Лекция 3. Тақырыбы: Айнымалылар. Т‰сініктер

Лекция 3.

Тақырыбы: Айнымалылар. Т‰сініктер

1. 
   Айнымалылар. Олардың мәні мен типтері.
   
2. 
   Түсініктер
   

1. К.Паппас, У.Мюррей “Программирование на С и С++”, Киев, 2000

2. А.Кетков, Ю.Кетков “Практика программирования Бейсик,

Си, Паскаль”, М.: 2001

3. Шилдт Г. “Теория и практика С++”, Санкт-Петербург, 1996

4. Березин Б.И., Березин С.Б. “Начальный курс С и С++”, М.:1999

1. 
   Айнымалылар. Олардың мәні мен типтері.
   

Айнымалылар б±лар-жадта орналасуы ‰шін мєліметтерді саќтау жєне кейінірек ќайта алу (шаќыру) да ќолданылатын символдыќ аттар. Айнымалылар программаныњ ішіндегі кµптеген есептелулерге ќолданылатын мєлімет мєнін белгілеуде пайдаланылады. Барлыќ айнымалылар екі ќажетті атрибуттарѓа бµлінеді.

1. Типтер - аныќталѓан айнымалыларѓа негізделген. Мысалы (integer; real; character). С++ айнымалылары бір рет типі аныќталѓан соњ кейін µзгермейді.

2. Мєндер - б±л айнымалыларѓа жања мєн беруге болады. Б±лардыњ µзгеру т‰рі олардыњ типіне байланысты. Мысалы, integer айнымалысы тек б‰тін сандар ‰шін ќолданылады.

Мысалы: айнымалыларѓа тиісті программа ќ±рамыз.
1. include < iostream . h >

2. int main (void)

3. {

4. int workdays;

6 workdays =5

7 workhours = 7.5;

8 patrate = 38.55;

9 weeklypay = workdays * workhours *payrate;

10 cout << “weeklypay =’’;

11 cout << weeklypay ;

12 cout << ‘\n’;

13 }

Т‰сінік:

5 - Б±л ќатар ж±мыс саѓатын, саѓаттыќ тµлем аќы жєне апталыќ тµлемді білдіретін ‰ш наќты (float) workhours, payrate, weeklypay айнымалыны сипаттайды. Б±л ќатарда бейнеленгендей бір типті айнымалылар ‰тір арќылы ажыратылып жазылады.

6 - Б±л жерде workdays айнымалысына 5-ті меншіктейді. Программа б±дан кейінгі кездескен workdays айнымалысыныњ мєнін 5 саны деп т‰сінеді.

7 - workhours айнымалысына 7.5 санын меншіктейді.

8 - payrate айнымалысына 38.55 санын меншіктейді.

9 - Б±л ќатар апталыќ тµлемді workdays, workhours жєне payrate айнымалыларыныњ кµбейтіндісін есептейді жєне нєтижені weeklypay айнымалысына меншіктейді.

10–12 Б±л ќатарлар “weeklypay = “ cµзін , weeklypay жєне жања ќатар басталѓанын білдіретін ‰ш мєнді экранѓа шыѓарады.

Егер программаны іске т‰сірсек нєтиже weeklypay =1445.625 кµрінісінде шыѓады.

Айнымалыларды сипаттаѓанда оныњ мєні бірінші мєнді енгізбегенше аныќталмаѓан болады. Мысалы, weeklypay айнымалысы мєні (біраќ компьютер жадында оѓан арнайы ±яшыќ ажыратылып ќойылады) 9-ќатар орындалмаѓанша аныќталмаѓан болады. Айнымалыѓа енгізілген бірінші мєні сол айнымалыныњ бастапќы мєні делінеді. Программалар ќ±руда айнымалыѓа бастапќы мєн енгізу міндетті т‰рде ќажет. Айнымалыны сипаттаѓан уаќытта оѓан бастапќы мєнін меншіктеп ќоюѓа да болады. Тµмендегі 3- программа 2- программаныњ µнделген т‰рі.

1. 
   # include < iostream.h >
   
2. 
   int main (void )
   
3. 
   {
   
4. 
   int workdays =5;
   
5. 
   float workhours =7.5 ;
   
6. 
   float payrate =38.55;
   
7. 
   float weeklypay = workdays *workhours * payrate;
   
8. 
   cout << “weeklypay =” ;
   
9. 
   coat << weeklypay;
   
10. 
    cout << ‘\n’;
    
11. 
    }
    

2.Т‰сініктер (коментарий)

Т‰сініктер программалар бµліктерін т‰сіндіретін арнайы т‰сіндірме мєтініне айтылады. Компилятор т‰сініктерді программаны орындауда оќымайды, б±л тек программаны оќитын оќушыѓа (адамѓа) ѓана арналѓан. С++ программасында т‰сіктерді екі т‰рлі кµріністе енгізе алады.

