М. Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік

Әрбір студент барлық сабақтарға қатысуға міндетті. Жіберілген сабақтар оқу-әдістемелік кешенде көрсетілген жоспар бойынша толық көлемде орындалып өтелуі тиіс. Курстағы сабақтардың үштен біріне себепсіз қатыспаған студенттер курстағы жоспарланған сабақтарды игере алмаған болып есептеледі де университеттен шығарлады.

Студент сабаққа кешікпеуі тиіс, сабақ кезінде сөйлеуге, газет-журналдар оқуға, ұялы телефонмен сөйлесуге, рұқсатсыз тұрып жүруге, аудиториядан шығуға тиым салынады. Сабақ үстінде ұялы телефонын айырып тастауы тиіс. Оқу процесіне белсене қатысып отыру керек.

Үйге берілген тапсырмаларды орындау және оның есебін оқытушымен келісе отырып тапсыру міндетті. Үй тапсырмасының есебін тапсыруға келсілген уақытта себепсіз келмеген студенттерден есеп алынбайды. Осы есептер негізінде бағалау жүргізіледі, бұл бағалар қортынды бағалауға әсер етеді.

Жеке семестрлік тапсырмалар барлық студенттерге міндетті түрде беріледі. Олар рефераттар түрінде беріле отырып орындалады және қорғалады. Әрбір тапсырма бөлек бағалана отырып қортынды бағаларға өз әсерін тигізеді.

Бұл сабақ кезінде орындалады және сабақ соңында тапсырлады, ал сабақ кезінде үлгере алмағандардан алынбайды. Студенттердің білімін тексеру негізінен тестілік тапсырмаларды орындап шешу болып табылады.

Сабақ тапсыру негізіндегі әңгімелесу әрбір топта бөлек кесте бойынша жүргізіледі, қайта тапсыруға рұқсат етілмейді. Студенттердің білімін тексеру тестілік тапсырмаларды орындау мен шешу бағытында жүргізілуі мүмкін.

1.Табиғатты пайдалану экономикасының пәні, міндеттері.

2.Табиғатты ұтымды пайдаланудың мәні.

3.Табиғи ресурстарды экономикалық тұрғыдан бағалаудың проблемалары: табиғи ресурстарды экономикалық тұрғыдан бағалаудың әр түрлі тәсілдемелерінің, тұжырымдамаларының, өлшемдерінің, әдістерінің мазмұны.

4.Минералдық ресурстардың экономикалық бағалауы.

5.Ресурстар мен жер қойнауын қорғау әрі оңтайлы пайдалану.

6.Жер ресурстарын қорғау әрі оңтайлы пайдалану

7.Жердің экономикалық бағалануының ерекшеліктері.

8.Су ресурстарын қорғау әрі оңтайлы пайдалану.

9.Су ресурстарының экономикалық бағалануы. Тұйықтанған шығын анықтамасының ерекшеліктері.

10.Биологиялық ресурстарды оңтайлы пайдаланудың проблемалары.

11.Орман ресурстарын экономикалық тұрғыдан бағалаудың әдістері

12.Ауа бассейнін қорғаудың әлеуметтік-экономикалық проблемалары.

13.Атмосфераның ластауынан болатын зиянды бағалаудың тәртібі және ерекшеліктері.

14.Қоршаған ортаны қорғау шығынының экономикалық тиімділігін анықтаудың әдістері мен өлшемдері.

15.Табиғатты пайдалануды басқарудың құқықтық мәселелері.

16. Табиғи ресурстарды кешенді пайдаланудың экономикалық тиімділігі.

17. Өндірісті экологияландыру: мәні, өлшемдері, әдістері, бағалаулары.

1.Табиғи ресурстар мен қоршаған ортаның ластанғаны үшін алынатын төлемдер. Төлем түрлері және оларды қалыптастырудың негізгі принциптері.

2.Минералдық ресурстардың төлемдері.

3.Жер, су, орман ресурстарының төлемдері.

4.Ұдайы табиғи ресурстар өндірісінің төлемдері.

5.Лимит шегіндегі және лимит шегінен асатын ластаушы заттектер шығарындыларының (төгінділерінің, орналасуының ) төлемдері.

6.Табиғатты пайдалануды лицензиялау.

7.Табиғатты пайдаланудың және қоршаған ортаны қорғаудың басқаруын ұйымдастыру. Басқарудың құрылымы және басқару мен бақылаудың әдістері.

8.Басқарудың шетелдік тәжірибесі және халықаралық ұйымдар.

9.Табиғатты қорғау қызметін және табиғаттың ұтымды пайдалануын экономикалық тұрғыдан ынталандыру.

10.Жоспарлау табиғатты ұтымды пайдалануды ынталандырудың құрамдық бөлігі ретінде.

11.Баға белгілеудің ынталандырушы рөлі, қаржы-несие тұтқаларының ынталандырушы рөлі.

12.Төлемдердің ынталандырушы рөлі.

13.Табиғатты қорғау қорлары.Сақтандыру қорлары. Экологиялық банктер және олардың функциялары.

14.Материялдық ынталандыру, айыппұл санкциялары.

15.Қоршаған ортаның ластануын кемітетін ынталандырудың әдістері. Ластау құқығын жүзеге асыру. Ластанудағы банктер мен биржалардың құқықтары.

16 Алдын-алған экономикалық зиян қалай анықталады?

17 Жер ресурстарының әртүрлі әдістермен бағалануы.

18.Су ресурстарын бағалаудың ерекшеліктері.

19.Жер бетіндегі басты глобалды проблемаларды ата?

20. Кен орындарын экономикалық бағалаудың шетелде қолданылатын әдістерін ата?

21. Тұрмыстық қатты қалдықтарды өңдеудің негізгі әдістері.

22. Қалдығы аз технологияның ерекшелігі қандай?

23.Ғылыми техниканың дамуы қоршаған ортаға қалай әсер етеді?

24.Ядролық энергетиканың энергетикадағы орыны қандай?

25.Өндіріс және комуналды қалдықтарды қандай жолмен жойылады?

26.Не себептен транспорт материалдық өндірістің маңызды сферасы болып есептеледі?

27.Қандай ұйым «Табиғатты қорғаудың бүкіл дүниежүзілік стратегиясын» қабылдады?

28.Қазақстаның экономикасы ел табиғатына қалай әсер етеді?

29.100 мың. тұрғыны бар қаланың неше %-дай халқы табиғатқа шығады?

30.Ғаламдық геоэкологиялық проблемалардың әлеуметтік және экономикалық себептерін ата.

Емтиханға дайындалу сұрақтары:

1.Қандай қарудың әсерінен болашақта қоршаған орта зардап шегу мүмкін?

2.Рекрациялық ресурстарды ата.

3.Су экожүйесі дегеніміз не?

4.Барлық дерлік экожүйелердегі энергияның бастапқы көзі қандай?

5.Биосфера терминің ғылымға алғашқы енгізген кім?

6.Озон қабатының маңызы қандай?

7.Парниктік эфектің пайда болу себебі қандай?

8.Адам популяцияларының саны мен тығыздығының артуы арқылы қалалардың өсуі мен дамуын қалай атайды?

9.Қышқылдық жауының пайда болуына қандай зат айтарлықтай рөл атқарады?

10.Қандай саланың білімі негізінде экология ғылым ретінде қалыптасты?

11.Қорық дегеніміз не?

12.Қорықша дегеініміз не?

13.Антропогенді факторлар қоршаған ортаға қала әсер етеді?

14.Автомобиль транспорты қоршаған ортаға қалай әсер етеді?

15.Қазақстан территориясында неше қорық бар?

16.Не себептен Атлант мұхиты лас мұхит болып есептеледі?

17.Экология дегеніміз не?

18.Биосфераның таралу шекарасы қандай?

19.Жер бетіндегі басты глобалды проблемаларды ата?

20.Табиғи қорлардың негізгі түрлерінің сарқылу шегі қандай?

21.Қандай ағыстар арқылы мұнай дақтары Атлант мұхитына келеді?

22. Ғаламдық экологиялық проблемалар мен XXI ғасырдың артықшылығын ата?

23.Ғылыми техниканың дамуы қоршаған ортаға қалай әсер етеді?

24.Ядролық энергетиканың энергетикадағы орыны қандай?

25.Өндіріс және комуналды қалдықтарды қандай жолмен жойылады?

26.Не себептен транспорт материалдық өндірістің маңызды сферасы болып есептеледі?

27.Қандай ұйым «Табиғатты қорғаудың бүкіл дүниежүзілік стратегиясын» қабылдады?

28.Қазақстаның экономикасы ел табиғатына қалай әсер етеді?

29.100 мың. тұрғыны бар қаланың неше %-дай халқы табиғатқа шығады?

30.Ғаламдық геоэкологиялық проблемалардың әлеуметтік және экономикалық себептерін ата.

31.Не себептен теңіз транспорты проблеа көзі болып есептеледі?

32.ХХ басында су мелиорациясы неше млн.гектар жерде қолданылған?

33.Агарлық ландшафтығ нешетүрі бар?

34.Не себептен гидроэнергетика энергетикада басты орынды алып жатыр?

35.Ядролық қыстың белгілері қандай?

36.Смогтің қандай түрлерін білесін?

37.Қай мемлекетте 1872 жылы Йеллоустон ұлттық паркі ұйымдастырылды?

38.Ресей Федерациясында 2000 жылы неше ұлттық парк болды?

39.Не себептен әскери техниканың кейбір түрлерін жояды?

40.Туризмнің қандай түрлерін білесін?

41.Қандай туризмді халықаралық туризм дейді?

42.Ұлттық парктер бұл-

43.Қышқыл жаңбырлар көбінесе қай жерлерде жауады?

44.Ядролық жаздың белгілерін ата.

45.Ненің көп болуының салдарынан қышқыл жаңбырлар жауады?

46. Ядролық түннің белгілерін ата.

47. Йеллоустон ұлттық паркі нешінші жылы ұйымдастырылды?

48. Шаруашылық маңызына байланысты тоғай топтарың ата.

49.Каспий өңірінің экологиясына теңіз транспорты қалай әсер етеді?

50.Темір жол транспорты қоршаған ортаға қалай әсер етеді?

51.Неше млрд. адам жер бетінде ауыз суының жетіспеунен зардап шегіп отыр?

52.Авиатранспорт қоршаған ортаға қалай әсер етеді?

53.Нешінші жылы Ресей мен АҚШ енді статегиялық шабуыл қаруларын

Қысқарту туралы келісімге қол қойды?

54.1885 жылы Канадада қандай ұлттық парк ұйымдастырылды?

55.Туристер деп кімдерді айтады?

56.Айналадағы ортаға түсетін салмақ нешінші ғасырдың екінші жартысында күрт арты?

57.Қай мемлекеттерде туризм жақсы дамыған?

58.Ғаламдық проблемалар деп қандай проблемаларды айтады?

59.Дамыған мемлекеттердің экономикасы қоршаған ортаға қалай әсер етеді?

60.Дамып келе жатқан мемлекеттердің экономикасы қоршаған ортаға қалай әсер етеді?

61. Жердегі клима жылуының көріну себебі қандай?

62. Озон қабатының бұзылуының басмты себебі қандай?

63. Рим клубы қашан құрылды?

64. Рим клубы қандай маңызды проблемаларды зерттейді?

65. Рим клубы дайындаған 2 баяндама несімен ерекше?

66. Тұрақты даму бойынша Стокгольм конференциясында қандай проблемалар шешілді?

67. «Біздің ортақ болашағымыз» атты есеп беруде қандай негізгі мәселелер енгізілді№

68. Рио конференциясында қандай маңызды құжаттар қабылданды?

69. Климаттың өзгеруі жөніндегі нарықтық Конвенцияның негізгі ережелері қандай?

70. Киото хаттамасындағы қалыптасқан негізгі міндеттер қандай?

71. Таза дамудың механизмі дегеніміз не?

72. Есепке алынған квотамен бірлескен жобалардың артықшылығы неде?

73. Рио конференциясына неше мемлекет қатысты?

74. Рио конференциясы қашан болды?

75. Стокгольм конференциясы қай қалада өтті?

76. Стокгольм конференциясы қашан болды?

77. Стокгольм конференциясына неше мемлекет қатысты?

78. Стокгольм конференциясының бас хатшысы кім?

79. Қоршаған орта бойынша жасалған бағдарлама қалай аталады?

80. Қоршаған ортаның дамуы бойынша Халықаралық комиссия қашан құрылды?

81. Брунтланд комиссиясының міндетіне нелер кірді?

82. Киото хаттамасына қашан қол қойылды?

83. Киото хаттамасына қай елде қол қойылды?

84. Киото хаттамасында қандай міндеттер алға қойылды?

85. Экологиялық фактор экономикада қандай рөл атқарады?

86. Табиғат сыйымдылығы қалай анықталады?

87. Табиғат сыйымдылығының өндірістегі рөлі қандай?

88. Ресурстың қайтарымы не үшін қажет?

89. Ресурстың қайтарымы қалай анықталады?

90. Экономикадағы құрылымдарды қайта құру қажеттілігі неліктен туындайды?

91. Экономика пирамидасының құрылымына қандай блоктар енеді?

92. Экономиканы эколгияландыруды жүзеге асыру үшін шешімнің негізгі жолы қандай?

93. Экономиканы экологияландыруда экспорт саясаты мен конверсия қандай рөл атқарады?

94. Экономикалық зиян дегеніміз не?

95. Экономикалық зиянға қандай элементтер жатады?

96. Экономикалық зиянның негізгі бағыттары қандай?

97. Жұмсалған жанармай бірлігіне эколгиялық зиян қалай анықталады?

98. Елді мекендер типінен ластану қауіптілігінің коэффициенті өзгере ме?

99. Қалдығы аз өндіріс дегеніміз не?

100. Қалдығы аз өндірісті қолдану үшін қандай талаптар қажет?

101. Қалдығы аз технологияның ерекшелігі неде?

102. Қалдықсыз өндірісті ұйымдастыру кезіндеқандай принциптернді сақтау керек?

103. Қайталама ресурстарды пайдалану ерекшелігі неде?

104. Тұрмыстық қатты қалдықтарды өңдеудің негізгі әдістері қандай?

105. Биотехнологияның артықшылығы неде?

106. Биотехнологияны қолдану салалары қандай?

107. Қалдықтарды қайта өңдеуден болатын экономикалық әсерді қалай анықтайды?

108. Пайдалы қазба кен қорларының категорияларын ата?

109. Еліміздің ұлттық байлығы қалай бағаланады?

110. Бонус дегеніміз не?

111. Кен орнының мемлекеттік кадастрін сипаттап беріңдер?

112. Шетелдерде минералдық ресурстар қандай тәсілмен бағаланады?

113. Дисконттаудың мағынасы неде?

114. Кен орнын бағалауда уақыт факторы неге ескеріледі?

115. Жер категориялары бойынша жер ресурстары қалай бөлінеді?

116. Қазақстанның топырақ жамылғысының қазіргі жағдайы қандай?

117. Жердің тұйықтанған шығыны дегеніміз не?

118. Топырақты бонитеттеу дегеніміз не?

119. Жер мониторингісі дегеніміз не?

120. Жер кадастрі дегеніміз не?

121. Жер рентасы қалай бағаланады?

122. Кен орындарын экономикалық тұрғыдан бағалаудың шетелдерде қолданылатын әдістері қандай?

123. Интегралды әсерді қандай тәсілдермен анықтауға болады?

124. Су рентасының тұйықтанған шығынының ерекшелігі неде?

125. Су ресурстарын бағалаудың ерекшелігі неден білінеді?

126. Жер қойнауының төлем түрлері қандай?

127. Роялти дегеніміз не?

128. Жерді пайдалану құқығы үшін төленетін төлем түрі қандай?

129. Судың төлем түрлері қандай?

130. Суармалы жер суының төлемі қалай белгіленеді?

131. Судың төлем түрлерін анықтаудың әдістері қандай?

132. Орман ресурстарын экономикалық бағалаудың қандай әдістері бар?

133. Табиғатты пайдалануды басқарудың құқықтық мәселелері қандай?

134. Өндірісті экологияландыру дегеніміз не?

135. Өндірісті экологияландырудың мәні неде?

136. Өндірісті экологияландырудың әдістері қандай?

137. Минералды ресурстардың төлемдері қандай?

138. Материалды ынталандыру дегеніміз не?

139. Ауа бассейнін қорғаудың әлеуметтік-экономикалық проблемалары қандай?

140. Қандай табиғатты қорғау қорлары бар?

141. Экологиялық банктер қандай қызмет атқарады?

142. Табиғатты пайдалануды лицензиялау деген не?

143. Төлемдердің ынталандырушы рөлі қандай?

144. Ұдайы табиғи ресурстар өндірісінің төлемдері қандай?

145. Табиғатты ұтымды пайдаланудың мәні қандай?

146. Қоршаған орт аның ластануын кемітетін ынталандырудың әдістері қандай?

147. Халықаралық ұйымдардың табиғатты қорғаудағы рөлі қандай?

148. Жерді экономикалық бағалаудың ерекшелігі қандай?

149.Табиғи ресурстарды кешенді пайдаланудың экономикалық тиімділігі қандай?

150. Қоршаған ортаны қорғау шығынының экономикалық тиімділігін анықтаудың әдістері мен өлшемдері қандай?

1.Арал теңізі Республиканың қай облысында орналасқан?

А.Қызылорда

В.Көкшетау

С.Қостанай

Д.Маңғыстау

А.30 %-зын.

В.40 %-зын.

С.50 %-зын.

Д.60 %-зын.
3.Қай мемлекеттің үкіметі 70-шақты қорықты өз қарауына алған?

А.Финляндия.

В.АҚШ.

С.Германия.

А.1992ж

С.1995ж.

А.1986 ж.

В.1987 ж.

С.1988 ж.

Д.1989 ж.
6.Судың,ауаның,топырақтың физикалық,химиялық,биологиялық құрамының өзгеруі бұл-

А.Ластану.

В.Тазару.

С.Өзгеру

А.Қара тұман.

В.Түтінді тұман.

С.Лас тұман.

Д.Сұр тұман.
8.Ең күшті смог қай жылы Лондонда тіркелді?

А.1958 ж.

В.1956 ж.

С.1954 ж.

Д.1952 ж.
9.Жыл сайын жер бетіне қанша км тау жыныстары шығарылады?

А.4. С.7.

В.5 Д.3.
10.Рио-92 конференциясына неше ел қатысты?

А.114. С.182.

В.101. Д.164.
11.Күрделі биологиялық тазарту жүйені алғашқы ретқай өзенің суын тазарту үшін пайдаланған?

А. Рейн. С.Ертіс.

В.Днепр. Д.Ніл.
12.Монреал хаттамасына қашан қол қойылды?

А.1987ж.

С.1998ж.

А.56ел. С.25ел.

В.36ел. Д.26ел.
14.Ең лас мұхитты атаңыз?

А.Үнді мұхиты. С.Тынық мұхиты.

В.Атлант мұхиты. Д.Солтүстік мұзды мұхиты.
15.Чернобыль апаты қай мемлекетте болды?

А.Украина

В.Қытай.

С.АҚШ.

А.Каспий С.Балтық

В.Арал Д.Жерорта
17.Киото хаттамасына қашан қол қойылды?

А.1997ж.желтоқсан.

В.1983ж. қаңтар..

С.1966ж. шілде.

Д.1981ж.ақпан..
18.Киото хаттамасына қай елде қол қойылды?

А.Жапония С.Норвегия

В.Қытай Д.АҚШ
19.Бір кезде дүниежүзілік сауданың ұлы жолы деп аталған қай мұхит?

А.Атлант. С.Үнді.

В.Тынық. Д.Солтүстік мұзды.
20.Әлемнің теңіз транспорты неше мың кемеден тұрады?

А.85 мың. С.65 мың.

В.100 мың. Д.70 мың.
21.Үнді мұхитының ластану себебі неде?

А.Танкер трассаларының орналасуы.

В.Мұнайды көп игеру.

С.Коммуналды қалдықтарының көп төгілуі.

Д.Жағажайлардың көп болуы.
22.Автокөлік шығарындыларымен ластанған ірі қалаларды ата?

А.Алматы,Шымкент. С.Ақтөбе,Ақтау.

В.Орал,Атырау. Д.Тараз,Көкшетау..
23.Стокгольм конференциясының бас хатшысы кім?

А.Морис Стронг

В.Д.Медоуз.

С.Э.Пестель..

Д.М.Месарович.
24.Семей полигоны қай жылы жабылды?

А.1991ж.

С.1992ж.

А.1968ж. С.1986ж.

В.1971ж. Д.1952ж.
26.Ресей мемлекетінің территориясының неше%-зын су қоймалар алып жатыр?

А.0,7% С.1%

В.0,8% Д.0,5%
27.Төмен де аталған ғалымдардың қайсысы экология ұғымын енгізді?

А.Э.Геккель. С.Ю.Либих.

В.В.Сукачев. Д.Ч.Дарвин.
28.Аталған факторлардың қайсысы абиотикалық факторларға жатады?

А.Температура. С.Паразитизм.

В.Бәсекелестік. Д.Адамның қызметі.
29.Аталған факторлардың қайсысы абиотикалық факторларға жатады?

А.Көктемдегі өзендердің жайылуы.

В.Ормандарды кесу.

С.Топыраққа тыңайтқыштарды енгізу.

А Өнеркәсіптің дамуы..

В.Температура.

С.Жарық.