындық крандар орнатылады;

3) конденсат бұрғышына буландыру үшін су мен бу жеткізіледі;

4) конденсат бұрғышы диаметрі 50 мм аспайтын, газ жинағыш алаңынан 5 м жоғары шығарылған, сорылатын құбырмен және сұйықтық деңгейін тексеруге арналған сынақ-жіберу кранмен жабдықталады;

5) кокс және домналық газдардың газ құбырларынан су жіберу құбырларын бір конденсат бұрғышына бұруға рұқсат етіледі;

6) су жіберу тығындық крандар фланцтік қосындыларымен; қоладан жасалған крандарды орнатуға рұқсат етілмейді;

7) бу конденсат бұрғышынан газ конденсат бұрғышына бу конденсатын тастауға рұқсат етілмейді.

182. Кокс газбен ошақтарды жылыту арматураға және кокс батареялардың туннельдерінде регенераторлардың кішкене тесіктеріне қызмет ету стационарлық алаңнан немесе қанаттық қоршаулары бар, алаңмен жеңіл жылжымалы саты көмегімен жүзеге асырылады. Жылжымалы саты тежеуішпен жабдықталады.

183. Кокс цехының (кокс батареялардың кабиналарында) оператор пультында газ құбырларында (анықталған шектен жоғары немесе төмен) газ қысымының өзгеруі және түтіндік газдардың азбан шошқаларында тарту күші төмендеуі сигнал беру үшін автоматты құралдар орнатылады.

184. Төменгі жеткізіп салумен ошақтардың кокс газдың газ әкелуші арматурасында соғуларды жою мақсатымен қамтамасыз етіледі:

1) жиектеу крандардың орталықтандырылған майлау жүйе жұмысы;

2) жиектеу кезінде жиектеу крандардың ұзақтығы бойынша жеткілікті жабылу үзілісі; үзіліс мөлшері батареяның конструкциясы және жағдайына байланысты орнатылады;

3) газауалық клапандардың герметикалығы.

185. Кокс ошақтарды жағуына арналған газ құбырларын, арматура және жабдықтарды қабылдау және байқау «Газ қауіпті жұмыстарды қауіпсіз жүргізу талаптарына сәйкес жүргізіледі.

186. Іске қосу алдында кокс газдың газ құбырлары алдымен бумен, кейін газбен, ал домналық газдың газ құбырлары тек қана газбен желдетіледі.

Егер кокс газдың газ құбыры іске қосу алдында ашылмаған болса және қысымы 500 Па (50 кгс/м²) кем емес, онда ол газбен желдетіледі.

187. Кокс ошақтардың бөліп тұратын газ құбырларының үрлеуі жабық стопорлық крандар немесе реттелетін (ілмектік) клапандар кезде газ қысымы 1000-1500 Па (100 - 150 кг с/м²) шамасында жүргізіледі.

Газ құбырларын үрлеу алдында газ құбырлардың жабдықтары және арматура тығындалады және реттеледі.

188. Кокс ошақтарын жылыту үшін газ қосу алдында:

1) ошақтарды жылыту бойынша қызмет көрсету қызметкерлерін жұмыс орындарына қою;

2) кокс газбен жылыту кезінде стопорлық крандардың немесе домналық газбен жылыту кезінде реттелетін (ілмектік) клапандардың толық жабылуын, конденсат бұрғыштың сумен толтыруын және булы коммуникацияның сөндіруін тексеру;

3) жиектеу жүк арбаны жұмыс жайға орнату;

4) газ аулағыш клапандарда жану өнімдері және газ үшін клапандарды және ауа тесіктерін, графитсіздендірілген құрылғының ауа үшін клапан қақпақтарын ашу дұрыстығын тексеру, одан кейін түтіндік құбырдың тартуын орнату.

189. Кокс газбен жылыту кезінде кокс ошақтардың жылыту жүйелеріне газ жіберу ашық реверстік крандар кезде өрлеп келе жатқан селде стопорлық крандарды кезекті ашумен жүргізіледі. Домналық газбен жылыту кезінде, газ жіберу 10 - 15 ошақтан аспайтын топ бойынша жағылатын өнімдермен толтырылған, регенераторларға келесі кезекте жүргізіледі:

1) реттеуші (ілмектік) клапандармен және жиектеу газды тәрелкелермен жабдықталған, батареяларда, біріншіден жиектеу газды тәрелкелерге қосылған және төмендетілген кезде төмен түсетін селде ілмектік крандарды ашу, тәрелкелерді жиектеу жүргізуден кейін, газ регенераторларға түседі;

2) тығындық стопорлық және реверстік крандармен жабдықталған, батареяларда, стопорлық крандарды ашу төмен түсетін селде жиектеу крандары жабық кезде жүргізіледі.

Корнюрсіз ошақтарда газ регенераторларын жану өнімдерімен алдын ала толтыруды қамтамасыз ету мүмкіншілігі болмаған жағдайда газ жіберу, өтетін патрубокта тесік арқылы оны өрлеп келе жатқан селде факелмен жағу жүргізіледі.

190. Кокс ошақтарының қалауында жылыту арматураны, регенераторларды және газ бөлгіштік каналдарды тазалау және жөндеу келесі талаптарды сақтаумен жүргізіледі:

1) кокс газбен жылыту кезінде бөліп тұрушы газ құбырынан жағылатын аралық қабырғаны енгізуге дейін учаскеде арматураны тазалау, тексеру және жөндеу, корнюрлі және дюздік каналарды (кокс газды төменгі жеткізіп салумен ошақтарда) тазалау және жөндеу, диафрагмаларды және реттеуші оқтамаларды ауыстыру стопорлық крандарды алдын ала жабудан және жиектеу механизмнен риверстік кранды сөндіруден кейін жүргізіледі;

2) домналық газбен жылыту кезінде домналық газ үшін жиектеу крандарын және газауағыш клапандарды тазалау реттеуші (ілмектік) клапанды алдын ала жабудан кейін жүргізіледі; сонымен қатар клапандарды тазалау олардың төмен түсетін селде жұмысы кезінде жүзеге асырылады;

3) кокс және домналық газдармен жылыту кезінде жиектеу және стопорлық крандарды тазалау жиектеу кранынан бастаушы рычагты ажыратудан кейін манжеттік тығын көмегімен жүргізіледі.

Жоғарыда аталған жұмыстарды жиектеу уақытында жүргізуге рұқсат етілмейді.

Қызмет көрсету алаңында орналасқан газ бөлуші каналды тазалау және жөндеу кезінде, стопорлық кранның жанында кезекші орнатылады немесе «Қоспау, жұмыстар орындалады!» ескертуші жазулар ілінеді.

191. Батареяларды жылыту үшін газды іске қосу кезінде рұқсат етілмейді:

1) бір мезгілде бірнеше батареяларды іске қосу;

2) блоктың қалған батареялардың жылытуын жиектеу.

192. Қызмет көрсету тоннельдерге және азбан шошқа ошақтарына газ кемуін ескерту үшін тексеру жүргізіледі:

1) кокс газбен жылыту кезінде - газ құбырының штуцерлердің, стопорлық және жиектеу крандар мен клапандардың, графитсіздендірілген құрылғының ауа үшін клапандардың, арматураның салумен қосындылары герметикалығы;

2) домналық газбен жылыту кезінде-газ құбырының штуцерлердің, газ ауағыш клапандардың, стопорлық және жиектеу крандар мен клапандардың, регенераторларға және азбан шошқаларға клапандардың қосылулар герметикалығы;

3) конденсат бұрғыштарының, олардың жеткізуші құбырлардың және арматураның жұмысы мен герметикалығы.

1) және 2) пункттерде көрсетілген, арматураның герметикалығын тексеру факелмен жүргізуге рұқсат етіледі.

193. Кокс ошақтарының арматура герметикалығын факелмен тексеру жылыту дұрыс тәртібі кезінде күндізгі уақытта және газ қорғаушы мен кокс цехының газ шаруашылығының бақылау тұлғаның қатысуымен жүргізіледі. Жиектеу кезінде факелмен герметикалық тексеруі рұқсат етілмейді.

194. Жиектеу кезінде графитсіздендірілген құрылғының ауаға арналған клапандардың дәл жанында болуға рұқсат етілмейді.

195. Домналық газ және жану өнімдері үшін клапандар, газ регенераторлары 5 Па (0,5 кгс/м²) кем емес өрлеп келе жатқан селде сирету астында болады.

Газауалық клапандарда және газ регенераторларда сирету тексеруі технологиялық уақыт тәртібіне сай жүйелі түрде жүргізіледі.

