М. Б. Булатова интернет – журналистика және жаңа медиа
Тақырып бойынша тәжірбиелік тапсырмалар
жүктеу/скачать 195.68 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Тақырып. Журналистикадағы конвергенция және дигитализация Мақсаттар
- Жоспар
- Әдебиет
Тақырып бойынша тәжірбиелік тапсырмалартапсырма. FM радиостанцияларын белгілі бір форматты таңдау,оның эфир кестесін, музыкалық мазмұнды және мақсатты аудиторияны бағалау. Осы мазмұнды ұқсас желілік радиомен салыстырыңыз.Әрқайсысының тиімділігін бағалаңыз. тапсырма. FM радио студиясынан аймақтық телеарналардың эфиріндегі үш эфирді бейнежазуды үйреніңіз.Кӛрермендер мен тыңдаушылар тұрғысынан олардың күшті және әлсіз тұстарын анықтаңыз. тапсырма. Желілік радионың кемшіліктері мен артықшылықтары туралы (кӛрсетілім арқылы) айтып беріңіз? Тақырып. Журналистикадағы конвергенция және дигитализация Мақсаттар:конвергенция жағдайындағы радиохабарларды қарастыру; онлайн-радионың әртүрлі түрлерімен жұмыс істей білуді қалыптастыру; желілік радиода жұмыс істеу дағдыларын меңгеру. Жоспар:Конвергенция және радиохабар. Құрылу тарихы. Теле-және аудиотрансляция технологияларын біріктіру. 3 Радиохабар түрлері. Бүгін бұқаралық ақпарат құралдары жүйесіндегі конвергенттік үдерістерді кӛпаспективті талдауда шартты түрде тӛрт топқа бӛлінген БАҚ конвергенциясының әртүрлі түрлері сипатталады: адам шығыны мен жұмыспен қамтылуын оңтайландыруға, ақпарат алмасу есебінен тиімділікті арттыруға бағытталған медиахолдингтің бизнес-стратегиясы ретіндегі конвергенция; конвергенция БАҚ түраралық әріптестік тактикасы ретінде; әр түрлі БАҚ-тарға арналған медиаӛнімдерді «қайта қаптау» ретіндегі конвергенция; конвергенция ақпаратты берудің жаңа сандық түрі ретінде. «Конвергенция» сӛзі (лат. сonvergo-жақындасу, бір орталыққа бару) түрлі медиа платформалардың, БАҚ түрлерінің сандық негізінде жақындасу, бірігу дегенді білдіреді. «Конвергенция» терминінің тағы бір мәнін Массачусетс технологиялық университетінің профессоры Итиэль де Сола Пул атап ӛтті, ол конвергенция — бұл ең алдымен телефон, пошта, телеграф сияқты екі жақты коммуникация құралдары және баспасӛз, радио және теледидар сияқты бұқаралық коммуникация құралдары арасындағы шекараларды ӛшіру. Норвегиялық ғалымдар а. Фагерйорд пен Т. Сторсул медиаконвергенцияның ерекше аспектілерін атап ӛтті: желілердің конвергенциясы ақпаратты берудің аналогтық сигналын цифрлық; бір кездері әртүрлі құрылғыларды ақпаратты қабылдауға және тұтынуға арналған бірыңғай мультифункционалды құрылғыға біріктіруді кӛздейтін терминалдардың конвергенциясы; ӛз мәні бойынша әр түрлі, бірақ бір «электрондық» тәсілмен ұсынылатын цифрлық желілер базасында қызметтердің конвергенциясы; терминалдардың, желілер мен қызметтердің конвергенциясынан туындайтын базарлардың конвергенциясы; нарықтардың конвергенциясымен тікелей байланысты реттеу конвергенциясы, ӛйткені бірлескен нарықтардың пайда болуы нәтижесінде биліктің барлық осы үлкен нарықтарға ортақ реттеуші процедураларды енгізеді; — түрлі медиаплатформаларды (интернет-порталдар базасында теледидарлық БАҚ-пен) және жанрларды біріктіру сияқты жанрлар мен формалардың конвергенциясы. Осылайша, бақ конвергенциясына жақын ұғымдар «үйлестіру», «ӛзара іс- қимыл» және «біріктіру» болып табылады. Әр түрлі жағдайларда әңгіме түрлі үдерістер туралы болып отыр, бірақ кӛптеген беделді зерттеулердің пікірінше, олардың мәні дәл осылай беріледі. 1977 жылы «Союз пера, микрофон и телекамеры» монографиясында В. С. Хелемендік, шын мәнінде, бірінші болып ажыратылған медианың бірігу принциптерін белгіледі: «Баспа, радио, теледидар, кино (Құжаттамалық) — идеяларды, ілімдерді, теорияларды, қоғамдық маңызы бар ақпаратты таратудың және әлеуметтік сезімдерді, әдеттерді, ниеттерді, ниеттерді және т.б. тәрбиелеудің бірыңғай процесін жүзеге асырудың құралдары». В. С. Хелемендиктің «Қасында емес, бірге» зерттеуінің арнайы тарауында ӛзара толықтыруға негізделген бұқаралық коммуникация құралдарын үйлестіру принциптері, кем дегенде үш аспектіде: ӛзіндік «кӛзқарас», бейбітшілікті бейнелеуде, қамту, олар баяндайтын оқиғалар, құбылыстар, әлеуметтік шындық фактілері кӛлемінде, сондай-ақ әрбір құралмен функцияларды ерекше түсіндіруде ашылады. Бірдеңе олар бірдеңе бірдеңе бірдеңе және бірдеңе бірдеңе бірдеңе, қайталанбас, бірдеңе бірдеңе олар бірдеңе бірдеңе болмайды». БАҚ теориясы мен практикасына арналған заманауи зерттеулерде БАҚ конвергенттілік мәселесі-ең ӛзекті мәселелердің бірі. Ол үнемі әртүрлі ғылыми- практикалық конференциялар мен семинарларда пікірталастырылады және диспутацияланады, тиісті ғылыми зерттеулердің нысаны мен пәні болады. Осы мәселені зерттейтін мамандар тобына кіреді: Н. С. Андреев, А. С. Багаутдинов, С. Д. Балмаева, Д. Белл, К. Бергланд, П. Бредшоу, Е. Л. Вартанова, И. И. Засурский, Я. Н. Засурский, Л. В. Землянова, А. А. Калмыков, М. Кастельс, А. Г. Качкаева, Р. Керли, Ю. В. Костыгов, М. Купер, Д. Ллойд, Б. Лонг, Л. Майкл В. В. Орлова, М. Паркс, В. Портер, П. Райлимен, Д. Рэндалл, С. Л. Уразова. Бұқаралық ақпарат ӛндірісі жүйесіндегі конвергенттік ӛзгерістерге байланысты пайда болған жаңа журналистиканы белгілеу үшін алдымен «Конвергенттік журналистика» термині қолданылды. Конвергенттік журналистика дәстүрлі журналистикадан, мазмұнға, редакцияларды қалыптастыруға және рӛлдерді бӛлуге жаңа кӛзқарастар, сондай- ақ Интернет-технологиялар негізінде құрал-саймандарды пайдалану сияқты негізгі айырмашылықтарға ие және әмбебап журналистика анықтамасының синонимі болып табылады. Әмбебап журналистика ұғымы ретінде бұрын бытыраңқы БАҚ-ты біріктіру жағдайында жасалған және желілік қызмет кӛрсетумен, бағдарламалық ӛнімдермен және мультимедиалық қызметтермен біріктірілген байланыстың түрлі арналары (теледидар, радиохабар тарату, баспа, мобильді және интернетиздания) бойынша беруге арналған журналистік материалдар жүйесін ӛндіру бойынша кәсіби қызметтің ерекше түрін қамтиды. Е. Л. Вартанова қазіргі кезеңдегі медиаэкономиканың жағдайы туралы ӛз зерттеулерінде конвергенцияны ұғым ретінде (лат. convergente-жақындау, шығу) медиаменеджментте басым, соның ішінде контент ӛндірісі. Ақпараттық ӛнімді жинауға, жасауға және таратуға айтарлықтай ықпал ете отырып, конвергенция ақпаратты басқару тәсілдерін түбегейлі ӛзгертіп қана қоймай, БАҚ-тың ұйымдық құрылымын түбегейлі қайта жаңғыртады, сонымен қатар соңғы бірнеше жылдар бойы медиарынкада іздеу қарқынды жүргізіліп келе жатқан жаңа модельді қалыптастырады. БАҚ конвергенциясы-алдағы онжылдықта бұқаралық ақпарат құралдары мен коммуникациялардың жүйесін ғана емес, сонымен қатар олармен байланысты әртүрлі индустрияларды да толықтай ӛзгерте алатын процесс. Баспа БАҚ-тың қазіргі индустриясы телекоммуникациялық сектормен, Тұрмыстық техника ӛндірісімен, ақпараттық технологиялармен барынша интеграцияланып келеді. Нәтижесінде мультимедиалық қызметтер, желілік қызмет кӛрсету, бағдарламалық ӛнімдерді құру ажырамайтын байланыстармен бекітілетін жаңа интеграцияланған нарық құрылады. Әр түрлі және бытыраңқы медианың бірігуі орын алады, нәтижесінде нақты қандай байланыс құралы туралы сӛз болып жатқанын анықтау қиынға соғады. Интернеттегі Радио, компакт-дискідегі «Британика» энциклопедиясы, Кабельдік ТВ арнасы бойынша бейнефильмдер немесе шағын қалта коммуникаторымен қабылданған, калькуляторға сырты ұқсас, бірақ дербес компьютердің кӛптеген функцияларын орындайтын электронды жарнамалық хабарлама. Технологиялардың мұндай қосылуы әртүрлі техникалық тасымалдаушыларға — кәбілдік немесе телефондық желілерге, сымсыз спутниктік байланысқа- жылдамдық және интерактивті режимде пайдаланушыға немесе тұтынушыға ақпарат жеткізуге мүмкіндік береді. Осылайша, «БАҚ конвергенциясы» ұғымы ең алдымен үйлестіру және ӛзара іс-қимыл принциптерінде фукциацияланатын технологияларды, медиарынкаларды және әртүрлі БАҚ-тарды біріктіруді білдіреді. БАҚ конвергенциясы идеясы ӛз дамуында бірнеше кезеңнен ӛтті. 1970-ші жылдары баспа және электрондық БАҚ — ты үйлестіру туралы сӛз болды: «баспаны, радио мен теледидарды үздіксіз жұмыс істейтін бүтін етіп біріктіру тәсілдері-бұл біздің ойымызша, олардың қызметін үйлестірудің мәні, оның негізгі принциптері әрбір арнаның массаға әсер етуінің ерекшелігі, мазмұнның келісімділігі және функционалдық ӛзара тәуелділік болып табылады». Үйлестіру қағидаттарын дамыту, оларды практикалық қызметте іске асыру Интернеттің пайда болуымен айтарлықтай жанданған БАҚ-тың ӛзара іс-қимыл жасау процесіне себепші болды. 1980-ші жылдары газет компаниялары бәсекелестерден қорғануға үмітпен электрондық медиа құрды немесе сатып алды, — әдетте жарнама нарығындағы бәсекелестер. Кӛп ұзамай олар Интернетте таратылатын басылымдар ӛзінің баспа БАҚ-тарына айтарлықтай бәсекелестік құрайтынын және Ғаламтор біртіндеп жарнаманы алып жатқанын байқады. Кӛптеген жарнама тұтынушылары басылымдар туралы, сондай — ақ жарнамаға бағалар туралы қажетті ақпараттың негізгі бӛлігін желіден алады-осылайша, баспа БАҚ-тағы жарнама үлесінің азаю үрдісі және жарнамалық бюджеттерді арзан немесе тегін интернет-ресурстардың пайдасына қайта бӛлу байқалады. Мамандар ғаламтордағы жарнама баспа басылымдарына қарағанда әлдеқайда тиімді жұмыс істейді деген пікір білдірді, ӛйткені онлайн интернет-сайттар трафигі мен ақпаратпен алмасуға мүмкіндік беретін кӛптеген бизнес-байланыстар бар. БАҚ-тың әртүрлі түрлерінің капиталдарын түптеу және дәстүрлі бұқаралық ақпарат құралдарының (газеттер, радиохабарлар, теледидар) меншігін біріктіру процесі басталды. Бұл процеске кітап бизнесі, дыбыс жазу индустриясы, спутниктік, кабельдік және ұялы байланыс операторлары тартылды. Конвергенцияны дамытудың үшінші кезеңінде электрондық нұсқаларды жылжыту баспа басылымына басым бағыттардың бірі болды. Бұл басылымдардың электрондық нұсқаларында баспа БАҚ-тармен салыстырғанда принципті артықшылықтар бар. Ең алдымен, бұл, әрине, ыңғайлылық, мысалы, жолда немесе әуемен ұшу кезінде оқу. Ал шағын компьютерде PDF форматындағы басылымға жылдық жазылу орын алуы мүмкін (ағылш.аббревиатурасы. - portable document format). Сонымен қатар, онлайн басылымдары ақпаратқа қол жеткізудің жеделдігі, жылдамдығы мен жеңілдігі, толық мәтінді іздеу мүмкіндігі ерекшеленеді. Конвергенцияның осы кезеңінің тән ерекшелігі-БАҚ-тың бір түрлерінің мазмұнының басқасына ӛзара кірігуі. Алайда, баспа БАҚ-тарда кӛрнекі элементтердің толқыны келіп, беттеу тек «ұсынылған мәтінді жолаққа орау» процесіне ғана емес, мазмұнның элементіне айналды. Одан әрі бұқаралық ақпарат құралдарының Массачусеталық зертханасының негізін қалаушы және басшысы Н. Негропонт «сандық болмыс» кітабында адамдар үйде компьютерге адрестік түрде ең маңызды жаңалықтарды сандық формада және оларға ыңғайлы уақытта алуға мүмкіндік пайда болған уақытты белгіледі. Енді оған блогтар, веб-серфинг, электрондық пошта 3 және тағы басқалар қосылды. Қазіргі қоғам ақпараттық дамудың жаңа сатысына кірісе отырып, Дүниежүзілік интеграция құралы ретінде алғаш рет әрекет ететін жүйені ӛз билігіне алады. 2000 жылы шілдеде РФ Президенті В. В. Путин басқа елдердің кӛшбасшыларымен бірге бірқатар міндеттемелерді, соның ішінде «...демократияны, транспарентті және жауапты басқаруды нығайту саласындағы ақпараттық және коммуникациялық технологиялардың әлеуетін толық іске асыру» міндеттемелерін қамтитын жаһандық ақпараттық қоғамның окинавалық Хартиясына қол қойды. Осы мақсаттарға жету үшін Хартия тиімді ұлттық және халықаралық стратегияларды әзірлеуді кӛздейді. АҚШ, Ұлыбритания және басқа да бірқатар елдер қазірдің ӛзінде желіге жүз пайыз қолжетімділікті қамтамасыз ету бойынша Мемлекеттік бағдарламалар әзірлеуде. Жыл сайын халықтың компьютерлік сауаттылығы артып келеді. Ақпараттық және коммуникациялық технологияларды (АКТ) енгізудің техникалық және экономикалық аспектілеріне назар аудару БАҚ қызметінде АКТ пайдалану мүмкіндіктерін іске асырудың мазмұнды аспектілеріне үлкен назар аударумен сүйемелденеді. Дәл осы интернет-БАҚ қазіргі ақпараттық кеңістіктегі ең маңызды ақпараттық ресурстардың бірі болып табылады. Интернетте жеке желілік басылымдар мен әдеттегі БАҚ-тың желілік нұсқалары бар. Интернет қалыптастырады жаңа түрі БАҚ, олар түбегейлі ерекшеленеді дәстүрлі. Интерактивті қарым-қатынас жасау мүмкіндігі басылымның аудиториямен ӛзара қарым-қатынасын жаңасымен қалыптастырады, әр оқырманмен жеке қарым- қатынас орнату мүмкіндігі пайда болады. Мәтінді жариялау үшін баспа станогының, редактордың және ақша қаражатының делдалдығы қажет емес, Интернет жас авторлар үшін демократиялық және қолжетімді етеді. Интернетке аудиторияның шектелмеген қамтылуы және жеделдігі, ақпараттың айтарлықтай кӛлемі, таратылатын ақпараттың тӛмен ӛзіндік құны (электрондық пошта арқылы тарату кезінде), деректер базасында ақпаратты сақтау, іздеу, талдау, яғни ақпаратты қайта пайдалану тән. Конвергенцияны дамытудың тӛртінші кезеңінің басталуы 1999 жылдың аяғында тіркелген, The Financial Times онлайн және баспа ӛндірісінің толық қосылғаны туралы жариялаған кезде. Бір жыл ӛткен соң, Лондон The Guardian— онлайн қызмет кӛрсету саласындағы кӛшбасшы, газет ғимаратының жанында онлайн жобаларға арналған екінші корпус салған, осыған ұқсас шешім қабылдады Толық физикалық және журналистік интеграция. Португалияда Expresso газеті және оның негізін қалаушы Франциско Пинто Бальзеамо мультимедиялық интеграцияны жасады, нәтижесінде табысты «Grupo Im presa» негізін қалады. Шамамен сол уақытта elpais күнделікті газетінің баспашысы мадридтік «PRISA Group» ӛз кәсіпорнын жария түрде сатуға шешім қабылдады және капиталдың бастапқы ұсынысы қарсаңында символдық қимыл жасады — ӛзінің бәсекелесі El Mundo онлайн редакциясының барлық қызметкерлерін жалдады. «Clarin» Аргентинада, Мексикада «Reforma Group», «Globo туралы», «Estadode s. Paulo туралы» тобы және Бразилияда RBS, Каракаста «El Universal», «Presna Espanola», «La Vanguardia», «Recoletos», «el Mundo және Испанияда «Geupo Correo», Доминикан Республикасында «ElCaribe»/CDN, «ElNuevoDia" бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет Колумбиядағы «El Tiempo» және Панамадағы «Madecom» - жалпы жолды таңдаған ірі және ӛте емес кӛптеген компаниялардың кейбірі ғана. Олар ӛз нарықтарында нағыз «ақпарат қозғалтқышы» болғысы келеді. Сол Скандинавияда, Үндістанда, Австралия мен Азияда да орын алады. 2006 жылдың соңында Тһе Daily Теlеgraph газеті Еуропадағы ең ірі мультимедиалық ньюсрумның бірін (ағылш. Данияның солтүстігіндегі «Nord ske Medier» аймақтық меди тобы ӛз редакцияларында басқалардан бұрын конвергенция процесін бастаған, бүгінде радио, теледидар, ұялы телефондар және баспа БАҚ үшін ақпарат ӛндірісінде кӛш бастап келеді. Осылайша, конвергенция болуы мүмкін ақпаратты беру арналары келесідей кӛрінеді: газет (сонымен қатар тегіні); теледидар ― - радио; Интернет; ұялы телефония; iPod. Әр түрлі арналардың арасындағы байланыстырушы буын мазмұн (мазмұн) болып табылады. Егер бұрын медиакомпанияның қызметі үш құрамдас бӛлікке ие болса — контент ӛндірісі, бренд және коммуникация арнасы, - конвергенция жағдайында бренд контентпен тікелей сәйкес келеді, ал компания ақпаратты беру үшін қандай арнаны пайдаланатынын ӛзі таңдайды. Мұндай конверттелген БАҚ тарда жаңа сипаттамалар пайда болады-мультимедиялық, интерактивті, кӛп арналы. Бұл ақпаратты үздіксіз жаңартуға және оны нақты уақыт режимінде ұсынуға мүмкіндік береді. Теория мен практикада БАҚ конвергенциясының екі негізгі тәсілі бар. Біріншісі – «қағаз» мазмұнды ұсынатын бір компанияның «сандық» мазмұнды ӛндіретін басқа компаниямен және керісінше қосылу (сіңіру). Бұл жағдайда баспа басылымдарының иелері радиохабар және теледидар компанияларын (мысалы, "Pearson" 1993 жылы британдық «Thames Television» және ӛз теледидарын құру мақсатында басқа да бірқатар топтарды сатып алды) сатып алады, ал телеарналардың иелері газеттер, дыбыс жазу компаниялары және т. б. сатып алады. Соңғы 10-15 жыл ішінде бірігу және сіңіру процесінің нәтижесінде ақпарат секторындағы ай сайынғы кӛлемі он миллиард доллар болатын медиакомпаниялар пайда болды. БАҚ конвергенциясын дамытудағы әлемдік кӛшбасшы «Yahoo» компаниясы болып саналады. Ол жетекші ақпараттық компаниялармен, телеарналармен, газеттермен және «Yahoo News» ақпараттық агенттіктерімен ӛз материалдарын ұсынады. Мысалы, CBS телекомпаниясы тәулік сайын интернет- порталға ӛзінің бейнематериалдарын 60 минут бойы жеткізеді. ВВС корпорациясы сондай-ақ онлайн-медианың маңызын түсінген және мультимедиялық контенттің бірінші жеткізушісі болған алғашқы компаниялардың бірі болды. Washington Post газеті басылым сайтында аудиофайлдарды, бейнетаспаларды, мобильді Сервистерді және т.б. пайдалана отырып, жаңа сандық технологияларды енгізгендердің бірі болды. БАҚ-тарды конверттеудің мұндай тәсілі Батыс үшін тән, Қазақстанда басқа бағыт: ақпаратты берудің жеке жаңа арнасын құру ӛзекті. Зерттеушілер бұл процесс «тікелей» (яғни баспа БАҚ — ы бар компания радиостанция немесе теледидар құрады, сайтты жаңартады, мобильді технологияларды пайдалана бастайды және т.б.), сондай — ақ «кері» (цифрлық ақпарат тасығыш-сайттың, радиостанция немесе телевизиялық хабардың базасында-баспа басылымы құрылады) болуы мүмкін екенін атап ӛтті. Қазақстанда конвергенция жағдайында табысты жұмыс істеуге талпыныстар кӛбінесе Гигант-медиахолдингтер қолданады. Осылайша, постиндустриялық қоғамнан ақпараттық қоғамға кӛшу ақпараттық және телекоммуникациялық технологиялардың жаңа жетістіктерін енгізу негізінде жүріп жатыр. Интерактивті БАҚ ақпаратты тарату арналарын кӛбірек ұсынады, бұл дәстүрлі БАҚ жүйесіне елеулі ӛзгерістер енгізеді. Енді 20 газет, радио, теледидар және Интернет бір алаңда — мультимедиялық ортада кездеседі. Табиғатта әртүрлі бұқаралық ақпарат құралдары жақындастырылады. Бұл үрдістер 1970-ші жылдары зерттелді және басылымға, радио мен теледидарға ортақ функциялар негізінде журналистикаға және бұқаралық ақпарат құралдары жүйесіне жүйелік тәсілдің әдіснамалық аспектілерін жиынтық пайдалану принциптері ретінде ашылды. Бүгінгі таңда бұл процесс технологияларды, түрлі медиа, БАҚ медиарындарын біріктірудің түрлі деңгейлерінде одан әрі дамыды. Шетелдік және отандық бұқаралық ақпарат құралдары конвергенциясының әртүрлі кезеңдерін зерттеу «конвергенция» ұғымы қазіргі уақытта журналистика теориясы мен медиаменеджмент тәжірибесінде басым болып қана қоймай, сонымен қатар, ақпаратты жинау, құру, тарату және басқару тәсілдерін түбегейлі ӛзгертіп, жаңа модельдерді қалыптастырып, жаңа Желілік БАҚ-тардың пайда болуына ықпал ететінін кӛрсетеді. Қазіргі заманғы медиакеңістікте конвергенттік БАҚ-тардың жұмыс істеуі әмбебап (конвергенттік) журналистиканың пайда болуына ықпал етті, бұл сӛзсіз, медиамамаманистің кәсіби және жеке қасиеттеріне жаңа талаптар қалыптастырды, оның мәні журналистің конвергенттік үлгідегі редакция жағдайында тиімді кәсіби қызметке қабілеттілігінен кӛрінеді. ӘдебиетРегиональные СМИ в условиях конвергенции (на примере Челябинской области): Учеб. пособие / Под ред. Л. П. Шестеркиной. Челябинск: Издательский центр ЮУрГУ, 2014. Рэндалл Д. Универсальный журналист. М.: Международный центр журналистики, 2009. Сотникова О. П. Интернет-издание от А до Я: руководство для веб-редактора: Учеб. пособие. — М.: Аспект Пресс, 2014. жүктеу/скачать 195.68 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|