1// Символынан кейінгі мєтіндерді (б±л жаѓдайда ќатар аяќталѓанѓа дейінгі т‰сініктерді)

2. /*жєне */ символдары аралыѓына т‰сініктер кµрінісінде.

Мысалы

1 #include

2 /* б±л программа ж±мысшыныњ тµленетін ж±мыс аќы жєне ж±мыс істеген уаќытына негізделіп, апталыќ тµлемін есептейді. */

3

4 int main (void)

5 }

6 int workDays = 5 ; // аптадаѓы ж±мыс к‰ні саны

7 float workHours =7.5; // бір к‰ндегі ж±мыс саѓаты

8 float payRate = 33.50; // саѓаттыќ тµлем аќы

9 float weeklyPay; // апталыќ аќы

10 weeklyPay = workDays* workHours* payRate;

11 cout<<”Weekly Pay =”<< Weekly Pay<<’\n’;

12 }

Т‰сініктер негізі оњай тілде ќысќа жєне аныќ жазылѓан жµн. Себебі, кµп кµлемді мєтіндер керекті аргументтер мен мєндерді іздеуді ќиындастырады.

Лекция 4.

Тақырыбы: Б‰тін жєне наќты сандар. Символдар.

(1 сағат)

1. 
   Б‰тін сандар.
   
2. 
   Наќты сандар.
   
3. 
   Символдар.
   

Пайдаланылатын әдебиеттер:

а) негізгі

а) негізгі

1. К.Паппас, У.Мюррей “Программирование на С и С++”, Киев, 2000

2. А.Кетков, Ю.Кетков “Практика программирования Бейсик,

Си, Паскаль”, М.: 2001

б) қосымша

3. Шилдт Г. “Теория и практика С++”, Санкт-Петербург, 1996

4. Березин Б.И., Березин С.Б. “Начальный курс С и С++”, М.:1999

1.Б‰тін сандар

Б‰тін сандар С++программасында short, int жєне long типтері арќылы аныќталады. Бір бірінен басты айырмашылыѓы int типі short типі не ќараѓанда кµп ќоданылады жєне кемінде сонымен ќатар жадта кµлем иелейді жєне long int ке ќараѓанда кµп ќоданылады жєне жадта одан кµп кµлем иелейді. Мысал ‰шін, жадта short 2 байт, int 2 байт жєне long 4 байт орын алады.

short age = 20;

int salary = 65000;

long price = 4500000;

Кей кездері программа ќ±рѓанда б‰тін айнымалылардыњ тањбаларын енгізу ќажеттілігі туады. Б‰тін сандарды тањбасыз белгілемекші болсаќ, unsigned ќызметші сµзінен пайдаланамыз. Тањбалы б‰тін сандар ‰шін signed ќызметші сµзі жєрдемінде жазуымыз м‰мкін, біраќ кµп ќолданылмайды.

unsigned short age = 20;

unsigned int salary = 65000;

unsigned long price = 4500000;

Литерал б‰тін сандар єрќашан int типті айнымалы т‰сініледі. Егер б‰тін сан соњына l немесе L ж±рнањы ќолданылса, онда б±л б‰тін санды long типті айнымалы саны ±ѓынады. Литерал б‰тін санды U немесе u ж±рнаѓы жєрдемінде тањбасыз б‰тін сандарѓа да айналдырса болады. Мысалы:

1984L 1984l 1984U 1984u 1984LU 1984ul

Литерал б‰тін сандарды ондыќ, сегіздік, оналтылыќ санаќ ж‰йесіндегі б‰тін сандар кµрінісінде бейнелесек те болады. Ондыќ санау ж‰йесі біз к‰нделікті ќолданылып ж‰рген санау ж‰йесі. Б‰тін сан алдына 0 ќойылып, сегіздік санаќ ж‰йеге бейнеленеді, оналтылыќ ж‰йеге µтуде алдыњѓы екі санда 0х немесе 0Х ќолданылады. Мысалы:

92 // decimal

0134 // equivalent octal

0x5C // equivalent hexadecimal

Сегіздік санау ж‰йесінде 8 негізінде, ал сандар 0-7 цифралар жєрдемінде жазылады. оналтылыќ санау ж‰йесінде 16 саны негізінде, ќолданылатын цифралар 0-9 жєне 10-15 цифралар орнына рет тєртібінде А-F єріптері ќолданылады. Сегіздік жєне он алтылыќ санау ж‰йесі тµмендегіші есептеледі.

0134 = 1 × 8² + 3 × 8¹ + 4 × 8⁰ = 64 + 24 + 4 = 92

0x5C = 5 × 16¹ + 12 × 16⁰ = 80 + 12 = 92

жүктеу/скачать 1.16 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: