Лекция туризмнің теориялық ЖӘне ғылыми негізі туризм түрлері және оның түсінігі
Туристік-рекреациялық ресурстар және оның маңызы
жүктеу/скачать 115 Kb.
|
1 2
ЛЕКЦИЯ 12 (2) (1)1.2. Туристік-рекреациялық ресурстар және оның маңызыТуризм жүйесінің көп қырлы функцияларының біріне рекреациялық ресурстары жатады. Рекреациялық ресурс деп-рекреациялық сұранымды қанағаттандыруға қазіргі технологиялық компоненті болып есептелінетін, рекреациялық салаға тартылған объектілерді(табиғи, табиғи-этникалық географиялық жүйе мен оның элементтерін). Адамдардың дене және рухани күштерін, оның денсаулығы, еңбек ету қабілетін қалпына келтіріп, арттыруға ықпалды және де курорт пен туристік қызметтегі тұтыну мен өндіруге, сондай-ақ туризмнің әртүрлі түрлерінің сұранымдарын қанағаттандыруға қатысты қолданылатын табиғи және мәдени-тарихи кешендер мен оның элементтерін айтамыз. Туризмде қолданылатын мақсатты туристік-рекреациялық ресурстар қатарына: емдік демалыс ресурстары: минералды су, климаттық жағдайларды (орман, дала, теңіз): сауықтыру туризмнің ресурстары: ландшафты климаттық жағдайлар, қолайлы жыл мезгілінің ұзақтығы, өзендік жүйесі, теңіз жағасы, суға түсу маусымын: спорттық туризм ресурстары: табиғи ортаның әсемдері (жабдықталған, әдемілілік, өзгелерге ерекше болып көрінетін ерекшеліктер), оның өзіне тән ерекшеліктерін өзгеге қиын, кедергілер, халықтың сирек орналасуы, т.с.с) экскурсиялық туризм ресурстары: тарихи, мәдени, археологиялық ескерткіштер, табиғаттың көрікті орындары, этнографиялық және шаруашылықгық объектілер, музей және тағы басқаларын жатқызуға болады.(10) "Рекреациялық ресурстар" бұл тек қана ТМД елдерінде тараған түсінік. Оның маңызы мен жіктемесі жайлы біздің елімізде де шет елдерде де бірыңғай анықтамасы жоқ. ДТҮ Бас Ассамблеясының ІV сессиясында мақұлданған туризм партиясында "табиш", "жасанды", "мәдени" сондай-ақ "туристік", "табиғаттық" ресурстар деген ұғымдар қолданылған. Рекреациялық ресурстар жөнінде әртүрлі терминологиялық айырмашылықтар болғанмен олардың барлығы да оған белгілі бір объектілер мен құбылыстарды: табиғи ландшафттың компоненттерін, тарихи-мәдени заңдылықтар мен кешендерін, халықгық қолданбалы және көркем шығармашылығының этномәдени құндылықтарын, инфракұрылымын, еңбек ресурстарын және басқаларды қарастырады. "Рекреациялық ресурстар" мен "туристік ресурстар" ұғымдары өздерінің мәндерін жағынан өте жақын ұғым, олар адамдардың демалуы, мен рекреацияға, танымдық және коммуникативтік танымдарын қанғаттандыруға қатысты қарастырылады. Осы объекті мен құбылыстар жиынтығын шатастырмау үшін "туристік рекреациялық ресурстар" деп қарасытыру дұрыс болып отыр.(3) Туристік нарық қызметінің саласын тандауда немесе оның ары қарай жіктеуіне базистік факторға туристер жағынан толастатпайтындай табиғи географиялық ресурстардың болуы жатады. Табиғи жаратылыстық ресурстарға технологиялық құрамдық, жайлылық, сыйымдылық, аттрактивтілік,тұрақтылық, кешендік және т.б. жатады. Технологиялық жарамдылығына қарай ресурстар екі топқа бөлінеді, біріншісі технологиялық міндетті, екіншісі этнологиялық міндетті емес, яғни мүмкіндік туғызушы ресурстар. Технологиялық міндетті немесе қажетті ресурстарсыз туристік-рекреациялық қызметті елестетуге болмайды. Туристік нарықты жетілдіруде технологиялық қажетті ресурстар болуы қажет. Мысалы, экологиялық туризм ресурстарына әсем табиғи комплекстің болуы, ал тау туризмі мен альпенизмге-тау тізбегі мен шатқалдардың бірегей массалардың болуы жатады. Технологиялық міндетті ресурстар толық демалу мен рекреациялық мүмкіндіктермен қамтамасыз етеді, бірақ барлық уақытта ең тиімді мүмкіндік болып санала бермейді. Сұранымды толық қанағаттандыру үшін өзіне тән орта, жан-жақты әсемдік, жарасымдылық қалыптыстыратын бірнеше ресурстар комплексі, яғни мүмкіндік туғызатын ресурстар болуы қажет. Технологиялық міндетті және мүмкіндік жасаушы ресурстардың үйлесімділігі демалушылардың сұранымын барынша қанағаттандырарлықтай туристік-рекреациялық ресурстар кешенін қалыптастырады. Технологиялық міндетті рекреациялық ресурстар рекреациялық ресурстың өзі немесе мақсатты бақыттағы ресурстар (емдік, сауықтыру және т.б.) болып және рекреациялық емес, бірақ та технологиялық қажеттілігі бар (орман қалыңдығы, судың көптігі т.б.) ресурстар болып екіге бөлінеді. Табиғат кешенінің жайлылығы бұл демалу мен туризмнің нақты бір түріне деген сұранымның ресурсқа деген сәйкестілік деңгейін анықтайтын қасиетке негізделген туристер тобының Табиғи ресурстардың сыйымдылығын біркелкі емес ағынын, ұзақ уақыт бойына демалушылардың үлкен сұранымын канағаттандыра алатындай қабілетімен есептеледі. Табиғи ресурстардың көлемі туризмнің нақты бір түріне немесе рекреациялық жұмыстардың циклына орай анықталады. Табиғи ресурстарды пайдалануды реттеп отыру туристік қызмет технологиясына аса қажетті, сондай-ақ табиғи ортадағы экологиялық тепе-теңдікті сақтауға лайықты шара болып есептеледі. Аттрактивтілік (фр. Аtгакtіо-тартылыс, тарту). Табиғи ресурстардың аттрактивтілігі сол жердің өзіндік ерекшелігі, әртүрлілігімен сипатталады. Табиғи ландшафты этикалық тұрғыдан бағалағанда табиғаттың маусымдық динамикасы, жер қыртысының жеке-жеке сипаттамасымен, басып жататын кезеңнің ұзақтығымен, заңдығы, судың молдығы сияқгы ерекшеліктері есептелінеді. Табиғи ресурстардың мақсаттылығы белгілі бір шаруашылық салаларына қарағанда осы туризм саласына пайдалану арқылы түсетін әлеуметтік-экономикалық пайдамен айқындалады. Табиғи ресурстардың тұрақтылығы - туристік тұрақтарды болжауға, экологиялық негізделген эксплуатациялық салмақты көтере алуымен, өздігінен өнім түсіру мен сақталуымен қамтамасыз етуден тұрады. Кешенділік бұл қолда бар ресурстардың туризм мен демалудың әрқалай түрлерін қолдануын қарастырады. Табиғи объектілер мен кешендер негізінен туристік - рекреациялық ресурс болып саналмайтының айтуымыз қажет. Туристік шаруашылықта олар еңбек заты болып, ал туристік қызметтер туристік өндірістің нәтижесі болып саналады. Табиғи объектілер мен кешендер туристік рекреациялық қызметке қажетті жағдай болып есептелінеді. Бірақ та олар демалуға, рекреацияға және қоғамдық қатынастың артуымен, туристік сұранымның пайда балуын зерттестіруге, бағалауға кеткен еңбек және қаржылай тұрғындардан кейін, туристік өнімді өндіруге, тікелей қолдануға және пайдалануға дайындағаннан кейін барып рекреациялық ресурстар категориясына жатады. Табиғи кешендерді туристік қызмет өндірісіне қолдануда табиғат ресурстары шешуші фактор болып қалады. Табиғи жағдайдың сипаттамасы туристік кешен, жол бағыттарды айқындайтын фактор болып есептеледі. Себебі туристердің демалу мен саяхатқа шығу маршруттарын тандауда табиғи ресурстар шешуші роль атқарады. Туристік шаруашылықты ұйымдастыруда қайсы бір территорияның жерінің маңызы ерекше. Туристер көбінесе ландшафтар мен ауа-рай, өсімдіктер әлемінің сан қилығы, аң мен баулық аулау мүмкіндіктері, сондай ақ демалумен спорттың тиімді түрлерімен айналысуды қалайды. Сонымен бірге таулы аймақтардағы көрікті орындар әсемдігі, туристерді тартатын, өзіндік ерекшеліктері, ауасының тазалығы, альпинизм, тау шаңғысы мен аң аулау және т.б. істермен шұғылдануға ыңғайлы маршруттар ашуға сұраныстар туғызғанымен, туристік объектілер мен коммуникация құрылыстарын жүргізу көптеген техникалық-экономикалық қиындықтарға кезігеді, алайда осындай қыйындықтарға қарамастан жұмсалған шығын тез арада-ақ өзінің орнын толтыратыны белгілі. Халық шаруашылығындағы табиғи ресурсының өнеркәсіп саласының негізгі дамуы үшін, туристік саланың комплекстік спецификасын құрастырудағы табиғи тіркеуі және туристік рекреациялық мақсаттағы мәдени байлығын қолдануы, осыларды айтуымызға болады рекрециялық ресурс деп. Қазіргі рекреациялық ресурстың көрсетілудегі болған теориялық жұмыстардың қасына салып алуы бұл рекреациялық географияға байланысты. Анықталған әдіс табиғи ресурстың санымен байланысты. Бірақ-та, әдеби анализдің көрсетуі бойынша географиялық рекреация және географиялық туризм бұл біреуі де анықталмаған және рекреациялық ресурстың классификациясы да анықталған жоқ. Рекреациялық ресурс бұл, тек ТМД елдерінде ғана таратылған ұғым, тағы бір-бірлік бұл шетелдермен көзқарастары яғни рекреациялық ресурстерғе классификациялық мазмұны. Партиядағы туризм бұл ВТО-ға ІV сессиядағы келісім бойынша генералдық ассамблия. Мынадай ұғымдар қолданылады: "жаратымды", "көркем өнер", тағы "табиғи", "туристік" ресурстар. Соңғы 10 жылдықта зерттелуі бұның қазіргі көрсетілудегі ұғымы бірнеше терминдер қолданылады: "табиғи рекреациялық ресурстар", "рекреациялық мүмкіндіктер" және т.б. 1381. Багровой Л. А. айтуынша және оның авторлық табиғи рекреациялық ресурстың тиісті түсінуі табиғи және табиғи-техникалық геосистемасы пішіні және табиғи емес. Сонымен қоса оның әртүрлілік өлкелігі, қайсысы не комфорттық құрлысы дамуды ұйымдастырудағы рекреациялық іскер адамдардың контингенттік уақытын қолдануда. 1391 п.с. Мироненконың айтуынша рекреациялық ресурстардың компонент ретінде анықтауы және географиялық ортаның антропогендік объектілерінің іскері, бойынша осыларға қараған құрамы бұл: тарихи не көркемдік байлығы біртумалық, эстетикалық әдемілік және емделу-сауықтыру маңыздылығы, қолдануы мүмкін арнайы әр түрлі рекреациялық сабақтың формасын ұйымдастыруда. Бірнеше кемшілік жұмыстың тура түсінігі қазіргі жаңа элементтермен толып жатыр, бұл оның үлкейтілген мазмұны. Бұл қазір "табиғи, табиғи-техникалық және әлеуметтік экономикалық геожүйелік және олардың элементтері, осы техникалық және материалдық мүмкіндігі бар бұл рекреациялық шаруашылықты ұйымдастыру. Яғни-бұл объект табиғи техникалық геожүйелік және олардың элементі. Сондай-ақ болуы мүмкін рекреациялық салада қарастырылуы немесе негізгі технологиялық компоненттің сапасына қатысуы және қызметін қамтамасыз етуі рекреациялық сұраныстың қоғамға өте байланысты. Бұл мәселемен бәрі оларды анықтап, бір-біріне қарама-қайшылық тигізбейді. Бірақ эволюция толтырымдылар барлығы жаңа мазмұндық элементтермен базалық мәнінің ұғымы және осыған қарамай-ақ маңызсыз ақ терминологиялық ерекшеліктің түсінігі әр рекреациялық ресурстың" бір және тағы сол ортаға бағынуы объектілік пайда болуы деп есептеуге болады. Табиғи ландшафтың компонент, тарихи-мәдени байлық және комплексі, этномәдени халыққа мұра қондыру, қолданбалы және көркем шығармашылық, әлеуметтік-экономикалық геожүйелік инфрақұрылымдық сфералық қызмет, еңбекші ресурс және т.б. Географиялық туризмнің дамуы бұл әдістемелік болып келетін базалық туристік өлкелік практика және осының сұранысы өлкелік практика және осының сұранысына жауап беретін жаңа зерттеулер, рекреациялық ресурс ұғымы бара өзгеруіне келісімше, туризм саласының экономикалық түрі. жүктеу/скачать 115 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2