196. Кокс ошақтарын жылыту келесі жағдайларда тоқтатылады:

1) батареяның бөліп тұратын газ құбырында газ қысымының төмендеуі 500 Па (50 кгс/м²) төмен;

2) арқан жарысы немесе штанганың канттық құрылғысы кезінде;

3) азбан шошқаларда тарту күші кенет төмендеуі;

4) сирету азаюы жақ жеткізіп салумен ошақтары үшін ауа регенераторлардың жоғарғы аймағында 20 Па (2 кгс/м²) дейін және төменгі жеткізіп салумен ошақтары үшін ауа регенераторлардың жалпақ каналдарында 30 Па (3 кгс/м²) дейін;

5) пайдалану қауіпсіздігін бұзатын, газды даңғыл жолдың зақымдануы.

197. Кокс немесе домналық газдың газ құбырын үрлеу кезінде, жылыту, сору тоқтатылуы кезінде, кокс беруі тоқтатылады. Ошақтарды жылытуды тоқтату уақытында, газ құбырларын үрлеу кезінде қызмет көрсету туннельдерінде және кокс блогының барлық газды даңғыл жолына, жақын маңайда от ошақтарының болмауына, бақылау орнатылады.

Өндіріс тоқтатылғаннан кейін ошақтарды жылытуға жіберу бақылаушы тұлға басшылығымен жүзеге асырылады.

Жылытуды тоқтату және жіберу, бір газдан басқа газға ауыстыру технологиялық уақыт тәртібімен сәйкестікте жүзеге асады.

Кокс батареялардың жылыту жоспарын кокс газдан домналық газға аудару таңертеңгі алмастыру кезінде рұқсат етіледі.

198. Батареяларды домналық газбен жылытуға аудару кезінде ауада жұмыс істейтін регенераторларға газ жіберу рұқсат етілмейді.

Батареяларды домналық газбен жылытуға аударумен, газ клапандарын тексеру және тазалаумен, оларға таскендірлі салуларды ауыстырумен және басқалар байланысты жұмыстар төмен түсетін селде орындалады. Домналық газбен жылытатын корнюрсіз ошақтар үшін, клапандарға домналық газды жіберу ауа тесіктері арқылы газды факелмен жүйелі жағумен жүргізіледі.

199. Әрбір батарея немесе кокс ошақтардың батареялардың одағы жоғарғы ошаққа апаратын екі жақтан да сап түзейтін сатылары бар. Жоғарғы ошақтарға кіреберіс тиейтін вагон қозғалыстары көлемінен тыс орналасады. Стояктар жоқ учаскелерде ошақтардың үсті жақтары, шет жақтан астымен 0,14 м биіктігі жаппай борттармен 1,2 м биіктігінен аспайтын қанаттармен қоршалады.

Көмір мұнарасы екі батарея аралығында орналасқан кезде көмір мұнарасында екі батареяға арналған бір саты құрылғысы рұқсат етіледі.

200. Машиналы және коксті жақты қызмет көрсетуші алаңдарының жақтары, кокс машиналардың бөгетсіз өтуін қамтамасыз ететіндей борттармен қоршалады.

201. Қызмет көрсету алаңында жатқызылған тақталардың, 5 мм биіктігінен аспайтын шошақтары жоқ. Зақымданған тақталар ауыстырылып жатады. Қызмет көрсету алаңдарының беті еңіс және су ағынына арналған құрылғылар болады.

202. Анкерлік бағаналардың желдету каналдары камера күмбезінен жоғарырақ аяқталады.

203. Кокс машиналардың теміржолдық жолдарының соңында тұйық көшелер орналасады.

204. Кокс машиналардың теміржолдық жолдары екі жақтан да жерге қосылады.

Рельстердің жапсар аралығында сенімді электр түйіспесі қамтамасыз етіледі.

205. Кокс батареялардың машиналары, олардың сенімді бекітуін қамтамасыз ететін тежеу құрылғылармен жабдықталған.

Кокс машиналардың дистанциялық басқару режимінде жұмысы кезінде адамдардың пайда болу мүмкін орындарында «Машина автоматты түрде жұмыс істейді» белгілері ілінеді.

206. Есік алынатын машиналар мен кокс бағыттаушы үшін қажымайтын рельстер, аралық және соңғы алаңдарды қоса, ошақтарды бойлай салынады.

