Сурет 1. Күлді қожды бетон араласпасын дайындау технологиясы 1-

Қожды байланыстырғыштың физика-механикалық сипаттамасы.Клинкерсіз қожды байланыстырғыштың негізгі физика-механикалық сипаттамасын ГОСТ 310-85 сәйкес анықталды. Цементтің белсенділігін анықтау үшін 4×4×16см өлшемді арқалықшалар дайындалады, оның бір бөлігі 28 тәуліктен кейін нормаль қатаюға сыналып, ал екінші бөлігі 3+8+3 сағат режимінде Ұнтақталған доменді гранқож негізінде алынған қалыпталған газдыбетон үлгілері нормал жағдайда 28 тәулік аралығында 90-95°С температура және ылғал жылумен 3+8+3 сағат өңделгенде аралығында қатайған Ылғалжылумен өңдеу қожды толтырғыштың беріктік жинау процесін газдыбетон арқылы 1,5 – 1,8 есе жылдамдатады. 28 тәулік буланып, сынақтан өткен үлгілер сыққан кезде үлкен беріктікке ие болады, ал керісінше нормал жағдайда 40-60% қатайған үлгілер керісінше болып келеді. Қабырғасының көлемі 100 мм болатын қожды толтырғыштағы газды бетонның кубты үлгісі 28 тәуліктен кейін қалыпты қатаюымен және қайталанатын сумен қанығуы табиғи жағдайда 2 ай сақталды. Үлгілерді сынау уақыт өте келе пайыздық үлесі 10-15 болатынын, беріктік қасиеті жоғарылайтынын көрсетті. Теоретикалық және зерттеу жұмыстары негізінде №1, №2, №3 және №4 күл үйінділерінің жиналу және орналасуына қарай, сонымен бірге физикалық және химиялық құрамдарына байланысты  бетон, керамика бұйымдарын жасау ұсынылып отыр. №3 күл үйінді ауданның күлін бетон құрамына майда толтырғыш қоспа, ал байланыстырғыштың құрамына минеральды қоспа ретінде пайдалану ұсынылып отыр. Математикалық жоспарлау әдісі арқылы Қызылорда күл үйінділерінен алынған күл негізінде бетонның оңтайлы құрамы анықталды. Анықталған бетонның оңтайлы құрамы жоғары физикалық-механикалық қасиеттерімен ерекшеленеді. Күлдің жайылу аймағына байланысты және орналасуына байланысты құрылыс материалдарының түрін жасау ұсынылып отыр. Теориялық және тәжірибелік жұмыстарға сүйене отырып, күлдішлак араласпасын дайындаудың альтернативті технологиясы жасалып шығарылды.