Лекция №1 4 тілдердің классификациясы тілдердің генеологиялық классификациясы
жүктеу/скачать 216.08 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Оқыту нәтижелері
- Генеалогиялық классификация
|
Лекция №14 ТІЛДЕРДІҢ КЛАССИФИКАЦИЯСЫ. ТІЛДЕРДІҢ ГЕНЕОЛОГИЯЛЫҚ КЛАССИФИКАЦИЯСЫ Оқыту әдістері: баяндау,түсіндіру,сұрақ-жауап,талдау, көрнекілік Бағалау құралдары: ауызша сұрақ-жауап, бағыт беру, сөздік жұмысы Оқыту нәтижелері: Дүние жүзінде неміс ғалымдарының зерттеуі бойынша 5661 тіл, 2000 жылғы ЮНЕСКО-ның әлем тілдері туралы баяндамасында шамамен 6800 тіл бар деп көрсетілген. Кейбір тілдер кең қолданылып, халықаралық тілдер дәрежесіне дейін жеткен. Олар: ағылшын, француз, испан, орыс, қытай, араб тілдері. Тіл білімінде дүние жүзіндегі тілдерді екі түрлі тұрғыдан топтастырады: біріншісі – тілдің шығу тегі тұрғысынан, яғни туыстығы, бір негіз тілден бөлініп шыққандығы тұрғысынан; екіншісі – шығу тегіне байланыстырылмай, грамматикалық құрылысы мен типінің ұқсастығы тұрғысынан. Топтастырудың бірінші түрі – тілдердің генеалогиялық классификациясы, екінші түрі – типологиялық (немесе морфологиялық) классификациясы деп аталынады. Генеалогиялық классификация Дүние жүзіндегі тілдер өздерінің шығу тегінің бірлігіне, яғни туыстығына қарай әр түрлі тілдік семьяларға, топтарға бөлінеді. Тілдік семья деген термин – шығу тегі бір, біртектес тілдердің бірнеше топтарының жиынтығы дегенді білдіреді. Ал тілдік топ деген термин – бір семьяға жататын, бірақ туыстығы басқаларға қарағанда тіптен жақын тілдерді білдірді. Мысалы, түркі тілдері өзара туыстас тілдер. Олар жалпы түркілік бір негізден шыққан. Сондықтан оларды түркі тілдер семьясы деп атаймыз. Ал роман тілдері үндіеуропа тілдер семьясына жатады. Оның ішінде өздері бір негізден, яғни латын тілінен шыққандықтан олар роман тілдері тобын құрайды. Тілдердің туыстығы, өзара жақындық дәрежесі әр түрлі болады. Туыстас тілдердің кейбіреулері бір-бірімен өте жақын болуы мүмкін, кейбіреулері алғашырақ болуы мүмкін. Мысалы, бір ғана үндіеуропа тілдер семьясына жататын тілдердің бәрі де туыстас тілдер. Алайда бұлардың бір-біріне жақындық дәредесі біркелкі емес. Сондықтан да, олар өз ішінде 1. славян тілдері, 2. роман тілдері, 3. герман тілдері, 4. үнді тілдері, 5. иран тілдері деп аталатын топтарға бөлінеді. Осы топтардың әрқайсысына енетін тілдердің де өзара жақындық дәрежесі әр түрлі болады. Мысалы, бір ғана славян тобына жататын орыс тілі мен чех тілінің жақындық, ұқсастық жақтарына қарағанда, орыс, украин, белорус тілдерінің өзара жақындық, ұқсастық жақтары әлдеқайда мол. Осындай белгілеріне қарап жоғарыда аталған топтардың әрқайсысы өз ішінде тағы да бірнеше кіші топтарға бөлінеді. Мысалы, славян тілдер тобы өз ішінде 1. шығыс славян, 2. оңтүстік славян, 3. батыс славян тілдері болып үш топқа бөлінеді. Түркі тілдер семьясына жататын тілдер де өз ішінде осылай үлкен мен кіші топтарға жіктеліне алады. Сөйтіп, туыстас тілдерінің бір-бірімен жақындығы, ұқсастығы бірдей бола бермейді екен. Олардың ішінде сөздік қоры мен фонетикалық жүйесі және грамматикалық құрылысы жағынан, ортақ белгілері көп тілдер де болады, керісінше, айырым жақтары молырақ, демек ортақ белгілері аз тілдер де болады. жүктеу/скачать 216.08 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|