207. Оттың әсеріне душар болатын жерлерде күш пен жарық желілеулердің өрттенбейтін оңашалаулары болады.

208. Кокс жақтағы машиналар мен кокс шығарушы арасында сигнал берумен және бітеумен сенімді байланыс қамтамасыз етіледі.

209. Кокс машиналардың жылжу механизмі механизмдермен бітелген, олардың қосылуы кокс машиналардың жылжуы кезінде жабдықтардың сынуына немесе апатқа әкелуі мүмкін.

Қауіпті орындарға шығуын болдырмайтын, айналдыратын қоршаулар және траптар, механизмдермен қоршалғаны соншалықты, ашық траптар және қоршаулар кезінде тиісті механизмдердің қосылу мүмкіншілігі шығарылып тасталғандай.

210. Кокс машиналардың барлық алаңдары қанаттармен қоршалған.

211. Кокс машиналардың жұмысы кезінде, болуға рұқсат етілмейді:

1) машиналардың кабиналарында бөтен адамдарға;

2) көмір тиеу вагонының жылжуы және ошақтарды тиеу кезінде оның үстінгі алаңдарында;

3) есік алынатын машинаның жылжуы және кокс беруі кезінде оның төбесінде;

4) электровоз қозғалысы уақытында оның сатыларында және алаңдарында;

5) троллеялардың күштену барысы кезінде есігі шешілетін машинаның төбесінде.

Есік алынатын машинаның тоқ алынатын құрылғыларына электр техникалық емес қызметкерлердің кіруін болдырмау үшін, оның төбесіне кіреберіс қорғанмен жабылады.

212. Машинашыға кіру рұқсаты жоқ басқа адамға машинаны басқаруды тапсыруға рұқсат етілмейді.

213. Адам өмірі үшін қауіпті немесе апатты жағдайларды алдын алу кездерінен басқасы, қарсы тоқты пайдалануға рұқсат етілмейді.

214. Кокс батареяның бүкіл ұзындығы бойынша және көмір мұнарасы астындағы тиеу вагоны мен жабдықтар арасындағы өтулер бос.

215. Кокс бағыттаушы және сөндіру вагон жақтан есік алынатын машинаның контакторлық панельдердің кабиналар қабырғалары, стояктар жақтан көмір тиеу вагонның контакторлық панельдердің кабиналар қабырғалары жылумен жабдықталған.

216. Кокс батареялардың туннельдерінің қабырғаларында құрастырылған, кокс итергіш және сөндіру вагонның электровоздың троллеялар, барлық ұзындығы бойынша үстінгі жағынан күнқағармен қорғанады. Троллеялар астында және троллеялар шеттерінде адамдардың өту орындарында жерге қосылған сақтандыратын торлар орнатылады, жарық сигнал беру жасалған және сақтық плакаттары ілінген.

217. Күш және қоршайтын тролльдердің тоқжинағыштардың конструкциясы олардың құлау мүмкіндігінен айырады.

218. Кокс камераларының есіктерін нығыздау, ригельден басып алу үшін құрылғылармен жабдықталған, металл сатылардан, кокс итергіш және есік алынатын машина алаңдарынан, машиналарда орнатылған, көтергіш алаңдарынан немесе дербес қозғалатын көтергіш алаңдарынан жүргізіледі.

219. Кокс ошақтарының үсті жылумен бөлінеді және беті шұңқырларсыз тегіс болады.

220. Газ жинағыш және газ құбырлары бойындағы алаңдар астымен 0,14 м биіктігі жаппай борттармен 1,2 м биіктігінен аспайтын қанаттармен қоршалады.

221. Кокс ошақтарының стояктарының ақ түске боялған, термобөлгіштік қалқан-экрандары болады.

222. Кокс ошақтарының туннельдерінің металды, оңай ашылатын терезе рамалары немесе фрамугалар болады. Троллеялар мен терезе ойықтары арасында сақтандыру торлары орнатылады.

223. Регенераторлардың айналары және газауалық клапандар жылумен бөлінеді.

224. Есіктер мен рамалардың, жобалы лючоктардың, тиеу люктарының және стояктардың қақпақтардың нығыздалған беттері тазалықты қамтамасыз етеді.

225. Сөндіру вагонның жолдарын жөндеу және қолмен тазалау электровоз троллеяларынан күштену алуымен кокс беруді тоқтату уақытында бақылау тұлғаның бақылауы астында жүргізіледі.

226. Бір рампаға екі электровоздың жұмысы кезінде олардың қозғалыс тәртібі технологиялық уақыт тәртібімен анықталады.

227. Теміржол вагондарын қауіпсіз түрде беру үшін кокссорттауларына бағдаршамдар орнатылады.

228. Шлам тұндырғыштарында тельфер қозғалысын басқару дистанциялық. Басқару кабинасы қауіпсіз орынға шығарылған.

229. Жиектеу бөлмелерінде немесе кокс цехтарының диспетчерліктерінде зарядталған тасымал жарылыс қауіпсіз аккумуляторлық шамдардың және бөлектеуші оттегі аппараттардың қоры қамтамасыз етіледі.

230. Кокс батареялардың азбан шошқаларында сиретуді реттеу үшін дроссельдік шиберлердің конструкциясы, шибердің толық жабылу мүмкіншілігін шығарып тастайтын, шек қоюларды орнатуды ескереді. Шек қоюлар, сирету газды төменгі жеткізіп салумен ошақтардың өрлеп келе жатқан селде ауа регенераторлардың клапандарында 30 Па (3 кгс/м²) кем емес, ал жақ жеткізіп салумен ошақтардың ауа регенераторларының кішкене тесіктерінде 20 Па (2 кгс/м²) кем емес (жылыту тоқтау, сервожетекке тарту күші жары) болғандай етіп реттелген.

231. Түтін құбырдың тарту күші тоқтауы жағдайларында ошақтарды жылытуды тоқтату, қызмет көрсету қызметкерлерді батарея бөлмелерінен шығару және қызмет көрсету тоннельдердің және оларға жақын басқа бөлмелердің желдету күшейтуіне шара қолдану. Бұл жағдайларда қызмет көрсету тоннельдерге газ қорғайтын аппаратурасыз, газ қорғаушы қатысуынсыз кіруге рұқсат етілмейді.

Сирету газды жақ жеткізіп салумен ошақтардың өрлеп келе жатқан селде ауа регенераторлардың жоғарғы аймағында 20 Па (2 кгс/м²) дейін және төменгі жеткізіп салумен ошақтардың жалпақ каналдарында 30 Па (3 кгс/м²) дейін кенеттен азаюы кезінде, жиектеу механизмі ошақтардың жағылатын жүйесіне газ жіберуді автоматты түрде тоқтататын құрылғымен жабдықталады.

232. Кокс жақтан қызмет көрсету алаңдарына (есік шешілетін машиналардың қозғалыс жолдары), бақылау тұлғаның рұқсатынсыз, кокс берумен байланысты емес тұғаларға кіру рұқсат етілмейді.

Кокс жағының жұмыс алаңында және есік алынатын машинаның қозғалыс көлемінде жөндеу және басқа да жұмыстарды қатар - кіру рұқсатынсыз және қатар-кіру рұқсатында көрсетілген шараларды орындаусыз жүргізуге рұқсат етілмейді.

233. Сөндіру мұнараның жер асты суаратын жүйе тазалауы күндізгі уақытта насостарды сөндірумен жабдықталған арбашадан және электровоздарды қоректендіретін, троллеялар желісінен күштену алумен жүргізіледі.

234. Скипті көтергіштер шұңқырларды тазалау кезінде ожауды ілу үшін құрылғылармен жабдықталады.

Скипті шұңқырына апаратын есік, көтергіш механизм келтірумен қоршалған.

Скипті шұңқырдағы барлық жұмыстар қатар-кіру рұқсатымен жүргізіледі.

235. Көмір мұнаралары ілініп қалған шахталарды құлату үшін дистанциялық басқару затворы мен пневматикалық құрылғылармен жабдықталады.

236. Барлық қолдық келтірулермен механизмдердің, қолдық келтірумен жұмысы кезінде электр қозғалтқыштың қосуын шығарып тастайтын құрылғылары болады.

237. Кокс машиналары сигнал берумен жабдықталады:

1) машинашымен қосылатын, дыбысты;

2) машиналардың қозғалысы кезінде (гонг механикалық), автоматты;

3) машинаның қозғалыс бағыты бойынша (қызыл түсті фаралар) автоматты жарық.

238. Кокс машиналардың контакторлық панельдерінің кабиналарында қызмет көрсету үшін өтулер талапқа сай болады:

1) өтулер ені (жарықта) 0,8 м кем емес, биіктігі (жарықта) - 1,9 м кем емес; өтулерде адамдардың жылжуына кедергі жасайтын заттардың болуына рұқсат етілмейді;

2) қоршалмаған, аса шығатын бөлектелмеген тоқ жеткізетін бөлімдерден (мысалы, рубильниктердің пышақтарының соңылары), қолайлы биіктікте орналасқан (2,2 м кем) қарама қарсы қабырғаға немесе жабдыққа дейін ара қашықтық, қоршалған тоқ жеткізетін бөлімдермен, 1,0 м кем емес, щит ұзындығы 7 м және 1,2 м аса - щит ұзындығы 7 м аса; күштену 500 Вольт төмен болған кезде;

3) қоршалмаған бөлектемеген тоқ жеткізетін бөлімдер арасындағы ара қашықтық, қолайлы биікте орналасқан (2,2 м кем) өтулердің екі жағында, 1,5 м кем емес күштену 500 Вольт төмен болған кезде;

4) бөлектемеген тоқ жеткізетін бөлімдер, 2 және 3 пункттерде көрсетілген ара қашықтарынан аз болған жағдайда, қоршалады.

239. Кокс машиналардың контактолық панельдердің кабиналарына кіріс есіктері тұрақты қорғанмен жабылады және машинашы кабинасына шығарылған, олардың ашуы туралы сигнал беруі болады.

Контакторлық панельдердің кабиналарына қызмет көрсету Тұтынушылардың электр қондырғыларын пайдалану ережелерімен және Тұтынушылардың электр қондырғыларын пайдалану кезінде техникалық қауіпсіздік ережелерімен сәйкестікте жүргізіледі.

240. Кокс машиналардың машинашы кабиналары қысқы уақытқа жылыту үшін нығыздалады, жылумен бөлектенеді, жағылатын электр құралдармен жабдықталады. Машинашы жұмыс орнынан машинаның және оның механизмдердің қозғалыс жолдарының шолуы қамтамасыз етіледі. Жобалау кезінде барлық кокс машиналар кабиналарында және контакторлық панельдерде дұрыс микроклиматты жасау үшін ауа баптағыштары ескертіледі.

241. Кокс машиналарының машинашыларының кабиналарындағы және контакторлық панельдердің едені диэлектрлік жабулы болады.

242. Рампадан және кокс құрғақ сөндіру құрылғыдан кокс тасымалдауға арналған конвейерлер бауда коксты автоматты сөндіру құрылғылармен жабдықталады. Конвейерлік баулар 250°С дейін температурамен кокс тасуына есептелген, термокүшті материалдардан әзірленеді.

243. Қайта салынатын және жөнделетін кокс себу объектілері үшін шаңды құрғақ немесе ылғалды жинау ескеріледі.

244. Кокс батареялары кокс камераларының түтінсіз тиеуін қамтамасыз ететін құрылғылармен жабдықталады.

245. Кокс батареялардың жоғарғы белгісінде жұмыс істеуші қызметкерлердің демалысы үшін, желдетумен және жылытумен жабдықталған, кабиналар орнатылады.

246. Тиеу люктарын графиттен тазарту жабық есіктер мен ашық стояктар жағдайында ошақтардан кокс беру алдында аспаппен жүргізіледі.

247. Кокс ошақтардың туннельдері және батареялар үшін бөлмелер дыбысты сигнал берумен жабдықталады. Сигналдар ошақтардың жылыту жиектеуін бастау алдында және барлық уақыт ішінде беріледі.

248. Коксты сөндіру және тұнбалау процестері автоматтандырылады. Кокс сөндіру үшін қолданылатын су МСТ 3340-88, МСТ 10089-89, МСТ 27588-91 сай. Тас көмірлі кокс. Жалпы ылғалды анықтау әдісі (ИСО 579-81).

249. Рампа затворларын ашуы механизацияланады. Механизация рампадағы кокстың қажетті шыдамын есепке алумен ондағы жүк түсіру жүйелілігін қамтамасыз етеді.

250. Кокс қабылдау, себу және тиеу объектілері қоршалған және жіберудің дыбысты және жарық сигнал берулері болады. Механизмдердің жұмысын басқару дистанциялық түрде жүзеге асады.